|
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=29468 |
Innsbruck, Universitäts- und Landesbibliothek Tirol (ULBT), Cod. 796
SAMMELHANDSCHRIFT
Olim: II 4 D 25 S. 2 Papier III, 127 Bl. 200 × 150 Süddeutscher Raum (?), 15. Jh.
Provenienz/Letztbesitzer: Stams, Zisterzienserstift
Provenienz/Letztbesitzer: Stams, Zisterzienserstift
Handschrift aus 2 Teilen zusammengesetzt: 1 (1-108) 1420; 2 (109-127) um 1454/1455
| Die folgenden Daten sind Auszüge aus dem gedruckten Katalog der Handschriften der Universitäts- und Landesbibliothek Tirol in Innsbruck. Diese Daten, insbesondere die Bibliographie, werden in manuscripta.at laufend korrigiert und ergänzt. Addenda und Corrigenda zum gedruckten Register finden Sie hier. |
Volldigitalisat 
Wasserzeichen: Metadaten zu Teil 1, Teil 2 | Vorschau Bilder zu Teil 1, Teil 2 | Einzelbilder: fol. I, 2, 4, 6, 29, 102, 120, 124.Wissenschaftliche Beschreibung: Kat. Innsbruck 8, 507-519 (online).
alle Initien
Weitere Literatur zur Handschrift (Anzahl: 8)
| Teil 1 | 1-108 Papier 1420 |
| Lagen: 3III (Vorsatzlage) + 9.VI108 | |
| Zeitgenössische Foliierung in römischen Zahlen: Bl. 97 als Bl. 95 gezählt, Fehler in der römischen Foliierung weitergeführt, daneben neuere, richtige Zählung. Mit Ausnahme der letzten Lage am Lagenanfang und -ende Kustoden in römischen Ordnungszahlen. | |
| Schrift: | |
| (1-108) Schriftraum: 155/175 × 105/110 Zeilenzahl: 32-47 | |
| Schriftart: Bastarda Vermutlich von vier Händen: 1) VDS–Bl. IIIv (Vorsatzlage); 2) Bl. 1r–96v, 99v–100v, dat. 1420 (Bl. 84v); 3) Bl. 96v–99r, 100v–103r und 108v; 4) Bl. 103v–108r. Schreiber der Vorsatzlage mit jenem aus Teil 2 identisch. | |
| Ausstattung: Rubriziert | |
| Teil 2 | 109-127 Papier um 1454/1455 |
| Lagen: VI120 + (IV–1)127 | |
| Datierung laut Wasserzeichenbefund. Gegenblatt zu Bl. 121 als Spiegel am HD aufgeklebt. | |
| Schrift: | |
| (109-127) Schriftraum: 155/175 × 105/110 Zeilenzahl: 32-47 | |
| Schriftart: Bastarda Schriftraum wie Teil 1. Mit Schreiber der Vorsatzlage übereinstimmend. | |
| Ausstattung: Rubriziert |
| Einband: 1471-1490 Gotisch Streicheisenlinien Blindstempel |
| Werkstatt: Fuchsvogelmeister IV |
| Braunes Rindsleder über Pappe mit Blinddruck. Leder v. a. am HD stark abgewetzt. Einbanddecke ursprünglich zu einer Handschrift größeren Formates gehörig, sekundär zur Bindung für VD, Rücken und HD des Cod. 796 verwendet; VD und HD gleich: drei Rahmen, von zweifachen Streicheisenlinien begrenzt, äußerster Rahmen stark beschnitten, gefüllt mit Stempel Doppeladler in Raute (Nr. 1, Schwenke I Nr. 402a), zweiter Rahmen gefüllt mit Stempel Osterlamm mit Fahne in Quadrat (Nr. 2, Schwenke I Nr. 23b), innerster Rahmen gefüllt mit Stempel Nr. 1; Mittelfeld gefüllt mit Palmette frei (Nr. 3, EBDB s018632). Reste zweier Stoffschließen, in den äußeren Ecken sowie in der Mitte des Rückens Spuren eines großen runden Beschlages. Rücken: drei Doppelbünde, oben Reste eines Titelschildchens sowie einer Bleistiftsignatur, Leder im obersten Feld abgerissen. Schnitt blau-grün gefärbt. Spiegel des VD und HD je ein beschriebenes Papierblatt, am VD Gegenblatt zu Bl. III, am HD zu Bl. 121. |
| Im Stamser Katalog (Innsbruck, ULB Tirol, Cod. 1001) aufgrund der fehlenden Signatur nicht mit Sicherheit nachweisbar, möglicherweise dem Eintrag "Pantheon de diversis materiis e. g. de arte" im Übergabekatalog unter N 6 entsprechend. Aufgrund des Inhalts (vgl. Verweis auf ordinis Predicatorum und aufgrund der engeren textlichen Übereinstimmung mit Cod. 494) wohl aus Stams und 1808 anlässlich der vorübergehenden Aufhebung des Klosters der ULB Tirol übergeben. Am Spiegel des VD alte durchgestrichene Signatur der ULBT II 4 E 7 (?). Vorbesitzer: Stams, Zisterzienserstift 
 , bis 1808, N 6 (?) |
--------------- Addenda/Corrigenda bitte melden! 
