Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=29457 
Innsbruck, Universitäts- und Landesbibliothek Tirol (ULBT), Cod. 785
SERMONES, V. A. HIERONYMUS DE SALZBURG
Olim: II 4 D 14 S. 2    Papier   251 Bl.   210 × 145   Tirol (?), 2. Viertel 15. Jh.
Provenienz/Letztbesitzer: Stams, Zisterzienserstift
Handschrift aus 2 Teilen zusammengesetzt: 1  (1-142) um 1440/1445; 2  (143-251) 2. Viertel 15. Jh.
Die folgenden Daten sind Auszüge aus dem gedruckten Katalog der Handschriften der Universitäts- und Landesbibliothek Tirol in Innsbruck. Diese Daten, insbesondere die Bibliographie, werden in manuscripta.at laufend korrigiert und ergänzt. Addenda und Corrigenda zum gedruckten Register finden Sie hier.

 Volldigitalisat
 Wasserzeichen:  Metadaten zu Teil 1, Teil 2  |  Vorschau Bilder zu Teil 1, Teil 2  |  Einzelbilder: fol. 4, 6, 18, 30, 40, 42, 184, 208, 239, 244.
Wissenschaftliche Beschreibung: Kat. Innsbruck 8, 454-464 (online).

Teil 11-142   Papier   um 1440/1445
Lagen: Zwischen Bl. 52 und 53 ein kleiner Papierstreifen eingehängt.
Schrift:
(1-142) Schriftraum: 145/160 × 80/95    Zeilenzahl: 27-31   
Schriftart: Bastarda
Ausstattung: Rubriziert   
Teil 2143-251   Papier   2. Viertel 15. Jh.
Schrift:
(143-251) Schriftraum: 150/155 × 95/100    Zeilenzahl: 31-34   
Schriftart: Bastarda
Nachträge am HDS von späterer Hand (wie Bl. 1r).
Ausstattung: Rubriziert   

Einband: Tirol     15. Jh.     Gotisch     Streicheisenlinien        


Aufgrund des Titelschildchens und der römischen Zahl (Signatur?) am Rücken wohl aus Stams, 1808 anlässlich der vorübergehenden Aufhebung des Klosters der ULBT übergeben. Am Spiegel des VD alte radierte Signatur der ULBT II [...] D [...].
Vorbesitzer: Stams, Zisterzienserstift (?) , bis 1808
Bearbeitung: Universitäts- und Landesbibliothek Tirol; Katalogbeschreibung: Petra Ausserlechner 2014
Digitalisierung und Dateneingabe: Universitäts- und Landesbibliothek Tirol: Projekt Libri Stamsenses 2023-2024 - Kulturerbe digital
Wasserzeichen: Maria Stieglecker (ÖAW)

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"Kat. Innsbruck 8", "Schneyer–Hödl", "Schneyer, Wegweiser"
alle Initien
(1r) Historia de s. Nicolao.
   1
1r Post homo Mirrea civitate electus est in episcopum per vocem caeli et sic multis miraculis signis et virtutibus nautis ipsum invocantibus vivus apparuit et sedavit stillet ventos
(1v) Leer.
(2r-141r) Sermones de sanctis.
