Permalink: https://manuscripta.at/?ID=29336 |
Die folgenden Daten sind Auszüge aus dem gedruckten Katalog der Handschriften der Universitäts- und Landesbibliothek Tirol in Innsbruck. Diese Daten, insbesondere die Bibliographie, werden in manuscripta.at laufend korrigiert und ergänzt. Addenda und Corrigenda zum gedruckten Register finden Sie hier. |
Lagen: (I–1)I (Vorsatzbl.) + VIII16 + 4.VI64 + VIII80 + IX98 + VII112 + VI124 + V134 + 4.VI182 + 2.IV199(198) + 3. VI236(234) + (III–2)240(238) + (I–1)I* (Nachsatzbl.) | |
Schrift: | |
Schriftraum: 109/115 × 70/80 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 29-45 | |
Schriftart: Textualis Von einfachen oder zweifachen Blind- oder Bleistiftlinien gerahmt. Auf Blind- oder Bleistiftlinierung. Zirkelstiche. Von vier Händen: 1) Bl. 1ra–180ra, 192ra–199vb und 221va–222vb: Schriftbild sehr klein, Duktus eng; 2) Bl. 181ra–182vb und 200ra–221rb: Duktus sehr gedrängt bis breit; 3) Bl. 183ra–191vb Schrift ähnlich Schreiber 1: Schriftbild ebenfalls sehr klein, Duktus jedoch etwas breiter, Feder kratziger; 4) Bl. 223ra–240vb. V. a. im Bereich des 1., 3. und 4. Schreibers zahlreiche Anmerkungen zum Inhalt, Angaben der Autoritäten (selten rot, oft rot durchgestrichen oder gekennzeichnet), Nachträge und auch Korrekturen sowie Kapiteleinteilung in römischen Zahlen von der Hand des jeweiligen Schreibers am Rand. | |
Ausstattung: Illuminiert | |
Bl. 109v-199v ohne Rubrizierung |
Einband: Stams 14. Jh. Gotisch Schmucklos |
Einband restauriert |
Einbandfragment oder Abklatsch vorhanden |
Erneuerung der Bindung Stams 17. Jh. Urspr. dunkelbraunes Rindsleder über Holz; Buchblock verkehrt eingebunden; am VDS (urspr. HDS) Spuren eines alten Pergamentblattes mit Farbresten (rot und blau), darüber weitgehend abgekratztes Papierblatt mit Schriftresten 17. Jh., überklebt mit Pergamentblatt mit Fragment der Weltchronik des Rudolf von Ems, frühes 14. Jh., jetzt abgelöst (heute im Innsbrucker Landesmuseum Ferdinandeum aufbewahrt wird (Cod. FB 32142a/b)), Abklatsch tw. erhalten. Am HD (urspr. VD) Reste eines alten eingerahmten Besitzvermerkes ]rege[ … [pos]sessor huius libelli. Späterer Spiegel (17. Jh.) leeres Pergamentblatt, jetzt abgelöst (Nachsatzblatt). Am VD und HD in der Blattmitte ein um den Buchblock herumgeführter beschriebener Pergamentfalz (ebenfalls Fragment der Weltchronik), am VD abgelöst, am HD noch angeklebt, hier mit Resten von Buchmalerei. Fragmente derselben Hs., die im Codex für den abgelösten Spiegel des VD und als Falz verwendet wurde, finden sich auch in den Stamser Urbaren des frühen 17. Jahrhunderts sowie in Innsbruck, ULBT, Cod. 348, 391, 393, 649 und 652, die auch bezüglich des Einbandes große Ähnlichkeit mit Cod. 536 aufweisen (freiliegende Holzdeckel ohne Lederüberzug), aber auch in der Inkunabel 106 E 5 (mit zeitgenössischem Einband). |