---------------
"Kat. Innsbruck 8", "Schwenke", "CCCM", "Bloomfield", "Kaeppeli", "Neuhauser, Padua", "Schneyer–Hödl", "Caplan 1934", "Charland 1936", "PL", "Thorndike-Kibre"
alle Initien
| (VDS-IIIv) | Formelsammlung. 26 | |
| VDS | ] Petentes ut si in eisdem negociis d[…]em aliquam contingat apud illos summam pecuniae mutuare eo quod propter viae periculum plene pertimuerimus | |
| VDS | Universis etc. carissimum nostrum in Christo filium fratrem portitorem praesentium quod ad partes tales gratia domus nostrae negotia procuranda remittimus universitati vestrae | |
| VDS | Universis Christi fidelibus praesens scriptum visuris scilicet N. dictus abbas talis loci Cisterciensis ordinis salutem in omni salutando vel salutatione. Exhibitorem praesentium fratrem N. sacerdotem monachum professum nostrum qui honeste et rationabiliter visionis | |
| VDS | Reverendo in Christo patri et domino carissimo N. decano vel alteri canonico ecclesiae talis [...] N dictus abbas talis loci cum devotis orationibus quid quam potest bene […] et salutis dilectionem vestram de qua semper gessimus confidentiam spiritualem | |
| Ir | Reverendo in Christo patri ac domino etc. Debite subiectionis reverentiam in omnibus tam humilem quam devotam paternitatis vestrae auxiliis et promotionibus volentes fideliter omni tempore indigere. Sinceritatem vestram praesentibus duximus | |
| Ir | Reverendo in Christo patri ac domino etc. Cum nos de monachis nostris quosdam ad maiores quosdam vero ad iuniores ordines usque ad tot N. instantibus sollemniis sacrorum ordinum maturos moribus et aetate idoneos esse | |
| Ir | Nos frater N. dictus abbas talis loci universos Christi fideles scire cupimus fratrem N. latorem praesentium de tali monasterio in talem missum ad nos in talem locum venisse et a nobis termini sui prolongationem humiliter petivisse | |
| Ir | Cum frater N. monachus a reverendo abbate suo tali ad talem locum commorandi gratia mitteretur infirmitate corporis manifesta detentus in domo nostra | |
| Ir | Exhibitorem praesentium N. famulum nostrum talem in cuius ore nostra secreta etiam secretissima etiam posuimus vestrae transmittimus honestati confidentius | |
| Iv | Sinceritatem vestram quam erga nos caritate plurima novimus efflorere affectu quo possumus supplicamus quantus (!) talem vestrum librum nobis perferendum velitis | |
| Iv | Reverendo in Christo patri ac domino etc. frater N. suus devotus talis officialis se et sua ad omnia ipsius beneplacita et mandata paternitatis vestrae gratiam quae nullis meis meritis exigentibus | |
| Iv | Licet personae vestrae notitiam non habuerimus specialem tamen conversationis vestrae fama laudabili ac magnifica ad adipiscendum eandem incitat et invitat | |
| Iv | Dominis nobilibus et honestis etc. amicis in domino carissimis vel in Christo carissimis frater N. dictus abbas talis loci salutem cum orationibus et obsequiis inde fessus quia in vestra dilectione et honestate multam habemus fiduciam et spem sinceram obsecramus nos cum multo studio et affectu | |
| IIr | Vos habebitis me in reverentia nobis exhibenda praecipuum in serviendi fidelitate sollicitum | |
| IIr | Multa sum mentis turbatione commotus et gravis (!) dolore satiatus aculeo audito quod amabilis natus vester qui mihi fuerat amicorum praecipuus | |
| IIr | Animo iocundanti vestra semper precamina | |
| IIr | Vestre (!) honoris incrementum iocundanti animo quae vestra nobis porrexistis littera dulcorosa | |