   41
2r Ambulans Iesus iuxta mare vidit duos fratres … (Matth. 4,18). Ista verba scribit nobis Matthaeus de tempore quo dominus transivit hic in humana natura volens augere salutem humani generis, hanc salutem dominus augmentavit matris cum congregatione sanctorum et cum electione apostolorum duorum
5v Non est inventus similis illi … (Eccli. 44,20 und 22). Ista verba applicantur sancto Nicolao cuius festum hodie gerimus qui tantae felicitatis fuit in vita sua
8v Thomas autem unus … Ioh. (20,24). Istud evangelium legitur de sancto apostolo Thoma cuius festum hodie gerimus cui dominus maxime ostendit misericordiam suam
14r Stephanus autem plenus gratia … (Act. 6,8). In hiis verbis notificat nobis Lucas evangelista vitam sancti Stephani qui fuit protomartyr effundendo sanguinem in fide catholica
16v Dilectus meus candidus rubicundus electus ex milibus. Cant. (5,10). Ista verba possunt applicari sancto Iohanni apostolo et evangelistae cuius festum hodie gerimus qui cum sua sanctitate meruit fieri specialis amicus
19r [Ecce] Angelus [domini] apparuit in somniis Ioseph dicens … (Matth. 1,20). Istud evangelium scribit nobis Matthaeus de insidiis Herodis quas habuit adversus infantiam salvatoris
21r Postquam consummati sunt dies octo … Luc. (2,21). Istud evangelium legitur de octavo die nativitatis Christi et hunc diem cum tali devotione colere debemus sicut ipsum diem in quo Christus natus est
24r Vas electionis est mihi ut portet nomen meum … Actuum IX (15). Ista verba applicantur sancto Paulo apostolo cuius hodie festum gerimus qui ab initio non fuit unus ex duodecim apostolis
26r Postquam impleti sunt dies … Luc. (2,21). Istud evangelium legitur de XLo die nativitatis Christi sicut beata virgo Maria transivit in Ierusalem et fecit quem admodum facere solent reginae huius mundi
29r Tu eris super domum meam (Gen. 41,40). Ista verba recepta sunt ex Genesi et applicantur sancto apostolo Petro cuius festum hodie gerimus quem dominus prospexit cum tanta sanctitate quod
32r Certe videtis quem elegit dominus quoniam non sit similis illi in omni populo. Primo Sam. X (24). Ista verba applicantur ipso Saul regi et per ista verba etiam collaudabitur merito sanctus Matthias
34v Missus est angelus Gabriel … (Luc. 1,26–27). Istud evangelium scribit nobis Lucas de exordio nostrae redemptionis ac de laudabili die beatae virginis Mariae
38v Nimis honorati sunt amici tui … (Ps. 138,17). Ista verba dicta sunt per prophetam de omnibus quos Deus feliciter prospexit in hoc mundo corporaliter et spiritualiter quatenus ipsi promereri possunt
49r Benedictum lignum per quod fit iustitia. Verba Salomonis (14,7). De festivitate hodiernae diei sanctae crucis quod est lignum in quo nos dominus redemit et est admirabile signum
52v Quis vestrum habebit amicum et ibit ad illum … Luc. (11,5–6). Istud evangelium legitur in diebus rogationum in quibus quilibet hominum debet Deum exorare
57r Recumbentibus undecim discipulis apparuit illis … Marci (16,14). Istud evangelium legitur de solemnitate praesentis diei in qua nos dominus cum sua ascensione provocavit regnum caelorum quod quilibet homo mente et corde caelestibus debet habitare
60r Emitte spiritum tuum … (Ps. 103,30). Ista verba applicantur hodiernae festivitati scilicet spiritui sancto absque eius grata non possumus facere aliquid quod proficiat nobis ad vitam aeternam
63r Memoriam fecit mirabilium suorum misericors … (Ps. 110,4–5). Ista sunt verba psalmistae et congruunt hodiernae festivitati sicut hodie et per octavam tenemur venerare (!) verum et preciosum corpus domini nostri Iesu Christi
66r Iustorum animae in manu Dei sunt et non tangat illos tormentum malitiae. Sapientiae (3,1). Ista verba possunt applicari sancto Vito et suis sodalibus quorum hodie festum gerimus. Ipsi enim fuerunt sanctitatis vitae cum qua meruerunt amicitiam Dei
69v Exaaurgens Maria abiit in montana … Luce (1,39–40). Istud evangelium legitur de novo festo visitationis beatae virginis quam Deus pater elegit quatenus ipsa efficeretur genitrix sui unigeniti filii domini nostri Iesu Christi quem ipsa concepit a spiritu sancto
73r Induite vos armatura Dei ut possitis stare adversus insidias diaboli. Phil. VIII (recte: 6,11). In hiis verbis apostolus notificat omnibus qui iuxta vocationem fidei oportent et debent pungnare pro regno Dei quorum unus fuit sanctus Georius cuius festum hodie colimus
