Permalink: https://manuscripta.at/?ID=1798 |
(VD- und HD-Spiegel) Missalefragment. Südostdeutschland, Anfang 13. Jh. Pergament. Höhe der Fragmente 90 (zusammen mehr als 180), Breite ca. 280. Die Fragmente beim Falz um die erste bzw. letzte Lage geschlagen.
(VD-Spiegel) Unten bzw. links Gebetsformulare zu Iuliana, Or. inc. mut.: ]demus et provisum nobis percipiamus auxilium..., der sichtbare Teil endet mit der Postcommunio. Oben bzw. rechts Evangelienperikope: Inc. mut.: ]rem. Et aliud cecidit inter spinas et simul exorte spine suffocaverunt illud... — Expl.: ...semen est verbum dei. Qui autem[
(HD-Spiegel) Unten bzw. links Gebetsformulare zu Valentinus m. und Cathedra s. Petri. Oben bzw. rechts Fortsetzung der Evangelienperikope mit ]qui audierunt et a sollicitudinibus et divitiis et voluptatibus vite euntes suffocantur... — et fructum afferunt in pacientia. Daran anschließend Secreta Hostias tibi domine placacionis offerimus ut et delicta nostra miseratus absolvas et nutancia corda tu dirigas. Per.
(1r) Unbeschrieben, nur Linienschema.
Handschriften mit vorangestelltem Firmiter-Kommentar, z. B.: Eichstätt, Cod. st 221, 1r ss.; Prag, NK Cod. III. A. 19. (Truhlař 404), 1r—8r, Alba Iulia, Bibliotheca Diocezana Batthyaneum, R II 84, 1va−8vb (?) (in dieser Handschrift auf 1va−254rb vermutlich auch dieselbe Textabfolge wie in der vorliegenden Handschrift; vgl. Sopko II, 237, Nr. 385).
(1va—8vb) Commentarius super capitulum Firmiter credimus (X 1.1.1) (RB 4244, mit fraglicher Zuschreibung an Iohannes Bloemendal de Colonia).
Inc.: Firmiter. Contra illos qui ad tempus credunt sed in tempore temptacionis recedunt Luc. VIII. Et contra hesitantes Iac II... — (8vb) Expl.: ...Pervenire. Contra illos qui bene incipiunt sed non perseverant usque ad finem ... Luc IX g Apok II a prime Tymothey V b etc. Et sic est finis huius. In Rot: Et sic est finis huius. — Parallelüberlieferung ohne Zusammenhang mit Benedictus de Alignango z. B. in Augsburg, Staats- und Stadtbibliothek, Cod. 2o 364, 234ra—240vb; Berlin, SBPK, Ms. Theol. lat. fol. 732, 56r-64r (mit Zuschreibung an Conradus de Soltau [Incipit übereinstimmend, Explicit abweichend]).
(9ra—249vb) <Benedictus de Alignano:> Tractatus fidei contra diversas errores super titulum De summa trinitate et fide catholica in decretalibus.
(9rab) Inc.: Quod duo principia unum bonum alium malum a b... — Expl.: ...quod non debent tradi capita a b c.
(9va−10ra) Inc.: Nota quod per a significatur secta Albigensium per b illorum de Bagnolo per c illorum de Cocoregio. Heretici vero de Cocoregio qui habent heresim suam de Sclavonia et quidam alii de Bulgaria... — Expl.: ...quod ad destruccionem eorum non est plurimum immorandum.
(10rab) Inc.: In precedenti tractatu declaravimus errores qui per hoc symbolum eliduntur et posuimus auctoritates et raciones quibus erronei errorem suum defendere moliuntur... — Expl.: ...cum suis erroribus confunduntur et fideles in puritate fidei unitate ecclesie katholice confirmantur. Et sic est finis. In Rot: Explicit registrum.
