Lagen: V
10 + 7.IV
66 + (III+1)
73. Lagenzählung
Ius (10v),
IIIus (18v)-
VIus (42v). Einzelblatt 67. — Schriftraum mit den Händen wechselnd, A: 160/165×120, 2 Spalten zu 39/40 Zeilen, B: 170/180×120/130, 40/43 Langzeilen, C: 165×115, 2 Spalten zu 38 Zeilen. Textualis von 3 Händen, A: 2ra—35rb (?), B: 35v—43r, C: 43va—73ra. - Rote und (Bl. 1—35) blaue Überschriften. Rote Auszeichnungsstriche und Paragraphenzeichen. Zwei- bis fünfzeilige rote Lombarden. — Schmuckloser Ledereinband über Holzdeckeln. Deckelbeschläge und Schließe entfernt (nur Schließenbefestigung auf dem HD erhalten). Leder früher von den Schmalseiten des VD und von der Hochkante des HD auf den Schnitt überlappend. Der Rücken bis auf das oberste Rückenfeld ohne Leder. Drei Doppelbünde. Spiegel des VD und HD nicht überklebt.
Provenienz: (2r)
Sum Thomæ et Andreæ Chrönn fratrum (16. oder 17. Jh.). — (2r)
Bibliothecæ Oberburgensis (18. Jh.; Bibliothek der Bischöfe von Ljubljana in Gornjigrad/Oberburg). — Stempel der k.k. Lycealbibliothek auf 2r und 73v.
(1rv) Mit Ausnahme von federprobenartigen Vermerken auf 1r unbeschrieben.
(2ra−14ra) <Ps.> Aristoteles: Secretum secretorum (Druck: GW 2481—2484; Ed.: Opera hactenus inedita Rogerii Baconi, Fasc. V, ed. R. Steele. Oxford 1920, 25—172. Thorndike—Kibre 465/13). — Vorliegender Text nur Auszug; dazu Textverlust durch fehlende Lage.
Tit. von einer Hand des 15. Jh. rot nachgetragen: Incipit liber Secreti secretorum Aristotelis ad Alexandrum regem magnum.
(2ra) Prologus Philippi (Steele 25–27). Inc.: Domino suo excellentissimo ... Guidoni de Valencia ... obsequium... (2va) Capitula. (3rb) Prologus de vita Aristotelis (Steele 36–38). Inc.: Deus omnipotens custodiat... (3va) Epistola Alexandri ad Aristotelem, mit der Responsio Aristotelis zu einem Text zusammengezogen (Steele 38). (3vb) Verba Iohannis translatoris libri (Steele 39).
(3vb–9ra) Pars I (Steele 40–62). (9ra–10vb) Pars II, cap. 1–7 (Steele 64–74, Z. 21). (10vb) Textabbruch mit: ...ad interiora stomachi[ (11ra–12va) Pars III, cap. 16–20 (Steele 147–156). Inc.: Scito quod nuncius seu missus... – Expl.: ...universis maius est signum. (12vb–14ra) Pars IV, cap. 1–17 (Steele 164–172). Expl.: ...et probaliorem partem. Completus est tractatus de signis et moribus naturalibus hominum ad regem magnificum Alexandrum qui dominatus fuit toti orbi dictusque est monarcha in septentrione. Dann in Rot: Explicit liber Aristotelis de Secretis secretorum sive de regimine principum vel regum vel dominorum.
(14ra–16vb) Theorica Planetarum Gerardi, § 1–67 (Ed.: Theorica planetarum Gerardi. Ed. from 14 copies by F. J. Carmody. Berkeley 1942, 15–34).
Inc.: Circulus excentricus vel egresse cuspidis vel egredientis centri dicitur qui non habet centrum cum mundo. Pars vero excentrici qui maxime removetur a centro mundi dicitur aux vel longitudo longior... – Expl: ...cum enim centrum epycicli est in auge statim incipit ire versus occidentem (!) in suo deferente.
Lit.: F. J. Carmody, Arabic astronomical and astrological sciences in latin translations. A critical bibliography. Berkeley–Los Angeles–London 1956, 167 f., Nr. 36.
(16vb–23rb) <Ps.> Albertus Magnus: Speculum astronomiae (Opera omnia, ed. Borgnet, t. 10, Paris 1891, 629–650. Thorndike-Kibre 975/10; Glorieux RA 14dj).