76v Reformans me ex utero servum sibi (Is. 49,5). Ista verba sunt recepta ex propheticis Isaiae et dicta sunt de sancto patriarcha et propheta Iohanne Baptista domini cuius festum hodie gerimus quem dominus prae omnibus sanctis elegit quatenus suus praecursor existeret
79v Non est inventus similis illi qui conservaret legem. Ideo iure iurando … Libri Sapientiae. (Eccli. 44,20 und 22). Ista verba applicantur Udalrico cuius festum hodie gerimus qui in diebus suis placuit Deo et prospexit se virtuosis operibus
82v Fecit Deus duo luminaria … (Gen. 1,16). Ista verba recepta sunt de Veteri Testamento ex Genesi. Postquam Deus creavit caelum et terram postea fecit lucem. Insuper divisit lucem a tenebris
86r Mulierem fortem quis inveniet. Proverbiorum ultimo (31,10). Salomon in spiritu scrutatus est stabilem et fortem mulierem et eam temporibus suis olim in veteri lege invenire non potuit quia
89v Constitues eos principes super omnem terram et memores erunt nominis tui domine (Ps. 44,17–18). Ista verba possunt applicari sanctis apostolis quibus dominus fecit precise sicut solent facere mangni domini suis familiaribus ipsis dominis adhaerentibus
93r Babylon dilecta mea posita est mihi in miraculum (Is. 21,4). Ista sunt verba Isaiae XXI et applicantur sanctae Mariae Magdalenae que circa initium fuit peccatrix et postea
99v Disrupisti vincula mea tibi sacrificabo hostiam laudis (Ps. 115,16–17). Ista sunt verba prophetae David et possunt applicari sancto Petro apostolo qui mancipatus fuit carceri Herodis qui decollavit sanctum Iacobum
103r Probasti cor meum et visitasti nocte igne me examinasti. David (16,3). Ista verba applicantur sancto Laurentio martiri cuius festum hodie gerimus qui ferventissime dilexit Deum
106v In voluntate tua deduxisti me et cum gloria suscepisti me (Ps. 72,24). Verba David et applicantur beatae Mariae virgini cuius festum hodie gerimus et ipsa multipliciter in hiis verbis gratias agit Deo de beneficiis ei inpensis spiritualiter in hora temporalis mortis
110r Astitit regina a dextris tuis in vestitu deaurato. Ps. (44,10). Ista verba dixit propheta de solemnitate gloriosae virginis cuius festum assumptionis hodie peragimus quam omnipotens Deus providit et elegit et exaltavit. Providit eam multis gratiis
113r Ficum meam decorticavit. Iohel primo (7). Ista verba possunt applicari sancto apostolo Bartholomaeo cuius festum hodie gerimus qui placuit Deo in sanctitate vitae et sustinuit
115v Quae est ista quae ascendit sicut aurora consurgens pulchra ut luna electa ut sol. Cant. VI (9). Ista verba applicantur hodiernae festivitati gloriosae virginis de qua multipliciter praedixerunt prophete prius quam ipsa nasceretur
119r Orietur stella ex Iacob consurget virga de Israel et percuciet duces Moab. Numeri 23 (24,17). In hiis verbis propheta novit quod nulla creatura in mundo existit que cum suis proprietatibus possit nobis signare aut notificare virtuosam vitam beatae virginis
121v Lignum forte et inputribile elegit sibi artifex sapiens. Ysa. (40,20). Verba proposita possunt exponi de sancta cruce in qua dominus mortem et passionem sustinuit et sanctam crucem nobis precioso sanguine sanctificavit
124r Beatus quem elegisti et assumpsisti habitabit in atriis tuis (Ps. 64,5). Verba David et possunt applicari sancto Matthaeo apostolo et evangelistae cuius hodie festum gerimus cui dominus magnam gratiam contulit
127v Angeli eorum in caelis semper vident faciem patris mei. Mt. (18,10). Ista verba dixit dominus de sanctis angelis quorum hodie festum gerimus quos semper venerare (!) debemus. Eo quod nobis suffragantur
130v Ego vos elegi de mundo ut eatis et fructum afferatis. Ioh. (15,16). Ista verba possunt applicari sanctis apostolis Simoni et Iudae quibus dominus magnam gratiam contulit et non eos tantum vocavit sed etiam elegit
134r Vos ergo filii confortamini et viriliter agite in lege quia in ipsa gloriosi eritis etc. (1.) Maacabaeorum (2,64). In hiis verbis princeps certaminis ammonuit filios suos quatenus sine timore pungnarent pro domino
136v Anima mea turbata est valde et tu domine usquequo. Verba psalmistae (Ps. 6,4). Ista verba dicit quaelibet anima quae in venialibus peccatis discessit et poenitentiam sibi iniunctam super mortalia peccata
140r Cognovit eum dominus in benedictionibus et conservavit illi misericordiam suam (Eccli. 44,26–27). Ista verba applicantur sancto Martino cuius festum hodie gerimus qui in hoc saeculo fuit custoditus a peccatis et cogitavit ac anhelavit quatenus tota vita sua penitus Deo placeret
(141v-142v) Leer.
