Beschreibung ausdrucken Permalink: https://manuscripta.at/?ID=29430
Innsbruck, Universitäts- und Landesbibliothek Tirol (ULBT), Cod. 758
SERMONES. PS.-BERNARDUS CLARAEVALLENSIS
Olim: II 4 D 7    Papier   374 Bl.   219 × 152   Entstehungsort unbestimmt, 1455
Provenienz/Letztbesitzer: Letztbesitzer unbestimmt
Die folgenden Daten sind Auszüge aus dem gedruckten Katalog der Handschriften der Universitäts- und Landesbibliothek Tirol in Innsbruck. Diese Daten, insbesondere die Bibliographie, werden in manuscripta.at laufend korrigiert und ergänzt. Addenda und Corrigenda zum gedruckten Register finden Sie hier.

Abbildungen von 1r16r
 Wasserzeichen:  Metadaten  |  Vorschau Bilder  |  Einzelbilder: fol. 3, 4, 20, 21, 259, 260, 341, 342, 365, 366.
Wissenschaftliche Beschreibung: Kat. Innsbruck 8, 273-292 (online).

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"Kat. Innsbruck 8", "Schneyer", "Walther, Proverbia", "GW", "Kaeppeli", "Bloomfield"
alle Initien
(1r-15v) Honorius Augustodunensis und Flores (Greculus Piper) sec. Conradum de WaldhausenSermones zum Advent (Schneyer 2, 724, Nr. 70; Schneyer 1, 805f., Nr. 149–159, Nr. 161 u. 162).
   1
1r Cum sermones vis facere ad populum invoca primo gratiam Sancti spiritus …
(16r) Notizen zu den Lastern und Verse (Walther, Proverbia 14557 u. 15863).
   4
16r Diabolus habet novem filias primam dat clericis scilicet simoniam ...
16r Superbia dicit ego volo pro potestatem (!) laborare ut possim pluribus benefacere ...
16r Me sensusque meos multi credunt bene nosse ...
16r Nam vir si semet cognoscere quisque studeret ...
(17r-32v) Antonius Azaro de Parma und anonym Sermones zum Advent mit Kommentaren (Drucke: GW 2248. Paris 1515. – Schneyer 1, 303f., Nr. 184–187. Kaeppeli Nr. 264).
   5
20r Lapis intra aquam veniens quattuor in ea efficit et relinquit primo spumam ...
23v Pontius in descriptione universi Tempore quidem pluviae non statim arbor guttas suas stillat ...
27v Plinius in Speculo naturali Cumque ferrum immergitur ignitum aut lapis grandis aque immergitur mox homo submersus qui inveniri non potuerit super enatat ...
31r Monemus in descriptioni (!) universi lapis praeiectus a machina antequam ad terram venit in occursum terra se aperit et scindit ...
32r Evax (recte: Evagrius) in libro de gillis lapidum Gemma pretiosa in terra libet natura adhuc nullius efficaciae est ...
(32v-66v) Flores (Greculus Piper) sec. Conradum de Waldhausen, Graeculus und Antonius Azaro de Parma Sermones zu Weihnachten und drei anonyme Kommentare (Schneyer 1, 806f., Nr. 165–184; Schneyer 2, 209, Nr. 28. – Drucke: GW 2248. Paris 1515. – Schneyer 1, 304, Nr. 188–190. Kaeppeli Nr. 264).
   5
47r Obtulerunt Domino aurum thus et mirram Mt. (2,11). Diem hodiernam et festivitatem recolimus quando tres reges qui venerunt ab oriente solis ...
51v Ego et pater tuus dolentes quaerebamus te Luc. (2,48). Quanto res quae perditur est pretiosior tanto magis cum non invenitur dolor augmentatur ...
63r Bernardus Tripliciter languebat genus humanum. In principio in medio et in fine ...
64r Bernardus Dilexit nos Deus dulciter sapienter et fortiter. Dulciter quia propter nos carnem induit ...
