Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=1178 
Klosterneuburg, Augustiner-Chorherrenstift, Cod. 932
ZUSAMMENGESETZTE HANDSCHRIFT MIT PREDIGTEN UND THEOLOGISCHEN TRAKTATEN
Olim: 50; 804    Papier   314 Bl.   220×145   Klosterneuburg, 1471
Handschrift aus 18 Teilen zusammengesetzt: 01  (1-25) 1471; 02  (26-57) ???; 03  (58-69) ???; 04  (70-76) ???; 05  (77-92) ???; 06  (93-100) ???; 07  (101-143) ???; 08  (144-155) ???; 09  (156-171) ???; 10  (172-183) ???; 11  (184-195) ???; 12  (196-206) ???; 13  (207-230) ???; 14  (231-248) ???; 15  (249-262) ???; 16  (263-298) ???; 17  (299-310) ???; 18  (311-314) ???
Literatur zur Handschrift: Pfeiffer–Černík V 354-366 (online).
Foliierung: moderne Bleistift-Foliierung

Teil 011-25   Papier   1471
Lagen: VI12 + (VI+1)25
Dat. 1471-03-08 (17r)
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 1   
Schriftart: Humanistica cursiva – Marginalien
Schriftspiegel. Eine Hand - die Haupthand. Wenig Marginalien, einige in roter Tinte
Ausstattung: Rubriziert   
Rote Lombarden; einige fehlen. Intensive Rubrizierung in Unterstreichungen, Titeln, Satzanfängen.
Teil 0226-57   Papier   ???
Lagen: 2.VIII57
Flecken in den Rändern.
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 1   
Schriftart: Humanistica cursiva – Marginalien
Schriftspiegel, ggf. überschrieben. Eine Hand, wenig Marginalien.
Ausstattung: Rubriziert   
Initiale fehlt. Intensive Rubrizierung.
Teil 0358-69   Papier   ???
Lagen: VI69
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 1   
Schriftart: Humanistica cursiva
Schriftspiegel, häufig überschrieben. Eine Hand, dieselbe wie in Teil 1 und 2. Längere Marginalien.
Ausstattung:
Keine Rubrizierung.
Teil 0470-76   Papier   ???
Lagen: (III+1)76
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 1   
Schriftart: Bastarda cursiva
Eine Hand.
Ausstattung:
Keine Rubrizierung.
Teil 0577-92   Papier   ???
Lagen: VIII92
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 1   
Schriftart: Humanistica cursiva – Marginalien
Schriftspiegel. Zwei Hände; auf 77r-82v, die Haupthand aus Teil 1 und 2.
Ausstattung: Rubriziert   
Rubrizierung nur auf 83r-89v, Anfangsbuchstaben und Unterstreichungen in roter Tinte.
Teil 0693-100   Papier   ???
Lagen: IV100
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 1   
Schriftart: Bastarda cursiva
Blinder Schriftspiegel. Eine Hand.
Ausstattung: Rubriziert   
Eine rote Lombarde zum Textanfang. Sonst Anfangsbuchstaben und Unterstreichungen in roter Tinte. Cadellen.
Teil 07101-143   Papier   ???
Lagen: (VIII+1)117 + VII131 + VI143
Zwischen Bl. 110 u. 111, zwei cedulae. Die eine nur recto, die andere recto-verso beschrieben.
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 1   
Schriftart: Humanistica cursiva – Marginalien
Schriftspiegel, oft überschrieben. -- Auf 101r-v, Bastarda cursiva. Im Rest, die Haupthand. Ergiebige Marginalien.
Ausstattung: Rubriziert   
Auf 101r, verzierte Initiale zum Textanfang, in der Tinte des Texts. Rubrizierung nur auf 118r-123r, 124r-128v, 132r-133r.
Teil 08144-155   Papier   ???
Lagen: VI155
155v verschmutzt.
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 1   
Schriftart: Bastarda cursiva – Marginalien
Schriftspiegel. Marginalien in brauner Tinte.
