Beschreibung ausdrucken Permalink: https://manuscripta.at/?ID=29442
Innsbruck, Universitäts- und Landesbibliothek Tirol (ULBT), Cod. 770
THEOLOGISCHE SAMMELHANDSCHRIFT
Olim: II [...] 6    Papier   364 Bl.   210 × 155   Entstehungsort unbestimmt, 14. bis 15. Jh.
Provenienz/Letztbesitzer: Letztbesitzer unbestimmt (Stams, Zisterzienserstift?)
Handschrift aus 8 Teilen zusammengesetzt: 1  (VDS und HDS) Anfang 15. Jh.; 2  (1-87) 1457-1461; 3  (88-148) 1456-1460; 4  (149-159) Ende 14. Jh.; 5  (160-226) um 1446/1464; 6  (227-340[341]) 2. Drittel 15. Jh.; 7  (342[343]-351[352]) Mitte 15. Jh.; 8  (352[353]-363[364]) 2. Viertel 15. Jh.
Die folgenden Daten sind Auszüge aus dem gedruckten Katalog der Handschriften der Universitäts- und Landesbibliothek Tirol in Innsbruck. Diese Daten, insbesondere die Bibliographie, werden in manuscripta.at laufend korrigiert und ergänzt. Addenda und Corrigenda zum gedruckten Register finden Sie hier.

Abbildungen von Vorderdeckel-Spiegel1r88r145r149r160r183v198v203r213r213v337v338r342r352r357r357vHinterdeckel-Spiegel
 Wasserzeichen:  Metadaten zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5, Teil 6, Teil 7, Teil 8  |  Vorschau Bilder zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5, Teil 6, Teil 7, Teil 8  |  Einzelbilder: fol. 18, 30, 117, 124, 141, 151, 153, 172, 173, 197, 210, 211, 308, 309, 343, 344, 354.
Wissenschaftliche Beschreibung: Kat. Innsbruck 8, 393-405 (online).
Acht Teile. Vereinigung der Teile in Bayern oder Niederösterreich (?). Buchblock vor allem seitlich ausgefranst. Zahlreiche herausgeschnittene Blätter und Lagen. In den Lagenmitten Pergamentfälze.

Teil 21-87   Papier   1457-1461
Lagen: 7.VI84 + (VI–9)87
Datierung laut Wasserzeichenbefund. Von der letzten Lage nur die ersten drei Blätter vorhanden, die übrigen herausgeschnitten (ohne Textverlust). Lagenreklamanten.
Schrift:
(1-87) Schriftraum: 150 × 100    Zeilenzahl: 26-28   
Schriftart: Bastarda
Ausstattung: Rubriziert   
Teil 388-148   Papier   1456-1460
Lagen: 4.VI135+(VI+1)148
Datierung laut Wasserzeichenbefund. Zwischen Bl. 144 und 146 eingefügtes Einzelblatt 170 × 125 mit Blattzählung 145.
Schrift:
(88-148) Schriftraum: 140/145 × 100/105    Zeilenzahl: 23-25   
Schriftart: Bastarda
Bl. 145r–v von anderer Hand 15. Jahrhundert.
Ausstattung: Rubriziert   Fleuronnéeinitiale(n)   
Teil 4149-159   Papier   Ende 14. Jh.
Lagen: V158 + 1159
Datierung laut Wasserzeichenbefund. Bl. 159 erstes Blatt einer herausgerissenen, nicht mehr bestimmbaren Lage.
Schrift:
(149-159) Schriftraum: 145 × 95    Zeilenzahl: 27-28   
Schriftart: Textualis cursiva
Teil 5160-226   Papier   um 1446/1464
Lagen: VI171 + V181 + 3.VI217 + (VI–3)226
Datierung laut Wasserzeichenbefund. Zwischen Bl. 181 und 182 herausgeschnittene Unio (nur noch ein Falz erhalten, mit Textverlust). Gegenblätter zu Bl. 218–220 herausgeschnitten (ohne Textverlust). Lagenreklamanten.