65r Vorago refert quod beatus Augustinus tria documenta didicisse a beato Ambrosio. Primo ne alicui militari suadeat
(66v-90v) Flores (Greculus Piper) sec. Conradum de Waldhausen und Antonius Azaro de Parma Sermones zum Weihnachtsfestkreis und vier anonyme Kommentare (Schneyer 1, 807f., Nr. 185–195. – GW 2248. Paris 1515. – Schneyer 1, 304, Nr. 191–194. Kaeppeli Nr. 264).
   4
72v Iacobi etc. Omne quod est in mundo aut est concupiscencia carnis aut ex concupiscencia oculorum aut superbia vitae ...
76v Theophilus in Breviloquio diversarum artium. Si pix et plumbi (recte: plumbum) specula non restaurant ...
78v Bernardus Vide ubi fueris et erubesce ubi es et ingemisce ubi eris ...
81v Tres species odivit anima mea divitem mendacem pauperem superbum et senem fatuum et insensatum Ecclesiasticus 24 (recte: 25,3f.). In his verbis tria docemur primo ut divites non sunt mendaces ...
(91r-206r) Flores (Greculus Piper), Antonius Azaro de Parma, Graeculus und anonym Sermones zur Fastenzeit (Schneyer 1, 809f., Nr. 197–204, Nr. 209–217, Nr. 221–230. – Drucke: GW 2248. Paris 1515. – Schneyer 1, 304, Nr. 195–196, 307, Nr. 236, 310, Nr. 272, 311, Nr. 284, Nr. 294. Kaeppeli Nr. 264. – Schneyer 2, 210, Nr. 52–54).
   57
152v Recepit Iesus cum gratias egisset (Ioh. 6,11). Consuetudo est tempore ieiunii ideo dominus (gestrichen: habere) post mediam Quadragesimam parat convivium
96r Sexagesima cuius hodie initium celebratur terminatur quarta feria post pasca qua cantatur ...
99r Quinquagesima cuius hodie initium celebratur et terminatur in die festo tempus significat remissionis ...
104v Sedit in cinere rex et sparsit cinerem super caput suum et cum lacrimis voce magna clamavit in caelum Ione 3° (6f.). Hodie fratres carissimi incipit tempus decimae quo usque decimare debet homo domino suo ...
105r Accessit ad Iesum centurio rogans eum et dixit Domine puer meus iacet in domo paralyticus et male torquetur Mt. VIII (5f.). Tota mentio sanctae ecclesiae fratres carissimi in ista quadragesima est ut peccatores ad paenitentiam reducant ...
106r Quare ieiunavimus et non aspexisti et humiliamus animas nostras et nescisti Isaias 48 (recte: 58,3). In praenotatis verbis fratres carissimi duo notare debemus de quibus hodie Isaias prophetam domini interrogavit ...
107r Erat navis etc. Mt. 8 (recte: Marc. 6,47). Sicut dicit Iohannes 6 fratres carissmi Quia postquam Christus quinque milia hominum de quinque panibus et de duobus piscibus satiasset ...
110v Iohannitius scilicet in De organisatione corporis extincta vita hominis mox tria accidunt et contingunt ...
115v Hortamur vos ni (recte: ne) in vacuum gratiam Dei recipiatis etc. (2.) Cor. VI° (1). In praemissis verbis fratres carissimi hortatur nos apostolus ne gratiam Dei a domino nobis collatam in vacuum ...
116v Ecce ego requiram oves meas etc. usque inducam eas in terras suas et pascam eas in montibus Israel etc. Ezechiel 34 (11 u. 13). Item in verbis praenotatis fratres dilectissimi duo notantur scilicet ipsius Dei bonitas et omnium electorum felicitas ...
117r Cum intraret Iesus Hierosolymam commota est universa civitas etc. Mt. 21 (10). Sicut patet in scriptura fratres carissimi quod cum Dominus in dominica de ramis palmarum cum magno honore receptus fuisset ...
118r Surge et comede grandis vero restat tibi via Regum 3° (19,7). Dic historiam. In verbis praedictis fratres carissimi monet dominus per suos praedicatores et etiam per gratiam ...
118v Ducebat Iesus ad eos qui credebant ei etc. Si manseritis in sermone meo vere discipuli mei eritis … Io. (8,31). Quadam vero vice fratres carissimi dum dominus praedicaret erant ibi discipuli sui ...