Ausstattung:
Platz für Initialen leer gelassen. Keine Rubrizierung.
Teil 09156-171   Papier   ???
Lagen: VIII171
156r verschmutzt.
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 1   
Schriftart: Humanistica cursiva – Marginalien
Schriftspiegel. Nur die Haupthand schreibt. Marginalien am unteren Rand auf 159v-160r.
Ausstattung: Rubriziert   
Rubrizierung nur auf 156r-162r.
Teil 10172-183   Papier   ???
Lagen: VI183
172r verschmutzt.
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 1   
Schriftart: Humanistica cursiva – Marginalien
Schriftspiegel. Die Haupthand, mit ergiebigen Marginalien.
Ausstattung:
Keine Rubrizierung.
Teil 11184-195   Papier   ???
Lagen: VI195
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 1   
Schriftart: Humanistica cursiva – Marginalien
Schriftspiegel, unten stellenweise überschrieben. Nur die Haupthand schreibt.
Ausstattung:
Keine Rubrizierung, nur auf 192v-193r, rote Tintenflecken.
Teil 12196-206   Papier   ???
Lagen: (VI-1)206
196r stark verschmutzt.
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 1   
Schriftart: Humanistica cursiva – Marginalien
Schriftspiegel. Nur die Haupthand.
Ausstattung:
Keine Rubrizierung.
Teil 13207-230   Papier   ???
Lagen: 2.VI230
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 1   
Schriftart: Humanistica cursiva – Marginalien
Schriftspiegel. Nur die Haupthand. 230v vertikal beschrieben mit Signatur in gotischer Minuskel; nur eine Zeile oben horizontal.
Ausstattung:
Keine Rubrizierung.
Teil 14231-248   Papier   ???
Lagen: VI242 + III248
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 1   
Schriftart: Humanistica cursiva – Marginalien
Kein Schriftspiegel ab 243v. Die Haupthand; auf 243r-245r, eine Nebenhand.
Ausstattung:
Keine Rubrizierung.
Teil 15249-262   Papier   ???
Lagen: VII262
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 1   
Schriftart: Humanistica cursiva – Marginalien
Blinder Schriftspiegel. Mehrmaliger Tintenwechsel. - Die Haupthand; auf 261r-262r, die Nebenhand aus Teil 14.
Ausstattung:
Keine Rubrizierung.
Teil 16263-298   Papier   ???
Lagen: 3.VI298
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 1   
Schriftspiegel. Eine Hand, laut Pfeiffer-Cernik, aus dem 16. Jh.
Ausstattung:
Keine Rubrizierung.
Teil 17299-310   Papier   ???
Lagen: VI310
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 1   
Schriftart: Bastarda cursiva
Blinde Schriftspiegel und Zeilenlinierung. Eine Hand.
Ausstattung: Rubriziert   
Incipit, Anfangsbuchstaben, Unterstreichungen in roter Tinte.
Teil 18311-314   Papier   ???
Lagen: II314
Schrift:
Schriftraum: Spaltenzahl: 1   
Schriftart: Humanistica cursiva
Schriftspiegel und Linierung fehlen. Hand 1 (schreibt in Bastarda cursiva): 311r-312v; Hand 2 (schreibt in Humanistica cursiva): 313r-314v.

Hs. enthält 2 Fragmente
VI   Pergament   12. Jh.
Schrift:
Schriftart: Karolingische Minuskel – Neumen
Ausstattung: Rubriziert   
NI*   Pergament   12. Jh.
Schrift:
Schriftart: Karolingische Minuskel
Ausstattung: Rubriziert   
Rubrizierung nur auf I*r.

Einband: Gotisch     Streicheisenlinien   Blindstempel   Golddruck        
Werkstatt: Klosterneuburg
Klosterneuburger Einband; Blindstempel mit Stiftswappen. Rückentitel auf gelbem Titelschildchen in Golddruck: C. De arte moriendi. Eine Schließe. Buchblock beschnitten; Papier am Rande gelb gefärbt. Als Vor- und Nachsatzblatt, Fragment aus demselben Lektionar auf Pergament, vorne mit Neumen.


