Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=29411 
Innsbruck, Universitäts- und Landesbibliothek Tirol (ULBT), Cod. 739
THEOLOGISCHE SAMMELHANDSCHRIFT (SERMONES, PREDIGTENTWÜRFE, ASZETISCHE TEXTE UND NOTIZEN FÜR PREDIGTZWECKE)
Olim: II 4 C 2    Papier   273 Bl.   305 × 210   Stams (?), Mitte 15. Jh.
Provenienz/Letztbesitzer: Stams, Zisterzienserstift
Handschrift aus 8 Teilen zusammengesetzt: 1  (I, 1-15) Mitte 15. Jh.; 2  (16-51) 2. Viertel 15. Jh.; 3  (52-119[120]) um 1437/1443; 4  (120[121]-142[143]) um 1440/1445; 5  (143[144]-153[154]) um 1435/1441; 6  (154[155]-164[165]) 4. Jahrzehnt 15. Jh.; 7  (165[166]-191[192]) um 1436/1438; 8  (192[193]-272[273]) um 1436/1441
Die folgenden Daten sind Auszüge aus dem gedruckten Katalog der Handschriften der Universitäts- und Landesbibliothek Tirol in Innsbruck. Diese Daten, insbesondere die Bibliographie, werden in manuscripta.at laufend korrigiert und ergänzt. Addenda und Corrigenda zum gedruckten Register finden Sie hier.

 Volldigitalisat
 Wasserzeichen:  Metadaten zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5, Teil 6, Teil 7, Teil 8  |  Vorschau Bilder zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5, Teil 6, Teil 7, Teil 8  |  Einzelbilder: fol. 4, 25, 26, 50, 51, 62, 63, 73, 75, 76, 84, 85, 88, 91, 96, 108, 110, 113, 114, 120, 121, 124, 144, 148, 154, 157, 159, 161, 167, 170, 173, 177, 189, 192, 196, 207, 210, 259, 260, 261, 265, 266, 272, I.
Wissenschaftliche Beschreibung: Kat. Innsbruck 8, 196-219 (online).
Sammlung von acht noch im 15. Jh. zusammengebundenen Faszikeln. Zahlreiche eingeheftete Einzelblätter. In den Lagenmitten Pergamentfälze, teilweise beschrieben. Insgesamt Handschrift mit Konzeptcharakter (Lagenaufbau, Schriften, Glossen).

Teil 1I, 1-15   Papier   Mitte 15. Jh.
Lagen: 1I (Vorsatzblatt) + 11 + (I-1)2 + VI14 + 115.
Schrift:
(I, 1-15) Schriftraum: 215 × 140    Zeilenzahl: 48-53   
Schriftart: Bastarda cursiva
Ausstattung: Rubriziert   
Teil 216-51   Papier   2. Viertel 15. Jh.
Lagen: 3.VI51.
Datierung laut Wasserzeichenbefund.
Schrift: 3 verschiedene Schriften/Schreiber
Schrift 1(16r-27v) Schriftraum: 215 × 135    Zeilenzahl: 37   
Schriftart: Bastarda cursiva
Schrift 2(21v-23v) Schriftraum: 215 × 135    Spaltenzahl: 6   
Schriftart: Bastarda cursiva
Schrift 3(28r-51v) Schriftraum: 280 × 165    Spaltenzahl: 2   
Schriftart: Bastarda cursiva – Glossen
Ausstattung: Illuminiert   Rubriziert   Fleuronnéeinitiale(n)   Ranke(n)/Bordüre(n)   
Teil 352-119[120]   Papier   um 1437/1443
Lagen: 354 + (VI + 1)67 + (VII-2+4)87 + (VIII+1)103[104] + (VI+4)119[120].
Datierung laut Wasserzeichenbefund. Ab Bl. 54 zeitgenössische Foliierung I bis LV in schwarzen, teilweise auch roten römischen Zahlen, Bl. 118 mit arabischer Zählung 56. Eingefügte Blätter in dieser Zählung nicht berücksichtigt. Zahl 71 (= Bl. 72) und 92 doppelt, Zahl 72 in der Foliierung übersprungen.
Schrift: 2 verschiedene Schriften/Schreiber
Schrift 1(52-103) Schriftraum: 220 × 145   
Schriftart: Bastarda cursiva – Glossen
Zeilenzahl stark wechselnd.
Schrift 2(104-119) Schriftraum: 220 × 165   
Schriftart: Bastarda cursiva – Glossen
Zeilenzahl stark wechselnd.
Ausstattung: Rubriziert   Einfacher Dekor   
Teil 4120[121]-142[143]   Papier   um 1440/1445
Lagen: VI131 + (V+1)142.
Datierung laut Wasserzeichenbefund.
Schrift:
(120[121]-142[143]) Schriftraum: 205/210 × 140    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 42-45   
Schriftart: Bastarda cursiva
Ausstattung: Rubriziert   
Teil 5143[144]-153[154]   Papier   um 1435/1441
Lagen: (VI-1)153[154].
Datierung laut Wasserzeichenbefund.
Schrift:
(143[144]-153[154]) Schriftraum: 240/250 × 160    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 35-43   
Schriftart: Bastarda cursiva
Ausstattung: Illuminiert   
Teil 6154[155]-164[165]   Papier   4. Jahrzehnt 15. Jh.
Lagen: (VI-1+1)164[165].
Datierung laut Wasserzeichenbefund.
Schrift:
(154[155]-164[165]) Schriftraum: 245 × 160    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 49-55   
Schriftart: Bastarda
Von zwei verschiedenen Händen.
Ausstattung: Illuminiert   
Teil 7165[166]-191[192]   Papier   um 1436/1438
Lagen: 2.VI188[189] + 3191[192].
Datierung laut Wasserzeichenbefund.