| IIr | Dulcissima nostra precamina et amena metum attingere fecimus concupitam | |
| IIv | Litteras vestras amicabili sinceritate transmissas manus recepit amica quarum lecto et intellecto tenore vobis datur rescripcio cedule | |
| IIv | Receptis litteris litteris (!) vestris gratiosis proposueram facie ad faciem vos videre sed corporalis infirmitas | |
| IIv | Affectuose recepi curiose perlegi et fiducialiter memoriae commendavi quidquid continebat epistula quam misistis | |
| IIv | Scripsimus super eo quod scitis sed cum non exaudiveritis preces nostras | |
| IIv | Quam me recolo nobis quodam tempore preces meas super quodam negotio porrexisse quae non extiterunt apud vos | |
| IIv | Quia vestrae propositum voluntatis ab arbitrio superiorum dependet. Id circo non possumus nec audemus iuxta nostri affectus plenitudinem | |
| IIv | Primo breviter sciendum quod id dictamen dicitur viciosum positione verborum cum in ipso ponuntur plures dictiones ab eadem littera incipientes | |
| IIIv | Primo si difficilis fuerit sermo et verba inusitata | |
| (1r-84v) | Pantheon (Redaktion des Textes Stephanus de Borbone: Tractatus de diversis materiis praedicabilibus) (Ed.: A. Lecoy de la Marche, Anecdotes historiques, légendes et apologues tirés du récueil inédit d’Ėtienne de Bourbon. Paris 1977, 1–449. J. Berlioz, J.-L. Eichenlaub, Stephani de Borbone Tractatus de diversis materiis praedicabilibus [CCCM 124]. Turnhout 2002. – Bloomfield Nr. 4994. Kaeppeli Nr. 3633). 3 | |
| 1r | Quoniam ordinare materias aedificationi et salutati animarum utiles quas in hoc opere intendimus proponimus | |
| 1r | Tit.: De timore mundano etc. Primus titulus de timore est et de speciebus eius quae sunt timor mundanus humanus vel naturalis servilis initialis filialis sine castus reverentia. Prima species est timor mundanus ... — ... vanitate incurrunt perpetuum supplicium etc. conversus. | |
| 84v | Expl. ... (Schlussschrift:) Explicit Pantheon anno XXo | |
| (85r-108v) | Exempelsammlung. (Vgl. Liber Lacteus, Innsbruck, ULB Tirol, Cod. 494, vgl. D. E. Mairhofer, Liber lacteus. Eine unbeachtete Mirakel- und Exempelsammlung aus dem Zisterzienserkloster Stams [Codicologia 1]. Badenweiler 2009. Zu einzelnen Exempla vgl. auch Padua, UB, Ms. 952 [aus Schnals, siehe Neuhauser, Padua 81–83]). 51 | |
| 85r | In civitate Bituricensi cum Christiani in die pasce communicarent quidam puer Iudeus cum pueris Christianorum accedens ad altarem corpus domini cum eis recepit. Reversus domum cum a patre interrogaretur unde veniret | |
| 85r | Quaedam mulier solatio viri sui omnino destituta unicum habebat filium quem tenerrime diligebat. Quadam autem die filius eius ab inimicis capitur et in arta custodia vinclatur (!) | |
| 85v | Erat quidam fur qui sepe latrocinia exercebat sed cum beatam virginem in maxima devotione haberet eam crebrius salutavit. Quadam vero vice furtum rapiens et suspenditur | |
| 85v | Fuit quidam clericus qui beatam virginem valde diligens horas eius sedule decantabat. Cum autem parentes eius obirent alium heredem non habentes cum eo ad nuptias celebrandas tenderent | |
| 85v | Pictor quidam egregius sicut Fulbertus episcopus refert. Quotienscumque imagini dyaboli depinxit eam cornutam tortuosam facere consuevit | |
