![]() |
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=1805 |
(1r−10v) Sermones.
(1r−3r) Sermo in ascensione domini. Inc.: Locutus est dominus ad Iacob: Surge et ascende Bethel et habita ibi (Gn 35,1). Hec verba sunt in Genesi 35 capitulo et conveniunt ascensioni Christi. Christus enim fuit Iacob luctando in passione quando ipse fortis inpegit fortem id est dyabolum... − Expl.: ...et hoc in missione spiritus sancti. Cuius carisma nobis mittat unigenitus dei patris qui est benedictus in secula seculorum. Amen.
(3v) Unbeschrieben.
(4r−6v) Sermo in parasceve. Inc.: [R]espice in faciem Christi tui (Ps 83,10). In quibus verbis proponit nobis spiritus sanctus per prophetam David passionem domini nostri Iesu Christi ut iugiter contemplendam ut devote meditandam... − Expl.: ...vacabuntur dei laudibus que erunt communia omnibus. Ad quod regnum nos perducat dei filius. Amen.
(6v−10v) Sermo in parasceve. Inc.: Quo abiit dilectus tuus... (Ct 5,17). Karissimi ista verba sunt anime fidelis in Christi morte lugentis in qua magis flere quam dicere libet, ubi verus sol obscuratur, velum templi scinditur, petre franguntur... − Expl.: ...ut eamus viam trium dierum in solitudine per viam maris rubri considerante (!) amaritudinem mortis Christi ut tandem perveniamus ad celi pallacia. Quod nobis concedat qui est benedictus in secula. Amen. Deo gracias.
(11r) Unbeschrieben.
(11v−12r) Versus. Tit.: Conflictus viciorum et virtutum (Walther, Init. 20826).
Inc.: Vos qui sub Christo mundo certatis in isto... − Expl.: ...in se quisque probet cuinam victoria constet.
(12v) De genealogia trium Mariarum (Walther, Init. 1060).
Inc.: Anna solet dici tres concepisse Marias... − Expl.: ...Tercia maiorem Iacobum volucremque Iohannem.
(13r−33r) Sermones.
(13r−15r) <Franciscus de Mayronis oder Petrus Aureoli (?):> Sermo in conceptione BMV (Schneyer II 77, Nr. 159 und IV 594, Nr. 152). Inc.: Candor lucis eterne... (Sap 7,26). Sicut lux sensibilis tamquam pulcherrima creaturarum corporalium in principio veteris testamenti ante omnem creaturam corpoream in esse fuit distince producta... − Expl.: ...ita posset ab isto excipere quemcumque vellet et sic Mariam.
(15r−17r) Sermo in assumptione BMV. Inc.: David et omnis multitudo domus Israel... (II Sm 6,15). In verbis istis ad laudem virginis Marie et preconium de assumpcione beate virginis tria considerare debemus, primo sanctorum angelorum ad sollempnitatem congregacionem... − Expl.: ...et domus odore suavissimo repletur. Unde intellexerunt auctorem vite affuisse. Rogemus etc.
(17r−22v) Sermo in assumptione BMV. Inc.: Progreditur quasi aurora consurgens... (Ct 6,9). Forma naturalium gradus et excellencia dicitur humano sensui occultari. Sed consuevit trifaria investigacione inveniri... − Expl.: ...nobis post hoc exilium ostende. Quod nobis concedat qui est benedictus in secula seculorum. Amen.
(23r) <Armandus de Bellovisu (?):> Sermo in annuntiatione BMV. Tit.: De nativitate virginis (Schneyer I 348, Nr. 57). Inc.: Homo natus in ea et ipse fundavit eam (Ps 86,5). Quamvis scriptura sacra virginem gloriosam attollat diversis operacionum laudibus David tamen prophetarum eximius de cuius stirpe ipsa prodiit... − Expl.: ...ipse qui eam fundavit. Natus est in ea etc.