Schrift:
(160-226) Schriftraum: 145/150 × 95    Zeilenzahl: 28-33   
Schriftart: Bastarda cursiva
Von sechs verschieden Händen 1) Bl. 160r–183r; 2) Bl. 183v–198v, Z. 8 und 199r–201v, Z. 18; 3) Bl. 198v, Z. 9–Seitenende und 201v, Z. 19–202v; 4) Bl. 203r–212v; 5) Bl. 213r und 219v; 6) Bl. 213v–224r außer 219v.
Teil 6227-340[341]   Papier   2. Drittel 15. Jh.
Lagen: 9.VI335(336) + (VI–6)341(342)
Datierung laut Wasserzeichenbefund. Nach Bl. 341 zweite Hälfte der Lage fast zur Gänze herausgerissen (ohne Textverlust). Zahl 286 in der Foliierung übersprungen. Am Lagenende Kustoden am oberen (Bl. 238v unteren) Blattrand teilweise in arabischen Ziffern, teilweise ausgeschrieben sowie in roter Schrift am unteren Blattrand (teilweise weggeschnitten). Lagenreklamanten.
Schrift:
(227-340[341]) Schriftraum: 140 × 100    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 25-29   
Schriftart: Bastarda cursiva
Von zwei Händen: 1) Bl. 227r–337vb, dat. 1440, Schreiber: Anthonius Studen, plebanus in Hoeneich (laut Bischoff 1948 51 wohl Hoheneich im Waldviertel); 2) Bl. 338ra–340va.
Ausstattung: Rubriziert   
Teil 7342[343]-351[352]   Papier   Mitte 15. Jh.
Lagen: (VI–2)351(352)
Datierung laut Wasserzeichenbefund. Zwischen Bl. 342 und 343 (Gegenblätter zur Bl. 348 und 350) zwei Blätter herausgeschnitten (ohne Textverlust).
Schrift:
(342[343]-351[352]) Schriftraum: 140/155 × 105/110    Zeilenzahl: 29-30   
Schriftart: Bastarda cursiva
Ausstattung: Rubriziert   
Teil 8352[353]-363[364]   Papier   2. Viertel 15. Jh.
Lagen: VI363(364)
Datierung laut Wasserzeichenbefund. Nach Bl. 362 fehlt mindestens eine Lage (mit Textverlust).
Schrift:
(352[353]-363[364]) Schriftraum: 145/160 × 100/105    Zeilenzahl: 34-40   
Schriftart: Bastarda cursiva
Von drei Händen: 1) Bl. 352r–356v, 358v–363v; 2) Bl. 357r; 3) Bl. 357v–358v.
Ausstattung: Rubriziert   

Hs. enthält 1 Fragment
Teil 1VDS und HDS   Papier   Anfang 15. Jh.
Schrift:
(VDS und HDS) Schriftart: Bastarda
Schriftraum ca. 160 x 140 (HD) bzw. 175 x 130 (HD)

Einband: Bayern oder Niederösterreich (?)     15. Jh. (?)      Gotisch     Streicheisenlinien   Blindstempel        
Einbandfragment oder Abklatsch vorhanden
Braunes Kalbsleder über Holz mit Blinddruck. VD und HD gleich: zwei von dreifachen Streicheisenlinien begrenzte Rahmen, das Mittelfeld durch jeweils dreifache Linien diagonal und durch eingeschriebenen Rhombus (am HD zweifache Linien) unterteilt. Stempel: äußerer Rahmen jeweils mehrere Stempel Dreipunktblüte (Nr. 1), innerer Rahmen jeweils mehrere Stempel Siebenpunktblüte (Nr. 2), im Mittelfeld jeweils zahlreiche Kopfstempel (Nr. 3). Reste zweier Leder-Metall-schließen. Kanten gerade. Rücken: vier Doppelbünde, oben Titelschildchen: Ioannis Aurbach directorium simplicium sacerdotum. Superscripciones psalmorum. Exempla quædam Sanctorum et aliorum, unten auf dem Leder schwarze Signatur 44. Kapitale mit Spagat umstochen. Spiegel des VD und HD Fragment einer Urkunde.


