1392
AT7992-4
|
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=1392 |
Wien, Erzbischöfliches Diözesanarchiv, Cod. 4
NICOLAUS DE WALDHAUSEN. NICOLAUS DE DINKELSBÜHL. LEGENDAE. SENTENZENKOMMENTAR. SERMONES. VARIA
Papier 375 Bl. 288×203 Wien oder Niederösterreich; Wien, 3. V. 15. Jh.; 1459
Handschrift aus 2 Teilen zusammengesetzt: 1 (1-188) Wien, 1459; 2 (189-375) Wien oder Niederösterreich, 6. Jz. 15. Jh.
Abbildungen von
Vorderdeckel-Spiegel;
2r;
188v;
189r;
224r;
266v;
267r;
299v;
332v
Wasserzeichen: Metadaten zu Teil 1, Teil 2 | Vorschau Bilder zu Teil 1, Teil 2 | Einzelbilder: fol. 6, 12, 22, 23, 34, 50, 82, 83, 127, 165, 187, 197, 198, 202, 207, 258, 262, 268, 269, 279, 289, 306, 325, 329, 333, 353, 359, 367, 372.Literatur zur Handschrift: Zapke 2012 (online).
Kat.-Nr. 97
Zu den auf VD- und HD-Spiegel aufgeklebten Fragmenten siehe Peter Wright, Polyphony for Corpus Christi in an Unknown Fragmentary Source from Mid-Fifteenth-Century Central Europe. An Interim Report, in: Uno gentile et subtile ingenio. Studies in Renaissance Music in Honour of Bonnie J. Blackburn. Turnhout 2009, 271-282.
alle Initien
Weitere Literatur zur Handschrift (Anzahl: 3)
| Teil 1 | 1-188 Papier Wien, 1459 |
| Kat. Streubestände 1, Kat.-Nr. 97 | |
| Teil 2 | 189-375 Papier Wien oder Niederösterreich, 6. Jz. 15. Jh. |
| Kat. Streubestände 1, Kat.-Nr. 97 |
Kat.-Nr. 97
Zu den auf VD- und HD-Spiegel aufgeklebten Fragmenten siehe Peter Wright, Polyphony for Corpus Christi in an Unknown Fragmentary Source from Mid-Fifteenth-Century Central Europe. An Interim Report, in: Uno gentile et subtile ingenio. Studies in Renaissance Music in Honour of Bonnie J. Blackburn. Turnhout 2009, 271-282.
"Zapke 2012"
alle Initien
| (1ra-188vb) | Nicolaus de Waldhausen: Sermones dominicales de epistolis et de evangeliis. | |
| (11va-18ra) | Conradus de Waldhausen
  : Sermo de nat. dni . | |
| (18ra-19va) | Conradus de Waldhausen
: Sermo de cicumcisione dni. | |
| (19va-27rb) | Conradus de Waldhausen
: Sermo de epiphania dni. | |
| (78rb-80va) | Antonius Azaro de Parma: Sermo in cena dni. | |
| (80va-84vb) | Antonius Azaro de Parma: Sermo in parasceve. | |
| (189ra-216ra) | Kurzlegenden. Pronuntiamentum de sanctis. | |
| (216vb-220ra) | Predigtgruppe. Sermones de dedicatione ecclesiae. | |
| (223r) | Iesus Christus. Legende von den 30 Denaren. | |
| (224ra-266vb) | Sentenzenkommentar. Commentarius anonymus in librum quartum Sententiarum. | |
| (267ra-299r) | Iohannes Nider OP: Manuale confessorum. | |
| (298ra) | Beichte (confessio). Notiz, nachgetragen. | |
| (298ra) | Beichte (confessio). Reservatfälle betreffende Notiz, nachgetragen. | |
| (299va-300vb) | Sakramente. Quaestiones de sacramentis. | |
| (301ra-332vb) | Nicolaus de Dinkelsbühl
: De tribus partibus paenitentiae. | |
| (333ra-353rb) | Messe. Tractatus de officio missae, unvollständig. | |
| (354ra-361vb) | Nicolaus de Dinkelsbühl
: De eucharistia, sermo V. | |
| (361vb-363va) | Predigt (Sermo). Circumcisio dni (Lc 2,21). | |
| (363va-365vb) | Passion, Arma Christi. Notabilia de armis Christi prout doctores Hebraeorum dicunt. | |
| (363va) | Blut Christi (sanguis Christi). Notiz De septuplice effusione sanguinis. | |
| (373va-375vb) | Beichte (confessio). Tractatulus de confessione. | |
| (Nr. 1.2) | Graduale. Fragment. | |
|
I n i t i e n 247  |
||
| 2ra | Erunt signa (Lc 21,25). In dominica praecedenti recoluit ecclesia adventum domini salvatoris in carne qui fuit in humilitate et mansuetudine... | |
| 2ra | Manus fortium dominabitur (Prv 12,24). His verbis vult nos Salomon docere vincere carnem diabolicum per fortitudinem et fervorem mentis... | |
| 3vb | Maeror in corde iusti humiliabit eum (Prv 12,25). His verbis vult Salomon ostendere quid sit quod disturbat iustum hominem scilicet peccatum et quid ipsum laetificet... | |
| 3vb | Sic nos existimet homo (I Cor 4,1). Quilibet christianus re et nomine est minister et servus Christi. Ideo debet esse sollicitus ne sit servus inutilis vel infidelis... | |
| 4vb | Amicus fidelis futuris protectio fortis (Sir 6,14). His verbis vult Salomon ostendere quantum debemus laborare ut deus sit noster amicus quia amicus fidelis ut deus est... | |
| 5ra | Tu es qui venturus es (Mt 11,3). In hac dominica tertia adventus Christi agit sancta mater ecclesia de adventu Christi in mortem cuiuslibet hominis... | |
| 6rb | Qui custodit os suum custodit animam suam (Prv 13,3). His verbis vult nos Salomon docere quam diligenter debemus nos custodire a prava et nociva locutione... | |
| 6va | Gaudete in domino semper (Phil 4,4). Nota quod dicit Origenes super Canticum: Hoc scire oportet quod impossibile est... | |
| 7va | Vult et non vult piger (Prv 13,4). His verbis vult nobis Salomon ostendere quam magnum peccatum sit pigritia quia in isto mundo sicut in mari sumus... | |
| 7vb | Parate viam domini (Mc 1,3). In hac dominica quarta sancta mater ecclesia agit de adventu Christi in mentem. Qualiter autem nos debemus praeparare ad Christum... | |
| 9rb | Verbum mendax iustus detestabitur (Prv 13,5). His verbis vult nos Salomon docere quantum mendacium sit odiendum et fugiendum. Unde Ambrosius: Si odirem mendacium... | |
| 9va | Quoniam estis filii dei (Gal 4,6). Haec epistola legitur prima post nativitatem. In qua docet nos apostolus vivere in mortali vita ad modum puerorum nobilium... | |
| 10rb | Iustitia custodit innocentis viam (Prv 13,6). His verbis vult Salomon nos docere quam utile sit permanere in iustitia quia per illam salvatur anima et corpus... | |