119r Angelus autem Domini secundum tempus decendebat in piscinam et movebatur aqua Iohannis quinto (7). In verbis praenotatis fratres carissimi tria notantur scilicet quod per piscinam in quam angelus descendit signetur ...
120v Assumpsit Iesus Petrus et Iacobus et Iohannes fratrem eius et duxit illos in montem excelsum seorsum Mt. quinto (recte: 17,1). In verbis praenotatis fratres carissimi dominus noster Iesus Christus tria genera hominum ostendit ...
121r Egressus Iesus secessit in partes Tyri et Sydonis etc. Mt. III (recte: 15,21). Et de hac Mt. VII. In Ecclesiastico dicitur quod iam est tempus perdendi et tempus acquirendi scilicet inititiam (!) diaboli ...
124r Philaretus in Libro de christianitate diuturnam etc. Vitam habent illi homines qui purgantur per morbus (!) ...
126v Miserere mei filii David filia vero mea male a daemonio vexatur Mt. XVI° (recte: 15,22). In praenotatis verbis fratres carissimi ista mulier dat formam omnibus in tribulationibus positis ...
127v Quaeritis me in peccato vestro moriemini Ioh. VIII° (21). Verba autem dicta fratres carissimi dixit Mariae virginis filius ad Iudaeis (!) ...
128v Super cathedram Moysi sedebunt scribae et pharisaei omnia ergo quae dixerint vobis servate et facite secundum vero opera eorum nolite facere Mt. 24 (recte: 23,2f.). In praesenti vero vita fratres carissimi dominus esse voluit quosdam subditos esse ...
129r Calicem meum quidem bibetis sedere autem ad dexteram meam et sinistram non est meum dare nobis (recte: illud) etc. Mt. quarto (recte: 20,23). Verba audita fratres carissimi cum amaritudine et dolore plena sunt et dixit ea Dominus ad discipulos suos ...
130r Homo quidam erat dives etc. Luc. (16,19). In isto verbo divite fratres carissimi reprehenduntur tria detestabilia. Primo avaritiae tenacitas ...
130v Ideo dico vobis auferetur a nobis regnum et dabitur genti facienti fructus eius Mt. 5 (recte: 21,43). Dic evangelium si placet unde antedicta fratres carissimi sunt verba tristitiae et magni doloris ...
131v Homo quidam habuit duos filios. Et dixit adolescentior patri Pater da mihi portionem substantiae meae quae me contingat etc. Luc. 15 (11f.). In isto verbo evangelico fratres carissimi mentio fit de filio prodigo averso et patre benigne recepto ...
132v Erat Iesus eiciens daemonium etc. Luc. XI° (14). Duo grossa corpora non possunt scilicet stare in eodem sacco et quia diabolus est magnus per superbiam ...
136r Hippocrates In medicinis Ex dulcibus cibis et potibus in humanis quidem corporibus morbus generat ...
139v Erat Iesus eiciens daemonium etc. Luc. (11,14) In verbis praedictis fratres carissimi notantur duo scilicet hominis miseria et Dei misericordia ...
140v Vade et lavare septies in Iordane et mundaberis 3° (4. Reg. 5,10). In verbis praedictis fratres carissimi duo notantur scilicet hominis peccatoris gravitas infirmitatis ...
141v Si peccaverit in te frater tuus vade et corripe eum inter te et ipsum solum Mt. 18 (15). Quia saepe fit fratres carissimi peccatorum commissio ideo saepe debet fieri fraterna correctio ...
142r Populus hic me labiis honorat cor autem eorum longe est a me Isaias super Mt. (15,8). In verbis praedictis fratres carissimi dominus conqueritur de gente non sancta hic est de malis praeavis ...
143r Surgens Iesus de synagoga intravit domum Simonis. Socrus autem Simonis tenebatur magnis febribus Luc. 14 (recte: 4,38). In praesenti evangelio fratres carissimi tria opera fecit Deus scilicet opus magnae patientiae ...
144r Domine da mihi hanc aquam ut non sitiam ultra Ioh. 5 (recte: 4,15). In praemissis verbis fratres carissimi docet nos hodie mulier Samaritia quid agere debeamus ...