(23v−33v) Bertholdus Puchhauser de Ratispona: Sermo in dnca 8 post pent. (25. 7. 1417). Tit.: Dominica VIIII post penthecostes sermo in concilio Constantiensi per fratrem Berchtoldum de Ratispona ordinis heremitarum s. Augustini. Am Rand die Datierung 1416 (Zumkeller 196; Schneyer−Hödl, Konzilspredigten, Nr. 188). Inc.: Clamamus abba pater (Rm 8,15). Ro VIIIo et in epistola dominice hodierne secundum rubricam curie Romane. Reverendissimi etc. orbis cardines rectores preclarissimi vel reges presides presules pastores inclitissimi legis pugiles doctores instructissimi gregis Christi reliqui culcores (?!) devotissimi. Si naturas rerum debite rimamur (!) reperimus perfecte posicionem Eracliti dicentis: Omnia ex lite fieri... (24r) Clamamus abba pater. Patres et sanctissme cetus etc. Sacrosancta synodus Constantiensis universalem representans ecclesiam militantem in spiritu sancto... − Expl.: ...coheredes autem Christi ut concluditur apostolus in epistola hodierna. Cuius hereditatis participes nos faciat Christus coheres noster dei filius qui cum patre et spiritu sancto sit per secula benedictus. Amen.
(33v) <P. Ovidius Naso:> Ars amatoria 1, 349−350 (ed. E. Ehwald 1907, 192). Fertilior seges alienus semper in arvis/ vicinumque pecus grandis uber habet.
(34r−36v) Unbeschrieben.
(37r−39r) <Gregorius Magnus:> Homiliae XL in evangelia, hom. I 6 cum Glossa marginali (PL 76, 1095−1099. CPL 1711). Inc.: Cum audisset Iohannes in vinculis... (Mt 11,2). Querendum nobis est fratres karissimi Iohannes propheta et plusquam propheta qui venientem ad Iordanis baptismum dominum ostendit... − Expl.: ...si annunciare eum non negligitis vocari ab eo angeli cum Iohanne valeatis.
(37r) Glosse beginnt mit: Postquam dominus Iesus Christus baptisatus est a Iohanne Iohannes cepit redarguere Herodem cur tulerit sibi uxorem fratris sui Herodiadem adhuc illo vivente...
(39v−40v) Gregorius Magnus: Homiliae XL in evangelia, hom. I 7 (PL 76, 1099−1101 A. CPL 1711). Tit.: Gregorii pape. Inc.: Miserunt Iudei ab Ierosolimis sacerdotes... (Io 1,19). Ex huius nobis leccionis verbis Iohannis fratres humilitas commendatur... − Homilie endet 40v mit ...sed mentes per veniam non lavat (recte: sed tamen mentes per..) (PL 76, 1101 A). Dann im Text unterstrichener Zusatz: Hucusque de omelia beati Gregorii. Hoc quod sequitur est de omelia que intitulatur leccionis eiusdem et est eadem clausula cum superiori. Fortsetzung mit: Iohannes non spiritu sed aqua baptizabat quia baptisatorum corpora per aquam lavabat sed mentes hominum suo baptizmate a peccatis emendare non poterat... − Expl.: ...ita Iohannes quos baptizabat ad fidem venturum Christi suscipiendum invitabat.
(39v) Glosse beginnt: Precursor redemptoris nostri beatus Iohannes quintodecimo etatis sue anno relicta domo paterna et dignitate sacerdocii que ei iure debebatur...
(41r−42v) <Ps. Augustinus:> Sermo 245 de mysterio trinitatis et incarnationis (PL 39, 2196−2198; PLS 2, 858−859. CPPM IA 1030). Inc.: Legimus sanctum Moysen populo dei precepta dantem... − Expl.: ...quia ipse per sanguinem crucis sue pacificavit omnia que in celis sunt et que in terris. Cui est gloria in secula seculorum. Amen.
(42v−45v) <Quodvultdeus:> Contra Iudaeos, paganos et Arianos, cap. 11−16, 5 (PL 42, 1123−1126; CC 60, 241−249. CPL 404). Inc.: Vos inquam convenio o Iudei qui usque in hodiernum diem negasti filium dei... Sed alii atque alii ex lege Christi testes introducantur... Petrus dicens: Tu es Christus filius dei... − Expl.: ... preter quod Grecarum litterarum proprietas non adeo potuit observari.
(46r−47v) Unbeschrieben.
