Permalink: https://manuscripta.at/?ID=29441 |
Die folgenden Daten sind Auszüge aus dem gedruckten Katalog der Handschriften der Universitäts- und Landesbibliothek Tirol in Innsbruck. Diese Daten, insbesondere die Bibliographie, werden in manuscripta.at laufend korrigiert und ergänzt. Addenda und Corrigenda zum gedruckten Register finden Sie hier. |
Lagen: (VIII–1)15 + XI37 + 3.VII79 + (VIII–2)93 + 3.VII135 + 2.VIII167 + I [VIII184]185 + I [IX204]205 + (VII–1)220 | |
Schrift: | |
Schriftraum: 170 (tw. 165) × 100 (tw. 95/115 | |
Schriftart: Textualis Spalten- und Zeilenzahl variierend. | |
Ausstattung: Rubriziert Fleuronnéeinitiale(n) |
Einband: Stams (?) 15. Jh. Gotisch Schmucklos |
Rot gefärbtes Leder über Holz. Spuren zweier Langriemen-Lederschließen, eine Langriemen-Lederschließe von vorne nach hinten als Mittelschließe erhalten. Kanten gerade. Rücken: drei Doppelbünde, ober zerstörtes Titelschild mit rotem Anfangsbuchstaben. Kapitale mit dickem Spagat umstochen. Spiegel des VD und HD je ein Pergamentblatt (= erstes Blatt der ersten bzw. letztes Blatt der letzten Lage), am VD Signaturen und Jahreszahl 1441, am HD Text und Federproben. |
Aufgrund des Rückenschildes möglicherweise Vorbesitzer Stams. Wenn aus Stams, dann 1808 anlässlich der vorübergehenden AUflösung des Stiftes Stams der ULB Tirol übergeben. Am Spiegel des VD alte radierte Signatur der ULBT II […]. |
--------------- Addenda/Corrigenda bitte melden! ---------------
(VDS) | Notiz und Signaturen. 1 |
VDS | Anno domini 1441 dic Amen dico vobis quod omnia cum. |
(1r-15v) | Register. 1 |
1r | Accidie ignis cinere cooperatus consumans (!) bonum C67 – X |
(16r) | Notizen von verschiedenen Händen und Bibelzitate. |
(16v) | Sermo in assumptione BMV (Schneyer Nr. 96, Schmitz Nr. 82). Schluss der Predigt von Bl.170v, Beginn s. Bl.165v. | :
(17r-17v) | De duodecim lapidibus. 1 |
17r | De meriti multiplicitate nota quod a Deo coronam duplicem scilicet gratiae et gloriae receperunt, primam in via, |
(18r) | De poenis inferni. 1 |
18r | Non sunt condignae passiones huius temporis (Rom. 8,18). Dicit Iohannes Abbatis Villa Septem enim poenae damnati in inferno punientur |
(18r) | De inferno. 1 |
18r | Bernardus. Tam diu torqueberis in inferno quam diu Deus est in caelo |
(18r) | Notiz zu Dedicatio ecclesiae. 1 |
18r | In omni loco ubi fuerit memoria nominis mei veniam ad te et benedicam tibi Exodi XX (24) et decem praecepta ibidem. Augustinus in sermone de dedicatione ecclesiae Quidquid in templo manu feceris |
(18v) | Notiz de monachis et religiosis und Zitate aus Prov. (PL 183, 407). 1 |
18v | Dicit Bernardus in sermone de sancto Petro et Paulo de monachis vel religiosis Arbitror quod tu qui in congregatione es bene vivis si vivis ordinaliter tibi |
(18v-19rb) | De proprietatibus ventorum (Vgl. Thorndike-Kibre 1685). Weitgehend Exzerpte (Kompilation) aus ISIDORUS: Etymologiae L. XIII, cap. 11 (PL 82, 479B–480B) und <RABANUS MAURUS>: De universo, cap. 25 (PL 111, 281A–282C), hier mit Übergehung der theologischen Interpretationen. 1 |
19ra | Cum autem permutatio generaliter temporis praecipue a sole fiat cuius appropinquatio calefacit |
(19v) | Leer. |
(20r-20v) | Sermo in annuntiatione BMV (Schneyer 3, 252, Nr. 395). | :
(21ra-22rb) | Sermo dnca in palmis (Schneyer 7, 632, Nr. 272. Parallelüberlieferung in Innsbruck, ULBT, Cod. 380, 137v und Cod. 591, 227ra.). |
(22rb) | Drei Predigtentwürfe (Zu Nr. 2 und 3 Parallelüberlieferung in Innsbruck, ULB Tirol, Cod. 569, 136vb). 3 |
22ra | Per quam viam spargitur lux dividitur aestus. Iob 38 (24). Secundum doctrinam eximii doctoris Augustini libro quarto De doctrina christiana praedicator debet dona conari ut doceat ut delectet seu mulceat ac moneat |