Im Stamser Katalog (Innsbruck, ULBT, Cod. 1001) unter Signatur A 9 eingetragen als „Sermones“. Bl. Iv Bleistifteintragung Anton Roschmanns Sermones varii. Gleichlautende Eintragung in Anton Roschmanns „Katalog der vorzüglicheren Manuscripten im Kloster Stams“ (Innsbruck, ULBT, Cod. 1001, Anhang) unter Signatur A 9. 1808 anlässlich der vorübergehenden Aufhebung des Klosters Stams der ULBT übergeben. Bl. Ir am rechten oberen Blattrand alte getilgte Signatur der ULBT II [...]. Vorbesitzer: Stams, Zisterzienserstift |
--------------- Addenda/Corrigenda bitte melden! ---------------
(VDS) | Weltchronik (hrsg. von G. Ehrismann, Berlin 1967). Fragment: Verse 19545–19547, 19570–19572, 19609–19611, 19648–19650. | :|
(1ra-112vb) | Sermones de epistolis dominicarum (Druck: Hain 8323 [unter dem Namen Wilhelmus Parisiensis] u. ö. – Schneyer 2, 543–555, mit Nennung von Cod. 536. Kaeppeli Nr. 1623, mit Nennung von Cod. 536. Glorieux RT Nr. 141ae). Gegenüber der Sammlung bei Schneyer um 15 Sermones erweitert. 48 | : |
1ra | Dominus prope etc. Phi. ult. (4,5). Hoc verbum frequentat ecclesia tempore isto et hoc signum est quod verbum sit valde bonum (Schneyer Nr. 141) | |
3rb | Expl. ... saltem sciat illa duo mandata de dilectione Dei et proximi in quibus tota pendet et prophetae Mt. XII. (Schneyer Nr. 132) | |
6ra | Sic nos existimet homo ut ministros Christi etc. (1. Cor. 4,1). Sicut aliquam artem lucrativam volens addiscere sollicitus multum se exhibet circa illam sic christianus qui minister est (Schneyer Nr. 136) | |
10ra | Sequitur modestia vestra Modestia rationabilis conversatio dicitur ... — ... opera illorum non deerunt qui imitantur bonum illorum. (Schneyer Nr. 139) | |
12vb | Expl. ... desiderium cordis. Ps. (144,18) Prope est dominus omnibus invocantibus eum etc. (Schneyer Nr. 142, Schneyer, Wegweiser 159) | |
14ra | Tanto (!) tempore heres parvulus est (Gal. 4,1). Recolit ecclesia qualiter [ille] qui sine aestimatione est magnus pro nobis parvulus factus sit (Schneyer Nr. 143) | |
15ra | Obsecro vos ut exhibeatis corpora vestra etc. (Rom. 12,2). In primo Christus dat formam praelatis mansuete regnandi subditos ... — ... discretione quae per digitos intelligitur, ad quod signum preferuntur cerei cruci. (nur Prothema wie Schneyer Nr. 144) | |
15va | Sicut enim in uno corpore multa membra sunt etc. (Rom. 12,4). Hic utitur apostolus similitudine sumpta a membris corporis ad ostendendum quomodo fideles ... — ... videt separari a se vel per mortem vel per excommunicationem. | |
16ra | Expl. ... Nono orationi maiorem efficatiam dat. (Schneyer Nr. 147) | |
16vb | Nolite esse prudentes apud vosmetipsos etc. (Rom. 12,16). Secundum unam dispositionem dissuadetur in hoc verbo superbia intellectus quando aliquis se sapientem reputat que etiam dissuadetur ... — ... valere ad amorem pacis. Habes in tractatu de ira capitulo de guerris capitulo XVIII. | |
17va | Nemini quicquam debeatis etc. (Rom. 13,8) quasi cetera ita solvite ut nihil debeatis, caritatem ita solvite ut semper debeatis (Schneyer Nr. 149) | |
18rb | Expl. ... Deut. (6) X Patribus tuis etc. (Schneyer Nr. 150) | |
20rb | Expl. ... qui aliquo sibo adversante desistit ab opere quasi ideo est ac si destrueret. (Schneyer Nr. 151) | |