Alte Signatur 44 nicht zuordenbar. Wenn aus Stams, dann 1808 anlässlich der vorübergehenden Aufhebung des Stiftes Stams der ULB Tirol übergeben. Laut Bischoff 1948 37, Anm. 5 wurde die Handschrift 1939 für seine Edition des Prologs an die Bayerische Staatsbibliothek entlehnt.
FM 1023

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"Kat. Innsbruck 8", "Bischoff 1948", "GW", "Hain", "Bloomfield", "Schulte GQ II", "RB", "AH", "Chevalier", "CAO", "Schneyer", "Graesse", "Strauß 2002", "Madre"
alle Initien
Teil 1
(VDS und HDS) Fragment einer Streiturkunde aus der Diözese Freising. 15. Jh. (Genannt u. a. Wilhelm Schilbatz, Domherr in Freising; über ihn s. J. Schmutz, Juristen für das Reich, Die deutschen Rechtsstudenten an der Universität Bologna 1265-1425 (Veröffentlichungen der Gesellschaft für Universitäts- und Wissenschaftsgeschichte 2,2). Basel 2000, 757, Nr. 3512.).
   2
VDS Wilhelmus Schilbacz decretorum doctor, Hainricus de Pelhaim [...] Nagengast reverendi in Christo patris et domini domini Bertholdi [...] ]sicorum ad infrascripta specialiter deputati Notum facimus comun[...] intererit in futuro. Gloria principis, pax et tranquillitas [...]raucorum fornicibus ex quibus lites consu[
HDS ]man Frisingensis ec[...] arbiter arbiter arbitria [...
Teil 2
(1r-87r) Iohannes AuerbachDirectorium (Drucke: u. a. GW 2852, Hain 2124. – Bloomfield Nr. 252. Parallelüberlieferung in Innsbruck, ULBT: Cod. 136, 163r; Cod. 583, 1ra. Lit.: Schulte GQ II 447f.; H. Boockmann, Aus den Handakten des Kanonisten Johannes Urbach. Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters 28 (1972) 517ff.; Ders., Urbach, Johannes. Verfasserlexikon2 X 117–121.).
   1
1r Ad laudem Dei animarum salutem curatorumque simplicium brevem et simplicem directionem ...
Teil 3
(88r-144r) Bruno Herbipolensis Psalterium cum prologis et commento brevi et collectis Brunonis Herbipolensis (RB Nr. 1834, bezogen auf Innsbruck, ULBT, Cod. 261, 1ra-57vb, vgl. Neuhauser/Kompatscher, Katalog III 223f. Nachweise für einzelne Abschnitte s. RB Nr. 1833 (Orationes des Bruno Herbipolensis), Nr. 11597, Nr. 11598 (anonyme Kurzerläuterungen).). Abschrift von Innsbruck, ULB Tirol, Cod. 261.
   2
141v Primus itaque quinquagenarius fidem imburi credere nolentes
142r Iste psalmus cottidianus christiano est. Qui castitatis cupit propositum custodire ut cottidie pugnet contra carnem
(144v-148v) Officium de transfiguratione domini. (AH 2,57, Nr. 64 – Chevalier Nr. 13297 bzw. AH 51,107, Nr. 99, ohne Str. 5).
   3
144v Capitulum. Salvatorem exspectamus dominum nostrum Iesum Christum qui reformavit corpus humilitatis nostrae
145r Hodie nobis dilectissimi serenior illuxit dies
146r Noctis incursu tibi vota laudum (AH 23, 18, Nr.16, Str. 2–5)
Teil 4
(149r-159v) Anonyme Inhaltsangabe zum Pentateuch.