Schrift: 4 verschiedene Schriften/Schreiber
Schrift 1(165-173) Schriftraum: 225 × 150    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 42-45   
Schriftart: Bastarda
Schrift 2(174-176) Schriftraum: 215 × 145    Zeilenzahl: 36-37   
Schriftart: Bastarda
Schrift 3(177-188) Schriftraum: 235 × 155   
Schriftart: Bastarda
Zu 37 und 38, bzw. 42-45 Zeilen.
Schrift 4(189) Schriftraum: 250/265 × 165    Zeilenzahl: 52 bzw. 58   
Schriftart: Bastarda
Ausstattung: Illuminiert   
Teil 8192[193]-272[273]   Papier   um 1436/1441
Lagen: 4.VI239[240] + (IX+1)258[259] + VI270[271] + (I+1)272[273].
Datierung laut Wasserzeichenbefund.
Schrift: 3 verschiedene Schriften/Schreiber
Schrift 1(192-237) Schriftraum: 215 × 140    Zeilenzahl: 39-43   
Schriftart: Bastarda
Schrift 2(238-258) Schriftraum: 220 × 140    Zeilenzahl: 39-43   
Schriftart: Bastarda
Schrift 3(259-272) Schriftraum: 230 × 140   
Schriftart: Bastarda
Bis Bl. 269v zu 39-43, Bl. 270r bis Schluss zu 47-49 Zeilen.
Ausstattung: Rubriziert   

Einband: Stams     15. Jh.     Gotisch     Streicheisenlinien             Kettenbuch
Ursprünglich helles, stark gedunkeltes Schweinsleder über dicken Holzdeckeln mit Blindlinien. VD und HD gleich: von dreifachen Streicheisenlinien gebildeter Rahmen, das große Mittelfeld diagonal durch dreifache Linien unterteilt. Am VD oben in überlangen (3 cm) schwarzen Lettern Titelaufschrift: De lepra anime, unten in ebensolchen roten Lettern in Stams. Spuren zweier Schließen und von je fünf runden Beschlägen. Am HD Bohrloch (urspr. Kettenbuch). Kanten stark abgeschrägt. Rücken: vier Doppelbünde, oben stark zerstörtes Papierschildchen mit noch erkennbarer roter Initiale E, darunter mit Bleistift auf dem Leder Signatur XVIII, unten in schwarzer Tinte auf dem Leder Signatur X 9. Kapitale mit Spagat umstochen. Spiegel des VD ein Pergamentblatt mit einer mit der Textseite am Deckel aufgeklebten, nicht abgelösten Urkunde, am HD Papierblatt mit Forts. des letzten Textes, darunter Fragment einer Urkunde (nur Falz zw. Bl. 270 und 271 sichtbar).


Am VD in roter Tinte Besitzvermerkt in Stams. Alte Stamser (?) Signaturen X VIII und X 8. Im Stamser Katalog Innsbruck, ULB Tirol, Cod. 1001 nicht nachweisbar. 1808 anlässlich der vorübergehenden Aufhebung des Klosters Stams der ULBT übergeben. Am Spiegel des VD die alte radierte Signatur der ULBT II 4 B 14.
Vorbesitzer: Stams, Zisterzienserstift
Bearbeitung: Universitäts- und Landesbibliothek Tirol; Katalogbeschreibung: Walter Neuhauser 2014
Digitalisierung und Dateneingabe: Universitäts- und Landesbibliothek Tirol: Projekt Libri Stamsenses 2023-2024 - Kulturerbe digital
Wasserzeichen: Maria Stieglecker (ÖAW)

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"Kat. Innsbruck 8", "Schneyer", "Bloomfield", "RB", "PL", "Walther, Initia", "Madre", "Kaeppeli", "Zumkeller", "VL", "CAO"
alle Initien
Teil 1
(Ir) Inhaltsverzeichnis bis Bl. 119.
(Iv) Leer.
(1r-1v) Sermo de angelis (Vgl. Schneyer 9, 937, Nr. 160. - Parallelüberlieferung: Innsbruck, ULBT, Cod. 476, 39vb.).
   1
1r Angeli eorum semper vident faciem patris. Matth. 18,10. Vere angeli eorum qui in Christum credunt eorum utique ministratores sunt. Hebr. 1,14. Omnes administratores spiritus sunt
(2r-2v) De angelis.
   1
2r Angeli ab initio fuerunt creati cum caelo et terra et omnes fuerunt simul in caelo empyrreo
(3r-3v) Sermo in parasceve.
   1
3r Circumdederunt me viri mendaces sine causa flagellis ceciderunt me etc. (CAO Nr. 6287). Sancta mater ecclesia in persona Christi sic cantat. Christus multis angustiis ac poenalitatibus circumdatus in praesentibus verbis
(3v-8r) Sermo über die sieben Worte Christi am Kreuz (Sermo in Parasceve).
   1
3v Tradidit in mortem animam suam et cum sceleratis reputatus est … Is. 53,12. Cum penderet mediator noster in ara in illo stupendo agone
(8v-9r) De passione (Parallelüberlieferung: Innsbruck, ULBT, Cod. 499, 108va).
   1
8v Circa passionem domini potest homo se habere sex modis, primo consideret eam ad imitandum
(9v-10r) De poena damnatorum.
   1
9v Scribitur Iob (recte: Versikel aus dem Breviarium Romanum). In inferno nulla est redemptio. Hic oriuntur diversae quaestiones de quibus singulis duplex modus est dicendi, unus est communis
(10v-11v) De dispensatione voti continentiae. Parallelüberlieferung: Augsburg, UB, fol. Cod. 300, 126r.
   1
10v Quaeritur utrum papa possit dispensare in voto continentiae iuramento solempnizato. Et videtur quod non quia scribitur Extra De statu monachorum
(11r) Sermo de paupertate.
   1
11r Si vis perfectus esse vade et vende omnia quae habes et da pauperibus. Matth. 19,21. Christus super Matthaeum triplicem distinguit paupertatem, una est
(12r) Sermo de proprietate et communitate Christi.
   1
12r Scribitur Luc. 8,3 quod mulieres multae ministrabant Iesum de facultatibus suis. Praedicans enim et annuntians regnum caelorum cibos ab aliis oblatos suscepit
(12r) De contraria via Christi et Iohannis Baptistae.