20vb | Sic currite ut comprehendatis (1. Cor. 9,24). Tria solet perpendere minister intelligens cum dicitur ei domino suo Curre ad talem locum. Primum est quod quam cito poterit ... — ... qui per pigritiam suam incidunt in manus diaboli. | |
21ra | Expl. ... Tho. IIII (recte: 3,17) Numquam cum ludentibus miscui me etc. (Schneyer Nr. 153) | |
24ra | Expl. ... sunt infirmitates eorum etc. (= Ende bei Schneyer). Item tribulatio significat Dei electos ... qui non huius hostis adversa sustinuit. (Schneyer Nr. 155) | |
26vb | Expl. ... quinto periculorum varietas. Ysa. XXIIII (18) Et erit qui affugerit. (Schneyer Nr. 160) | |
27vb | Expl. ... vinum bonum etc. Ps. (59,5) Ostendisti populo tuo dura etc. (‹Aldobrandinus de Cavalcantibus›: Sermo dnca 1. in Quadrages. [Schneyer 1, 222, Nr. 1008; Prothema wie Schneyer 2, Nr. 161]) | |
28va | Expl. ... Eccli. XXIIII (recte: Prov. 11,14 bzw. 24,6) Erit salus ubi multa consilia, sic defacili poteris salvare animam tuam. (‹Aldobrandinus de Cavalcantibus›: Sermo dnca 1. in Quadrages. [Schneyer 1, 222, Nr. 1009; Prothema wie Schneyer 2, Nr. 161]) | |
29va | Expl. ... lento gradu procedit divina severitas sed tarditatem compensat gravitas. (Nr. 163) | |
30vb | Expl. ... sicut vestis corporalis multis tonsionibus. De hoc require in dominica pentecostes de hiis quae Deus vult. (Nr. 162) | |
31va | Expl. ... a seipso debet incipere (= Ende bei Schneyer) sic enim esset vere misericors qui patrem suum ... sic non est vere misericors qui animae suae quam videt infirmam ad mortem omnino non subvenit. (Nr. 165) | |
32va | Expl. ... castitas utrasque hostias Deo spiritualiter offerre debemus. (Nr. 166) | |
33rb | Expl. ... ut pictura deleri solet (= Ende bei Schneyer) qui vere Deum imitantur non solum exterius ... et in hoc Deo contumeliam inferunt cum potius volunt assimilari diabolo quam Deo. (Nr. 164) | |
35ra | Expl. ... et blandius allicit et iniustius exigit et arctius stringit et afficit vehementius. (Nr. 168) | |
36vb | Christus assistens pontifex etc. (Hebr. 9,11). Notandum quod in verbo proposito docet nos IIIIor apostolus, et hoc contra IIIIor genera hominum. Primo docet quia Christus patri suo intercessor ... — ... et nos non debemus reputare quod pro Christi amore sustinemus. Prov. XII (26) Qui neglegit damnum etc. (nur Prothema wie Nr. 168) | |
46ra | Expl. ... a morte secunda (= Ende bei Schneyer) et (Apoc.) III (5) Qui vicerit sic vestietur vestibus albis. (Nr. 176) | |
48ra | Expl. ... et cum senex crederet eam dormire, invenerunt (!) eam mortuam et facta oratione suscitavit eam. (Nr. 179) | |
55va | Expl. ... homine induto sacco intrante aulam regis Assueri qui interpretatur beatus. (Schneyer, Wegweiser 269) | |
55vb | Expl. ... quia vir desideriorum es. Ysa. XXVII (recte: 26,9) Anima mea desiderat etc. (Nr. 185) | |
61rb | Expl. ... Seneca Monstrabo tibi quid omnia possidentibus desit, scilicet qui dicat veritatem. (Nr. 191) | |
71rb | Sicut exhibuistis membra vestra etc. (Rom. 6,19). Velociter, laetanter, indesinenter. Prov. VII (22) Statim sequitur eam. Prov. 1 (recte: 2,14) Laetantur cum malefecerint ... — ... accelerare gloriam. De tertio Ecclesiastes IX (10) Quodcumque potest manus tua etc. (Nr. 199) | |
