Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=1024 
Klosterneuburg, Augustiner-Chorherrenstift, Cod. 797
ZUSAMMENGESETZTE HANDSCHRIFT: THEOLOGISCHE SAMMELHANDSCHRIFT (lateinisch/deutsch)
Olim: m 3, E 19 sub, 1041    Papier   II, 316 Bl.   211×145   14. bis 15. Jh. (um 1380-1400, Anfang 15. Jh.)   
Handschrift aus 3 Teilen zusammengesetzt: 1  (II, 1-31) 9. Jz. 14. Jh.; 2  (32-287) letztes Jz. 14. Jh.; 3  (288-316) Anfang 15. Jh.
 Wasserzeichen:  Metadaten zu Teil 1, Teil 2, Teil 3  |  Vorschau Bilder zu Teil 1, Teil 2, Teil 3  |  Einzelbilder: fol. 24, 27, 72, 102, 107, 190, 300, 302, 313, 314.
Literatur zur Handschrift: Pfeiffer–Černík IV 239-245 (online).
Foliierung: moderne Bleistift-Foliierung

Teil 1II, 1-31   Papier   9. Jz. 14. Jh.
Schrift:
Schriftart: Bastarda
Eine Spalte. Schriftspiegel. Zwei Hände (1: 1r-30v; 2: 31r), mehrmaliger Tintenwechsel.
Ausstattung: Rubriziert   
Eine rote Lombarde zum Textanfang auf 1r. Intensive Verwendung der roten Farbe in Titelzeilen, Satzanfängen und Unterstreichungen.
Teil 232-287   Papier   letztes Jz. 14. Jh.
Schrift:
Schriftart: Bastarda – Marginalien
Eine Spalte. Schriftspiegel. Mehrere Schreiber.
Ausstattung: Rubriziert   
Rote Lombarden. Titelzeile, Incipit, Satzanfänge, Marginalien rot rubriziert; auf 122v und 138v, rote Zeigehand. Wurmfraß an mehreren Stellen.
Teil 3288-316   Papier   Anfang 15. Jh.
Schrift:
Schriftart: Bastarda
Eine Spalte. Schriftspiegel. Zwei Schreiber
Ausstattung: Rubriziert   Federzeichnung(en)   
Auf 288r-308v: nur Incipit in roter Tinte; Platz für Initialen leer gelassen. Auf Auf 313r-316v, abwechselnd rote und blaue Lombarden. Rubrizierung in roter Tinte. Alphabete mit Zahlen und Namen der Sternzeichen in gotischer Schrift. Auf 316r-v, Kreise.

Hs. enthält 1 Fragment
VI   Pergament   14. Jh.

Einband: Gotisch     Golddruck   Schmucklos        
Holzdeckel mit Kalbsleder überzogen. Schließe fehlt; Rostspuren einstiger Ankettung auf HD. Auf VD und HD, ein Schutzbuckel in der Mitte von den ursprünglichen fünf vorhanden. Klosterneuburger Rücken mit dem Titel: C. D. Anselmus II, darunter in Bleistift: 797, darunter in Golddruck: M.S. 797. Buchblock beschnitten. Vorne zwei Schutzblätter, I Pergamentblatt, II Papierblatt.


Klosterneuburger Besitzvermerk aus dem 17. Jh.: (VDS) Can. Reg. Claus. Bibliothecae inscriptus 18. Sept. 1656. Besitzvermerke von Petrus de Hawshaim: (Iv) Iste liber est Petri de Hawshaim olim scolastici in Ybbs; (31v) Iste liber est domini Petri Hawshaym de Hawshaym. – Olim-Signaturen: (VDS, rot) m 3 (nicht Klosterneuburg); (VDS, Ir) E 19 sub(tus) (2. Hälfte 15. Jh.); (VDS, Bleistift) 1041 (18. Jh.).
Vorbesitzer: Petrus de Hawshaim
Frühere Beschreibung ergänzt von Edit A. Lukacs; Wasserzeichen: Maria Stieglecker

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"Pfeiffer–Černík", "GW", "Bloomfield", "RB", "Sharpe", "Rouse", "Distelbrink", "Kaeppeli", "PL", "BGOC", "Thorndike-Kibre"
alle Initien
Teil 1
(Ir) Leer (nur Federproben).