| 10rb | Puer autem crescebat (Lc 2,40). Hoc evangelium legitur prima dominica post Christi nativitatem. In quo describitur primo admiratio... | |
| 11va | Exiit edictum a Caesare Augusto (Lc 2,1). Quando alicui magno regi vel principi natus fuerit filius primogenitus tunc undique discurrunt nuntii per regnum eius... | |
| 12rb | Exiit edictum a Caesare Augusto (Lc 2,1). In praedicto sancto tempore adventus Christi dictum fuit in evangeliis Missus est angelus et in evangelio Exsurgens... | |
| 18ra | Postquam consummati sunt dies octo (Lc 2,21). Nota apostolus scribit Galatas tertio in fine et legitur in hodierna epistola: Si ergo vos Christi ergo semen Abrahae estis... | |
| 18ra | Postquam consummati sunt dies octo (Lc 2,21). Pueri carissimi hodie recolimus tria festa circumcisonis Christi per quod primum sanguinem pro nobis fudit... | |
| 19va | Cum natus esset Iesus in Bethlehem (Mt 2,1). Et Isaiae sexagesimo legitur in epistola et eloquitur quamlibet animam in peccatis obtemperatam ut excitetur... | |
| 19vb | Cum natus esset Iesus in Bethlehem Iudae (Mt 2,1). Pueri dilecti sancta mater ecclesia tenet quod hodierna die quae dicitur epiphania graece et interpretatur manifestatio... | |
| 27rb | Lux iustorum laetificat (Prv 13,9). His verbis vult nos Salomon docere vel ostendere quomodo iusti se habeant in prosperis. Praesens prosperitas decipit... | |
| 27rb | Obsecro vos per misericordiam dei (Rm 12,1). Iam instat carnisprivii tempus cum homines privantur esu carnium. Et nunc quasi communiter incipient excedere in cibo et potu... | |
| 28va | Cum autem factus esset Iesus annorum duodecim (Lc 2,42). In hoc evangelio quod legitur infra octavas epiphaniae scribit evangelista quomodo Christus in sua iuventute... | |
| 28va | Inter superbos semper iurgia sunt (Prv 13,10). His verbis vult Salomon ostendere quam magnum malum sit superbia quia superbi nec volunt esse aequales sed superiores... | |
| 30ra | Qui detrahit alicui rei (Prv 13,13). His verbis vult nobis Salomon ostendere quam magnum malum sit detractio. Augustinus: Plus nocent in membris detrahentes Christo... | |
| 30rb | Habentes donationes (Rm 12,6). Haec epistola legitur post octavam epiphaniae. In qua docet nos apostolus ut gratiam nobis a deo datam fideliter proximis impertimur... | |
| 31rb | Egestas et ignominia ei qui deserit disciplinam (Prv 13,18). His verbis vult Salomon ostendere quam bonum sit accipere correctionem a deo et a bonis hominibus... | |
| 31va | Nuptiae factae sunt (Io 2,1). In praecedenti tempore actum est de pueritia Christi. Hodie in officio et evangelio agitur de eius sapientia potentia et dignitate... | |
| 33ra | Detestantur stulti eos qui fugiunt mala (Prv 13,9). His verbis vult Salomon ostendere fatuitatem illorum stultorum qui non solum cognoscunt suam stultitiam... | |
| 33ra | Nolite esse prudentes (Rm 12,16). In hac epistola docet nos apostolus ut humiliter et devote voluntatem nostram voluntati divinae subiciamus... | |
| 33vb | Qui parcit virgae odit filium (Prv 13,24). His verbis vult Salomon ostendere et docere parentes ut pueros suos informent ad bona et virgis corrigant... | |
| 34ra | Cum descendisset Iesus de monte (Mt 8,1). In hac dominica vult nobis ostendere sancta mater ecclesia quantum deus sit laudandus... | |
| 35vb | Quaerit derisor sapientiam (Prv 14,6). His verbis vult Salomon ostendere quomodo debemus veram sapientiam quaerere ut eam inveniamus... | |
| 36ra | Nemini quicquam debeatis (Rm 13,8). In hac dominica docet nos apostolus hoc mandatum quod dominus specialiter mandat scilicet dilectionem proximi... | |
| 36va | Ascendente Iesu in naviculam (Mt 8,23). In hodierno officio ostenditur potestas Christi super omnem creaturam etiam angelicam. Sic incipit hodiernum officium: Adorate deum... | |
| 37va | Stultus illudit peccatum (Prv 14,9). His verbis vult Salomon ostendere nobis quam modicae reputationis sit peccatum apud stultos. Unde accidit eis quod dicit Gregorius... | |
| 37vb | Induite vos armaturam dei (Eph 6,11). In hac epistola vult nos apostolus docere si volumus cum sanctis in caelo vivere tunc in mundo vivamus sicut ipsi vixerunt... | |
| 38rb | Cor quod novit amaritudinem animae suae (Prv 14,10). His verbis ostendit Salomon quod deus nulli vult misereri nisi qui vere paenitet de peccatis perpetratis... | |
| 38va | Mitis sum et humilis corde (Mt 11,29). In hoc evangelio vult nos dominus docere habere humilitatem. Et primo respondit cuidam quaestioni... | |
| 39vb | Risus dolore miscebitur (Prv 14,13). His verbis vult Salomon ostendere quare debemus fugere gaudium huius mundi quia ipsum semper sequitur dolor... | |
| 40ra | Omnes quidem currunt (I Cor 9,24). In hac epistola docet nos apostolus quomodo cursum huius vitae debemus expendere cum labore et sollicitudine... | |
| 41rb | Innocens credit omni verbo (Prv 14,15). His verbis vult nos (!) Salomon ostendere quam nocivum sit non habere experientias multorum quia tales putant omnia illa vera... | |
| 41va | Simile est regnum caelorum homini patri familias qui exiit primo mane conducere operarios (Mt 20,1). Hoc evangelium legitur in septuagesima quod significat septuaginta annos quibus filii Israel fuerunt captivi in Babylonia... | |
| 43va | Alii dividunt propria et ditiores fiunt (Prv 11,24). His verbis docet nos Salomon ut illa quae habemus a deo dividamus cum aliis propter deum... | |
| 43vb | Libenter gloriabor infirmitatibus meis (II Cor 12,9). In hac epistola vult apostolus ostendere quanta electos dei in hoc mundo oporteat pati. Et dat exemplum de se ipso... | |