(144r-247r) Hieronymus de SalzburgRustilogus. Sermones de tempore (Schneyer–Hödl Nr. 68–121 ohne Nr. 97. Schneyer, Wegweiser 194).
   53
144r Ecce rex tuus venit tibi pius et mansuetus (Matth. 21,5). Ista verba leguntur in evangelio hodierno et non sunt tantum modo verba ewangelistae sed etiam prophetae Isaiae qui cognovit
145v Erunt signa in sole et luna et in stellis ... (Luc. 21,25-26). Istud evangelium describit nobis Lucas de praesenti tempore in quo dominus transivit hic in humana natura tunc dominus loquebatur ipsis discipulis ...
147v Cum audisset Iohannes in vinculis (Matth. 11,2). Istud evangelium scribit nobis beatus Matthaeus de tertio adventu domini ubi unusquisque post mortem reddit rationem prout in corpore gessit ...
149r Gaudete in domino semper iterum dico gaudete (Phil. 4,4). Ista verba scribit nobis egregius doctor Paulus de instanti gratioso tempore quo dominus dignatus est venire ad omnes homines ...
150v Erant pater Ihesus et mater mirantes super hiis quae dicebantur de illo (Luc. 2,33). Istud evangelium legitur de infantia salvatoris cum qua praesentatus fuit in templo ...
152v Cum factus esset Iesus annorum duodecim (Luc. 2,42). Istud evangelium scribit Lucas de vehementi dolore et tristitia quam habuit Ioseph et Maria ...
154r Nuptiae factae sunt in Chana Galilaeae et erat mater Ihesu ibi (Ioh. 2,1). Istud evangelium legitur Iohannis de primo signo quod dominus fecit per quod ostendebat gloriam suae deitatis ...
156r Cum descendisset Iesus ... (Matth. 8,1). Istud evangelium scribit nobis Matthaeus de magna misericordia et gratia qua dominus largissime succurrere dignatus est exsistentibus in tribulationibus ...
157v Ascendente Iesu in naviculam secuti sunt eum discipuli (Matth. 8,23). Istud evangelium scribit nobis Lucas de magna gratia et misericordia Dei quam dominus vult impertire omnibus eum in tribulationibus invocantibus ...
159r Simile est regnum caelorum homini paterfamilias ... (Matth. 20,1). Istud evangelium scribit nobis evangelista de tempore quo dominus transivit hic in humana natura dans exemplum per unam similitudinem illis qui ...
160r Exiit qui seminat seminare semen suum ... (Luc. 8,4). Istud evangelium legitur de tempore quo dominus transivit hic in humana natura. Ipse enim dedit exemplum suae divinae doctrinae ...
162r Venite ad me omnes qui laboratis ... (Matth. 11,28). Ista sunt verba Christi per ipsum prolata dum transivit in humana natura et applicantur ad omnes homines in afflictione et tribulatione exsistentes ...
164r Ductus est Iesus in desertum ... (Matth. 4,1-2). Istud evangelium scribit nobis Matthaeus de inimicitia diaboli quam habet adversus omne genus humanum ...
166r Egressus Iesus secessit in partes Tyri et Sidonis ... (Matth. 15,21-22). Istud evangelium legitur de diabolica vexatione. Quicumque ab eo possidetur talis oportet multis virtuosis operibus Deo adhaerere ...
168r Erat Iesus eiciens daemonium ... (Luc. 11,14). Istud evangelium scribit Lucas in tertia dominica tempore paenitentiae et de inimicitia diaboli qui semper nititur persequi et debilitare hominem ...
170v Abiit Iesus trans mare ... (Ioh. 6,1). Istud evangelium legitur ad consolationem omnium hominum qui usque huc observaverunt ieiunium afflixerunt se negotio ...