145r Adducunt scribae et pharisaei ad Iesum mulierem in adulterio deprehensam Ioh. 8 (3). Isti scribae et pharisaei fratres carissimi saepe temptaverunt Christum capere in sermone ...
149r Commentator de impressionibus aeris Terrae motus et tempestas duobus generantur de causis ...
154r Deus in nomine tuo salvum me fac etc. (Mt. 14,30). In verbis praedictis fratres carissimi sancta mater ecclesia sua ostendit compassionem ...
154v Nam die festo mediante ascendit Iesus in templum et dicebat ad Iudaeos Ioh. 5 (recte: 7,14f.). Inter Iudaeos fratres carissimi erant diversi qui de Christo diversione sentiebant ...
155v Praeteriens Iesus vidit hominem caecum a nativitate sua. Ioh. 4 (recte: 9,1). In verbis praedictis fratres carissimi notare debemus quod dux est caecitas scilicet caecitas in nativitate ...
156v Ibat Iesus in civitatem que vocatur Naim etc. usque defunctus efferebatur Luc. VII (11f.). De ipso ergo adolescente fratres carissimi tria dicuntur scilicet quod erat mortuus ...
157v Domine si fuisses hic frater meus non fuisset mortuus Ioh. XI (21). In verbis praedictis fratres carissimi lamentatur hodie sancta mater ecclesia sub figura Marthi (!) ...
158v Ego sum lux mundi Ioh. VIII (12). Fratres carissimi tanta est veritas ad membra et membrum ad caput quod autem quando capit assumit personam membrorum ...
163r Galienus in sex (!) medicinalium Tempore quidam (!) ieiunii concipitur omnis partus ...
164r Quis ex vobis arguet me de peccato etc. Ioh. VIII° (46). In verbis praenotatis fratres carissimi duo notantur scilicet quod Iudaei reprehendebant ...
165r Pervenit verbum ad regem Ninive qui surrexit de solio suo et abiecit vestimentum suum a se Ione III° (6). Quod admodum cives fratres carissimi libenter audiunt edictum sui principis ...
166r Vos ascendite ad diem festum hunc eo (recte: ego) autem non ascendam Ioh. VII (8). Beatus vero Iohannes fratres carissimi describit vobis haec tria festa ...
167r Ego cognosco oves meas et oves meae vocem meam audiunt etc. et sequuntur me Ioh. X (27). In verbis praedictis fratres carissimi dominus meus Iesus Christus ostendit duo scilicet oves suas que secum debet regnare ...
167v Rogebat Iesum quidam Pharisaeus ut manducaret cum illo etc. Luc. VII° (recte: 11,37). In isto evangelio fratres carissimi tria ponuntur genera aegrotantium ...
168v Expedit vobis ut unus moriatur pro populo Ioh. VI (recte: 11,50). Verba antedicta fratres carissimi prophetavit Caiphas qui erat pontifex Iudaeorum anni illius ...
169v Mea omnia tua sunt et omnia tua mea sunt (Ioh. 17,10). Quamvis vero fratres carissimi verba audita dominus dixit ad patrem possunt ea tamen dici ad omnes ...
178r Et repleta est domus ex odore unguenti Ioh. XII (3). In verbis praedictis fratres carissimi notandum nobis est quod Maria Magdalena triplex unguentum Deo obtulit ...
179r Nos autem gloriari oportet in cruce Domini nostri Iesu Christi in quo est salus etc. (zu Gal. 6,14). Verba ante dicta fratres carissimi sunt inceptio missae et cantantur et leguntur hodie in sancta ecclesia ...
180r Hodie fratres carissimi celebratur salvatoris nostri traditio quia in hac die scribitur in evangelio Lucae Dominus locutus est Iudaeis ...
181v Comedite amici mei et inebriamini carissimi (Cant. 5,1). Ista verba fratres carissimi scribit Salomon in Canticis canticorum et tanguntur duo in eis ...
183r Feria quinta hodie est in cena domini officium divinum extra consuetudinem aliorum temporum celebratur ...
189v Ad mensam magnam quando sedisti (Eccli. 31,12). Scito quia talia oportet te praeparare qualia sunt in hostia. Quanto maior est festivitas tanto melius et decentius homines se praeparant ...