(10va—249vb) Tit.: Incipit tractatus fidei contra diversos errores super tytulum de summa trinitate et fide katholica in decretalibus. Inc.: Quoniam fides est tocius spiritualis edificii fundamentum extra de de presbitero non baptizato veniens ubi fides Christi non est nullius boni operis edificium... (100vb) Hic incipit secunda pars huius operis in qua agitur de humanitate Christi. Inc.: Et tandem. Ab hinc usque ad locum illum Una vero est fidelium explanantur illa septem sigilla Apokalipsis V que nemo poterat solvere nisi leo de tribu Iuda... (161ra) Tit.: Hic incipit tercia et ultima pars huius operi tractans de sacramentis. Inc.: Uuna (!). Ab hinc usque ad finem agitur de unitate ecclesie et ecclesiasticis sacramentis. Contra quos dicitur una vero est fidelium universalis ecclesia... — (246va) Expl.: ...et secuntur me scilicet per bonam operacionem et ego vitam eternam do eis. Quam retribucionem nobis prestare dignetur ipsa veritas que hanc promittit dominus noster Iesus Christus.
(246vb—249vb) Anhang. (ed. C. Douais, Les hérétiques du Midi au treizième siècle. 5 pièces inédites. Toulouse 1891, 5—15]). Tit.: Qualiter respondendum est illis qui mirantur quod heretici sustinent supplicia pacienter et dicunt esse martirium quod est inicium supplicii sempiterni. Inc.: Declaratis erroribus qui per hoc symbolum elyduntur et eisdem per raciones et per auctoritates per exempla et per similitudines exstirpatis respondemus... Druck endet 249va, Z. 13 der vorliegenden Handschrift mit ...pecasse in aliquo de predictis. In der Handschrift daran 20 Errores angefügt (vgl. auch das gleichlautende Explicit in Alba Iulia, Bibliotheca Diocezana Batthyaneum, R II 84, 254rb): Hec sunt in quibus errant Waldenses et illi qui dicuntur Rontanoli. Dicunt quod ecclesia romana non est ecclesia dei sed I congregacio malorum. Secundum quod dominus papa non potest solvere peccata nec ligare nec remissiones facere. Tercium quod omnia officia ecclesiastica scilicet misse et cantica psalmorum et aliorum cantuum non sunt secundum deum nec debet homo venire ad ecclesiam. Quartum quod tres tantum sunt ordines ecclesiastici ut prespiteratus et episcopatus et dyaconatus alii nichil sunt nisi tradiciones hominum. Quintum quod cruci et ymaginibus bon debemus supplicare nec venerare quia peccatum est nec coram altaribus et ymaginibus candelas ponere nec oblaciones offerre. Sextum est quod mali sacerdotes non posunt conficere eukaristiam. Septimum quod peccata non debet homo confiteri peccatoribus sed iustis. Octavum quodanime sunt extraducte a corporibus. Nonum quod pueri malorum parentum sive baptisati vel non baptisati dampnati sunt propter peccata parentum similiter salvati per bona parentum baptisati vel non baptisati. Decimum de purgatorio quod nichil est.Undecimum de vindicta vel de potestibus vel de iusticia non facienda. Duodecimum est d iuramento in nullo casu faciendo. Tercium decimum est quod dicta doctorum non sunt credenda nisi ad libitum cuiusque. Quartum decimum quod dampnantur decreta sanctorum patrum dicentes quod sunt tradiciones hominum. Quintum decimum quod ecclesia dei defecit a tempore Silvestri episcopi propter imperium terrenum quod accepit a Constantino imperatore. Sextum decimum quod Enoch et Helyas et Antichristus non venient personaliter sed figuraliter. Decimum septimum quod uilibet iustus sive ordinatus sive non potest conficere eukaristiam. Decimum octavum quod elemosine et sacrificia et beneficia non proficiunt defunctis. Decimum nonum quod uxor potest discedere a viro ipso invito et e converso. Vicesimum quod nullus potest salvari in aliquo ordine nec eciam in seculo nisi esset in secta sua. Explicit tractatus de summa trinitate et fide katholica etc.
(249vb) Kolophon: Explicit tractatus fidei super tytulum de summa trinitate et fide katholica clare succincte et distincte inprobans hereticorum errores ac multa alia bona utilia et subtilia de sacramentis ac sacre scripture in se conprehendens qui multum utilis est viris scolasticis disciplinis adherentibus principaliter tamen predicatoribus et in theologia studere volentibus inceptus et reportatus per Iohannem Romanum anno domini MoCCCoLXXXIIII in vigilia sancti Bartholomei apostoli et finitus in die Cholomanni hora quasi XXIIIa (1384 Oktober 13).
(250r—252v) Unbeschrieben.
Schreiberinvokationen: (1v) Maria. (10v) in Rot: Maria Maria hilf.