173r Dixit Iesus turbis Quis ex vobis arguet me ... (Ioh. 8,46). Istud evangelium scribit nobis Iohannes de isto tempore sicut salvator noster habitavit nobiscum in hoc mundo in humana natura in vita perfecta et sancta ...
175v Cum appropinquarent Ierosolime ... (Matth. 21,1-2). Istud evangelium scribit nobis Marcus (!) de initio passionis domini sicut ipse dedit se in manus et potestatem suorum inimicorum ...
177v Maria Magdalena et Maria Iacobi et Salome ... (Marc. 16,1). Istud evangelium legitur de venerabili die resurrectionis domini sicut illae tres mulieres aromata comparaverunt
179v Euntes duo ex discipulis Iesum ibant (Luc. 24,13). Istud evangelium scribit nobis Lucas de resurrectione domini sicut ipse quarta vice apparuit suis discipulis die paschae ostendens et probans se esse
181r Stetit Iesus in medio discipulorum suorum ... (Luc. 24,36). Istud evangelium scribit nobis Lucas de resurrectione domini nostri Iesu Christi qui est restaurator omnium hominum et abstulit nobis maledictionem ...
183r Cum sero esset una sabbatorum ... (Ioh. 20,19). Istud evangelium scribit nobis Iohannes evangelista de quinta apparitione quae facta est in die paschae sicut dominus manifestavit se discipulis suis ...
184v Ego sum pastor bonus ... (Ioh. 10,11). In hoc evangelio notificat nobis Iohannes magnam gratiam quam nobis dominus ostendit multipliciter nos defendendo ab insidiis diaboli de quo dominus loquitur in praesenti evangelio ...
186v Modicum et non videbitis me ... (Ioh. 16,16). Haec verba scribit nobis evangelista de tempore in quo enim dominus voluit transire de hoc mundo in nocte ...
188v Vado ad eum qui me misit ... (Ioh. 16,5). Istud evangelium scribit evangelista de tempore quo dominus voluit transire ab hoc saeculo et manifestavit discipulis suis qualem essent habituri vitam post ascensionem suam
191r Usque modo non petistis quidquam in nomine meo (Ioh. 16,24). In his verbis corripit dominus illos homines qui accidiosi sunt verbis suis quibus impetrare debentur regnum caelorum ...
192r Cum venerit paraclitus ... (Ioh. 15,26-27). Istud evangelium legitur de adventu spiritus sancti sicut post hos octo dies missus est apostolis ...
193v Emitte spiritum tuum (Ps. 103,30). Ista verba applicantur hodiernae festivitati scilicet spiritui sancto absque eius gratia non possumus facere aliquid quod proficiat nobis ad vitam aeternam ...
195r Erat homo ex pharisaeis Nicodemus (Ioh. 3,1). In isto evangelio notantur duo. Primo visitatio Nicodemi, secundo instructio doctrinae Christi ...
198r Homo quidam erat dives ... (Luc. 16,19). Istud evangelium legitur de poena inferni quam multi promerentur exigentibus peccatis et de gaudio caeli ...
199v Homo quidam fecit cenam magnam ... (Luc. 14,16). Istud evangelium scribit nobis Lucas de tempore quo dominus transivit hic in humana natura dans nobis exemplum per quod possumus cognoscere regnum ...
201r Erant appropinquantes ... (Luc. 15,1-2). Istud evangelium scribit nobis Lucas de periculo peccati quod oritur homini in corpore et anima in ultima necessitate propter furorem corruptionis ...
204r Estote misericordes ... (Luc. 6,36). In isto evangelio docemur quid debeat omnis homo facere quid sibi sit necessarium proximo utile Deo laudabile ...
206r Cum turbae irruerunt ad Iesum ... (Luc. 5,1). Istud evangelium legitur de magno miraculo quid dominus fecit in mari cum quo vocabat Petrum et Iohannem et Iacobum quod reliquerunt omnia sequendo eum ...
207v Amen dico vobis quia nisi iustitia vestra habundaverit ... (Matth. 5,20). In hoc evangelio docet nos dominus habere dilectionem ...
209v Stipendia peccati mors gratia Dei vita aeterna (Rom. 6,23). In his verbis ostendit nobis apostolus exitum vitae in quo sequuntur cuilibet homini omnia opera sua ...