   1
149r Hic notantur et inchoantur opera Dei magna et ipsius mirabilia quae fecit primis temporibus mundi Notandum ergo primo de serpente que suggessit inobedienciam Eve
Teil 5
(160r-224r) Anonyme Sermones und Legenden. Von Andreas bis Trinitatis. (Für das Sanctorale weitgehend übereinstimmend mit der Hs.München, BSB, Clm 5655, für Karwoche und Ostern mit Korneuburg, Stadtarchiv, Cod. 1751.). Bisweilen mehrere Sermones zu den einzelnen Anlässen. Enthält: Andreas, Barbara, Nicolaus, Conceptio BMV, Lucia, Thomas apostolus, Nativitas dni, Anastasia, Eugenia, Stephanus, Iohannes evangelista, Innocentes, Thomas Cantuariensis, Slvester, Circumcisio dni, Epiphania, Paulus eremita, Purificatio BMV, Blasius, Dorothea, Cathedra s. Petri, Matthias, Gregorius, Annuntiatio BMV, Cena dni, Passio dni, In die resurrectionis dni, Georgius, Marcus, Letania maior et minor, Philippus et Iacobus, Inventio s. crucis, Ascensio dni, In die pentecostes, De s. trinitate.
   57
160r Vestigia eius secutus est pes eius meus (!) (Iob 23,11). Circa hoc verbum notare possumus quod quadruplex
162v Temporibus Maximiniani imperatoris erat quidam satrapa nomine Dixtorus (recte: Dioscorus) dives valde sed paganus existens
164v Ecce sacerdos magnus qui in diebus suis placuit Deo (vgl. Eccli. 44,16). Primo sanctus Nicolaus fuit mannus quia fuit de nobili progenie
167r Anshelmus Cantuariensis in Kantelberg archiepiscopus et pastor Anglorum coepiscopis suis cunctisque orthodoxis salutem et perpetuam in Christo benedictionem ibi. Conceptio venerandae Dei genetricis et perpetuae virginis Mariae
167v Mulierem fortem quis inveniet. Salomon (Prov. 31,10). Bene haec verba possumus dicere de sancta Lucia quia ipsa vicit diabolum et mundum
168r Qui manet in me fert fructum multum (Ioh. 15,5). Nota quod beatus Thomas mansit in Christo et specialiter quia pro Christo mori voluit
169v Hoc est praeceptum meum ut diligatis invicem sicut dilexi vos (Ioh. 15,12). Christus nos dilexit quod se in mortem pro nobis tradidit
170v Exiit edictum a Caesare Augusto scilicet Karulo (!) ut describeretur universus orbis etc. (Luc. 2,1). Nota quod iste Caesar potentissimus super omnes paganos et Iudaeos septem magna constituit
172v Orietur sicut sol salvator mundi (CAO II 14 u. ö.). Nota quod Christus hodie natus est sicut sol VII proprietates habet
173v Anastasia nobilissima Romanorum orta est se simulans infirmam esse eo quod
174v Philippus praefectus in Alexandria filiam pulcherrimam habebat nomine Eugeniam bene literatam quae cum vidisset
175r Stephanus vidit caelos apertos (Act. 7,56). Ista verba hodie lata sunt non gratis sed ut nos cae-los etiam apertos videamus
176r Non poterant resistere sapientiae et spiritui quo loquebatur (Act. 6,10). Quis loquebatur? Non Stephanus sed spiritus sanctus loquebatur in eo
177v Ecce ego mitto ad vos prophetas et sapientes et scribas … (Matth. 23,34). In hoc evangelio tria nobis scripsit et primo quod misit nobis prophetas et sapientes
179v Qui sunt hii qui ut nubes volant et quasi columbae ad fenestras suas (Is. 60,8). Nubes pluviam portavit et nidum templi irrigant
180v Qui supra pectus domini in cena recubuit signum dilectionis fuit, prima die puer natus saepius cantatur, heri vidit Stephanus caelos apertos et hodie Iohannes in pectore Christi recubuit