| 46vb | Sapiens timet et declinat a malo (Prv 14,16). His verbis vult Salomon ostendere proprietatem hominis vere sapientis. Cuius proprietas est cavere a peccatis... | |
| 47ra | Ad tempus credunt (Lc 8,13). Haec dominica vocatur Sexagesima et significat viduitatem sponsae Christi hoc est animae fidelis... | |
| 48vb | Cum essem parvulus (I Cor 13,11). In hac epistola vult apostolus ostendere quod nullum opus nec aliqua gratia valet super caritate. Et dicit: Si linguis hominum... | |
| 48vb | Possidebunt parvuli stultitiam (Prv 14,18). His verbis vult Salomon ostendere malitiam iniquorum qui non solum malum faciunt sed neque se ad bonum vertere cogitant... | |
| 51ra | Consummabuntur omnia quae scripta sunt (Lc 18,31). Haec dominica vocatur Quinquagesima et significat tempus remissionis quia in veteri lege anno quinquagesimo... | |
| 52va | Hortamur vos fratres ne in vanum gratiam dei recipiatis (II Cor 6,1). In hac epistola vult nos apostolus docere ut laudabilem fidem christianam perficiamus in bonis operibus... | |
| 54ra | Melius est humiliari cum mitibus (Prv 16,19). His verbis vult Salomon docere ut magis simus pauperes cum pauperibus vivendo innocenter quam vivere cum magnatibus in divitiis... | |
| 54rb | Non temptabis dominum tuum (Mt 4,7). Quadragesima continet XLII dies computatis dominicis ex quibus dum sex dies dominicos subtrahis remanent XXXVI... | |
| 56ra | Melius est vir patiens viro forti (Prv 16,32). His verbis vult Salomon ostendere quanta sit virtus patientiae. De qua dicit Gregorius: Patientia est maior signis et miraculis... | |
| 56ra | Rogamus vos et obsecramus in domino (I Th 4,1). In hac epistola vult nos docere apostolus quod sicut fide sic etiam in operatione debemus esse pueri... | |
| 57rb | Miserere mei fili David filia mea a daemonio vexatur (Mt 15,22). In hac secunda dominica quadragesimae sancta mater ecclesia vult ut si forte simus obsessi per daemones... | |
| 58va | Plus valet una correctio apud prudentem (Prv 17,19). His verbis vult Salomon ostendere differentiam inter sapientes et stultos quia sapientes recipiunt correctiones verborum... | |
| 58vb | Estote imitatores dei (Eph 5,1). In hac epistola vult nos apostolus docere ut si vere volumus esse filii dei et heredes aeternae vitae... | |
| 60ra | Qui non est mecum contra me est (Lc 11,23). In hac dominica tertia sacrae quadragesimae vult nos sancta mater ecclesia docere ut si per gratiam dei sumus liberati a peccatis... | |
| 61vb | Quid prosunt divitiae habere stulto (!) (Prv 17,16). His verbis vult Salomon ostendere stultitiam aliquorum hominum qui putant eos esse feliciores qui sunt ditiores in temporalibus... | |
| 61vb | Sed quomodo tunc is qui secundum carnem natus fuerat (Gal 4,29). In hac epistola vult nos docere apostolus ut patienter sustineamus malorum oppressiones... | |
| 63rb | Colligite fragmenta ne pereant (Io 6,12). Haec dominica vocatur dominica gaudii quia hodie sancta mater ecclesia consolatur fideles propter gratiam... | |
| 63rb | Omni tempore diligit qui amicus est (Prv 17,17). His verbis vult Salomon ostendere quam utile sit habere amicum quia ille semper diligit et in omni necessitate iuvat... | |
| 65ra | Homo stultus plaudet manibus (Prv 17,18). His verbis vult Salomon docere ut fugiamus nos obligare pro aliis sive in temporalibus sive in spiritualibus... | |
| 65rb | Christus assistens pontifex (Hbr 9,11). In hac epistola vult apostolus docere quod omnis salus hominum et liberatio a malis est a passione Christi... | |
| 66va | Oculi stultorum in finibus terrae (Prv 17,24). His verbis vult Salomon ostendere unam causam quia iniqui sunt privati sapientia vera et repleti stultitia... | |
| 66vb | Iesus autem ascondit se (Io 8,59). Dominica ista apud vulgares vocatur nigra dominica quia multi fideles modo sunt assueti hoc tempore induere nigras vestes... | |
| 69ra | Qui moderatur sermones suos doctus et prudens est (Prv 17,27). His verbis vult Salomon ostendere ut in sermonibus nostris modum habeamus... | |
| 69rb | Humiliavit semet ipsum (Phil 2,8). In hac epistola vult apostolus docere et dare vitam Christi pro exemplo nostrae vitae ut vitam ipsius studeamus imitari... | |
| 70rb | Turbae autem quae praecedebant (Mt 21,9). Sicut deus praeceperat in lege ut legitur Exodi 12 ut agnus paschalis a decimo die mensis et servaretur ad decimum diem (sic !)... | |
| 71vb | Cum intrasset Iesus Hierosolymam (Mt 21,10). Scilicet cum talibus laudibus tunc sicut dicit Chrysostomus super Matthaeum: Animalia quae equitaverant remisit... | |
| 74ra | Ad pronuntiandum futurae sanctissimae septimanae est notandum quod sicut dixi in praefatione evangelii hodierni hac sanctissima septimana Christus omnia... | |
| 75ra | Homo quidam fecit cenam magnam (Lc 14,16). Carissimi hodie agimus magnum festum sacrosancti corporis Christi quod vere a nobis christianis est recolendum... | |
| 75rb | Homo quidam fecit cenam magnam (Lc 14,16). Carissimi notate quod evangelista dicit: Cenam magnam. Primo dicit cenam quia ad cenam invitantur solum amici et electi... | |
| 84vb | Fugiamus ergo sicut aviculae parvae faciunt. Quando in eadem congregatione una occiditur momento aliae in fugam convertuntur... | |
| 85ra | Occasiones quaerit qui vult recedere ab amico (Prv 18,1). His verbis vult Salomon ostendere malitiam illorum qui amicos tempore necessitatis derelinquunt... | |