211v Attendite a falsis prophetis ... (Matth. 7,15). Dominus enim transivit in humana natura ipse fecit tamquam pius et fidelis pater ...
214v Homo quidam erat dives ... (Luc. 16,19). Istud evangelium scribit Lucas omnibus hominibus quaerentibus salutem animae et divitias aeternas ...
217r Cum appropinquaret Iesus Ierusalem ... (Luc. 19,41). Istud evangelium docet nos dominus vana gaudia mundi spernere et eius passionem quam pro nobis voluntarie sustinuit iugiter corde nostro ...
219r Duo homines ascenderunt ... (Luc. 18,10). Istud evangelium legitur de tempore quo dominus transivit in humana natura tunc vidit aliquos qui confidebant in se tamquam iusti ...
221v Exiens Iesus de finibus ... (Marc. 7,31). In hoc evangelio Marcus evangelista dat nobis cognoscere benignam misericordiam domini quia ipse efficaciter ostendit omnibus
223v Beati oculi qui vident quae vos videtis (Luc. 10,23). Istud evangelium scribit nobis Lucas de tempore quo dominus transivit hic in humana natura volens discipulos suos ratificare ...
225v Dum iret Iesus in Ierusalem pertransiebat Galilaeam (Luc. 17,11). Istud evangelium scribit nobis Lucas de tempore quo dominus hic in humana natura transivit dans exemplum illis qui debilitati sunt ...
227v Nemo potest duobus dominis servire ... (Matth. 6,24). Istud evangelium scribit nobis Matthaeus de tempore instanti in quo raro invenitur homo tam felix et sanctus ...
230r Ibat Iesus in civitatem ... (Luc. 7,11-12). Istud evangelium scribit nobis Lucas de tempore sicut dominus transivit hic in humana natura. Ipse ostendebat suam deitatem quam latebat in humanitate per magnum miraculum ...
232r Cum intraret Iesus in domum ... (Luc. 14,1). Istud evangelium scribit nobis Lucas de tempore praesenti cum dominus transivit in humana natura ipse semper sitivit salutem humani generis et affectavit illud convertere a peccatis verbis operibus ac prodigiis ...
234r Accesserunt ad Iesum Pharisaei (Matth. 21,34). Ista verba scribuntur per evangelistam sicut dominus et salvator ipse Christus transivit in hoc saeculo et pharisaei Iudaeorum sequebantur eum ...
236r Ascendit Iesus naviculam transfretavit (vgl. Marc. 9,1). Istud evangelium scribit nobis evangelista de tempore quo dominus hic in humana natura fuit et vocavit nos ad fidem sanctae matris ecclesiae cum sua sancta doctrina non tantum verbis sed etiam operibus et signis ...
237v Simile est regnum caelorum homini regi (Matth. 22,2). Istud evangelium scribit nobis Matthaeus sub quadam parabola volens sub ipsa inducere discipulos suos quatenus consequerentur suam divinam doctrinam ...
239v Erat quidam regulus cuius filius infirmabatur Capharnaum (Ioh. 4,46). Istud evangelium scribit nobis Iohannes de quodam infirmo puero quem dominus curavit cum potentia suae deitatis ...
242r Simile est regnum caelorum homini regi (Matth. 18,23). Ista verba describit nobis evangelista de extremo fine hominis quando anima separatur a corpore ...
244r Abeuntes pharisaei concilium inierunt ... (Matth. 22,15). Ista verba scribit nobis evangelista Matthaeus de tempore quo dominus transivit hic in humana natura volens suam pietatem verbis et operibus ostendere ...
245v Loquente Iesu ad turbas ecce princeps unus accessit (Matth. 9,18). Istud evangelium scribit nobis Matthaeus sicut dominus transivit hic in humana natura ostendens suam deitatem quae absconsa (!) fuit in sua humanitate ...
(247v-251v) Leer.
(HDS) Brief an einen Pfarrer in Seefeld. Mit Erwähnung eines Martin, Paffer in Flaurling, möglicherweise Martin Techtl, Pfarrer in Flaurling, belegt u.a. 1433.
   1
HDS Saepissime adqueris beneplacita cum domino pro multitudine famulandi etc. Honorabilis domine ac pater mi sincere rogo vestrae paternitati quare dignemini mihi