   1
12r Quare Christus contraria via incessit a Iohanne Baptista. Christus assignat quattuor rationes, prima est propter Iudaeorum inexcusationem
(12v) De Christo et matre.
   1
12v Christus matrem suam honoravit et hoc in quattuor praecipue fuit manifestum, primo in eius adolescentia
(12v) Notiz super Iob.
   1
12v Scribitur Iob XXIIII (recte: 27,6) in persona eius Iustificationem meam quam coepi tenere non deseram … Augustinus in libro de perfectione iustitiae hoc exponit dicens Iob non reprehendit cor suum in omni vita sua
(12v) Notiz De acceptione personarum.
   1
12v Iacobi II° (vgl. Iac. 2,1ff.). Nota divitem perferre pauperi in beneficio conferendo vel in honorem ecclesiasticae (gestrichen: potestatis) dignitatis potest intelligi dupliciter
(13r-13v) Nicolaus de Lyra Sententia orationis dominicae (Bloomfield Nr. 8411).
   1
13r Pater noster. In hac oratione docet salvator modum orandi convenientissimum. Ad cuius intellectum sciendum quod oratio
(14r) Super Pater noster (Bloomfield Nr. 8048).
   1
14r Attende quanta connexione congruant sibi petitiones septem septiformis gratia spiritus sancti
(14v) De patientia.
   1
14v Notandum quod ad patientiam nos movere debent multa, primum est ut cogitemus quod quidquid patimur hoc vult Deus nos pati
(15r-15v) De tribulationibus.
   1
15r Multae tribulationes iustorum etc. Ps. 33 (recte: 34,20). Cum dominus creasset Luciferum et angelos et eadem die superbia superati erant
Teil 2
(16r-21r) Hermannus de Soest OCist Unum ex quattuor (RB Nr. 3247).
(21v-23v) Register zum folgenden Werk Unum ex quattuor. Mit zahlreichen Randbemerkungen.
   1
21v I. De deitate verbi et ipsius eternitate
(24r) Hermannus de Soest OCist Unum ex quattuor, Prolog (RB Nr. 3247,1).
   1
24r Sacrosancto concilio Basiliensi in spiritu sancto legittime congregato universalem ecclesiam representanti frater Hermanus Zoest de monasterio professus monasterii Campi sancte Marie Cisterciensis ordinis reverenciam debitam cum obediencia humili et devota. Ezechiel propheta secretorum celestium contemplator
(24v) Iohannes Gerson Unum ex quattuor sive Monotessaron, Prolog (RB Nr. 4486).
   1
24v Unum ex quatuor ewangeliis componere divinus aperuit Augustinus
(25r-26v) Nicolaus de Lyra Excerpta ex Prologo super Evangelia.
   1
25r Lex sive doctrina evangelica licet sit una quia ab unigenito filio Dei data est ad unum finem ordinata tamen quadruplici notitia excellit
(26v) Smaragdus Collectiones in epistolas et evangelia, cap. 14, Exzerpt (PL 102, 532C).
   1
26v Si quis venit ad me et non odit patrem suum et matrem et uxorem et filios et fratres … (Matth. 10, 37). Percunctari libet quomodo parentes praecipimur odisse qui iubemur et inimicos diligere
(26v-27r) Zacharias Chrysopolitanus OPraem Super Unum ex quattuor sive de concordia evangelistarum Ps. Ammonii, lib. I-IV, cap. 67, Exzerpt (PL 186, 216C).
   1
26v Quis enim ex vobis volens turrim etc. (Luc. 14,28). Omne quod agimus praevenire per considerationem debemus. Si igitur in fundamento fidei perfectae vitae sublimitatem
(27r-27v) Wernerus de Sancto Blasio De remissione peccatorum, Exzerpt aus Liber deflorationum (Ed. PL 157, 1205B).
   1
27r Nunc de remissione peccatorum diligentius videamus. In reconciliatione peccatoris ad Deum tria consideranda sunt videlicet cordis contritio
(28r-51v) Passio praedicabilis ad populum unum opus ex quattuor evangelistis.
   1
28r Erat pascha et azyma post biduum. Et factum est cum consummasset Iesus sermones hos omnes ante diem festum paschae dixit discipulis suis Scitis quia post biduum pascha fiet
Teil 3
(52r-52v) Sermo de passione Christi.
   1
52r Cecidit corona capitis nostri vae nobis quia peccabimus. Tren. V (16). Plinius in speculo naturali dicit Flos rosarum inter alios flores habilior est ad facienda serta capitis aut coronas
(52v) Notiz De sanguine Christi (Parallelüberlieferung: Wien, Diözesanarchiv, Cod. 4, 363va).
   1
52v Septies Christus effudit sanguinem pro nobis, primo in circumcisione quia enim humana natura in radice infecta fuit
(53r-53v) Sermo de passione Christi.
   1
53r Cecidit corona capitis nostri vae nobis quia peccabimus. Tren. V (16). Duo tanguntur, primo maxima poenalitas suae passionis ex diuturnitate et ex aliis causis advenientibus
(54r-v, 56r) Sermo de passione Christi.
   2
54r Venite ad me omnes qui laboratis et onerati estis et ego reficiam vos. Matth. 11,28 quod dicit O vos omnes qui laboratis in infirmitate et onerati estis multitudine peccatorum
56r Venite ad me omnes qui laboratis et onerati estis et ego reficiam vos. Mt. XI (28). Dominus ac redemptor noster nostram miseriam considerans nobis compaciendo invitat nos
(55r-55v) De fide.
   1
55r Ad magnitudinem fidei quinque pertinent, primo ut homo de Deo magna sentiat
(55r) De agno paschali.
   1
55r Exod. XII (11) Sic comedetis renes vestros accingetis, calciamenta habebitis in pedibus etc. tenentes baculos in manibus. Quid per baculum nisi firmitas fidei designatur? Constat namque quod homines ne cadant baculo sustentantur
(56v-57v) Sermo de sancto Benedicto.