Besitzvermerk der Klosterneuburger Bibliothek: (VDS) Sum ex libris Can: reg: Claustroneoburg. Bibliothecae 3 Sept: 1656 (17. Jh.). Olim-Signaturen: (1r, in schwarzer Tinte) 50 (17. Jh.); (VDS, in Bleistift) 804 (18. Jh.). Auf HDS, Inhaltsverzeichnis in schwarzer Tinte. Handschrift großteils von Jakob Paperl CRSA geschrieben. Als Jakob I. Paperl (Päperl) Probst in Klosterneuburg zwischen 1485-1509. Rat und Kaplan von Kaiser Friedrich III. ab 1492. Starb am 12. August 1509.

Hs. großteils in der Hand von Jakob Paperl CRSA geschrieben, als Jakob I. Paperl (Päperl) Probst in Klosterneuburg (1485-1509), Rat und Kaplan von Friedrich III.

Weitere Beschreibung ergänzt von Edit A. Lukacs

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"Pfeiffer–Černík", "GW", "Rudolf", "Madre", "Bloomfield", "VL", "Walther, Proverbia", "AFTh", "Weijers", "CALMA"
alle Initien
(Ir-v-I*r-v) Lectionarium s. XII. cum neumis (Fragment).
Teil 1
(1r-17r) Nicolaus de Dinkelsbühl (?) Speculum artis bene moriendi (Drucke: GW 592, 592a, 2597-2614. -- Rudolf 75-82; Madre 292-295; Bloomfield 1076; VL IX (1995) 40-49. -- Mehrere Parallelüberlieferungen).
   1
1r Tit.:Materia de arte moriendi
Cum de praesentis exilii miseria mortis transitus propter moriendi impericiam multis, non solum laicis, verumetiam religiosis atque devotis difficilis ... — ... (17r) vos autem expelli foras, a quo nos custodiat qui sine fine vivit et regnat Iesus Christus, dei vivi et Mariae virginis filius, qui est benedictus in saecula saeculorum Amen. (SCHLUSSCHRIFT, Datierung, Schreibername) Ne sis dampnatus sis semper mori paratus Est grave transire quia transitus absque redire Omnis spes venie datur a virtute Marie (Walther, Proverbia 20258). Non venit ad veniam qui nescit amare Mariam (ähnlich Walther, Proverbia 18685). Mors tua mors Christi fraus mundiare Mariam (ähnlich Walther, Proverbia 18685). Mors tua mors Christi fraus mundi gloria celi et dolor inferni sunt meditandi tibi (ähnlich Walther, Proverbia 15210). Per manus Iacobi Paperl anno domini etc. LXXImo feria quinta post dominicam Invocavit.
(17r-18r) Tractatus de dignitate sacerdotali.
   1
17r Tit.: De sacerdotali dignitate
Tantae dignitatis sunt sacerdotes, ut Christus Iesus leprosos iussit accedi ad illos ... — ... (18r) quando Christus assistit in altari ut quando immolatur. Et tantum de dignitate sacerdotali.
(18v-19r) Tractatus de novitiis et noviter conversis.
   1
18v Tit.: De novitiis et noviter conversis Qualiter amovendi sint
Exuet te Deus veterem hominem cum actibus suis ... — ... (19r) quoque dicitur: Beatus homo qui opus dei devote impleverit.
(19r-21v) Bulla visitatorum.
   1
19r Tit.: Sequitur Bulla Sew karta visitatorum
Deus creator omnium rerum ex abysso suae immensae pietatis et misericordiae hominem ad ipsius imaginem ... — ... (21v) evidens testimonium et robur nos, N(icolaus?) et Io(hannes), praesentem cartam nostrorum sigillorum appensione curavimus communicare. Datum, etc. (Sequitur brevis nota ex Hugonis de Sancto Victore de abusionibus in claustro.)