196r Percusserunt me et vulneraverunt me etc. Cant. (5,7). Haec verba filius Dei proprie potuit dicere qui propter nostram salutem ...
199v O vos omnes qui transitis per viam attendite et videte si est dolor similis etc. Trenorum I° (Lam. 1,12). Verba praedicta fratres carissimi scripsit Ieremias in Libro lamentationum et haec ipse composuit et exclamavit ...
202r In illo tempore egressus est Iesus cum discipulis suis trans torrentem Cedron etc. (Ioh. 18,1). Apostolos iam in agro culto et fructuoso opere per assiduam praedicationem constitutos tempore passionis in ortum paradisi secum duxit ...
(206r-215r) Flores (Greculus Piper) sec. Conradum de Waldhausen, Antonius Azaro de Parma und anonym Sermones zum Osterfestkreis (Schneyer 1, 810, Nr. 231. – Drucke: GW 2248. Paris 1515. – Schneyer 1, 295, Nr. 76. Kaeppeli Nr. 264).
   6
206r Maria Magdalena et Maria Iacobi et Salome etc. Marci ultimo (16,1). Hodie celebramus resurrectionem domini nostri Iesu Christi quae est et fuit causa laetitiae hominibus et angelis ...
208r Notandum autem quod in evangelio hodierno dicitur quod istae Mariae obtulerunt secum ungenta pretiosa ...
212v Plinius in Libro rerum legitur quod leo oculis apertis dormit et catulus post triduum suscitat ...
213v Pabolus in Libro rerum Griffo est corpore magnus ita ut armatos in proelio superat et occidit ...
213v Legitur in Proprietatibus rerum quod falco est peregrinus respectu aliarum avium nobilis multum impetuosa nimis ...
214v Legitur in Proprietatibus rerum quod pavo est avis pulcherrima munditiae amica caudam habet longam ...
(215r-257r) Flores (Greculus Piper) sec. Conradum de Waldhausen, Antonius Azaro de Parma, Iohannes de Shepey und anonym Sermones zum Osterfestkreis (Schneyer 1, 810f., Nr. 232–237, Nr. 239–250, Nr. 252–265. – Schneyer 1, 304f., Nr. 197–199, Nr. 201–203, 313, Nr. 315. – Drucke: GW 2248. Paris 1515. – Kaeppeli Nr. 264. – Schneyer 3, 768, Nr. 28).
   5
215r Ecce dies quam fecit Dominus exsultemus et laetemur in ea Ps. (117,24). Post auram pluviale (!) sequitur serenitas ...
218r Et coegerunt eum dicentes Mane nobiscum etc. (Luc. 24,29). Christus Iesus heri dignitus est ad nos venire quando corpus et sanguinem suum accepimus ...
228r Stetit Iesus etc. Luc. (24,36). In verbis propositis duo notantur primum est Christi familiaris apparitio ...
231r Ego sum pastor bonus etc. Ioh. X (11). In verbis istis possumus notare magnam utilitatem domini quod non comparat se in hodierno evangelio ...
237v Cum venerit paraclitus quem mittam vobis a patre Ioh. 14 (recte: 15,26). Sequenti dominica recolit ecclesia adventum spiritus sancti in apostolos et sicut tunc spiritus sanctus in eos per signum visibile ...
(257v-347v) Flores (Greculus Piper) sec. Conradum de Waldhausen, Antonius Azaro de Parma, Iohannes Contractus, Graeculus, Iacobus de Voragine und anonym Sermones zum Pfingstfestkreis (Schneyer 1, 812f., Nr. 266–294, 814, Nr. 298, Nr. 301, Nr. 306, Nr. 310, Nr. 313, Nr. 315, 815, Nr. 318, Nr. 322, Nr. 324, Nr. 326, Nr. 328, 816, Nr. 329, Nr. 330. – Schneyer 1, 305f., Nr. 204–213, Nr. 216–221, Nr. 223–228. – Drucke: GW 2248. Paris 1515. – Kaeppeli Nr. 264. – Schneyer 3, 438, Nr. 72. – Schneyer 2, 217, Nr. 138, Nr. 147, 219, Nr. 166. – Schneyer 3, 237, Nr. 181).