181r Dilectus meus loquitur michi et ego illi (Cant. 2,16). Ista verba possunt bene dici de sancto Iohanne qui fuit dilectus et Deus ipsum diligebat
182r ] vindica domine sanguinem nostrum. Tria sunt peccata et que numquam cessant clamare
183r Sacerdos qui inunctus est moriatur (vgl. Lev. 4,3). Hic duo notantur, primo eius felix status quia inunctus erat oleo misericordiae
184v Honora medicum propter necessitatem etc. (Eccli 38,1). Hiis verbis notandum Honora medicum et beatus Silvester fuit medicus qui Constantinum imperatorem a lepra curavit
185v Postquam consummati sunt dies octo etc. (Luc. 2,21). Nota quod Christus ideo circumcidi voluit ut praeceptis ligis subiaceret
186vr Cum natus esset Iesus in Bethalem (!) (Matth. 2,1). Textus evangelii primo ponatur, deinde allegoria. Cum natus esset Iesus in Bethlehem et tres magi venerunt
187v Tribus miraculis diem ornatum colimus. Nota quod propter tria hunc diem celebramus, primo quod
189v Ubi est qui natus est rex Iudaeorum, vidimus stellam in oriente (Matth. 2,2). Ista verba praeposita (!) sunt lecta in evangelio hodierno et dixerunt reges quaerentes dominum et dicentes (Schneyer, J. L. Nr. 9)
190v Epiphania domini quadrupliciter decoratur miraculo et ideo quae quadruplici vocabulo nuncupatur hodie id est magi Christum adorant (Schneyer 9,4, Nr. 54)
191r In illis temporibus persecutio maxima erat christianorum. Paulus non tenuisset exceptio quod videbat
192v His verbis quinque nominantur, primo surrectio, 2° ambulatio
193r Tu es vas electionis (Act. 9,15). His verbis duo notantur scilicet vas electionis ita dominus elegit Paulum ut esset vas in quo vinum servatur
195r Postquam comsummati sunt dies purificationis Mariae (Luc. 2,22). In hoc evangelio quattuor sunt notanda, primo purgatio et secundo ascensio in Ierusalem et tertio oblatio
197v Cum persecutio XI annorum maxime in terra esset et beatus Blasius episcopus in heremum fugit
198v Sancta Dorothea ex nobili genere orta sed nobilior moribus
199r Cathedra sancti Petri per duas causas celebratur, primo quia tali die Petrus in cathedra in Antiochia locabatur
199v Et episcopatum eius accepit alter ita beatus Matthias acceptum Iudae qui Christum tradidit
201r Refulsit sol in clipeos aureos resplenduerunt montes absint (1. Macc. 6,39). His verbis tria notare possumus, primo quis sit sol, 2o quae sint clipii aurei, 3° qui sint montes
201v Ecce concipies et paries filium (Luc. 1,31). Haec verba angelica ad Mariam dixit Gabriel. Nota quod quasi ista die mundus est creatus
203r Domini est terra et plenitudo eius (Ps. 24,1). Haec verba hodie lecta sunt de beata Maria virgine quia corpus Mariae est domini et universa opera eius
204r Qui manducat meam carnem et bibit meum sanguinem in me manet et ego in eo (Ioh. 6,56). Nota quadruplicem panem scilicet naturalem, doctrinalem, morale et spiritualem. Primus panis naturalis est
206r Nota quidam Iudaeus accessit inter christianos et corpus Christi in ore servabat et cum retro in ecclesiam veniret hostia in ore crevit, quod eam abscondere non potuit
206v Quomodo obscuratum est aurum, mutatus est color optimus, dispersi sunt lapides sanctuarii in capite omnium platearum (Lam. 4,1). His verbis tria, prima obscuratio auri, 2° mutatio caelorum, 3° dispersio lapidum