(22r-25v) Augustinus Regula.
   1
22r Tit.: Regula sancti Augustini Canonicorum regularium
(H)aec sunt quae praecipimus observari ut in monasterio habitantes ... — ... (25v) dimittatur et in tentationem non inducatur. Amen. (SCHLUSSSCHRIFT, Vers) Explicit regula sancti Augustini Canonicorum regularium. Nullus tambonus quin melior fieri possit.
Teil 2
(26r-57r) Passio domini cum glossis.
   1
26r (O) vos omnes qui transitis per viam, attendite et videte, si est dolor similis sicut dolor meus. Haec sunt verba prophetae Ieremiae dicentis in persona Christi Trenorum primo capitulo. In his verbis notantur tria et quartum elicitur ... — ... (57v) 5° in gravi transitu de utriusque ad locum passionis. Christus semel pro peccatis nostris mortuus est, iustus pro iniustis ut nos offeret deo. 1 Petri 3°
Teil 3
(58r-68v) Sermo in vigilia nativitatis domini.
   1
58r Hodie natus est nobis salvator mundi. Lucas 2° Hodie per universum mundum mater ecclesia diem celebrat salutis ... — ... (68v) (Seitenüberschrift auf 68v: Circumcisio domini) in quo delevit totum genus humanum usque ad octo homines utque in alio sermone.
(69r-v) Leer.
Teil 4
(70r-76v) Nicolaus de Kreuznach Sermo in vigilia nativitatis Christi (Universitätspredigt, Weihnachten 1467; vlg. AFTh, Bd. I, 282 (zusätzlich Bd. II, 538, mit Erwähnung dieser Handschrift): "Item sermonem de nativitate Christi faciet egregius dominus doctor magister Nicolaus de Kraewcznach.").
   1
70r Tit.: De vigilia nativitatis Christi colloquia magistri Nicolaus de Chrewczna
Transeamus usque Bethlehem et videamus hoc verbum. Lucae 2° Carissimi, quamvis de ineffabili nativitate aeterni verbi patris ... — ... (76v) ei valeamus per quae obtinebimus aeternam salutem quod ipse praestare dignetur Amen. (Datum der Abschrift) Anno 70.
Teil 5
(77r-82v) Sermo de purificatione BMV.
   1
77r Tit.: Sermo de purificatione b. Marie virginis
Tulerunt puerum Iesum in Ierusalem ut sisterent eum domino. Lucas 2° Celebrata paulo ante nativitate, circumcisione et apparatione Iesu Christi, salvatoris nostri, hodie ut dicit Bernardus in sermone ... — ... (82v) ut primo timeat deum, deinde diligat. Hi sunt mores optimi quibus acquiritur cognitio veritatis.
(83r-92v) Sermo in dominica prima post octavas epiphaniae (a. 1474).
   1
83r Tit.: Dominica prima post octavas epiphanie domini anno etc. 74to
Nuptiae facta sunt in Chana Galileae. Iohannis 2° Quia isto tempore maxime homines celebrant nuptias, ideo loquendum est de eis. Religiosi ad minus semel in hebdomada vel anno solent audire regulam ordinis sui ut sciant quomodo ordinem observant vel ad quid obligantur ... — ... (92v) brevis omnis malitia super malitia mulierum.
Teil 6
(93r-97v) Sermo in festo circumcisionis domini.
   1
93r Oblatus est quia ipse voluit. Quotiens oblatus est dominus Iesus? Totiens oblatus est quotiens ipse voluit. Primo oblatus est in templo ... — ... (97v) donec ad lucem inaccessibilem perducat nos Christus, qui est benedictus in saecula saeculorum Amen. Sit laus deo.
(98r-100v) Leer.
Teil 7
(101r-v) Sermo in Ia dominica quadragesimae (unvollständig).