   10
265r Homo quidam erat dives etc. Luc. (16,19). Inter linearis qui ignotus apud Deum quod est domine quia tam aliene de hoc nomine divitis loqueris ...
299v Magna est differentia inter verbum domini et dispensationem seu praedicatorum ...
301v Homo quidam habebat vilicum Luc. XVI (1). In evangelio isto quattuor notare debemus primo cum inducit nos dominus ad humilitatem ...
306r Facite vobis amicos de mammone iniquitatis etc. Luc. XVI (9). In verbis istis beatus Lucas duo facit docet ut nos verus amicus (!) inquiramus secundo hortatur nos ad futuram promissionem ...
309v Dixit Iesus ad quosdam qui in se confidebant tamquam iusti etc. Luc. 18 (9). Illud quo magis displicet Deo in homine est superbia quae hominem ad peccandum impellit ...
323v Erat Iesus in civitate que vocatur Naim etc. Luc. VII° (11). Dominus meus dum ad praedicandum discurret (!) volens ostendere virtutem suae divinitatis ...
325r Erat Iesus in civitate que vocatur Naim Luc. VII° (11) etc. Ne peccemus mortaliter mors est omnibus ad memoriam ...
328r Audientes pharisaei quod Iesus silentium imposuisset sadducaeis Mt. XXII° (34). In populo Iudaeorum fuerunt quidam haeretici qui dicebantur sadducaei ...
331v Secedens Iesus in naviculam transfretavit mare et venit in civitatem suam etc. Mt. IX (1). Sicut dicit Matthaeus quoddam (!) tempore erat Iesus cum discipulis suis iuxta mare Galilaeae ...
347r Cum sublevasset Iesus oculos etc. Istum sermonem quaeras in quadragesima quarta dominica ...
(347v-348r) De decem miraculis corporis Christi.
   1
347v Notandum est quod decem sunt miracula corporis Christi de quibus ratio directe dici non potest ...
(348r-349r) De nativitate.
   1
348r Gloria in excelsis Deo et in terra pax hominibus bonae voluntatis (Luc. 19,38). Verba praemissa in evangelio hodierno scribit beatus Lucas et sunt verba angelorum ...
(350r-365r) Ps.-Bernardus ClaraevallensisMeditationes de cognitione humanae conditionis (PL 184, 485A–508B. – BGOC Nr. 7229. Bloomfield Nr. 3126). Bl. 362v eingeschoben ein Auszug aus Ps.-Augustinus, Manuale XX (PL 40, 960) bzw. Ps.-Hugo de Sancto Victore, De anima L.IV, Cap. IX (PL 177, 180D).
   1
362v Magna res est amor quo anima persemet ipsam accedit ad Deum constanter Deo inhaeret ...
(365r-370v) Gerald Zerbolt van Zutphen, Ps.-Bernardus Claraevallensis und anonym Meditationes de morte (Druck: GW 10686–10695. – Bloomfield Nr. 4755, Nr. 5677).
   6
365r Meditare igitur homo et ab oculis tuis numquam recedat quod post Modicum sis in hac vita in alias ignotas regiones ...
366v Deinde verte oculum tuum ad interiorem regionem damnatorum et carcerem miserorum ...
367v Poteris autem de illa caelestia patria similitudines sunt scribens assumere a sanctis pro nostra capacitate adinventas ...
368r Quicumque es qui cupis ingredi scolam caelestis exercitii hanc assumere formam vivendi ...
369v Si vis perfectus esse haec rationabiliter teneas semper habeas prae oculis mala tua ...
369v In primis Deum diligere debet deinde proximum suum tamquam se ipsum ...
(370v-373r) Sermones.
   3
370v Benedictionem omnium gentium dedit illi dominus (Eccli. 44,25). Et bene dicitur de isto confessore quod verbum propositum scribitur in libro Sapientiae ...
372r Iustum deduxit dominus per vias rectas etc. (Sap. 10,10). Verba proposita in libro Sapientiae sunt scripta ...
372v Nota quod quattuor sunt peccata publica quae etiam in caelo et paradiso et in toto mundo apparuerunt et apparent ...