22ra | Carissimi ponentes in ipso spem nostram qui absque praedicatoris labore |
22ra | Solent existentes in periculo petere suffragia sanctorum sed quicumque verbum proponit quadruplici periculo subiecti sunt |
(22va) | Venenum vitiorum (Beginn) (Bloomfield Nr. 5102. Parallelüberlieferung in Innsbruck, ULBT, Cod. 311, 111va, mit gleichem Fehler im Incipit.). 1 | :
22va | Natio (recte: Ratio) veneni potissime peccato convenit cum prioritate originis, cum universitate infectionis, cum difficilitate curae et meditationis |
(22va-25r) | Chronologische Texte, Intervalltafeln und Tabellen: (22va) De luna, (22vb) De diebus Aegyptiacis, (23r) Tabelle der Sternzeichen, (23v) Immerwährende Jahrestabelle, (24r) Tabelle nach Beda Venerabilis (Walther Nr. 12726)mit Glosse, (24v) Intervalltafel von Weihnachten bis Quadragesima, (25r) Intervalltafel, linker Kreis Mondzyklus mit Goldenen Zahlen, rechter Kreis Sonnenzirkel mit Sonntagsbuchstaben, Referenzjahr jeweils 1364 mit der Goldenen Zahl GZ=16 und dem Sonnenzirkel SZ=1 (Vgl. B. Bischoff, Ostertagtexte und Intervalltafeln. Historisches Jahrbuch 60 [1940] 552). 5 |
22va | Nota bene. In Ianuario luna media nocte incenditur |
22vb | Circumcisione domini dies hora undecima |
23r | Ad habendum per tabulam praecedentem in quo signo et in quoto gradu signi sit luna qualibet die |
24r | Accipe litteram dominicalem illius anni cuius vis scire ebdomadas inter nativitatem domini et Quadragesimam descende ab ea linea |
25r | In isto circulo continetur inter medium inter incarnacionem domini et Quadragesimam taliter |
(25va-28vb) | Concordantia Veteris et Novi Testamenti de vita Christi (RB Nr. 11641). |
(28v) | Chronologische Notiz (Parallelüberlieferung in Innsbruck, ULBT, Cod. 496, 46rb). 1 |
28v | Nota Octavo Kalendas Apriles in annunciacione s. Marie mundus est creatus, Abel occisus, mundus diluvio deletus |
(28va) | Merkverse De luna (Walther, Initia 507, Thorndike-Kibre 66). 1 |
28va | Adde diem solam bis sex horas super istam |
(28vb) | Komputistische Verse (Parallelüberlieferung: Trier, Stadtbibl., Hs. 1028/1959 oct., 46v). 1 |
28vb | Tertius et sextus octavus et undecimus post |
(29ra-34vb) | Sermones und Entwürfe. 10 |
29ra | Beatus Gregorius in prologo Moralium require ca. 6 nostris temporibus mundi tenebris crescentibus quantum (?) mundo dedit quod verba proposita manifestantur etc. |
29ra | Beatus Gregorius doctor egregius considerans spiritus sancti efficaciam |
29ra | In principio sermonis nostri sicut dicit apostolus ad Hebraeos adeamus cum fiducia thronum gratiae |
29ra | Licet puer nomen sapientis mihi nullatenus praesumam arrogare tamen inter primitias verborum meorum verbis serenie (?) me ante accuso dicens puer sum et nescio loqui |
29rb | Verum quia per quendam prophetam dicitur Melius est pauca idonee effundere |
29v | O altitudo divitiarum sapientiae … Rom. XI (33). Misericordia et veritas obviaverunt sibi, iustitia et pax osculatae sunt. Ps. (84,11). Licet enim aliter et aliter hoc ab aliis et aliis exponatur |
30ra | Ammiratione dignum videri potest quod ego cum sim cinis et pulvis ad vos qui dii et filii excelsi omnes estis verbum exhortationis audeo convertere |
30rb | Grave est quod mihi iniungitur videlicet ut doceam patres et instruam maiores |
30v | Relictis omnibus secuti sunt eum. Luc. V° (11). Quoniam doctrina Christi ab altitudine paupertatis sumpsit exordium (Schneyer 1, 610, Nr. 266) |
34vb | Sicut enim bonus sacerdos vocatur angelus Malachiae II sic malus vocatur diabolus |