(Iv) Urkunde (auf Deutsch).
(1r-30v) Andreas de Broda Eloquenti viro (GW 10713. -- Parallelüberlieferung in CCl 324, 127v-138v und CCl 575, 196r-212v). Tractatus de communione laicali sub utraque specie sacramentali et aliis articulis Wiclefistarum.
   1
1r (rot) Incipit tractatus contra Wiclifistas in Constantia compositus. Eloquenti viro domino N. verbi Dei seminatori in Praga haec epistola detur, fratri in Christo dilecto etc. Pro salutatione in Christo Iesu ... — ... (30v) me una cum aliis in Christo Iesu domino nostro et in desiderio salutis omnium animarum Christianorum Amen. (rot) Amen.
(31r) Explicatio verborum ecclesiasticorum.
   1
31r Quid est acolitus? Est idem quod ad cultum vel ad confirmationem Dei constitutus. Unde detur acolitus? ... — ... vel regulis duabus constitutus.
(31v) Leer (nur Besitzvermerk).
Teil 2
(32r-48v) Rupertus Olomucensis OCist De decem praeceptis quorum tria spectant ad Deum, septem ad hominem (Bloomfield 5242).
   1
32r (rot) Incipit tractatus de decem preceptis. Sacra scriptura continet decem praecepta quorum tria spectant ad Deum, septem vero ad hominem. ... — ... (48v) in sequentibus lucidius patebit, ergo dicta sufficiant. (SCHLUSSSCHRIFT) Explicit summa prima de decem preceptis. Incipit secunda que aliqua magis declarat que dicta sunt, quedam superaddit.
(48v-65v) Thomas de Hibernia De tribus punctis christianae religionis (Ed.: Statuten des ersten Prager Provincial-conzils, ed. B. Dudik. Brünn 1872. RB 8129 Bloomfield 5134 Sharpe 1767 Rouse 1979 101-104. Parallelüberlieferung in CCl 731B, 222ra-232va).
   1
48v Religio munda et immaculata apud Deum, haec est visitare pupillas et viduas in tribulationibus eorum et immaculatum... (49r) (rot) Primus punctus. Primus ergo punctus nostrae religionis est credere articulos fidei ... — ... (65v) nec nimis prolixum compilare decrevit. (Sequitur nota: Haec dicta sufficiant...)
(65v-72r) Tractatus de peccatis mortalibus et venialibus.
   1
65v Nunc videndum est quando sunt venialia et quando mortalia, quia non semper mortalia, nec semper venialia. ... — ... (72r) vivere sive mori confert quod porrigis ori.
(72v-77v) Leer (nur Schriftspiegel) .
(78r-103r) Iacobus de Benevento OP Viridarium consolationis (Ed.: Florilegium Casinense IV, 263–315. Distelbrink 239; Kaeppeli 2052; Bloomfield 5058 Parallelüberlieferung einer anderen Version in CCl 293, 139va-152rb).
   1
78r (rot) Incipit viridarium consolationis. Quoniam ut ait Petrus apostolus spiritu sancto affatum locuti sunt homines, oportet sancta dicta imitari ... — ... (103r) pulchritudo sine deformitate ad quam nos perducat Iesus Christus qui cum patre et spirituo sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Amen. (SCHLUSSSCHRIFT) Explicit viridarium consolationis quod composuerit valens magister Henricus de Hassya.
(103r-107r) Tractatus de conscientia.
   1
103r Incipit tractatus bonus de conscientia. Conscientia in qua anima perpetue est, mansura aedificanda est, sed prius mundanda. ... — ... (107r) sed nulla melior illa qua homo cognoscit semetipsum.
(107v-112v) Leer (nur Schriftspiegel).
(113r-139r) Anselmus Cantuariensis De similitudinibus rerum (Exzerpte) (Ed.: PL 159, 605 sqq. -- Parallelüberlieferung in CCl 1123, 6v-66r).
   1
(rot) Excerpta ex libro beati Anshelmi de similitudinibus rerum. Voluntas triplex intelligitur. Voluntas etenim dicitur illud animae instrumentum quo vult ... — ... (139r) modernis temporibus faciant quod ille concedat qui vivit et regnat. (SCHLUSSSCHRIFT) Expliciunt excerpta libri / de similitudinibus rerum beati / Anshelmi Incipiunt in folio / sequenti excerpta de vita ipsius.