71va | Expl. ... qui ambulant in carne Deo placere non possunt, et placere velle presumunt. (Nr. 200) | |
72ra | [D]ebitores sumus non carni (Rom. 8,12). Non debemus vivere secundum imperium carnis ... — ... refecit et cuncta ministrat cui horum proponis reddere quod debes. (nur Prothema wie Nr. 201) | |
73ra | Expl. ... qui paratus est diabolo etc. Si quis vult amplius dilatare materiam descendat ad diversas species malorum sive vitiorum. (Nr. 202) | |
73vb | Neque idolatrae efficiamini (1. Cor. 10,7). Quattuor vitia hic dissuadet apostolus, quae timenda sunt hominibus ... — ... descendat ad diversas species malorum sive vitiorum. (Schneyer 9, 50, Nr. 20, zu Oxford, Bodl., Laud Misc. 318) | |
79vb | Expl. ... et pro magno habebat si ei parceretur, in fine misericordia attulit quod miseria distulit. (Nr. 208) | |
80va | Expl. ... usurpat quod gratiae eius est (= Ende bei Schneyer). Et nota quod ex hoc verbo initium ... provenit quod in grege quem proprio sanguine acquisivit lupum permittat poni pro pastore. (Nr. 209) | |
82vb | Expl. ... hospitalitatem nolite oblivisci (= Ende bei Schneyer). Quarto attenditur devotio in hoc quod ipse eis in propria persona ministravit ... peregrinis prudentibus et coctos cibos ieiunaturus apposuit. (Nr. 212) | |
91vb | Non cessamus pro vobis orantes et postulantes etc. Co. 1 (9). In verbo proposito IIIIor docet nos apostolus. Primo ut ille qui habet aliquos docere non de se confidat ... — ... sic si unus in Deo modo aedificat modo destruit, quid prodest hoc omne. | |
93ra | Expl. ... invocat. Prov. XIX (22) Homo indigens misericors est. (Nr. 216) | |
96vb | Expl. ... IIIIor figurata sunt per IIIIor digitos corone quae super mensam ponebatur. Exo. XXV (25). (Nr. 219) | |
98rb | Obsecro vos etc. Cum omni humilitate etc. Solliciti servare etc. (Eph. 4,1–3). Specificat apostolus in istis verbis ea que requirit dignitas ad quam vocati sumus ... — ... unitas ista placet Deo et hominibus. Eccli. XXXV (recte: 25,1) In tribus beneplacitum est spiritui meo etc. | |
98vb | Expl. ... et merito impius (recte: ipsius oder auch ipsi) illi quibus iratus erat, Deo patri reconciliantur. (Nr. 221) | |
103va | Confortamini etc. Eph. VI (10). Valde grande periculum est quod homo gratiam habeat et tamen hoc nesciat (Nr. 226) | |
106rb | Testis est mihi Deus etc. (Rom. 1,9). Instruit nos ecclesia in hodierno officio circa proximi dilectionem, ostendens in evangelio proximum sic esse amandum quod eius defectibus parcendum est ... — ... ad elemosinam que est pinguis oblatio unde per oleum signatur. | |
109ra | Expl. ... Ipse est qui tribuit oculis visum, auribus auditum praestat, denique discessus probat quid praesentia conferat. (Nr. 233) | |
164vb | Expl. ... et nota quod prima IIIIor desolatoria sunt malorum et nota quomodo de quolibet. (Nr. 194) | |
(113ra-180ra) | Sermones de tempore. Dnca 1. bis 21. post pent. (Schneyer 3, 392–400. Tw. übereinstimmend mit Paris, BN, lat. 16473). 2 | : |