(35ra-35va) | Tabula Fungonis (Formetus) (Ed.: R. Steele, Opera hactenus inedita Rogeri Baconi VI. Oxford 1926, 284–289. – Thorndike-Kibre 86. Zinner Nr. 2775a. Walther, Initia Nr. 838). 3 |
35ra | In principio huius operis quattuor sunt inquirenda, scilicet quae materia, quae intentio, quae utilitas, qualis titulus |
35ra | Alphabeta duo quae ter deca quinque figuris |
35va | Rex fit egens ope clam bis lora calans tacet hora (Walther, Initia, Nr. 16725) |
(35va-36rb) | Sammlung von Bibelzitaten aus dem Alten Testament. |
(36rb) | Verse De choro (Walther, Initia 15794). 1 |
36rb | Quid facis extra chorum qui debitor es officiorum |
(36va-37r) | De potestate. 1 |
36va | Potestas multiplex, dispostica, oeconomica, politica, aristocratica, democratica, obligarchica, tyrannica, ecclesiastica et caelica. Secundum propheciam et theologyam dispostica (recte wohl: dispositio) est potestas quam habet dominus supra servos |
(37v) | Sermo de corpore Christi (Forts. von Bl. 93v). 1 |
37v | Clemens. scilicet et communicans sumit ipsum totum equaliter. Et hoc figuratum est Exodi 16° ubi legitur quod quilibet habuerit de manna equaliter |
(37v) | Zwei Predigtentwürfe. 2 |
37v | Pro impetranda gratia mihi multum necessaria capio verbum apostoli dicentis ad Romanos ultimo Salutate Mariam quae multum laboravit in vobis |
37v | Pulvis sum ego et cinis qui loquor vobis, propterea erubesco et vereor loqui vobis verbum Dei (Hauréau IV 573va) |
(38r-93v) | Sermones. 17 | :
38r | Beati qui habitant in domo tua domine in saecula saeculorum (Ps. 83,5). Hominem qui vult loqui de festo hodierno instruit dominus exemplo sui in evangelio. Primo debet habere mentem elevatam a terrenis (Parallelüberlieferung: Klosterneuburg, Stiftsbibl., CCl 425, 189vb (anonym); Augsburg, Staats- und Stadtbibl., 2° Cod. 197, 196r (hier Clemens VI. zugewiesen).) |
44r | Hodierna dies excellentissime dignatus est de cuius dignitate nulla lingua etiam si angelica fuerit ad plenum sufficit enarrare (Parallelüberlieferung: Klosterneuburg, Stiftsbibl., CCl 425, 197rb (anonym).) |
49r | Arbor bona fructus bonos facit, mala arbor fructus malos facit. Matth. VII° (19). Sicut dicit beatus Gregorius in prologo Moralium libro Ad illuminandam noctem vitae praesentis quaedam contraria sunt |
54v | Notandum quod in sacra scriptura inter ceteros flores specialiter quadruplicem florem legimus scilicet florem deserendum |
57r | Iustus ut palma florebit. In Ps. 91 (13). Dicitur in vulgari proverbio ad nostrum compositum Flos in Ianuario non fructum facit qui ponatur in disco |
60v | Puer Samuel proficiebat atque crescebat et placebat tam Deo quam hominibus. Primo Regum III° (recte: 2,26). Legimus in evangelio quod Iesu fatigato ex itinere et sedenti super puteo locuta sit ei mulier |
62v | Erant amabiles et decori in vita sua dilexerunt se in morte … II° Reg. I° (23). Hodierna dies dilectissimi sollemnis est amabilis et decora, universam ecclesiam suo lumine sanctificat (Parallelüberlieferung: Klosterneuburg, Stiftsbibl., CCl 533, 107ra (anonym) ) |
65r | Parvulus natus est nobis et filius datus est nobis. Is. IX° (5). Dilectissimi sicut dicit beatus Anshelmus Primi parentes nostri Adam et Eva mox ut homines exstiterunt iusti fuerunt |
69r | In multitudine videbor bonus et bello fortis. Sap. VIII° (15). Duplex processio salvatoris recolitur hodie in ecclesia, una quae fuit a monte Oliveti in Ierusalem cum honore et reverentia (Parallelüberlieferung: Klosterneuburg, Stiftsbibl., CCl 533, 50ra ) |