208r Accende lumen sensibus (AH 2,93, Nr. 132, Str. 4). Nota quattuor modis lumen accenditur, ita Christus hodie 4or modis ignem caritatis in nobis vult accendere
208v Exivit sanguis et aqua etc. (Ioh. 19,34). Nota sex effusiones sanginis quas pater noster passus est, primo circumcisione
209r Hodie mecum eris in paradiso (Luc. 23,43). Nota septem verba Christus in cruce loquebatur, primo dixit pater ignosce illis
209r Tu venisti desiderabilis quem exspectabamus in tenebris (Chev. Nr. 4103). Hic est cantus animarum in limbo quem cantabant quando Christus eos (!) liberare voluit
210r Maria Magdalena et Maria Iacobi et Salome emerunt aromata ut venientes ungerent Iesum. (Marc. 16,1). Cum milites sepulchrum custodierunt hac nocte circa medium noctis angelus domini descendit de caelo
211r Temporibus Daciani imperatoris maxima persecutio christianorum orta est, ita ut una dierum octo milia christianorum occisi sunt et multi christiani flendo ad iudicium producti fuerunt (vgl. Legenda aurea, ed. Graesse 262, cap. 58 [56])
212r Induite vos armatura Dei ut possitis stare adversus insidias diaboli (Eph. 6,11). Nota quattuor arma necessaria sunt ad vellum scilicet lorica galea clipeus et gladius, itaque fratres IIIIor virtutes teneamus
213r Beatus Marcus se indignum iudicabat sacerdotio et ob hanc causam Christus sibi pollicem amputavit et tamen Petrus ipsum in sacerdotem consecravit (vgl. Legenda aurea, ed. Graesse 265, cap. 59 [65])
214r Heliias oravit ut non plueret super terram (Iac. 5,17). Letania peragitur maior quia beatus Gregorius instituit et VII processiones ordinavit
215r Alia autem dicitur letania minor quae fit tribus diebus ante ascensionem domini quam beatus Mamertus episcopus Viennae instituit
215r Nemo venit ad patrem nisi per me (Ioh. 14,6). Hoc est ita intelligi est quia nemo venit ad patrem nisi per me id est preparationem meam
216v Nulla salus est in domo nisi cruce munit homo superluminaria (AH 54, 188, Nr. 120) et super hanc causam dominus episcopus fecit crucem cum chrisma super hostium templi in consecratione 770, 216v
218r Hoc signum crucis erit in caelo cum Deus ad iudicandum venit (CAO Nr. 6845). Nota tripolianum (!) hoc signum crucis erit in caelo id est in corpore paenitentis
219r Praecipit eis ab Ierosollemis (!) ne discederent (Act. 1,4). Etiam Ierusalem visio pacis interpretatur. Quid est pax animae nisi vera paenitentia
219v Euntes super terram in mundum et praedicate evangelium omni creaturae et sic Marcus (16,15). In hoc evangelio quinque notanda sunt, primo quasi praecepit praedicare omni populo
221r Diem penthecostem ob tres causas celebramus, primo quod tali die in veteri lege lex Moysi data fuit
222v Tamquam ignis seditque super singulos apostolos (Act. 2,3). Nota quod spiritus sanctus IIIor (recte: quattuor) similitudinibus apparuit in mundo, in specie nubis ut in monte Synai, in specie ventus (!), in specie columbae, in specie ignis
223v Benedicat nos Deus noster (Ps. 67,7) et hic David sanctam trinitatem exprimit et dicit Deus ideo et pater nos benedicat
(224v-226v) Leer.
Teil 6
(227r-337vb) Hugo de Trimberg Solsequium (Teiledition: E. Seemann [MTU 9]. München 1914. Textkritische Ed. zuletzt Strauß 2002).