   3
56v Grandi pater fiducia morte stetit preciosa etc. Verba militantis ecclesiae. In quibus verbis commendatur in tribus et licet plura sint que eum commendant
57r Paupertas perfecta quinque in se debet habere … Paupertas est fundamentum tocius perfeccionis ewangelice
57v Status religionis est securior quam status secularis vite, unde Gregorius in principio Moralium comparat vitam secularem mari fluctuanti
(58r-60v) De indulgentiis.
   6
58r Diceret quis papa vel episcopus non debet nec potest facere indulgentiam pro actibus exterioribus, nam magis est corripere deliquentem vel consulere nescientem
58r Indulgencia est relaxacio pene debite peccato
58v Augustinus dicit Maius est iustificare impium quam creare celum et terram
59v Papales indulgencie prosunt defunctis in purgatorio ut patet
60r Tria videntur obviare illis qui sunt in purgatorio papa indulgenciam non possit dare, primum est quia ipsi non sunt in statu merendi
60r Distinctio inter divitem et pauperem et inter magnum donum et parvum dicunt aliqui iustam causam indulgencie pensandam esse
(60v) De voto.
   1
60v Votum sive vovere est quodam zelo et fervore voluntatis seipsum abnegare, Deo subdere
(61r-62v) Sermo de passione domini.
   2
61r Quis ex vobis arguet me de peccato. Ioh. VIII (46). Dominus ac salvator noster saepe arguit Iudaeos super hoc quod sibi non crediderunt
61r In resurreccione Lazari quam preterito die facta fuit multi crediderunt
(62v-64v) Sermo in nativitate domini.
   2
62v Venite et videte etc. (Ps. 45, 9). Hodie illuxit nobis dies redemptionis novae reparationis antiquae felicitatis
63r Venite et videte opera Dei etc. Ps. 45 (9). Secundum beatum Augustinum virgo Maria expletis diebus peperit filium suum unigenitum
(64v-66r) Sermo de passione domini.
   1
64v Per proprium sanguinem introivit semel in sancta. Hebr. IX (12). Loquendo de dominica passione flere plus expedit quam loqui
(66r) De passione.
   1
66r Dicit Gregorius super Ezechielem Quae lingua carnis exprimere valet igniferam dilectionem signanter
(66v-68v) Sammlung kurzer Exempla, teilweise aus Gesta Romanorum.
   10
66v Legitur in historia Romanorum quod quidam magnus princeps habuit duos filios, senior morabatur cum patre in quodam palatio
66v Dominus pro nobis cum lacrimis et clamore valido obtulit semetipsum in qua ymmolacione septem clamores emisit, primus clamor excitabat ad passionem
66v Legitur in historia Atheniensium quod quidam nobilis deliquid (!) contra suum regem in cuius transgressione precepit rex ipsum et omnes sibi affines exulari
67r Narrat Plinius ad Maximum quod inter Romanos erat quedam controversia quis deorum esset principalior et quis vel qualis eius titulus esset
67v Refert Valerius ad Rufinum quod Panicius venit ad vicinum suum flens et conquestus est dicens Arborem infelicem in orto meo habeo in qua uxor mea prima se suspendit
68r Fertur quendam fuisse imperatorem et habuisse quandam filiam delicate nutritam que voluntarie secuta est raptorem
68v Narrat Ovidius quod erat quedam virgo agilissima ac pulcherrima et concedebatur sibi a diis quod nullus duceret eam in uxorem nisi esset velocior ea et cicius ad stadium perveniret
68v Item idem fuerunt tres syrene in quadam insula maris quarum una cantabat cum cithara altera cum lyra tercia cum voce humana
68v Refert Romulus in annalibus Iudeorum quedam domina preventa aliorum magnitudine dominum proprium repudiavit et alteri adhesit
68v Refert Ieronimus contra Iovinianum quod Dyogenes ita perfecte erat in paupertate quod dolium pro domo habebat cuius hostium semper contra solem dirigebat
(69r) Sermo dnca in palmis.
   1
69r Ecce rex tuus veniet tibi iustus et salvator et ipse pauper et ascendens super asinam et pullum etc. Zach. 9,9. Gregorius in homelia dicit Appropinquante tempore passionis Christus ipse etiam appropinquare voluit loco in quo pati voluit
(69v) De eucharistia.
   1
69v Quaestio oritur utrum Christus instituerit sacramentum eucharistiae in fermentato aut azymo. Et sunt Graeci contra Latinos. Graeci enim dicuntur accepisse evangelium a Iohanne
(69v) Sermo de passione.
   1
69v Gratiam fideiussoris tui ne obliviscaris, dedit enim pro te animam suam. Eccli XXIX (20). Memoranda est iugiter et in memoria habenda passio Christi quia est gratiosa pretiosa et fructuosa, gratiosa quia gratis exhibita
(70r-72v) Conradus de Brundelsheim OCist (Soccus) Sermo de passione (Schneyer 726, Nr. 128).
   1
70r Recordare paupertatis meae transgressionis absinthii et fellis. Thren. III° (19) etc. Cum omnia genera passionum in tribus differentiis includantur nec sit aliquod genus passionis quod non ad aliquod istorum generum reducatur
(73r-73v) De passione.
   1
73r Dicunt doctores super Quarto Sententiarum Dist. 44 quod Christus XXV die Martii est conceptus et eodem die completis 33 annis passus est et mortuus
(74r-74v) Sermo In Annuntiatione BMV.
   1
74r Hodie dominus nomen tuum magnificavit ut non recedat laus tua de ore hominum. Iudith XIII (19). Licet enim prius multipliciter sit honorata hodie tamen nomen eius est magnificatum super omnia
(75r-77r) Sermo In annuntiatione BMV.
   1
75r Hodie dominus nomen tuum magnificavit ut non recedat laus tua de ore hominum. Iudith 13 (19). Reverendi in Christo etc. Hodie illuxit nobis dies iocundissima tanto ceteris laudabilior quanto nobis utilior et gaudiosior
(77v) Notiz De limbo puerorum.