(139v-142r) Anselmus Cantuariensis De praedestinatione, gratia et libero arbitrio (Exzerpte) (Ed.: PL 158, 1095-1101).
   1
139v (rot) Ex libro beati Anshelmi de praedestinatione, gratia et libero arbitrio, sic incipit domino et patri etc. Domino et patri archiepiscopo venerabili Hugoni Anshelmus frater in praesenti saeculo sancte vivere et in futuro beate. ... — ... (142r) gratis volui petentibus impendere. (SCHLUSSSCHRIFT) Et sic est finis libri de gratia et libero arbitrio, etc.
(142r-143r) Anselmus Cantuariensis Epistola ad novicium Lanzonem, monachum Cluniacensem (Exzerpt) (Ed.: PL 158, 1095-1101).
   1
142r (rot) Exempla Anshelmi ad novicium Lanzonem, monachum Cluniacensem, sic incipit Ingressus. Ingressus es, carissime, professus es ... — ... (143r) cum apparuit gloria eius Amen. Explicit epistola. Sequitur ex vita eius.
(143r-149r) Vita Anselmi (Exzerpte) (Ed.: PL 158, 49-118).
   1
143r Tit.: (rot) Ex vita ipsius
Beatus Anshelmus cum dictis et scriptis suis mores sui in nullo discordarent ... — ... (149r) per infinita saecula saeculorum Amen. (SCHLUSSSCHRIFT) Expliciunt excerpta vite sancti Anshelmi. Sequitur ex libro beati Anshelmi de veritate, sic incipit
(149r-150r) Anselmus Cantuariensis De veritate (Exzerpte) (Ed.: PL 158, 469-486).
   1
149r Tit.: (rot) Ex libro Anshelmi de veritate sic incipit
Quoniam Deum veritatem esse credimus, etc. ... — ... (150r) iustitia igitur rectitudo est voluntatis proprie propter se servata.
(150r) Anselmus Cantuariensis De libero arbitrio (Exzerpte) (Ed.: PL 158, 489-506).
   1
150r-v Tit.: (rot) Anshelmi de libero arbitrio
Quoniam liberum arbitrium, etc. ... — ... (150v) semper erat servaturus, etc. Finis libri talibus est quod necesse habeamus de illis.
(150v-155v) Anselmus Cantuariensis De casu diaboli (Exzerpte) (Ed.: PL 158, 325-360).
   1
150v (rot) Ex libro Anshelmi de casu dyaboli sic incipit Quid habes quod non accepisti? Etc. Nulla creatura habet aliquid a se ... — ... (155v) in praesenti vita expertus est, etc.
(155v-156v) Anselmus Cantuariensis De processione Spiritus sancti contra Graecos (Exzerpte) (Ed.: PL 158, 285-325).
   1
155v (rot) Ex libro Anshelmi de processione spiritus sancti. Negatur a graecis quod spiritus sanctus de filio procedat ... — ... (156v) mihi imputetur non sensui latinitatis.
(156v-157r) Anselmus Cantuariensis Epistola ad Lanfrancum in Monologio (Exzerpt) (Ed.: PL 159, 252).
   1
156v Tit.: (rot) Excerpta Anshelmi ex epistola ad Lanfrancum archiepiscopum in Monologio
Reverendo et amando domino et patri et doctori Cantuariae archiepiscopo ... — ... (157r) aut correcta valentibus praebeatur.
(157r-160v) Anselmus Cantuariensis Monologion (Exzerpte) (Ed.: PL 158, 142-224).
   1
157r (rot) Prohemium sic incipit. Quidam fratres saepe me studiose... (rot) Liber sic incipit. Si quis unam naturam summam ... — ... (160v) et sic est finis istius libri excerpti. Sequitur Cur deus homo.
(161r-170v) Anselmus Cantuariensis Cur Deus homo (Exzerpte) (Ed.: PL 158, 359–432; Opera omnia II. Edinburgh 1946, 42–133. Parallelüberlieferung in CCl 247, 87ra-112va).