| 85va | Pascha nostra immolatus est Christus (I Cor 5,7). In hac epistola vult nos apostolus docere quomodo debemus corpus nostrum purgare et animam a peccatis... | |
| 86vb | Convertisti planctum meum (Ps 29,12). Super quo dicit Augustinus: Sagittae infantium factae sunt plagae eorum ubi est ille fremitus leonis populi rugientis... | |
| 86vb | Iesum quaeritis Nazarenum (Mc 16,6). Quod cum mane resurrectionis dominicae angelus domini de caelo descenderet et revolveret lapidem et sepulchrum aperuisset... | |
| 88rb | Impius cum in profundum venerit peccatorum contemnit iustitiam (Prv 18,3). His verbis vult nos Salomon docere ut valde humiliter nos subdamus gratiae diviniae... | |
| 88va | Omne quod natum est (I Io 5,4). Carissimi modo vivimus et credimus oculis nostri cordis et fidei Christum pro nobis pugnantem et patientem ac etiam vincentem... | |
| 90ra | Sicut misit me pater (Io 20,1). Haec dominica est octava resurrectionis dominicae in qua Christus manifestius manifestavit suam resurrectionem... | |
| 90ra | Verba bilinguis quasi simplicia (Prv 18,8). His verbis vult Salomon ostendere quantum sit fugiendum peccatum detractionis quia ut frequenter mali detrahunt bonis... | |
| 92ra | Peccata nostra ipse pertulit (I Pt 2,24). In hac epistola vult beatus Petrus nos docere ut patienter sustineamus iniurias nobis illatas exemplo Christi dicens: Christus passus est... | |
| 93ra | Bonus pastor animam suam ponit pro ovibus suis (Io 10,11). In hac dominica vult sancta mater ecclesia ostendere quod omnium sanctorum virtus et bonitas pendet ex gratia dei... | |
| 93ra | Qui mollis est et dissolutus in opere suo (Prv 18,9). His verbis vult Salomon ostendere ut caveamus a peccato pigritiae et acediae et quia neglegens in suis operibus... | |
| 94va | Turris fortissima nomen domini (Prv 18,10). His verbis vult nobis Salomon ostendere quomodo debemus surgere in nostris necessitatibus scilicet ad auxilium divinum... | |
| 94vb | Obsecro vos tamquam advenas (I Pt 2,11). In hac epistola vult nos beatus Petrus docere ut caveamus a peccatis specialiter a carnalibus... | |
| 96ra | Plorabitis et flebitis vos (Io 16,20). In hac dominica hortatur nos sancta mater ecclesia ad laudandum deum propter bona futura quae ipsum diligentibus praeparavit... | |
| 97va | Mors et vita in manibus linguae (Prv 18,21). His verbis vult Salomon nos docere ut caveamus diligenter a mala et inutili locutione quia qui talibus intendit non meretur exaudiri... | |
| 97va | Voluntarie genuit nos verbo veritatis (Iac 1,18). In hac epistola vult nos beatus Iacobus apostolus docere humilitatem per hoc quod nihil boni habemus a nobis sed totum a deo... | |
| 98va | Qui invenit mulierem bonam (Prv 18,22). His verbis vult Salomon ostendere et docere quae uxores in statu sunt ducendae et plus honestas et probas quaerant... | |
| 98vb | Arguet mundum de peccato (Io 16,8). In hac dominica inducit nos sancta mater ecclesia ut salvatorem nostrum Iesum Christum ex toto corde laudemus... | |
| 100ra | Ubi non est scientia animae non est bonum (Prv 19,2). His verbis vult nos Salomon docere ut discamus tales scientias per quas cognoscatur deus quia sunt aliae scientiae... | |
| 100rb | Si quis autem putat se religiosum esse (Iac 1,26). In hac epistola docet nos sanctus Iacobus si volumus esse beati in spe et in futuro in re tunc debemus verbum dei devote audire... | |
| 101va | Divitiae addunt amicos plurimos (Prv 19,4). His verbis vult Salomon ostendere quantum debemus quaerere dei amicitiam qui potest nobis dare veras divitias et aeternas... | |
| 101vb | Petite et accipietis (Io 16,24). Iam prope est dies ascensionis... | |
| 103rb | Testis falsus non erit impunitus (Prv 19,5). His verbis vult Salomon docere ut caveamus a duobus peccatis linguae scilicet a falso testimonio et a mendacio... | |
| 103va | Unusquisque sicut accepit gratiam (I Pt 4,10). Discipuli Christi post ipsius ascensionem perseveraverunt in orationibus ut munde et digne acciperent spiritum sanctum... | |
| 104vb | Tecta perstillantia litigiosa mulier (Prv 19,13). His verbis vult nos Salomon docere ut caveamus ab hoc vitio quod vocatur litigium. Hoc enim vitium multum simile est diabolo... | |
| 105ra | Cum venerit paracletus (Io 15,26). In hac dominica quae est proxima ante pentecostes docet sancta mater ecclesia ut ex toto corde desideremus gratiam sancti spiritus... | |
| 106va | Apparuerunt apostolis dispertitae linguae (Act 2,3). Sicut deus in creatione mundi ostendit suam potentiam ita et in eius gubernatione suam sapientiam... | |
| 106va | Domus et divitiae dantur a parentibus (Prv 19,14). His verbis vult Salomon ostendere quam sit diligenda bona et prudens uxor sicut donum a deo datum... | |
| 108ra | Pigredo immitit soporem (Prv 19,15). His verbis vult Salomon ostendere quam magnum sit peccatum acedia per quod praesens et futura vita perditur... | |
| 108rb | Si quis diligit me (Io 14,23). Gregorius in homilia: Hodie spiritus sanctus repentino sonitu super discipulos venit mentesque carnalium in sui amore permutavit... | |
| 110ra | O altitudo divitiarum (Rm 11,33). Haec epistola in die sanctae trinitatis. In qua docet nos apostolus ne praesumptuose divina iudicia discutiamus... | |
| 110ra | Timor domini principium sapientiae (Prv 1,7). His verbis vult Salomon nos docere qualiter debemus vivere ad sapientiam dei scilicet per timorem ut primo timeamus deum... | |
| 111rb | Gratia domini nostri Iesu Christi (II Cor 13,13). Verba epistolae exponuntur sic: Gratia per quam fit peccatorum remissio domini nostri Iesu Christi quae attribuitur Christo... | |