   1
77v Queritur an pueri non baptizati in limbo existentes specialem in animam sentiant afflictionem. Respondetur quod cognitionem perfectam habebunt
(77v) Notiz De morte.
   1
77v Scribitur Is. 38,1 Dispone domui tuae quia morieris tu. Super quod dicit Gregorius Deus sententiam mutat sed non consilium, sententiam debemus intelligere
(77v) De mensibus (Verse) (Walther, Initia 9945).
   1
77v Iunius Aprilis septemque (!) novemque (!) terrenos
(78r-78v) Sermo In annuntiatione BMV (Vgl. Schneyer 1, 743, Nr. 332).
   1
78r Quae est ista quae ascendit de deserto deliciis affluens innixa super dilectum suum. Cant. 8 (5). Dicit Bernardus Qui facit quod nemo mirantur omnes. Ergo cum gloriosa virgo in tam sublimi dignitate in mundum venerit
(79r-80v) Sermo De novo sacerdote.
   1
79r Vos elegit Deus ut stetis coram eo et ministretis ei. Paralip. II (2. Paral. 29,11,). Hodie peragimus celebrem diem in qua rex regum et dominus dominantium suum militem initiavit et adduxit ad mensam
(81r-81v) Sermo De novo sacerdote.
   1
81r Accede ad altare et immola pro peccato tuo et offer holocaustum … Lev. 9,7. In quibus verbis tria principaliter tanguntur, primo fiducia datur sacerdoti
(82r-83r) Sermo De novo sacerdote.
   1
82r Sic honorabitur quem rex honorare voluerit. Esth. 6, 9. Hodie dilectissimi illuxit nobis dies tanto magis sollemnis ac gaudiosa quanto maiorem fratrem toti ecclesiae contulit per officium enim sacerdotale
(83v) Sermo De novo sacerdote.
   1
83v Accede ad altare. Applica mihi Aaron ut sacerdotio fungatur mihi. Exod. 28, 1. Congregabisque omnem populum ad hostium tabernaculi. Lev. 8, 3. Nota sescenta milia congregati erant exceptis parvulis et mulieribus
(84r) Sermo De novo sacerdote.
   1
84r Beati viri tui et beati servi tui. 3. Reg. 10,8. In quibus verbis tria tanguntur primo summa felicitas sacerdotis
(84v-85v) Sermo De resurrectione.
   1
84v Stetit Iesus in medio discipulorum suorum et dixit Pax vobis. Ioh. 20,19. Cum secundum Augustinum In bono pacis omne genus boni et gratie penitus includatur
(86r-86v) Sermo De omnibus sanctis.
   1
86r Beati qui habitant in domo tua domine in secula saeculorum laudabunt te. Ps. 83,5. Boethius in de consolacione philosophiae dicit Omnis mortalium cura quam multiplicium studiorum labor exercet
(86v) Notiz De propria voluntate.
   1
86v David. Filii alieni mentiti sunt mihi filii alieni inveterati sunt (Ps. 17,45–46). Per hanc vetustatem duorum malorum genera includuntur quae alienatis filiis adscribuntur
(87r-87v) Sermo de propria voluntate.
   3
86v David. Filii alieni mentiti sunt michi filii alieni inveterati sunt (Ps. 17,45–46). Per hanc vetustatem duorum malorum genera includuntur que alienatis filiis ascribuntur
87r In die ieiunii vestri invenitur voluntas vestra. Is. LVIII (vgl. Is. 58,3) et sequitur Numquam tale est ieiunium quod elegi (Is. 58,5). Bernhardus Non sapit Deo ieiunium meum quod non obedientiam sed vitium sapit
87r Bona voluntas in animo est origo omnium bonorum et mater omnium virtutum
(87v) Regulae generales.
   2
87v Nota. drey dingk gehorend dar zu daz der mensch sein zeyt vertreib on alles trawren vnd alle zeit lieb in wuon vnd in frewd in seyner gewissen. Das erst das der mensch ledig sey alles mittels zwischen im vnd got
87v De primo inter theutonicam potest quia Christus dixit Ioh. (16,7) Expedit vobis ut ego vadam etc. et hoc fit per paupertatem ubi nudatur omnibus rebus exterioribus
(88r-88v) Iohannes Molitor (Müller)Visibilis demonstratio vitae Christi (RB Nr. 4815. Parallelüberlieferung in Innsbruck, ULBT, Cod. 208, 9va).
   1
88r Secundum Remigium et Berndrandum (!) specialiter tamen secundum omnes evangelistas Iesus nascitur de virgine Maria in Bethlehem Iuda
(89r) Entwurf zu einem Sermo feria V. ante dncam in palmis.
   1
89r Cum audissent turbae sermones Iesu dicebant Hic est vere propheta … (Ioh. 7,40–53). Numquid lex vestra etc. Volebat enim eos per hoc inducere ad audiendum Christum ut videlicet per verba eius converterentur
(89v) Entwurf zu einem Sermo fer. VI. ante dncam in palmis.
   1
89v Exod. XII. (vgl. Exod. 12,42 bzw. Lev. 23,4) Isti sunt dies quos observare debetis canit ecclesia. Quare quia ut scribit Ioh. quia Christus moriturus erat pro gente et non tamen pro gente sua
(90r-90v) Entwurf zu einem Sermo dnca in palmis.
   1
90r Risus dolore miscebitur et extrema gaudii luctus occupabit. Prov. XIII (recte: 14,13). Hodie impleta est in Christo prophetia intranti turba obviavit cum laudibus clamans
(91r-92v) Sermo de eucharistia.
   1
91r Venite ad me qui laboratis et onerati estis et ego reficiam vos. Matth. XI (28). O immensa Dei pietas, nam ut dicit psalmus Misericordia domini plena est terra
(92Ir-93r) Sermo de eucharistia.