| 86r | Erant duo doctores theologi quorum unus Iohannem Baptistam alter evangelistam preferebat. Tandem super haec sollemni disputatione inducta quilibet valde sollicitus erat auctoritates et efficaces rationes invenire | |
| 86v | Erat quidam monachus lubricus et valde lascivus in monasterio sancti Petri apud Coloniam. Hic cum subitanea morte fuisset praeventus daemones ipsum accurabant | |
| 86v | Refert Gregorius Tuanensis (!) quod quidam desperans laqueum sibi parabat. Nomen tamen Pauli non invocare cessabat dicens Sancte Paule adiuva me. Tunc affuit | |
| 87r | Medicus quidam peritissimus et valde devotus nomine Thomas in civitate Mecensium qui secundum ecclesiae consuetudinem beatum Thomam apostolum sibi elegerat | |
| 88r | Antistes quidam Mediolanensis Sabinus nomine vir vitae venerabilis sicut refert Petrus Ravanis in libro gestorum notabilium | |
| 89r | Scolasticus quidam Foco nomine religiosam vitam ducens beatissimam Katharinam praecipua devotione habens. Eamque crebro in sui adiutorium invocabat. Audiens vero rex Anglorum eius famam quod bonis polleret moribus | |
| 89v | Venerabilis quidam sacerdos maioris parrochiae in Traiecto beatae Katharinae devotus singulis omnis eius festum sollemniter celebravit et omnes sacerdotes quos habere poterat convivium pretiosum faciens invitabat dans unicuique duos solidos | |
| 90r | Miles quidam magnarum opum cum ex hoc saeculo migrasset per scolarem filium suum fratribus in quodam cenobio quos valde dilexerat LX marcas destinat. Rogans ut animam suam Deo suis orationibus commendarent. Praedictus ergo scolaris ductus erat ad abbatem et argentum defuncti patris sui sibi praesentavit | |
| 90v | Miles quidam ut ait Turpinus in bello Caroli Magni cum Mauris pugnaturus. Rogavit congnatum suum ut si in bello moreretur equum suum venderet et pretium pauperibus daret | |
| 90v | In monasterio quod Praesepe Christi dicitur sicut refert Hugo Cluniacensis fuit quidam monachus sui ipsius castigator durissimus Christi amator ardentissimus nomine desideratus divinorum praeceptorum non surdus auditor | |
| 91r | Quidam agricola diurno languore laborabat sed quando alleviabatur agrali opere instabat quo se et coniungem atque pueros suos pascebat. Hic erat tam tacitus | |
| 91v | Monachus quidam in episcopum electus qui cum cogeretur a suo abbate minime oboedivit. Cum autem eodem anno moreretur et sanctus abbas de morte eius plurimum tristaretur timens | |
| 92r | Puella quae in regione Sarracenorum cuiusdam magni principis filia in Christum credens ad christianissimam pertingere satagebat. Locuta est ergo cuidam militi Christiano dicens Scias me in Christum credere firmiter | |
| 92v | Vir quidam valde religiosus cum quodam tempore in quadam ecclesia parrochiali missam audiret et sacerdos qui eam celebrabat impudicus et sordidus erat vidit parvulum speciosissimum | |
| 92v | Quidam iuvenis Iudeus Parisiensis quendam clericum Christianum valde eruditum familiariter diligebat a quo etiam verbum Dei libenter ac frequenter audiebat et valde compunctus optabat | |
| 93r | Miles quidam dives et strenuus in saecularibus exercitiis id est torneamentis et hastiludiis exercitatissimus religiosos et clericos in maxima reverentia et honore habebat eisque in domo sua liberaliter ministrabat. Hic vehementer languorem incidit et post fidelem confessionem et dominici corporis perceptionem | |
| 93v | Burgensis quidam magnarum opum in extremis laborans. Cum interrogatus fuisset si oleo sancto inungi vellet respondit Obsecro nolite talia dicere quia omnes inuncti moriuntur et hiis dictis spiritum reddidit | |