| 111rb | Sapientiam et doctrinam stulti despiciunt (Prv 1,7). His verbis vult nos Salomon docere ut diligenter quaeramus habere notitiam divinorum et humanorum... | |
| 112va | Deus caritas est (I Io 4,16). In hac epistola hortatur nos sanctus Iohannes apostolus ad dilectionem dei et proximi dicens: Deus caritas est... | |
| 113va | Fili mi ne obliviscaris legis meae (Prv 3,1). His verbis vult nos Salomon docere ut deum et mandata eius in memoria habeamus ad hoc ut mandata opere adimpleamus... | |
| 113va | Habent Moysen et prophetas (Lc 16,29). In hac dominica quae est prima dominica post festum trinitatis incipit mater ecclesia tempus peregrinationis filiorum dei... | |
| 115rb | Habe fiduciam in domino toto corde tuo (Prv 3,5). His verbis vult nos Salomon duo docere primo ut omnis nostra spes stet in deo. Unde Augustinus in libro Confessionum: O anima... | |
| 115va | Qui odit fratrem suum (I Io 3,15). In hac epistola vult nos sanctus Iohannes apostolus docere et inducere ad amorem proximi quia iste est necessarius... | |
| 116va | Et coeperunt se simul excusare (14,18). Hodie octo dies ostendit nobis dominus quam nociva sit praesens prosperitas. Sed in hodierno evangelio docet nos evangelista... | |
| 118rb | Affluit prudentia (Prv 3,13). His verbis vult nos Salomon docere ut cum studio discamus sapientiam de divinis quia per hoc multum placemus deo... | |
| 118va | Humiliamini sub potenti manu dei (I Pt 5,6). In hac epistola vult nos apostolus docere ad humilitatem. De qua dicit Gregorius: Qui sine humilitate virtutes congregat... | |
| 119rb | Qui custodit mandatum custodit animam suam (Prv 19,16). His verbis vult nos Salomon docere ut super omnia servemus mandata dei per quae sola venitur ad vitam... | |
| 119va | Gaudium erit in caelo (Lc 15,7). Hodie docet nos sancta mater ecclesia ut si volumus venire a praesenti miseria ad aeterna bona tunc ex toto corde oportet... | |
| 120vb | Fili mi custodi legem atque consilium meum (Prv 3,21). His verbis vult nos Salomon docere ut solliciti simus servare mandata dei sine quibus non est salus... | |
| 121ra | Omnis creatura ingemiscit et parturit (Rm 8,22). In hac epistola docet nos apostolus de patientia. Gregorius: Pati nulla nisi quae domino placent possumus... | |
| 122rb | Ne dicas amico tuo: Vade revertere (Prv 3,28). His verbis vult nos Salomon docere ut nos convertamus ad deum vivum et verum sine dilatione... | |
| 122va | Estote ergo misericordes (Lc 6,36). In hoc evangelio docet nos sancta mater ecclesia qualiter debemus clamare ad dominum ut nos dirigat per mare huius mundi... | |
| 123vb | Ne moliaris amico tuo malum (Prv 3,29). His verbis vult Salomon quemlibet fidelem docere a quo sibi cavere debeat scilicet ab omni infidelitate maxime erga inimicos... | |
| 123vb | Oculi domini super iustos (I Pt 3,12). In hac epistola docet nos apostolus Petrus qualiter vivere et nos tenere debemus erga proximos ut placeamus deo... | |
| 125ra | In verbo autem tuo laxabor rete (Lc 5,5). In hac dominica docet nos sancta mater ecclesia ut in omni necessitate curramus ad deum et eius auxilium invocando... | |
| 125vb | Aestimate vos mortuos (Rm 6,11). In hac epistola docet nos apostolus quantum cavere debemus a peccato scilicet tantum quantum diligimus mortem Christi... | |
| 127ra | Ne delecteris in semitis impiorum (Prv 4,14). His verbis docet nos Salomon ut mala non solum non diligamus sed nec nobis placeant et alios a malis trahamus... | |
| 127ra | Qui dixerit fratri suo: fatue (Mt 5,22). In hodierna dominica vult nos sancta mater ecclesia docere ut nostram spem ponamus in deum et non in nobis... | |
| 128rb | Iustorum semita quasi lux splendens (Prv 4,18). His verbis vult Salomon ostendere unam differentiam inter bonos et malos. Boni dant hominibus bona extra... | |
| 128va | Gratia dei vita aeterna (Rm 6,23). In hac epistola docet nos apostolus ut si volumus plus placere deo pro vita aeterna quam fecimus pro morte aeterna... | |
| 129va | Misereor super turbam (Mc 8,2). In hac dominica consolatur nos sancta mater ecclesia de largitate divinae misericordiae in officio et in epistola et in evangelio... | |
| 129va | Via impiorum tenebrosa (Prv 4,19). His verbis docet nos Salomon ut caveamus ne simus similes reprobis qui vitam praesentem longam aestimant... | |
| 130rb | Fili mi in omni custodia serva cor tuum (Prv 4,23). His verbis docet nos Salomon ut custodiamus interiora nostra scilicet voluntatem mentem et cogitationem... | |
| 130va | Quicumque spiritu dei aguntur (Rm 8,14). In hac epistola docet nos apostolus si volumus dei filii esse tunc simus ei oboedientes et non diabolo et carni... | |
| 131va | Fili mi attende sapientiam meam (Prv 5,1). His verbis docet nos Salomon oboedientiam quoad deum. De qua Augustinus: Sicut superbientem hominem diabolus duxit... | |
| 131vb | Omnis arbor bona facit fructus bonos (Mt 7,17). In hac dominica docet nos sancta mater ecclesia ut semper habeamus recursum ad dei misericordiam... | |
| 133rb | Ne des alienis honorem tuam (Prv 5,9). His verbis docet Salomon patres ut filios suos a iuventute flectere (!) ad timorem domini. Item docet iuvenes... | |
| 133va | Qui se existimat stare (I Cor 10,12). In hac epistola docet nos apostolus ut simus imitatores bonorum et non malorum. Dicit primo sic... | |
| 134vb | Iniquitates suae capiunt impium (Prv 5,22). His verbis docet nos Salomon fugere a peccatis quia reddunt hominem inhabilem ad bonum faciendum... | |