71r | Plurima autem turba straverunt vestimenta sua in via. Matth. XXI° (8). Maiorem semper in vita Christus familiaritatem habuit cum pauperibus humilibus et simplicibus (Parallelüberlieferung: Klosterneuburg, Stiftsbibl., CCl 533, 53ra ) |
74v | Surrexit dominus de sepulcro qui pro nobis pependit in ligno (Versikel). Dilectissimi sicut scitis quod hunc versiculum sancta mater ecclesia saepius replicat per tempus (Parallelüberlieferung: Klosterneuburg, Stiftsbibl., CCl 533, 72rb ) |
77r | Perduxit eos tamquam gregem in deserto. In Psalmo 77° (52). Prudens pastor volens gregem suum bene pascere et nutrire |
79v | Quo abiit dilectus tuus o pulcherrima mulierum et quaeremus eum tecum. Cant. 6 (1). Ieremias quarto capitulo dicit Quis dabit capiti meo aquam et oculis meis fontem lacrimarum etc. Nunc habemus ut potissime huic loco |
82r | Propter nimiam caritatem qua dilexit nos Deus pater filium suum misit etc. Ad Eph. II° (4). Dilectissimi sicut scitis quod hodie de generatione lucis aeternae sive de nativitate Christi sermo est habendus cum tamen propheta dudum antea |
84r | Populus qui ambulabat in tenebris vidit lucem magnam habitantibus in regione. Is. IX° (1). Circa quod notandum est quod tunc differentia erat inter mortem et umbram mortis |
86v | Haec est victoria quae vincit mundum fides nostra. Primo Iohannis 5° capitulo (4). Cassiodorus super illo verbo Psalmi Deus in adiutorium meum intende ita inquit Poscamus adiutorium |
91v | Memoriam fecit mirabilium suorum misericors et miserator dominus escam dedit timentibus se (Ps. 110,4–5). Clemens. In quibus verbis describit psalmista huius sacramenti figuram naturam culturam |
(45v-48v) | Sermo de s. Benedicto (Schneyer 7, 293, Nr. 41. Parallelüberlieferung: München, BSB, Clm 3552). | :
(78v-79v) | Zitate aus Cassiodorus, Cassianus, Ambrosius, Honorius Augustodunensis. 4 |
78v | Omnis creatura toto conatu satagit facere fructum, currunt stelle sol et luna |
78v | Inpossibile est quando peior efficiatur humanus animus dum segnis et tepidus accidiosus quoque steterit et quietus. |
78v | Nequaquam enim fidelis quiescat anima donec solo Deo iuncta fuerit et vicia que sub se fuerint viderit universa. |
79v | Quare spiritus sanctus in specie columbe super Christum descendit. Quia eum immunem a peccato ostendit, super discipulos autem in igne venit |
(94r-210v) | Sermones. Mit zahlreichen eingeschobenen Sermones und anderen Texten (Schneyer 4, 758—768, Nr. 23, 28, 55, 10, 70, 71, 84, 74, 96, 72, 12, 92, 32). | :
(106r-107r) | Sermo de peccatoribus. 1 | :
106r | Ipse me reprehendo et ago paenitentiam in favilla et cinere. Iob 42 (6). Quem fructum habuistis tunc in illis in quibus nunc erubescitis. Ad Romanos VI (21). Quaere in Diaeta salutis de confessione cap. XII. Dicit anima peccatrix quomodo perlicet verba colligam (nur Bibelzitat wie Schneyer Nr. 55) |
(107r-107v) | Sammlung von Bibelzitaten. |
(107v) | Notabilia. 1 |
107v | Nota cum praedicare velis de animabus dic qui puniantur, per quos puniantur |
(108r-110v) | Sermo de s. Bernhardo. 1 | :
108r | Dilectus meus loquitur mihi Cant. 4 (recte: 2,16). Pro explicandis huius sancti praeconiis cuius sollemnia celebramus stupet animus meus |
(110v-116v) | Sermo de s. Bernhardo (Vgl. Schneyer 3, 157f., Dieser Sermo nicht bei Schneyer, jedoch Schlussschrift wie Iacobus de Padua). 1 | :
110v | Dilectus meus loquitur mihi. Cant. 4 (recte: 2,16). Videtur mihi domini reverendi quod in hiis verbis sapientis Salomonis praeponatur anima quae loquitur cum dicitur Dilectus meus |
(154v) | Exemplum de corpore Christi (Parallelüberlieferung: Melk, Stiftsbibl., Cod. 178, 91rb). 1 |
154v | Iudaeus quidam volens communicare inter alios homines furtive cum recepisset ad os corpus Christi |