| 93v | Adolescens quidam patre defuncto cum maximas haberet divitias domum cuiusdam tabernarii frequentare cepit et frequenter ludere cum taxillis multum perdens et parum acquirens. Tandem omnia que habuit vane vivendo consumpsit | |
| 94v | Miles quidam inclitus ad extremam veniens horam filium unicum habens adolescentem et bone indolis vocavit eum dixitque ei Fili dulcissime ecce vado legi naturae satis facere et omnia mea tua erunt tibi tamen tria valde utilia praecipue custodienda relinquo | |
| 95r | Quidam negotiator magnarum opum extrema agens vitae de salute animae suae cogitare cepit vocatisque filiis suis dixit Scitis quod propter vos animam meam multis subieci periculis ut ampliarem possessiones ut honeste vivere possetis et ecce moriar nihil de hiis omnibus portans mecum praeter peccata | |
| 95v | Vir quidam impius et crudelis uxorem suam honestam et sanctam sine causa dyabolo instigante pungnis et fustibus singulis vero diebus maculare non cessavit, ipsa autem in omnibus angustiis suis Deo benedicebat | |
| 96r | In Libya civitate quae est proxima civitati quae vocatur Dyspolym est imago Dei genitricis sanctae Mariae semper virginis quae non est facta manu hominis sed quasi picta | |
| 96v | Profertur in fabula quod quidam erat dives homo habens omnem sufficientiam habundanter et cum canus it plurimum mirabatur eandem. Habuit quandam fangum (!) gratia nocturnitatis | |
| 98r | Anno domini 1205 comes Leupoldus ut in quadam cronica dicitur iram regis metuens cum uxore sua in silvam fugiens in quodam tugurio latitabatur iuxta silvam dum caesar venaretur | |
| 98r | Erat quidam famosus comes et raptor grandissimus tyrannus et praedo maximus atque persecutor ecclesiae cuius castro vicinum erat quoddam monasterium in honore beatae Mariae virginis dedicatum quod idem tyrannus ita destruxit quod unus conversus vix sibi sustentari potuit | |
| 99r | [I]n dioecesi Monasteriensi (?) fuerunt duo sacerdotes fratres uterini sicut ait Rabanus qui singulas parrochias habebant sed valde dissimiles vitam agebant. Quorum unus Haymo secundus vero Petrus vocabatur. Sed Haimo et erat bibulus et gulosus | |
| 99v | [A]dolescens quidam bone indolis filius cuiusdam clarissimi comitis patre quidem orbatus sed diviciis honoribus plurimis habundans quandam ecclesiam ad honorem beatae Katherinae virginis consecratam non procul sitam a suo castro in quo libencius residebat ante diem sepissime surgens causa orationis | |
| 100v | Legitur de quadam virgine nobili quae seculum relinquens monasterium in quo quingente puellulae erant intravit et ut vere sapiens fieret stultam se simulavit in coquine ministerio exhibens se falsam nec cibum ad mensam tamen cum aliis sedens sumebat sed | |
| 101r | Fuit quidam Servulus nomine pauper rebus meritis vero dives quem longa egritudo dissolverat qui a primaeva aetate usque ad finem vitae paraliticus iacebat. Qui non solum stare non poterat | |
| 101v | Venerabilis quidam monachus nomine Martirius gratia visitationis ex suo monasterio ad aliud tendebat. Pergens ergo leprosum quendam quem densis vulneribus elefantivus morbus per membra fedaverat invenit in via volensque ad suum hospitium pergere | |
| 101v | Darius rex Persarum ascendit in cubiculo suo et dormivit et expergefactus est. Tunc tres iuvenes corporis regis custodes dixerunt | |