Tit.: Liber recapitualcionis astronomie et nigromantie compositus a fratre Alberto episcopo Ratisponense (!). (16vb) Prolog. Inc.: Occasione quorundam librorum aput quos non est radix sciencie qui cum sint vere sciencie inimici... (17ra) Cap. 1. Inc.: Due sunt partes magne philosophie et utraque nomine astronomie censetur... – Expl.: ...et dirigunt libertatem arbitrii ut est interrogacio de negociacione (= Edition, S. 647, Sp. 1, Z. 6. v.u.).
(23rb–35rb) Tit.: Incipit tractatus fratris Alberti de artibus et operacionibus in naturalibus (Thorndike–Kibre 1044/12). — Parallelüberlieferung in Salzburg, St. Peter b III 15, 2r–18v; in der Salzburger Handschrift das “Speculum” diesem Text auf 18v–28v unmittelbar nachgestellt. Inc.: Phylosophus Arystotiles in principio sue Metaphysice principium motuum nostre racionis ad inquisicionem scienciarum declarans dicit... – Expl.: ...dampnabile propter inevitabilem iniquitatem.
(35v–43r) Kurze Texte zu Zeugung, Schwangerschaft und Geburt.
(35v) Tit.: C. 2. De principio generacionis quod est sperma maturum (?) circa intestinum (?) p. ann. generacionis. Inc.:Sperma vero quod conveniens est generacioni filiorum est illud quod est sufficienter decoctum... — (36v) Tit.: C. 1. De signis pubertatis quoniam primum incipit semen ad inguina (!?). Inc.: Rursum autem reverentes (!) ad principium generacionis hominis sicut superius promisimus de principio generacionis dicemus... (41r) Tit.: De doloribus in partu et exitu embrionis. Inc.: Aput partum augmentantur dolores in pluribus locis. Aliquando in una coxarum quia fetus in illa parte iacet... (42r) Tit.: C. 1. De disposicione matricis et signis facilis concepcionis. Inc.: Mulier paritura (?) et non agit (?) ideo virtute (?) agente non indiget... – Expl.: ...quando declinat ad posteriora frequencius est partus difficilis.
(43va–73ra) <Engelbertus Admontensis:> De naturis animalium (Thorndike–Kibre 382/9; Glorieux RA 92m).
(43va) Prolog. Inc.: De naturis animalium multi non solum variis modis sed eciam diversis occasionibus et intencionibus scripserunt... (43vb) Pars I. Inc.: Sicut Democritus philosophus dicit sola mulier est animal menstruale. Hoc autem secundum Aristotelem ita intelligendum est... (47vb) Pars II.Tit.: (Rot:) Secunda pars, (blau:) De animalibus et multis regulis eorundem. Inc.: Animal ut dicit Porfirius est corpus animatum sensibile... – Expl.: ...quia pene nulle partes eius apparent nisi gutturis (?).
(73rb–HD-Spiegel) Unbeschrieben, nur Stempel der Lycealbibliothek.
Lit.: G. B. Fowler, Manuscripts of Engelbert of Admont. Osiris 11 (1954) 455–485, zum Text 467, Nr. 19 (ohne Nennung dieser Handschrift).
Franz Lackner − 2009-01-27
"Kos", "Schmitz 2008/09", "Schmitz 2009", "GW", "Thorndike-Kibre", "Glorieux, RA", "Thorndike–Kibre"
(1r-1v) |
Mit Ausnahme von federprobenartigen Vermerken auf 1r unbeschrieben. |
(2ra-14ra) |
Ps. Aristoteles: Secretum secretorum (Druck: GW 2481—2484; Ed.: Opera hactenus inedita Rogerii Baconi, Fasc. V, ed. R. Steele. Oxford 1920, 25—172. Thorndike-Kibre 465/13). Vorliegender Text nur Auszug; dazu Textverlust durch fehlende Lage. 1  |
2ra |
Tit.: Incipit liber Secreti secretorum Aristotelis ad Alexandrum regem magnum. |
(2ra) |
Prologus Philippi (Steele 25–27). 1  |
2ra |
Domino suo excellentissimo ... Guidoni de Valentia ... obsequium... |
(2va) |
Capitula. |
(3rb) |
Prologus de vita Aristotelis (Steele 36–38). 1  |
3rb |
Deus omnipotens custodiat... |
(3va) |
Epistola Alexandri ad Aristotelem, mit der Responsio Aristotelis zu einem Text zusammengezogen (Steele 38). |
(3vb) |
Verba Iohannis translatoris libri (Steele 39). |
(3vb-9ra) |
Pars I (Steele 40–62). |
(9ra-10vb) |
Pars II, cap. 1–7 (Steele 64–74, Z. 21). 1  |
9ra |
Exp. mut. mit: ...ad interiora stomachi[ |
(11ra-12va) |
Pars III, cap. 16–20 (Steele 147–156). 1  |