(48r−71r) Sermones dominicales a dominica septuagesima usque ad dominicam in palmis. − Die Initien der Predigten auf 48r−57r mit denjenigen in Tübingen, UB, Mc 333, 282r, 283r, 283v, 284r und 284v übereinstimmend. Die Sermones bei G. Brinkhus, A. Mentzel-Reuters, Die lateinischen Handschriften der Universitätsbibliothek Tübingen: Teil 2: Signaturen Mc 151 bis Mc 379 sowie die lateinischen Handschriften bis 1600 aus den Signaturengruppen Mh, Mk und aus dem Druckschriftenbestand. Wiesbaden, 2001, 222 als Reihe "Aequipollarius" des Conradus Bart beschrieben; die dortigen in Frage kommenden Initien jedoch nicht übereinstimmend mit der gleichnamigen Reihe des Conradus Vat bei Schneyer−Hödl.
(48r−57r) <Conradus Bart:> Aequipollarius, Sermones de tempore a dnca Septuagesima usque ad dncam 2 quadragesimae. − Häufig glossiert.
(48r−49v) T16. Tit.: Dominica in LXXa. Inc.: Simile est regnum celorum homini patri familias qui exiit primo mane conducere operarios... (Mt 20,1). Iste pater familias significat dominum nostrum Iesum Christum qui omnes homines in sua potestate habet quia ipse creavit nos... − Expl.: ...serpens antiquus lubricus est qui si non capite teneatur totus elabitur.
(50r−51r) T17. Inc.: Exiit qui seminat... (Lc 8,4). Istam parabolam dominus noster exposuit discipulis suis et dixit: Semen quod cecidit iuxta viam... − Expl.: ...partes terre tradentur in manus gladii partes wlpium erunt. Quod a nobis avertat Iesus etc.
(51rv) T18. Inc.: Assumpsit Iesus XII discipulos suos et ait illis: Ecce ascendimus Ierusalem... (Lc 18,31). In isto ewangelio legimus quod dominus discipulis suis passionem suam predixit. Et postquam hoc dixit tunc statim ad consolacionem eorum subiunxit quod tercia die resurgeret... − Expl.: ...et huius seculi blandicias cavere ut possit cum Christo eternaliter regnare. Quod nobis concedat qui cum patre et spiritu sancto vivit et regnat in secula. Amen.
(52r−54v) T19. Inc.: [D]uctus est Iesus in desertum... (Mt 4,1). Quando dominus batpisatus fuit tunc ductus est in desertum ut dyabolus eum temptaret. Mirum est quod dominus noster 30 annis fuit in mundo et non est temptatus a dyabolo... (52v) Ductus est... In quibus verbis tria principalia sunt notanda primo quod Iesus ductus est in desertum ut temptaretur a dyabolo... − Expl.: ...certantes in bello deus expectat deficientes sublevat vincentes coronat etc.
(54v−57r) T20. (Vgl. auch Schneyer VIII, 710 ?). Inc.: Egressus Iesus in partes Tyri et Sydonis... (Mt 15,21). Iste due civitates Tyrus et Sydon in mari posite sunt. Tyrus angustia et Sydon venacio interpretatur et sunt civitates gentilium etc. In quibus verbis tria consideranda sunt, primo quod dominus Iesus ad partes Tyri et Sydonis ivit... − Expl.: ...ideo flagellat deus ut clamemus clamantes exaudiamur exauditi salvemur etc.
(57r−61r) T21. Inc.: [E]rat Iesus eiciens demonium... (Lc 11,14). In quibus verbis tria sunt principaliter notanda. Primo quod Iesus erat eiciens demonium... − Expl.: ...sinister blasphemator et non dexter confessor.
(61r−64r) T22. Inc.: Abiit Iesus trans mare Galilee... (Io 6,1). In quibus verbis nobis tria consideranda sunt, primo quod sequebatur dominum multitudo magna.... − Expl.: ...ut credamus eciam dominum esse prophetarum sicut regem regum et dominum dominancium.
(64v−67v) T23. Inc.: Dixit Iesus turbis: Quis ex vobis arguet me de peccato... (Io 8,46). Dominus Iesus Christus Iudeos frequenti et aspera inveccione redarguens ostenderat eos ex patre dyabolo esse et desideria patris sui omnimodis imitari velle... − Expl.: ...hoc est festivitas pasce in quo pati cum patre decreverat. Rogemus.