   1
161r (rot) Incipit prephatio beati Anshelmi in libros cur deus homo et opus subdit propterea quosdam Incipit prephatio sic. Saepe studiosissime a multis rogatus sum ... — ... (170v) non nobis attribuere debemus. Qui est benedictus in saecula Amen. (SCHLUSSSCHRIFT) Expliciunt libri sancti Anshelmi non ex toto, sed solvendo excerpta ex eisdem.
(171r-186r) Ps. Bernardus ClaravallensisMeditationes (Ed.: PL 184, 485-508. BGOC 7229. Bloomfield 3126. Parallelüberlieferung in CCl 358, 316ra-326vb).
   1
171r (rot) Incipit meditatio sancti Bernhardi. Multi multa sciunt et semetipsos nesciunt ... — ... (186r) unum eundem dominum gloriae qui vivit, etc. (SCHLUSSSCHRIFT) Explicit meditatio / Sancti Bernhardi abbatis / Sequitur de septem horis / Canonicis quomod sit / Meditanda passio Christi.
(186r-194r) Ps. Bernardus ClaravallensisDe meditatione passionis Christi per septem diei horas (Ed.: PL 94, 561-568).
   1
186r Septies in die laudem dixi tibi. Rogasti me ut aliquem modum contemplandi ... — ... (194r) Deus per infinita saecula saeculorum Amen. (SCHLUSSCHRIFT) Explicit Bernhardi de vii horis / canonicis. Incipit eiusdem formula / Honeste vite scirpta cuidam novicio.
(194r-196v) Ps. Bernardus ClaravallensisFormula honesta vitae (Ed.: PL 184, 1167-1169. BGOC 7518 Bloomfield 3897).
   1
194r Petis a me, frater carissime, quod numquam a suo provissore audivi aliquem petivisse ... — ... (196v) cui est laus et potestas ac imperium cum patre et spiritu sancto per infinita saecula saeculorum Amen. Explicit formula honeste vite.
(197r-210r) Matthaeus de Cracovia Tractatus de sacramento altaris.
   1
197r (rot) Incipit tractatus de sacramento altaris utrum melius sit abstinendum vel sumendum. Multorum tam clericorum quam laicorum quarela est non modica ... — ... (210r) datum est nobis corpus domini nostri Iesu Christi qui cum patre et spiritu sancto vivit et regnat Deus in unitate spiritus sancti per omnia saecula saeculorum Amen. Dicant omnes omnes fideles Amen...
(210v-216v) Leer (nur Schriftspiegel).
(217r-231r) Henricus de Frimaria OESA Tractatus de occultatione vitiorum sub specie virtutum.
   1
217r (rot) Incipit tractatus de de vii vitiis capitalibus cum remediis eorundem bonus. Est via quae videtur homini recta ... — ... (231r) a cordis hospicio poterimus exstirpare quod nobis praestare dignetur Deus in saecula saeculorum Amen.
(231r-264r) Paulus Hungarus OP Summa de paenitentia (redactio prima).
   1
231r (rot) Incipit summa prima brevis et utilis de confessione audienda. Quoniam circa confessiones animarum pericula sunt ... — ... (264r) planius patebit Deo donante cum oportunitas fuerit.
(264r-284r) Matthaeus de Cracovia De modo confitendi (Bloomfield 4945).
   1
264r (rot) Incipit confessio qui dicitur speculum puritatis. Quoniam fundamentum et iuanua virtutum ... — ... (284r) gloria tua ad quam nos perducat qui vivit et regnat, etc. Explicit speculum puritatis sive munditie conscientie.
(284v-287v) Leer .
Teil 3
(288r-308v) Alphonsus Bonihominis OP Epistola rabbi Samuel de Fez de adventu messiae (RB 1183,1. Kaeppeli 146).
   1
288r (rot) Incipit epistola translata de arabico in latinum per fratrem Alfonsum Bonihominis hispanicum ordinis praedicatorum, que epistola... Epistola quam scripsit magister Samuel Israhelita... Conservet te Deus o frater ... — ... (308v) et eius scripturam docuit ut corruptus homoe et ignarus.
(309r-312v) Leer .
(313r-316v) Tabulae Pythagorae (Thorndike-Kibre 1475. Identische Überlieferung in München, BSB, Clm 8059, 194v).
   1
313r Tit.: (rot) Thabule Pithagore
Si vis scire sub quo signo homo natus sit ... — ... (316r) pertinet ad superiorem numerum quam vis practicare.