   1
92Ir Memoriam fecit mirabilium suorum (Ps. 110,4–5). Primo tangitur magnitudo huius sacramenti, secundo caritas Dei ad nos
(93r-93v) Notizen zu einem Sermo de eucharistia.
   1
93r Non comedetis crudum ex eo nec coctum sed tamen assum igni etc. Illi ergo comedunt crudum qui habent cor crudum id est non excoctum
(94r) Entwurf zu einem Sermo in parasceve.
   1
94r Cum autem sero factum esset etc. (Ioh. 6,16). Licet enim mors Christi fuerit ignominiosa sepultura tamen eius fuit nobilis et sumptuosa
(94r) Notiz de usura.
   1
94r Diceret quis in lege divina conceditur aliqua usura Deut. XXIII (20). Usuras acciperent propter avaritiam cui dediti erant
(94v-95r) Entwurf zu einem sermo in vigilia paschatis.
   1
94v Matth. 28 (1–7) Vespere autem sabbati quae lucescit in prima sabbati … Ad evidentiam evangelii nota quod denominatio fit nobiliori
(95v-97v) De usura.
   2
95r Diceret aliquis Iuste exigitur ab homine illud ad quod se voluntarie obligat
95v Usura est lucrum ex mutuo pacto debitum vel exactum. Et est duplex scilicet manifesta et palliata
(98r—98v, 100r—102r) De originali peccato.
   1
98r Sed diceret quis ex quo anima est spiritus qui et purgatur per baptismum a peccato originali cur ergo fomes (!) remanet. Respondetur secundum Hugonem lectorem Argentinensem de ordine praedicatorum Licet anima sit spiritus tamen originalis culpa ab anima Adae transit ad animas
(99r-99v) De voluntate.
   1
99r Quando volumus hoc quod Deus vult nos velle sicut dans praeceptum vult nos velle oboedire
(102r-103r) De Iacob et Esau. vgl. AUGUSTINUS: De civitate Dei, L. 16, cap. 37, PL 41, 515–516.
   1
102r Nota sensum spiritualem de conceptione Iacob et Esau super illo verbo Gen. Erunt due gentes et maior serviet minori
(103v) De cessatione regum et sacerdotum Veteris Testamenti. Vgl. Augustinus, De civitate Dei, L. 17, cap. 2, nur Beginn wörtlich, danach Auszüge bis cap. 8, PL 41, 524–540.
   1
103v Dictum est Abrahae duas res fuisse promissas unam scilicet quod terram Chanaam possessurus erat et semen eius
(104r-107v) De aetatibus mundi.
(104r) Über die drei Auslegungsarten der Heiligen Schrift.
   1
104r Imperialis maiestas est tres in palatio habere mansiones scilicet auditorium vel consistorium in quo iura decernit
(104r) Henricus de Langenstein (?).
   1
104r Attente rimari naturam originis multum facit ad cognitionem veritatis
(104v-105r) Genesis. 1,1-32.
   1
104v Inicio tu domine terram fundasti et opera manuum tuorum
(105v) Exzerpt aus Hieronymus (PL 28, 173-175). Synopsis divinae bibliothecae ex epistula Hieronymi Paulino desumpta.
   1
105v Manifestissima est Genesis in qua de creatura mundi
(106r) Genesis. 12,1-3, 15,5-6 und 18, 17,10-11, 24-25.
(106r) Genesis. 9, 13, 9-12.
(106v) Tertia aetas.
   1
106v Tertia etas incipit ab Abraham ubi Deus manifestus misericordiam suam erga genus humanum ostendit
(107r) Quarta aetas.
   1
107r Veniamus nunc ad quartam etatem mundi que incepit a Moyse qui erat dux et princeps populi Israel
(107v) Quinta aetas.
   1
107v Quinta etas incipit a David et transit usque ad Christum
(107v) De ingratitudine.
   1
107v Ingrati spes tamquam hibernalis glacies tabescit (Sap. 16,29). Bernhardus Ingratitudo inimica est animae
(108r-108v) Entwurf zu einem Sermo de sacerdote.
   1
108r Christus traditus est propter delicta nostra et resurrexit propter iustificationem nostram etc. Rom. 4 (25). Beati viri tui et beati servi tui qui stant coram te
(109r) Entwurf zu einem Sermo de sacerdote.
   1
109r Ecce arbor in medio terrae posita … (Dan. 4,7–9). Hodie dilectissimi Deus misericordiam et gratiam suam erga nos abundantissime exhibuit
(109v) Entwurf zu einem Sermo de paenitentia.
   1
109v Nisi paenitentiam egeritis omnes simul peribitis. Luc. XIII (5). Tangitur necessitas paenitentiae. Est autem penitentia voluntaria punitio peccati a se commissi
(110r-110v) De paenitentia.
   1
110r Ad agendum paenitentiam monent quattuor de quibus Bernardus Nimis durum est cor quod non emolliunt beneficia nec terrent supplicia
(110v) Nota de satisfactione (Walter Neuhauser).
   1
110v Nota in quibus operibus consistit satisfactio et consistit in tribus, in oratione elemosina et ieiunio
(111r-111v) Entwurf zu einem Sermo in ascensione dni.
   1
111r Christus assistens pontifex etc. Hebr. 9 (11). Lev. XVI ubi legitur quod summus pontifex intravit semel in anno in sanctuarium etc. Ambrosius Optatus illuxit dies etc.
(111v-112r) De confessione. (als Forts. von Bl. 109v).
   1
111v Confessio ut superius patuit folio antecedenti est secundum ad paenitentiam requisitum et est multiplex, confessio primo est duplex scilicet laudis et fraudis id est peccati
(112v) Über die Auslegungsarten der Heiligen Schrift (Mit Versen Walther, Initia Nr. 10358).
   1
112v In sacra scriptura tales sensus potissime inquirendi sunt et amplexandi
(112v-113r) De oboedientia.
   1
112v Oboedientia est subiectio qua homo spontanee intuitu Dei alterius hominis subicitur voluntati. Debet autem esse voluntaria
(113v-114r) Entwurf zu einem Sermo de novo sacerdote.