   1
101r-v Tit.: Sermo Ia dominice 40e post prandium. 2us sermo 2e dominice scilicet...
Primum querite regnum dei. Matthaeus 6to. Hoc consilius ab illis qui fuerunt in primitiva ecclesia a deo ... — ... (101v) audire debetis quod sic incipit.
(102r-111r) Sermo dominicae Invocavit .
   1
102r Tit.: Sermo dominice Invocavit post prandium
Ecce nunc tempus acceptabile, ecce nunc dies salutis. 2 Cor 6. Tempus tunc incoepit quando mundus sumpsit initium, Cassiodorus super Psalmum 54. Nulla enim ante principium mundi fuerunt tempora, ut ait Isidorus De summo bono libro 1°, capitulo 7° ... — ... (111r, auf Cedula IIv) Et si interdum ieiunas, quomodo autem ieiunas?
(111v-117v) Sermo in dominica Reminiscere.
   1
111v Tit.: Dominica reminiscere
O mulier, magna est fides tua et fiat tibi sicut vis. Matthaeo 15. Dominus noster Iesus Christus multos viros ad poenitentiam adduxit, multos in orationibus exaudiverat, multos in corpore et anima curaverat ... — ... (117v) Ideo ait Iuvenal in libro Saturae: Orandum sic, sit mens sana in corpore sano. Etc.
(118r-123r) Sermo in dominica VI post Penthecosten.
   1
118r (Incipit auf 118r, hört nach sieben Zeilen auf, und wird auf 118v wiederholt.) Est puer hic qui habet quinque panes, etc. Loco et capitulo, vide supra. Verba praeassumpta explanari possunt primo de deo domino nostro Iesu Christo ... — ... (123r) Hii sunt xii cophini ex quaestione panum pisciumque diabolicorum.
(123v) Leer (nur Schriftspiegel).
(124r-129v) Sermo in dominica In passione (unvollständig?).
   1
124r Tit.: Dominica in passione
Si veritatem dico, quare non creditis mihi? Iohannes 8. Dominica hodierna vocatur dominica de passione, et hoc ideo quia sancta mater ecclesiae incipit peragere ... — ... (129v) Et sic patet quod mendatium est periculum corporis et animae, Ecclesiastes 20: Potior est fur quam assiduitas viri mendacis.
(130r-131v) Leer (nur Schriftspiegel).
(132r-137r) Sermo in dominica V post Penthecosten (unvollständig).
   1
132r Orate pro invicem ut salvemini. Iacobi ultimo capitulo. Liberius papa statuit ut pro guerra et fame et pestilentia et huiusmodi adversitatibus semper letania fiat ... — ... (137r) Tertio est advertendum quid tamen sit homini petendo orandum a deo ut impetret et non frustretur fiducia suae orationis.
(137v-143v) Leer.
Teil 8
(144r-152v) Sermo de eucharistia.
   1
144r (P)robet autem seipsum homo, et sic de pane illo edat, et de calice bibat. Primae Cor. 11. Dilectissimi in domino! Dignum et iustum est ut ad tam dignum et venerandum cibum ... — ... (152v) in edulium animarum, et cum patre et spiritu sancto vivit et regnat in saeculorum saecula Amen.
(152v-153v) Excerpta ex sermone.
   1
152v Sacramentorum sanctae ecclesiae virtutem ... — ... (153v) ut fuit dictum in primo sermone.
(154r) Nota de spatio dei.
(154v-155r) Leer (nur Schriftspiegel).
(155v) Nota brevia.
Teil 9
(156r-163v) Sermo IIae dominicae post festum Paschae.
   1
156r Tit.: (Rot) Sermo 2e dominice post festum pasce
Pastor bonus animam suam ponit pro ovibus suis. Iohannes 10. Circa haec verba diligenter est considerandum quod sicut ait sanctus Iohannes Chrysostomus Super Matthaeum ... — ... (163v) hostium insidias contra te et contra gregem tuum qualis possis evadere ACtuum 2: Attendite, etc. Vide supra.