11ra |
Scito quod nuntius seu missus... — ...universis maius est signum. |
(12vb-14ra) |
Pars IV, cap. 1–17 (Steele 164–172). 1  |
12vb |
Expl.: ...et probabiliorem partem. Completus est tractatus de signis et moribus naturalibus hominum ad regem magnificum Alexandrum qui dominatus fuit toti orbi dictusque est monarcha in septentrione. Dann in Rot: Explicit liber Aristotelis de Secretis secretorum sive de regimine principum vel regum vel dominorum. |
(14ra-16vb) |
Theorica Planetarum Gerardi, § 1–67 (F. J. Carmody, Arabic astronomical and astrological sciences in latin translations. A critical bibliography. Berkeley–Los Angeles–London 1956, 167 f., Nr. 36. Ed. des Textes auf 15-34). 1  |
14ra |
Circulus excentricus vel egressae cuspidis vel egredientis centri dicitur qui non habet centrum cum mundo. Pars vero excentrici qui maxime removetur a centro mundi dicitur aux vel longitudo longior... — ...cum enim centrum epicycli est in auge statim incipit ire versus occidentem (!) in suo deferente. |
(16vb-23rb) |
Ps. Albertus Magnus: Speculum astronomiae (Opera omnia, ed. Borgnet, tom. 10, Paris 1891, 629–650. Thorndike-Kibre 975/10; Glorieux, RA 14dj). 1  |
16vb |
Tit.: Liber recapitualcionis astronomie et nigromantie compositus a fratre Alberto episcopo Ratisponense (!). |
(16vb) |
Prologus. 1  |
16vb |
Occasione quorundam librorum apud quos non est radix scientiae qui cum sint vere scientiae inimici... |
(17ra) |
Cap. 1. 1  |
17ra |
Duae sunt partes magnae philosophiae et utraque nomine astronomiae censetur... — ...et dirigunt libertatem arbitrii ut est interrogatio de negotiatione. (Explicit entspricht Edition, S. 647, Sp. 1, Z. 6. v.u.) |
(23rb-35rb) |
Ps. Albertus Magnus (?): Tractatus fratris Alberti de artibus (?) et operationibus in naturalibus (Thorndike-Kibre 1044/12). Parallelüberlieferung in Salzburg, St. Peter b III 15, 2r–18v; in der Salzburger Handschrift das “Speculum astronomiae” diesem Text auf 18v–28v unmittelbar nachgestellt. . 1  |
23rb |
Tit.: Incipit tractatus fratris Alberti de artibus (?) et operacionibus in naturalibus. — Philosophus Aristoteles in principio suae Metaphysicae principium motuum nostrae rationis ad inquisitionem scientiarum declarans dicit... — ...damnabile propter inevitabilem iniquitatem. |
(35v-43r) |
Kurze Texte zu Zeugung, Schwangerschaft und Geburt. 4  |
35v |
Tit.: C. 2. De principio generacionis quod est sperma maturum (?) circa intestinum (?) p. ann. generacionis. — Sperma vero quod conveniens est generationi filiorum est illud quod est sufficienter decoctum... |
36v |
Tit.: C. 1. De signis pubertatis quoniam primum incipit semen ad inguina (!?). — Rursum autem revertentes (?) ad principium generationis hominis sicut superius promisimus de principio generactionis dicemus... |
41r |
Tit.: De doloribus in partu et exitu embrionis. —: Apud partum augmentantur dolores in pluribus locis. Aliquando in una coxarum quia fetus in illa parte iacet... |
42r |
Tit.: C. 1. De disposicione matricis et signis facilis concepcionis. — Mulier paritura (?) et non agit (?) ideo virtute (?) agente non indiget... — ...quando declinat ad posteriora frequentius est partus difficilis. |
(43va-73ra) |
Engelbertus Admontensis
: De naturis animalium (Thorndike–Kibre 382/9; Glorieux, RA 92m). |
(43va) |
Prolog. 1  |
43va |
De naturis animalium multi non solum variis modis sed etiam diversis occasionibus et intentionibus scripserunt... |
(43vb) |
Pars I. 1  |
43vb |
Sicut Democritus philosophus dicit sola mulier est animal menstruale. Hoc autem secundum Aristotelem ita intelligendum est... |
(47vb) |
Pars II. 1  |
47vb |
Tit.: (Rot:) Secunda pars, (blau:) De animalibus et multis regulis eorundem. — Animal ut dicit Porphyrius est corpus animatum sensibile... — ...quia pene nullae partes eius apparent nisi gutturis (?). |