   1
113v Tertio anno imperii sui Assuerus fecit grande convivium … (Esth. 1,3–4). Assuerus beatitudo vel atrium eius. Hester id est elevata
(114r—v, 116r) Entwurf zu einem Sermo in annuntiatione BMV.
   1
114r Invenisti gratiam apud Deum. Luc. 1 (30). Beatus Bernhardus in homelia super Missus est dicit tria singulariter fuisse in beata virgine propter quae triplicem gratiam invenit
(115r-115v) De poenitentia. Mit Vers Walther, Initia Nr. 210.
   4
115r Quaeritur utrum poena mortis diminuat aliquid de poena debita pro peccato. Respondetur secundum b. Thomam in quarto Sententiarum dist. XX Mors naturalis est poena consequens originale peccatum
115r Queritur utrum contricio debant magis velle esse in inferno quam peccare. Dicit enim Anshelmus quod aliquis debeat magis eligere esse in inferno sine culpa quam in paradiso cum culpa
115r Magister Iohannes cancellarius Parysiensis doctor egregius dicit Deus pater misericordissimus cognoscens nostram fragilitatem
115v Augustinus Tanta est vis confessionis ut si immineat articulus necessitatis vel qui iam infirmatur ad mortem
(115v) Casus episcopales et papales.
   1
115v Casus ad episcopum spectantes primus incestus secundus defloracio virginum
(116r) De restitutione.
   1
116r Restitutio ad poenitentiam necessario requiritur, est enim quoddam praeambulum ad contritionem
(116r) De percussione clerici vel religiosi.
   1
116r In percussione clerici vel religiosi excipiuntur octo casus in quibus simplex sacerdos potest absolvere. Primus si aliquis sit in articulo mortis
(116v, 118r—119v) Nicolaus de Dinkelsbühl Sermo de passione (Madre 141, Nr. 32).
   1
116v Quamvis devotionis christianae principalis sit causa Deus oportet tamen ipsius devotionis etiam ex parte nostri aliquam causam
(117r) Notiz über Kaiphas.
   1
117r Ioh. XI (59) dixit Cayaphas Expedit vobis ut unus moriatur homo pro populo et non tota gens pereat. Nota. Expediens et necessarium fuit Christum pro nobis pati et mori triplici ratione, primo ad ostendendum
(117v) Notiz de cena domini.
   1
117v Circa ipsam cenam principaliter quinque quae ibi notabiliter facta sunt meditanda occurrunt. Primo ipsa corporalis cenatio
Teil 4
(120ra-142vb) Sermones zum Weihnachtsfestkreis.
   8
120ra Cum appropinquaret Iesus Ierosolimam etc. Matth. XXI (1). In praesenti evangelio duo summatim notantur scilicet humilis domini adventus in Ierusalem
122rb Erunt signa in sole et luna. Luc. 20 (recte: 21,25). In praeterita dominica cantavit ecclesia domino misericordiam quam fecit in primo adventu
124va Cum audisset Iohannes in vinculis. Matth. 11 (2). In evangelio isto duae sunt partes secundum quas dividi potest, in prima agitur de missione discipulorum Iohannis
126va Miserunt Iudaei ab Ierosolimis etc. Ioh. I (19). In isto evangelio proponitur beatus Iohannes Baptista dupliciter, primo in exemplum humilitatis
128va Cum esset desponsata mater Iesu. Matth. 1 (18). Tria ponuntur in hoc evangelio scilicet matris Iesu impraegnatio (Beginn wie Iohannes de Castello (Schneyer 3, 376, Nr. 26))
130vb Exiit edictum a Cesare Augusto etc. Luc. 2 (1). In evangelio isto de nativitate aut circa nativitatem domini de multis tamen tria notanda sunt scilicet divinum singulare quo ad Christum nascentem
134rb Erat Ioseph et Maria mater Iesu etc. Luc. 2° (33). In hoc evangelio continentur quinque circa quae tota series ipsius versatur scilicet parentum Ihesu ammiratio (Beginn (leicht abweichend) wie Iohannes de Castello (Schneyer 3, 404, Nr. 379))
135rb Cum factus esset Iesus annorum duodecim. Luc. 2° (42). Nuper celebravimus festum epiphaniae in quo legitur evangelium illud qualiter tres magi et sapientes qui erant reges
(137va-140rb) Antonius Azaro de Parma Sermo dnca II. post epiph. dni (Schneyer 1, 304, Nr. 190).
   1
137va Nuptiae factae sunt in Chana Galilaeae. Ioh. 2° (1). Sciendum quod in die epiphaniae concurrunt tres festivitates simul propter tria mirabilia
(140rb-142vb) Antonius Azaro de Parma Sermo dnca III. post epiph. dni (Schneyer 1, 304, Nr. 191).
   1
140rb Cum descendisset Ihesus de monte secute sunt enim turbe multe et ecce leprosus etc. Mt. VIII (1). In precedenti dominica ostensum fuit quod Christus fuit verus Deus qui tamquam creator
Teil 5
(143ra-153vb) Antonius Azaro de Parma Sermones trinitas und dnca I. bis IX. post pent. (Schneyer 1, Nr. 305).
Teil 6
(154ra-164vb) Antonius Azaro de Parma Sermones dnca IX. bis XXI. post pent (Schneyer 1, 306). (Forts. von T. V, jedoch wohl nach anderer Vorlage).
   3
154ra ] si unde habes. Sed villicus videns se deprehensum et nullum dignum habere
155vb Dixit Iesus ad quosdam qui in se confidebant tamquam iusti. Luc. 18 (9). Illud quod magis displicet domino in homine est superbia
161vb Audientes (recte: Videntes) pharisei quod Iesus silentium
(156Ir) Augustinus Exzerpt aus Sermo supp. 41, cap. 2 (PL 39, 1827 ).