| 134vb | Redde rationem villicationis tuae (Lc 16,2). In hac dominica vult nos sancta mater ecclesia reddere cautos ut et nostra deo fideliter conservamus... | |
| 136ra | Usquequo piger dormies (Prv 6,9). His verbis vult nos Salomon inducere ad sollicitudinem bonorum et utilium ut illa cum sollicitudine quaeramus... | |
| 136rb | Dividens singulis prout vult (I Cor 12,11). In hac epistola commendat apostolus gratiam dei sine qua vivere non possumus sine mortali peccato... | |
| 137va | Homo apostata vir inutilis graditur ore perverso (Prv 6,12). His verbis ostendit Salomon proprietates malorum hominum et maxime christianorum qui peiores sunt... | |
| 137vb | Domus mea domus orationis vocabitur (Lc 19,46). In hac dominica docet nos sancta mater ecclesia providentiam id est ut diligenter quaeramus futura bona... | |
| 138vb | Christus mortuus est pro peccatis nostris (I Cor 15,3). In hac epistola vult nobis apostolus imprimere virtutem passionis et resurrectionis Christi quia per eius passionem sumus liberati... | |
| 138vb | Conserva fili mi praecepta patris tui (Prv 6,20). His verbis vult nos Salomon docere ut si volumus consequi hanc dignitatem ut simus filii dei... | |
| 140rb | O viri ad vos clamito (Prv 8,4). His verbis docet nos Salomon ut reverenter et devote audiamus loqui de divinis et aeternis. Et temporalia in comparatione eorum quasi nihil sunt... | |
| 140va | Deus propitius esto mihi peccatori (Lc 18,13). In hac dominica docet nos sancta mater ecclesia humilitatem quae secundum Gregorium est custos virtutum... | |
| 141va | Accipe disciplinam meam (Prv 8,10). His verbis docet nos Salomon ut cum desiderio quaeramus sapientiam divinam etiam amore. Quae quasi incomparabiliter est melior... | |
| 141va | Sufficientia nostra ex deo est (II Cor 3,5). In hac epistola docet nos deus si volumus esse sui filii et aeternum bonum exspectare... | |
| 142va | Sapientia aedificavit sibi domum (Prv 9,1). His verbis docet nos Salomon ut a deo petamus dona spiritus sancti per quae illuminemur in praesenti nocte... | |
| 142vb | Bene omnia fecit (Mc 7,37). In hac dominica docet nos sancta mater ecclesia ut clamemus ad deum ut nos liberet a multiplici miseria... | |
| 144ra | Abrahae dictae sunt promissiones (Gal 3,16). In hac epistola vult nos apostolus docere probare (!) quod hereditas aeterna non datur per legem sed per fidem Christi... | |
| 144ra | Sapientia immolavit victimas suas (Prv 9,2). His verbis docet nos Salomon ut beneficia dei ad memoriam reducamus ne simus ingrati quia ingratitudo magnum est malum... | |
| 145rb | Sapientia misit ancillas suas ad arcem (Prv 9,3). His verbis commendat Salomon humilitatem quia tam ex Iudaeis quam ex gentilibus non vocavit deus ad fidem... | |
| 145va | Beati oculi qui vident quae videtis (Lc 10,23). In hac dominica vult nos sancta mater ecclesia ducere per spem ad vitam beatam primo in officio... | |
| 147ra | Qui erudit derisorem ipse sibi iniuriam facit (Prv 9,7). His verbis docet nos Salomon qualiter nos debemus habere erga proximos scilicet quaerendo eorum meliorationem... | |
| 147rb | Qui Christi sunt carnem suam crucifixerunt (Gal 5,24). In hac epistola docet nos apostolus ut si volumus vivere et placere deo tunc non debemus vivere in carnalibus desideriis... | |
| 148vb | Argue sapientem et diliget te (Prv 9,8). His verbis docet nos Salomon quod debemus corripere et arguere. Sicut in corporalibus hoc lavatur quod intus vel in se est immundum... | |
| 148vb | Iesu praeceptor miserere nostri (Lc 17,13). In hac dominica docet nos sancta mater ecclesia ut humiliter deum invocemus pro peccatis nostris... | |
| 150ra | Principium sapientiae timor domini (Prv 9,10). His verbis vult Salomon docere quomodo debemus venire ad sapientiam scilcet per timorem... | |
| 150rb | Dum tempus habes operemur bonum ad omnes (Gal 6,10). In hac epistola hortatur nos apostolus ad perseverantiam in bono. De qua dicit beatus Bernardus: Scias diabolum semper... | |
| 151va | Si sapiens fueris tibimet ipsi sapiens eris (Prv 9,12). His verbis hortatur nos Salomon ad amorem sapientiae propter magnam utilitatem quae in ipsa consistit... | |
| 151vb | Primum quaerite regnum dei (Mt 6,33). In hac dominica docet nos sancta mater ecclesia ut in omnibus quae agimus principaliter quaeramus invisibilia et aeterna bona... | |
| 153va | Egestatem operata est manus remissa (Prv 10,4). His verbi docet nos Salomon ut ferventer et fortiter instemus servitio divino. Et tunc multum proficiemus... | |
| 153vb | Det nobis secundum divitias gloriae suae (Eph 3,16). In hac epistola vult nos apostolus docere quid debemus a deo petere scilicet fortificationem mentis... | |
| 154vb | Argentum electum lingua iusti (Prv 10,20). His verbis docet nos Salomon si volumus esse in numero sanctorum et proficere melius tunc debemus nos cavere ab immundis et vanis verbis... | |
| 155ra | Hii autem qui portabant steterunt (Lc 7,14). In hac dominica vult nos docere sancta mater ecclesia ut nos tamquam mortui in peccatis clamemus ad dominum... | |
| 156va | Labia iusti erudiunt iustos (Prv 10,21). His verbis docet nos Salomon ut simus solliciti proficere in scientia divina ut sciamus alios docere ut cognoscant bonum a malo... | |
| 156va | Obsecro ego vos vinctus in domino (Eph 4,1). In hac epistola vult nobis apostolus ostendere quasdam virtutes ad vitam aeternam necessarias... | |
| 158rb | Benedictio domini divites facit (Prv 10,22). His verbis docet nos Salomon ut a deo petamus veras divitias et spirituales. In quarum comparatione temporales divitiae sunt... | |