(67v−71r) T24. Inc.: Cum appropinquasset Iesus Ierosolimam... (Mt 21,1). Dei et hominum mediator homo Christus Iesus pro humani generis repparacione (!) passurus appropinquante hora passionis ipse et iam loco eiusdem passionis appropinquare voluit... − Expl.: ...qui pro nostra salute appropinquare dignatus est loco passionis Iesus Christus dominus noster. Qui vivit et regnat in secula seculorum. Amen.
(71r) Nota. Inc.: Aliud est enim cum dicimus per dictum casum credo tibi aliud cum per accionem credo in te... − Expl.: ...hec est fides quam a nobis deus exigit que per dileccionem operatur.
(71r) Nota de honore. Inc.: Nota honor est benefactive opinionis signum hoc est... − Expl.: ...quod habuit voluntatem et potestatem benefaciendi.
(71v) Nota. Inc.: Nota 4or modis scriptura exponitur, primo per historiam quando res sumitur sicut gesta est... − Expl.: ...ideo per anagoriam (!) propriissime dicitur Ierusalem.
(72r−73v) <Nicolaus de Byard:> Sermo in dnca in palmis. Tit.: In ramis palmarum (Schneyer II 234, Nr. 73). Inc.: Hoc enim sentite in vobis... (Phil 2,5). Dicitur wlgariter quod nescit sanus quomodo est egro. Nemo scit perfecto de vino quale sit ex auditu nisi gustaverit... − Expl.: ...Luce XII (33): Facite vobis sacculos qui non veterascunt (!) thesaurum indeficientem in celis.
(74r−82v) <Gregorius de Carinthia (?):> Sermo in concilio Constantiensi (dnca 14 post pent.). Tit.: Dominica XIIIIa sermo in concilio Constantiensi per eximium doctorem fratrem Gregorium ordinis heremitarum s. Augustini (Zumkeller 274, 278). Inc.: Spiritu ambulate et desideria carnis non perficietis (Gal 5,16). Ad Galath. 5o et in epistola presentis dominice. Narrat Quintilianus dissertissimus orator secundo Declamacionum quod cum quidam prolem genitam in cunctis nature dotibus similem genuisset contigit eos simili egritudine laborare... − Expl.: ...ambulate ad urbes refugii ubi possitis et de preteritis agere penitenciam et in presenti obtinere graciam et futuram gloriam fiducialiter prestolari. Quam nobis concedat qui in secula seculorum vivit et regnat.
(82v) Policratus ad Adrianum summum pontificem expetita correcione (?) Illud daviticum attendas ut recte vivas si mei non fuerint dominati (? im Ms.: dnati) tunc immaculatus ero et emundabor ade maximo.
(83r) Versus.
<Petrus Riga:> Aurora, Genesis, v. 1−6 (ed. P. E. Beichner, Aurora. Petri Rigae Biblia versificata. A vers commentary on the Bible I. (Publicatios in mediaeval studies 19). Notre Dame, Ind. 1965, 21. Walther, Init. 14619; RB 6823) Inc.: Prima die facta duo celum terra leguntur... − Expl.: ...sancit et hec requies fit.
Item alii versus. <Dracontius:> De laudibus dei, lib. II, v. 1−7 (MGH, Scriptores antiquissimi XVI, 67. Walther, Init. 14669a). Inc.: [P]rimus in orbe dies lucis primordia sumpsit... - Expl.: ...requies hiis rite peractis..
(83v−93r) <Alexander de Villa Dei:> Memoriale metricum bibliae cum Glossa interlineari (vgl. RB 1175 ss.).
Inc.: [S]ex (opera dierum). Prohibet (fructus). Peccant (Adam et Eva)... − Expl.: ...Flebunt. Ad cenam. Surgunt. Sponsam. Venio iam.
(93r) Spiegelverkehrt geschriebener Schreibername: Explicit biblia pauperum per Iohannem.
Unterhalb davon Versus: Mane techel phares vigili si mente notares = <Guilelmus de Montibus:> Versarius, v. 792 (ed. J. Goering, William de Montibus [ca. 1140−1213]. The schools and the literature of pastoral care [Studies and texts 108]. Toronto 1992, 439), mit dem dort nicht enthaltenen Zusatz Rapta resignares et meliora dares; die beiden Verse zusammen bei Walther, Prov. 14416.