(164r-171v) Sermo in festum omnium sanctorum.
   1
164r Gaudete et exultate omnes sancti quoniam merces vostra copiosa est in coelis. Matthaeus 5. In istis verbis tanguntur duo. Primo, in dictis verbis invitat ecclesia omnes in patria ad gaudendum ibi ... — ... (171v) O quam beata visio videre deum in seipso, videre in nobis et nos in eo, felici iocunditate et iocunda felicitate. Quod nobis concedat qui in aeternum vivit et regnat Amen.
Teil 10
(172r-173v) Sermo in dominica XIIIa post Penthecosten.
   1
172r Beati oculi qui vident quae vos videtis. Lucae X capitulo, dominica 13a post Penthecosten. In hoc evangelio dicit dominus illos beatos qui eum viderunt quando ait ... — ... (173v) ita incredulus fuit et feliciter in domino postmodum convenit.
(174r-183v) Sermo de virginibus.
   1
174r De virginibus praeceptum non habeo, sed consilium do. Ia Cor. 7°. Multorum et fere omnium ardor est ad habenda caelestia praemia et gaudia ... — ... (183v) Non terrena vita, sed caelestis est vita. (Sequuntur aliquot notae.)
Teil 11
(184r-189r) Sermo ultimae dominicae ante adventum.
   1
184r Tit.: Sermo ultime dominice ante adventum domini
Hic est vere propheta qui venturus est in mundum. Iohannis 6° Haec dominica dicitur praeparatio adventus domini, unde etiam in epistola hodierna dicitur ... — ... (189r) plus misisse quam multi divites, qui magna miserunt.
(189v) Leer (nur Schriftspiegel).
(190r-194v) Sermo in festo conceptionis Mariae virginis.
   1
190r Domus quam aedificare volo talis esse debet ut nominetur in cunctis regionibus. 2° Iuxta institutionem sanctae matris ecclesiae, hodie solemniter de conceptione virginis superbenedictae agitur ... — ... (194v) per quam viam transuerunt omnes sancti ad regnum coelorum quod praestare dignetur et nobis qui sine fine vivit et regnat deus per omnia saecula saeculorum Amen.
(195r-v) Leer (nur Schriftspiegel).
Teil 12
(196r-199v) Sermo de sancto Iacobo.
   1
196r Tit.: De sancto Iacobo
Dic, ut sedeant hi duo filii mei, unus ad dexteram, et unus ad sinistram, in regno tuo. Matthaeus 2° capitulo. Multorum et fere omnium ardor est adhibenda coelestia praemia et gaudia ... — ... (199v) sed quia isti duo apostoli non pugnaverunt, neque laboraverunt, ideo dictum est eis: Nescitis quod petatis.
(200r-204r) Sermo de vera humilitate.
   1
200r Omnes qui se exaltant, humilibitur, et qui se humiliat, exaltabitur. Haec verba scribuntur originaliter Lucae 14 et 18 et Matthaeo 23 capitulis. Verba praedicta plane exprimunt quantum odibilis et abhorribilis sit omnipotenti deo praesumptio ... — ... (204r) Nunquam enim super omnes sublimata descendisse nisi ipsius humiliata infra omnes descendisses.
(204v-206v) Leer.
Teil 13
(207r-212r) Franciscus de Maironis OFM De usu terminorum (Vgl. B. Roth, Franz von Mayronis OFM. Sein Leben, seine Werke, seine Lehre vom Formalunterschied in Gott (Ohio 1936), 214.5; Weijers 2, 98; CALMA III.4, 461 (alle ohne diese Hs.)).
   1
207r Cum difficultas verbalis multipliciter impediat animum a speculatione veritatis, ideo in illa scientia, quae plures continet facultates, utile est distinguere ... — ... (212r) unde absolutio sacramentalis est virtus remotiva obstaculi regni coelestis. Deo gratias. (SCHLUSSSCHRIFT, Datierung, Schreibername) Explicit Anno 1471. Iacobus Paparl.