| 158rb | Ipsi observabant eum (Lc 14,1). In hac dominica docet nos sancta mater ecclesia ut nos humilemus coram deo primo in officio quod sic incipit... | |
| 160ra | Gratias ago deo meo (I Cor 1,4). In hac epistola apostolus agit deo gratias pro his quos convertit ad Christum per fidem quia fuerunt illuminati per cognitionem divinam... | |
| 160ra | Quasi per risum stultus operatur scelus (Prv 10,23). His verbis ostendit nobis Salomon quam pro modica re stulti reputant peccatum. Sed sapientes reputant pro magno malo... | |
| 161va | Diliges proximum tuum (Mt 19,19). In hac dominica vult nos docere sancta mater ecclesia ut studeamus habere bonam conscientiam hoc est ut deum super omnia diligamus... | |
| 163rb | Quasi tempestas transiens non erit impius (Prv 10,25). His verbis ostendit Salomon quam cito transeat gaudium malorum. Gaudium malorum est abiciendum... | |
| 163rb | Qui furabatur iam non furetur (Eph 4,28). In hac epistola docet nos apostolus qualiter debemus nos habere ad nosmet ipsos et etiam ad proximos... | |
| 164vb | Surge tolle grabatum tuum (Mc 2,11). In hoc evangelio vult nos docere sancta mater ecclesia ut ad deum curramus tamquam ad medicum animarum nostrarum et corporum... | |
| 166vb | Timor domini apponit dies (Prv 10,27). His verbis vult Salomon ostendere quod inutile (!) sit timere deum et quam malum sit non timere deum... | |
| 167ra | Videte quomodo caute ambuletis (Eph 5,15). In hac epistola informat nos apostolus quam circumspectos oportet nos esse in via huius saeculi si evadere volumus aeterna mala... | |
| 168rb | Exspectatio iustorum laetitia (Prv 10,28). His verbis vult Salomon ostendere quam mala et nociva sit praesumptio malorum qui putant se beatos sine operibus beatis... | |
| 168va | Amice quomodo intrasti huc (Mt 22,11). In hac dominica vult nos docere sancta mater ecclesia ut in his quae patimur debemus deo iustitiam... | |
| 170vb | Accipite armaturam dei (Eph 6,13). In hac epistola docet nos apostolus ut in hoc mundo tamquam in campo contra hostes stemus armati... | |
| 170vb | Os iusti parturiet sapientiam (Prv 10,31). His verbis vult Salomon docere ut custodiamus nostram linguam a malis verbis. Iacobi tertio: Linguam hominum nullus domare potest... | |
| 172va | Labia iusti considerant placita (Prv 10,32). His verbis docet nos Salomon cognoscere interiora hominum per locutionem exteriorem ut dicit Cyprianus... | |
| 172vb | Domine descende priusquam moriatur filius meus (Io 4,49). In hac dominica docet nos sancta mater ecclesia ut multum habeamus fiduciam de dei potentia qui habet omnia... | |
| 175ra | Confidimus in domino (Phil 1,6). In hac epistola vult nos apostolus hortari ad perseverantiam boni. Quia licet gratia dei bonum in nobis incipiat... | |
| 175ra | Statera dolosa abominatio est apud deum (Prv 11,1). His verbis vult Salomon ostendere quomodo deo placeat iustitia et quomodo discpliceat iniustitia. Unde Augustinus... | |
| 176vb | Ubi fuerit superbia ibi erit contumelia (Prv 11,2). His verbis vult Salomon ostendere vitium superbiae et virtutem humilitatis quia omnis superbus stultus... | |
| 177ra | Patientiam habe in me (Mt 18,26 = Mt 18,29). In hac dominica docet nos sancta mater ecclesia ut simus misericordes erga proximos si volumus ut deus non omnia peccata ad plenum puniat... | |
| 178vb | Imitatores mei estote (Phil 3,17). In hac epistola docet nos apostolus si volumus esse sancti filii dei tunc debemus esse imitatores beatorum et non malorum... | |
| 178vb | Simplicitas iustorum dirigit eos (Prv 11,3). His verbis vult Salomon docere quam laudabile sit simplex cor. Unde Gregorius 12 Moralium: Nihil simplici corde felicius... | |
| 180va | Mortuo homine impio nulla ultra erit exspectatio (Prv 11,7). His verbis vult Salomon docere quantum quilibet homo cavere debet ne in peccatis mortalibus moriatur... | |
| 180va | Reddite quae sunt Caesaris Caesari (Mt 22,21). In hoc evangelio vult nos Christus docere quam cauti nos esse debemus contra malos quia si diligimus veritatem Christi... | |
| 182vb | Non cessamus pro vobis orantes (Col 1,9). In hac epistola vult nos apostolus docere ut simus solliciti de hoc ut cognoscamus voluntatem quae est causa et origo totius bonitatis... | |
| 182vb | Qui despicit amicum suum indigens est corde (Prv 11,12). His verbis ostendit Salomon differentiam inter sapientes et insipientes. Sapientes conservant amicos... | |
| 184va | Impius facit opus instabile (Prv 11,18). His verbis vult Salomon ostendere differentiam inter labores bonorum et malorum quia boni laborant pro aeternis bonis... | |
| 184vb | Confide filia quia fides tua te salvam fecit (Mt 9,22). In hoc evangelio vult dominus ostendere suam patientiam in duplici miraculo quod fecisse legitur... | |
| 186va | Abominabile est domino cor pravum (Prv 11,20). His verbis ostendit Salomon differentiam inter peccantes ex certa malitia et ex infirmitate. Unde carentia est bonum... | |
| 186va | In diebus illis salvabitur Iuda (Ier 23,6). Haec epistola legitur ante adventum Christi propterea quod in ipsa ostenditur quanta salus mundo per Christum sit adducta... | |
| 188va | Hic est verus propheta (Io 6,14). Hoc evangelium legitur ante adventum Christi propter verba proposita: Hic est verus propheta prophetarum... | |
| 188va | Manus in manu non erit innocens malus (Prv 11,21). His verbis vult Salomon ostendere in quo consistat malitia malorum scilicet in mala voluntate... | |