   2
227r Tumores (recte: Rumores) hic incipiunt ex libris qui sanctorum
337vb Schlusschrift: Et sic est finis, liber iste in vigila (!) Thome apostoli per manus domini Anthonii Stüden, plebanus in Hoeneich. Anno domini M°CCCC° quadragesimo etc.
(338ra-338va) De chorea (vgl. Madre 296).
   1
338ra Item notandum quod chorea describitur sic: Est circulus cathenatus cuius centrum est diabolus
(338va-339ra) De chorea.
   1
338va Quaeritur utrum die dominico liceat choreizare et videtur quod non
(339ra-339va) De chorea.
   1
339ra Per choream Deum offendimus, idolatriam inducimus
(339va-340ra) De ludo.
   1
339va Quaeritur de ludo aleae ad taxillos et de poena lusorum
(340rb-340va) De lusoribus.
   1
340rb Lusor idolatriam incurrit proximum corrumpit
(340vb-341vb) Leer.
Teil 7
(342r) Schluss eines Sermo.
   1
342r ] unde sciendum quod dyabolus transit ad animas hominum per eas tamquam per pontem
(342v-343r) Leer.
(343v-345v) Iohannes Herolt (Discipulus) Sermo de s. Iacobo (Schneyer II, Nr. 214 Parallelüberlieferung in Innsbruck, ULB Tirol, Cod. 566, 339ra).
   1
343v Dic ut sedeant hii duo filii mei, unus ad dexteram et alter ad sinistram in regno tuo. Ita scribitur Matth. 2 (recte. 20,21). Notandum quod mater sancti Iohannis et sancti Iacobi petivit a Christo ut honorem illum faceret filiis suis
(346r) Leer.
(346v-348v) Iohannes Herolt (Discipulus) Sermo de s. Petro ad vincula (Schneyer II Nr.215: Parallelüberlieferung in Innsbruck, ULB Tirol, Cod. 566, 341rb).
   1
346v Dirupisti domine vincula mea, tibi sacrificabo hostiam laudis (Ps. 116,16). Beata mater eccle-sia repraesentat hodie opus mirae gratiae et potentiae
(349r-351v) Leer.
Teil 8
(352r-363v) Sermones varii (tempore nativitatis dni).
   9
352r Festina et veni quia Philistini effuderunt se super terram (1 Reg. 23,27). Gregorius dicit Quia spiritu sancto revelante patres antiqui Veteris Testamenti intelligentes quod filius Dei venturus erat in mundum
353v Hic est filius meus dilectus (Matth. 3,17) vel illud Tu es Christus filius Dei vel illud Imitatores estote sicut filii carissimi apostolus ad Ephesios V° Insinuat quem imitare
354v Nota quod misericordia Dei causatur ex tribus. Deus enim et homo est Iesus et ex utroque misericordia causatur scilicet in tribus
355v Dico autem vobis amicis meis ne terreamini ab his qui nos persequuntur (Luc. 12,4). In his verbis Christus duo facit, primo ostendit istorum apostolorum dignitatem
356r Apparuit gratia Dei salvatoris nostri (Tit. 2,11). Notandum quod verbum quod communiter dicitur qui nova mala portat quamdiu ille tardat
358v Confitebuntur tibi mirabilia tua domine … (Ps. 89,6). Istis octo diebus de pluribus festivitatibus agitur et principaliter de nativitate Christi
359v Vocatum est nomen eius Iesus (Luc. 2,21). Hodie Christus fuit circumcisus et secundum legem fuit ei nomen impositum scilicet Iesus ut scribit Luc. Illud autem nomen est mirae dignitatis
362v Vidi angelum volantem per medium celum habentem eangelium aeternum … (Apoc. 14,6). Nos non possumus cognoscere spiritualia
363v Flores apparuerunt in terra nostra (Cant. 2,12). Hoc verbum convenienter ipsi nunc instanti cum apparuit flos omnium virtutum scilicet Iesus