(155r-158r) | Sermo dnca in palmis (Schneyer 3, 798, Nr. 20). | :
(158v) | Nota de virtutibus. 1 |
158v | Tria sunt quae bene gradiuntur et quattuor que feliciter incedunt. Prov. 30 (29). Quamquam in via prospere itinerantibus contingunt quomodo ad omnia quae sunt necessaria |
(158v) | Nota de cena domini. 1 |
158v | Desiderio desideravi hoc pasca manducare vobiscum antequam patiar. Luc. XXII (15). In quibus verbis tria breviter notantur, primo Christi internae caritatis affectio copiosa |
(159r-161v) | Sermo de s. Petro et Paulo (Schneyer 1, 349, Nr. 81). | :
(162r) | Exzerpt aus Ps.-Bonaventura: Tabula de considerandis a missam celebraturis (Druck: Bonaventura, Opera. Supplementum III. Tridenti 1774, 256–259. – Distelbrink 200, Nr. 225. Vgl. Franz, Messe 463, Anm. 1). 1 |
162r | Bonaventura cardinalis et doctor eximius in suo opusculo de corpore Christi dicit sic Primum est intencionis discussio ne propter vanam gloriam communicet |
(162r) | Verse zur Eucharistie (Walther, Initia 17200). 1 |
162r | Sanat et absolvit praemunit purificatque |
(162r-165r) | De exclusione a communione (Parallelüberlieferung: Augsburg, Staats- und Stadtbibl., 2° Cod. 197, 163v). 1 |
162r | Ista quattuor genera hominum repelluntur ne comunicarent quia si communicarent tenerentur rei mortis Christi et in culpa et poena essent futuri |
(165r, 54r, 76v) | De septem horis canonicis (Parallelüberlieferung in Innsbruck, ULBT, Cod. 499, 128va). 1 |
165r | Ab hora matutina vacavit psalmis et orationibus usque ad auroram |
(176v-182r) | Sermo in purificatione BMV (Schneyer–Hödl Paulus Cholner, Nr. 172). 1 | :
176v | Venit rex in templum. Dan. 14 (10). In principio huius sermonis possumus ad matrem gratiae recurrere pro gratia nobis impetranda dicentes Ave Maria. Venit rex etc. Et ut melius declaretur thema praesens |
(182r) | Notiz de septem partibus satisfactionis. 1 |
182r | Nota septem partes satisfactionis. Prima est abstinentia a peccato |
(182v-187r) | Sermo de passione domini. 1 | :
182v | En morior et erit vobiscum Deus et reducet vos in terram patrum vestrorum. Gen. 46 (21). Beatus Gregorius in Homilia 21. super Ezechielem loquens de praedicatoribus verbi divini sic ait Praedicator pensare debet quibus loquitur |
(190r-192v) | Sermo de s. Bernhardo. 1 | :
190r | Habitabit iuvenis cum virgine. Is. 62. cap. (5). Reverendi patres ac domini praecarissimi quia divina providentia in aeterno praeconceptionis suae thalamo hanc superbenedictam coniunctionem gratiosi iuvenis scilicet beati patris nostri Bernhardi |
(192v-196v) | Sermo de s. Benedicto. 1 | :
192v | Benedictus eris ingrediens et egrediens. Deut. 28. cap. (6). Beatus Bernardus in sermone secundo de adventu domini pro divino impetrando praesidio satis ad propositum sic inquit Virgo regia est via |
(203v-205v) | Sermo de eucharistia. 1 | :
203v | Pane caeli saturavit eos. Ps. (104,40). Verba ista quamvis ad litteram dicta sunt de refectione corporali populi Israelitici scilicet manna in deserto non inconvenienter tamen possunt intelligi de refectione spirituali |
(211r-220r) | Leer. |
(220v) | Federproben und menschliche Gestalt in roher Federzeichnung. |
(HDS) | Sequenz in nativitate dni (AH 54, 143, Nr. 95). |
(HDS) | De operibus spiritualibus. Vers mit darüber geschriebenen Erläuterungen (Walther, Initia 3225). 1 |
HDS | Opera misericordiae spiritualia: Consule errantes, castiga peccatores, solare consolari tristantes, remitte [...]ensam, fer iniurias, ora pro inimicis. |
(HDS) | De libris legendis. Vers (Walther, Initia 15531). 1 |
HDS | Qui libros aperis [hos] claudere ne pigriteris |