143vb | [U]nicuique datur manifestatio spiritus ad utilitatem. 1a Co. XIII (recte: 1. Cor. 12,7). Manifestatio spiritus secundum glossam (Nr. 278) | |
153rb | [A]brahae dictae sunt promissiones et semini. Gal. II (recte: 3,16). In his verbis duo consideranda sunt (Nr. 293) | |
(181ra-182vb) | De vita aeterna. Sententiarius (Titel des Sententiars „De vita aeterna“ nach den Hss. Oxford, Univ. Coll. 124 [ohne Blattangabe]; Douai, Bibl. municipale, 49, 58v [„Distinctiones de vita aeterna“] und Paris, Bibl. de l’Arsenal, 98 2o b, 138). Exzerpte aus der Bibel und aus Kirchenvätern sowie Glossatoren zu verschiedenen Themen. Forts. der Reihe in der darauf folgenden Lage ab Bl. 200ra durch denselben Schreiber. 1 | |
181ra | In evangelio [super illum locum Matthaei] Faciamus hic tria tabernacula (Matth. 17,4). Glosa dicit Si pectus videns glorificatam humanitatem tanto afficitur gaudio ut numquam velit ab eius intuitu secerni ... — ... palliis decoratus. Clericus primo sit subdiaconus, inde diaconus, IIIo presbyter. Haec sunt cortex, testa. | |
(183ra-199vb) | Sermones de tempore. Dnca 21. bis 25. post pent. (Forts. der vorausgehenden Reihe, Bl. 113ra-180ra) (Schnelyer 3, 400-402). | :|
(200ra-221rb) | De vita aeterna. Sententiarius (Forts.) (S. Bl. 181ra-182vb). | |
(221va-222rb) | De tribus gradibus. Anonymer Traktat. 1 | |
221va | [T]res sunt gradus quos oportet religiosum sive spiritualem hominem ascendere qui vult ad veritatem venire. Primus est cognitio, secundus est compassio ... — ... raptam et illuminatam animam. Explicit de tribus gradibus. | |
(222rb-222va) | De anima. Anonymer Traktat. 1 | |
222rb | Anima considera tuae substantiae spiritualitatem, invisibilitatem, tuam invisibilem trinitatem, tuam ternam vel triplicem unitatem ... — ... Ecce res istae sunt preammirabiles, punctus suus in omnibus locis est sed circulus suus incertissimus. | |
(222va-b) | De anima. Anonymer Traktat. Variante des vorausgehenden Traktates De anima, stellenweise identisch (vgl. Explicit). 1 | |
222va | [O?] anima pretiosa et preclara considera tuae substantiae spiritualitatem, tuae spiritualitatis invisibilitatem, tuam invisibilitatis trinitatem, tuae trinitatis unitatem ... — ... Ecce sunt istae preammirabiles, punctus suus est in omnibus locis sed circulus eius incertissimus. | |
(223ra-240vb) | Auctoritatessammlung. Exzerpte meist im Umfang mehrerer Sätze zu verschiedenen aszetischen Themen aus der Bibel und verschiedenen Autoren (oder Werken), namentlich Ambrosius; Anselmus Cantuariensis; Augustinus; Basilius Magnus (Caesarensis?); Beda Venerabilis (bzw. Honorius Augustodunensis); Bernardus Claraevallensis; Boethius u.v.m. 1 | |
223ra | Tit.: De contemptu mundi. Iohannes. Nolite diligere mundum nec ea que in mundo sunt (1. Ioh. 2,15). Idem. Si quis diligit mundum non est caritas patris in eo quoniam omne quod est in mundo concupiscentia carnis et concupiscentia oculorum ... — ... amaritudo nec aceti esset asperitas, filius Dei enim hominis factus est ut nos filios Dei faceret Amen. | |
I n i t i e n 25 |