   1
156Ir Augustinus Post XLIIos annos dominicae passionis venerunt duo ursi Vespasianus et Titus. Et hoc considerate fratres quia in sollempnitate pascali facta est obsessio Iudaeorum
(156Iv) leer.
Teil 7
(165ra-169rb) Antonius Azaro de Parma Sermones dnca XXI. bis XXIV. post pent (Schneyer 1, 306f). (Forts. von T. VI, jedoch wohl nach anderer Vorlage).
   1
165ra ] fama sanctitas et potentia Christi
(169rb-170ra) Augustinus Sermo supp. 245 (PL 39, 2196 ).
(170ra-171vb) Augustinus Contra Iudaeos, paganos et Arianos, cap. 11—17 (PL 42,1123).
   1
170ra Vos inquam convenio o Iudaei qui usque in hodiernum negastis
(171vb-173va) Legenda de sancta Helena.
   1
171vb Sancta Helena mater Constantini imperatoris existens in Bethania audivit per litteras filium suum abrenuntiasse simulacris idolorum
(173va-177v) Ps.-AugustinusSpeculum peccatoris (PL 40, 983).
(177v-180v) Homilie zu Matth. 7,13 (Parallelüberlieferung: Fiecht, Stiftsbibl., Ms. 59, 139r; Salzburg, Stiftsbibl. St. Peter, a III 33, Nr. 27; Augsburg, UB, fol. Cod. 183, 139r.).
   1
177v Christus Iesus dominus noster mundi salvator creans salutem nostram loquitur
(180v-181v) Sermo de omnibus sanctis.
   1
180v Gloria haec est omnibus sanctis eius. Ps. (149,9). Ecce gloria ut idem ait. Deus salutem nostram desiderans in huius verbi propositione hoc a nobis requirit ut sanctis omnibus quorum festum hodie agimus
(181v-188v) Directorium conscientiae.
   1
181v Nihil iocundius bona conscientia (gestrichen: Sap.). Prov. XV (15) Secura mens quasi iuge convivium. Et apostolus dicit Gloria nostra haec est testimonium conscientiae nostrae
(189r) Entwurf zu einem Sermo de sanctis.
   1
189r Tristitia sanctorum in mundo melior est laetitia mundi propter decem. Primo quia Deus tali tristitiae benedixit et letitiae maledixit, unde Luc. 6 (21) Beati qui nunc fletis
(189r) Notizen de fornicatione.
   1
189r Fugite fornicationem. 1. Cor. 6 (18). Si enim steterimus omnino perdebemus nec fortiore Samsone
(189v) Entwurf zu einem Sermo de gratia.
   1
189v Gratia domini nostri Iesu Christi etc. 2. Cor. XIII (13). Quae gratia quantum ad nos christianos apparet in quattuor, primo quia nos in suum populum elegit
(190r) Notiz zu Matth. 11,12.
   1
190r Matth. 11(12). A diebus Iohannis Baptistae usque nunc regnum caelorum vim patitur … Quia incepit praedicare consecutionem regni caelorum per paenitentiam
(190v) Notiz zu 3. Reg. 11,11.
   1
190v 3. Reg. 11 (11) Quia habuisti hoc apud te et non custodisti pactum meum et praecepta quae mandavi tibi … Item Achyas Factum est igitur in tempore illo ut egredereris
(191r-191v) Entwurf zu einem Sermo de s. Iohanne Baptista.
   1
191r Iohannes vocabitur nomen eius. Luc. 1 (13). Hodie dilectissimi dies illuxit insignis etc. in blavio libro folio 56 Ave Maria Iohannes vocabitur etc. Dicit quidam doctor Nomina sunt inventa ad significandas res
Teil 8
(192r-235v) Iohannes Nider OP De lepra morali (Bloomfield Nr. 3598; Kaeppeli Nr. 2538.).
   1
192r Olim legimus Deum in Levitico Veteris Testamenti mandasse sacerdotibus ut corporalium leprarum multimodas scire studerent differentias
(235v-269r) Henricus de Frimaria Tractatus de decem praeceptis (Expositio decalogi) (RB Nr. 3172; Zumkeller Nr. 325; Bloomfield Nr. 526 und 2679). Ps.-Henricus de Langenstein, Ps.-Nicolaus de Lyra. Zur Verfasserfrage s. R. G. Warnock, VL III 733. Katherine Walsh, Von der scholastischen Literatur zur Pastoraltheologie. Die 'Augustinerschule' im Spiegel der Stamser Handschriften. Innsbrucker historische Studien 6 (1984) 39f.
   1
235v Audi Israel praecepta domini. Exod. XX (vgl. Exod. 13,5; Deut. 4,1; CAO Nr. 6143). In verbis propositis spiritus sanctus circa divina praecepta tria tangit
(269v-270r) De oratione. Nur Beginn = Nicolaus de Dinkelsbühl, Sermo de oratione dominica (Madre 175, Nr. III 1. Bloomfield Nr. 5578 und 9138).
   6
269v Si quid petieritis patrem in nomine meo dabit vobis. Ioh. 16 (23). Item Chrysostomus super idem Matth. 8 Petite et dabitur vobis dicit quod ex hominibus consummari non potest
270r Orationes publicas cum cantu expedit exercere more antiquo exemplo beati Ignatii qui fuit raptus in celum et vidit et audivit
270r Augustinus Dum Deum oramus ut ab eo exaudiamur non indigemus verbis multis vel paucis qui scit omnia antequam fiant
270v II. Cor. 12 (9) Virtus in infirmitate perficitur. Intelligitur dupliciter, uno modo materialiter
270v Quia nos qui vivimus qui relinquimur etc. hic non potest interrogari de hiis qui vivunt in mundo
271r Oratio dominica excedit omnes alias orationes in quatuor, primo in auctoritate, secundo in brevitate
(271v-272v, HDS) De paupertate (Vgl. Fiecht, Stiftsbibl., Ms. 38, 9v).
   1
271v Coepit Iesus facere et docere. Act. (1,1). Ecce dilectissimi cum secundum Gregorium Omnis Christi actio nostra est instructio