| 189ra | Adventus domini agitur per quattuor septimanas ad designandum quod quadruplex est adventus filii dei... | |
| 189ra | Andreas germanus Petri a Bethsaida civitate provinciae Galilaeae oriundus fuit... | |
| 189ra | Temporibus imperatoris Maximiani erat quidam satrapa nomine Dioscorus et fuit valde dives... | |
| 216rb | Catharina dum esset septem annorum a patre ad scholas ponitur et dum bonae indolis esset liberalibus studiis traditur... | |
| 216rb | Saturninus apostolorum discipulus ab eis in episcopum consecratur et intrans Thelosanam civitatem idola responsum non dabant... | |
| 216va | Chrysanthus filius Pollimeri (?) Alexandriae praefecti a presbytero nomine Carpophoro fidem Christi est doctus... | |
| 216vb | Aedificate mihi domum (Agg 1,8). Sciendum: Experientia patet quod proprietas uniuscuiusque domi sive commodi est ut sit luminosa. Ratio est qui ambulat in tenebris nescit quo vadat... | |
| 220ra | Cum aedificaveris domum novam (Dt 22,8). Glossa: Modestiae patriae (?) loquitur dominus Moysi ubi solent homines in superiori parte domorum residere... | |
| 220rb | Aedificavit Salomon templum domum domini (I Rg 6,14 [?]). In fine capituli ponitur: Et consummavit eam septem annis. Ad festivitatem dedicationis ecclesiae verba praemissa non incongrue possunt assignari... | |
| 222va | Notandum quod ecclesia materialis diversis utitur nominibus. Dicitur enim Sion eo quod ab hac peregrinatione longe posita promissionem rerum caelestium speculatur... | |
| 223r | Consideranda (!) consilium tractandi pecuniam et appetendi. Nam illi triginta denarii argenti quibus Christus venditus fuit... | |
| 224ra | Circa principium quarti libri Sententiarum et primo dubitatur quid sit sacramentum. Ubi est notandum quod sacramentum capitur tripliciter primo pro re ipsa qua fit sacrificatio... | |
| 266va | Dubium si quis vescitur carnibus humanis in quo illa caro resurgat... | |
| 267ra | Regimen animarum est ars artium. Idcirco pro compendiosa doctrina confessoribus quorum interest regere animas... | |
| 298ra | Confessio a viris sic est requirenda: Si sciant symbolum et Pater noster si sit in matrimonio si sit censualis vel proprius... | |
| 298rb | Haec peccata non potest quilibet sacerdos dimittere nisi loco aegritudinis... | |
| 299va | Circa praedicta quaeritur utrum. Sacramentum est invisibilis gratiae visibilis forma ut similitudinem gerat... | |
| 299va | Item sacramentum baptismi instituit cum a sancto Iohanne baptismum in Iordane suscepit... | |
| 299va | Nota quod sacramentum baptismi est primum sacramentum et nullus potest recipere alia sacramenta nisi primo sit baptizatus. Baptismus est ablutio corporalis exterior... | |
| 300ra | Confirmatio quam Christus instituit quando posuit manus super capita parvulorum. Confirmatio est consignatio facta cum chrismate in fronte baptizati ab episcopo... | |
| 300rb | Eucharistiam instituit in die cenae quando apostolis comestionem agni paschalis... Eucharistia est sacramentum corporis Christi et sanguinis Christi... | |
| 300va | Paenitentiam instituit quando exordium suae saluberrimae praedicationis assumpsit dicens: Paenitentiam agite... | |
| 333ra | Scribitur Exodi 19 et 24 capitulis quod cum dominus noster daret legem Moysi in monte Sina descenderet in nube et caligine in ipsum montem Sina... | |
| 361vb | Postquam consummati sunt dies octo (Lc 2,21). Hoc festum solet quattuor nominibus appellari scilicet octava nativitatis Christi impositio nominis effusio sanguinis et dies circumcisionis... | |
| 363va | Funis quae posita erat in collum Christi fuit illa funis qua ligabatur vitulus mactandus in templo Salomonis... | |
| 363va | Item nota quod Christus sanguinem suum effudit septies: in circumcisione in oratione... | |
| 363vb | Testimonia super Christum facta in domo Caiphae scripta erant in pelle agnina et pilosa pilo rubeo... | |
| 363vb | Vestis ista alba qua indutus fuit Christus ab Herode erat quidam pannus... | |
| 364ra | Crux Christi incepit fieri a magistris operariis in sero die Iovis... | |
| 364ra | Ille pannus mediante quo fuerunt circumligati illi benedicti oculi... | |
| 364ra | Nota quod crucifixores Christi fuerunt iuvenes... | |
| 364rb | Dicta sententia contra Christum tunc crux Christi fuit mensurata... | |
| 364rb | Lignum transversale ubi confixa sunt brachia Christi fuit quoddam lignum in templo stans transversaliter... | |
| 364va | Lapis ut dicit Isaac doctor Hebraeorum in quo fuit fixa crux Christi... | |
| 365ra | Primo crucifixerunt latrones. Unus dicebatur Dismas... | |
| 365rb | Post mortem Christi ut dixit de extractione virgae naturalis Christi interiora descenderunt in bursam... | |
| 365va | Acetum quod attulerunt acceperunt Iudaei ante civitatem Ierusalem... | |
| 365va | Domuncula in qua fuit flagellatus erat illa domus ubi quondam agnum discoriabantur (!)... | |
| 365va | Lancea fuit quaedam hasta cum qua tempore Salomonis... | |
| 365va | Tabula in qua scriptus erat titulus fuit de oliva. Et dicit magister Isaac... | |
| 365vb | Funiculi cum quibus Christus fuit flagellatus fuerunt cordulae de visceribus illius arietis qui apparuit Abraham... | |
| 366ra | Circa officium missae est sciendum quid sit missa. Et diffinitur sic: Missa est divinum officium ad salutem fidelium... | |
| 373va | Quaereret aliquis quare est quod homo debet aeternaliter puniri pro peccato mortali si decedit in isto sine contritione vera... | |
| Nr.4 | Astra creat deus et terram replet Adam fit... |