(212v-230v) Glossa, auctoritates patrum et ecclesiae doctorum, atque philosophorum Aristoteles et Seneca.
   1
212v Deus in praesenti per aenigmam videtur et speculatur. Non enim potest in vita mortali videri nude et clare ipso dicente Moysi Exodo 33: Non videbis faciem meam ... — ... (230v) Aristoteles 8uo Ethicorum: Sine amicitia utique nullus eligeret vivere habens reliqua bona omnia. (Schreibername, verkehrt) Iacobus (Paperl).
Teil 14
(231r-235r) Sermo de pueritia Christi.
   1
231r Bonum est iuveni si portaverit iugum ab adolescentia. Trenorum 3° Sciendum quod Christus ad nostram instructionem die octavo circumcisus est et sanguinem suum fundit ... — ... (235r) cum angelis animam eius in coelum duxit quod praestet nobis dominus Amen.
(235v-245r) Narrationes apocryphi, exempla, notae.
   1
235v De rege et bono regimine. Notandum quod ad regem quantus pertinet de iure ... — ... (245r) abutebatur a natura domino proderetur. Haec Hieronymus.
(245v-248v) Leer .
Teil 15
(249r) Leer.
(249v-261v) Sermo in illud ´Dic ut sedeant hi duo filii...´.
   1
249v Dic ut sedeant hi duo filii mei unus ad dexteram, etc. Nescitis quid petatis. Matthaeus 20 capitulo. Iudaei putabant Christum per prophetas eis promissum temporaliter in Ierusalem regnaturum et sic scripturas temporaliter de Christo et eius regno ... — ... (261v) non solum sibi proficiant, sed etiam subditos bono exemplo emendent.
(262r) Nota quod ´occidere seipsum non licet´.
   1
262r Occidunt seipsos plures iudicantes se dignos morte ... — ... scilicet qui te vita privare cupit.
(262v) Leer.
Teil 16
(263r-v) Leer.
(264r-296v) Sermo et nota in illud ´Beatus terra cuius rex nobilis est´.
   2
264r Beata terra cuius rex nobilis est. Ecclesiastes 10 capitulo. Vae terrae, cuius rex puer est. Eodem capitulo. Cor regis in manu dei est, quocunque voluerit, vertet illud. Proverbiorum 21. Ad prosequendum primum thema occurrit aliqua dicere de nobilitate hominis et unde nobilitas habuerit ortum ... — ... (278r) et in aeternum regnum faciat regnare dominus noster Iesus Christus, rex regum et dominus dominantium Amen.
278v Tertio princeps seu rex volens bene regere populum sibi commissum et dirigere ... — ... (296v) aut custodia et excubiis solertibus iugiter observet. Haec ibi.
(297r-298v) Leer (nur Schriftspiegel).
Teil 17
(299r-308r) Tractatus de electione praelati.
   1
299r (Rot) Circa electionem praelati quatuor sunt consideranda, scilicet quid sit, quid exigit, quid efficit, quid impedit. Primo circa electione praelati considerare debemus quid sit electio. ... — ... (308r) melius faceret si non consentiret, si intentio sit bona, puta quia intendit profectum ecclesiae.
(308v-310v) Leer (nur Schritspiegel und Zeilenlinierung).
Teil 18
(311r-312v) Sermo in festo assumptionis Mariae virginis.
   1
311r Beati qui ad cenam nuptiarum agni vocati sunt. Apocalypsis 19. ... — ... (312v) et vane fortitudinem mean consumpsi.
(313r-314v) Tractatus de statu Mariae virginis in ecclesia.
   1
313r Sciendum quod beata virgo Maria tenuit triplicem statum ecclesiae ex quibus homines salvantur. Nam habuit statum coniugatorum cum illis meruit fructum ... — ... (314v) Ideo melius est in viduitate permanere quam ad secundas nuptias transire exemplo Mariae.