(93v−95v) Unbeschrieben.
(96r−152r) Tractatus de confessione (Bloomfield 2967 [mit fraglicher Zuschreibung an Albertus Magnus], 5839). − Vgl. Graz, UB, Ms 913, 151r, Mainz, Stadtbibliothek; Hs I 62, 121ra−152ra und Paris, BNF, Ms. lat. 10730, 29r
Inc.: [L]ingua mea calamus scribe (Ps 44,2). Cuius scribe dei scilicet omnipotentis qui velociter scribit. Cum vero peccatum in cogitacione aut voluntate perpetrare desidero a ministris suis prius scriptum est quam operibus impleam... (98r) [S]ufficit ad veritatem penitencie quod preterita per omnia plangant... − (117v) ...vigor proprius ex gracia infusa oraciones ecclesie et sanctorum atque angelorum et ipse dominus illuminans atque protegens et salvans. Quod nobis prestare dignetur Christus dei filius qui pro nostra salute etc. (118r) Restat nunc de quibusdam questionibus seu dubiis aliqua disserere. Et primo de penitencia. Queritur ergo primo quid sit penitencia. Iuxta quod notandum quod penitencia multipliciter accipitur, uno modo pro interiori dolore... (126v) Sed quia licet solum contricio peccatum deleat non tamen sufficit contricio sine confessione... (132v) Nunc ergo videamus de tercia parte huius sacramenti scilicet de satisfaccione. Non enim sufficit contricio et confessio nisi quis satisfaciat... − (138v) ...quas debet in se habere confessio et scripsi in precedenti tractatu in capitulo Qualis debeat esse confessio et notantur in hiis versibus: Sit simplex humilis etc. Vide ibidem si placet. (138v) Omnis utriusque sexus (X 5.38.12). Id est omnis cuiuscumque sexus sive masculus sive femina et hoc signum omnis ponitur hic distributive. Fidelis. A fide baptismi. Nota fidelis dicitur a fidei virtute... (143v) Suscipiens reverenter etc. Expedita ergo prima particula huius capituli sequitur secunda in qua tractatur de illius benedicte hostie agni pascalis incontaminati suscepcione fructifera in qua similiter modicum sapiens scilicet omnis utriusque sexus postquam ad annos discrecionis pervenerit... − (150r) ...sed quantum ad materiam et quantum ad diem cene et de secunda particula huius capituli hec dicta sufficiant. (150r) Alioquin. Hec est 3a particula huius capituli et continet duas partes. Primo adicit penam... − Expl.: ...nec oblata debet spernere ex contemptu superbie quia omnes clerici quantumcumque magni beneficiati vivunt de elemosinis XVI q i c fi 23 q vii Quod autem. Et hec sufficiant de illa materia cum dei iuvamine.
(152r−153r) Inc.: Notandum quod quicquid in summa de casibus sive de matrimoniis ponitur confirmatur per auctoritates veteris et novi testamenti sanctorum doctorum Augustini Gregorii Ieronimi Ambrosii et aliorum. Item de distinccionibus que sunt prima pars decretorum et c.ii distincciones. Et nota quod d. singulariter posita significat distinccionem... − Expl.: ...ar significat argumenta preallis significat preallegatis decretalibus R (?) significat remissionem etc. Hic modus legendi in iure ut patet.
(153ra−155va) Tabulae materiarum.
Inc.: In prohemio quod VIItem de causis quis confiteri debet... (153vb) [I]n materia confessionis primo continetur quid sit confessio... (154va) Hee materie continentur in prima parte capituli Omnis utriusque sexus. An hereticus an cathecumius (!) an baptisatus confiteri teneantur... (155ra) [H]ee materie continentur in secunda particula capituli precedentis. Primo quis et a quo et an a se ipso vel layco teneatur vel possit quis suscipere eukaristiam... − Expl.: ...quid si occurat ei memoria peccati mortalis dum stat in altari in § In fine autem etc.
(155vb) Ubeschrieben.
(I*rv) Fragment aus einer Pergamenthandschrift, Italien, 2. H. 13. Jh.
Digesten mit Glosse. Glosse auf dem erhaltenen Stück ohne Sigle.