| 102v | Cum quidam theologus coram rege Parisius a pluribus episcopis ut loqueretur rogatus fuisset sic incepit Petrus et Paulus stulti fuerunt | |
| 103r | Frater quidam dixit seni Quid facio quia occidit me vana cogitatio | |
| 103v | [I]esus Christus filius Dei in Bethlehem unde nascitur anno Caesaris Augusti quadragesimo secundo ebdoma (corr. aus ebdomada) … veniente autem in carne Dei filio, tanta pace universus mundus gaudebat | |
| 105r | [T]empore Helenae imperatricis et filii sui Constantini homo quidam in longis muris | |
| 105v | [T]empore Conradi imperatoris scilicet anno domini milesimo vicesimo quinto Leopoldus comes ut in quadam cronica dicitur iram regis metuens cum uxore sua in quandam silvam fugiens in quodam nocte tugurio latitabat. In qua silva dum caesar venaretur nocte superveniente | |
| 106r | [I]n Aquileia fuit quidam venerandus presbyter Florentius nomine. Vir plenus fide quadam autem vice cum daemones humani generis hostes Deo permittente aerci (!) concitassent | |
| 106r | [H]ugo de Sancto Victore doctor excellentissimus et in omni scientia summus in religione devotus cum in infirmitate laboraret et nullum cibum retinere posset corpus tamen dominicum cum multa instantia postulabat sibi dari | |
| 106v | [E]st civitas grandis et populosa in extremis Saxoniae finibus qui Stadium nuncupatur non procul ab oceano super lumen Swingam sitavi (!) adycesis (!) Bremensis (!) pertinens ubi contigit in quadam die dominica hoc quod narro. Duae sunt civitates hic et inde quas predictus dividit fluvius qui locus valde est profundus et | |
| 106v | Monialis quedam solebat salutare beatam virginem cum Ave Maria quandocumque vidit eius imaginem est tentata in luxuria tamen quod volebat exiret de claustro. Cum ergo venisset ad hostium occurrit ei imago beatae virginis. Reversa ivit ad illud hostium et similiter occurrit ei et hoc contigit ei tribus vicibus | |
| 107r | [I]n regione Danorum fuit quaedam mulier meritis et humilis nomine nomine (!) Margaretha habens virum impium et crudelem qui nequaquam se maritum et comparem scilicet quasi tyranni ac persecutores crudelissimi exhibebat. Si quidem odio habebat illam propter ipsius innocentiam ac simplicitatem reputans eam fatuam ac toto die conviciis et verberibus multis et malis eam afficiens | |
| 107v | [M]agister Alanus cum esset penes montem Pessulanum et audissent vicini et milites quod tantus clericus esset et ad omnia interrogata responderet de quo consilio euntes quaesiverunt quae esset maxima curialitas | |
| 107v | [P]rinceps quidam clarissimus quidquid grandine vel tempestate de annuis proventibus sibi periit hoc totum a suis rusticis exigebat nilque penitus relaxabat dicens | |
| 108r | Scolaris quidam Parisiensis valde peritus cum pretiosis vestibus indutus esset et a sociis multum honoraretur visitatus a patre in habitu humuli timens ne socii cum contenerent si scirent eum habere patrem talem | |
| 108r | Retulit quidam sollemnis doctor quodcumque mulier viro mortuo de pauperate desperans apparuit ei diabolus dicens quod eam ditaret si suam voluntatem faceret | |
| 108v | Nota quod quidam scolaris assidue orabat beato Paulo in urbe Romana ut ei bonum daret ingenium. Et cum saepius coram imagine beati Pauli oraret | |
| (109r-110r) | Sentenzen. 3 | |
| 109r | Socrates dixit Stultum est ut imperare quis velit cum sibi ipse imperare non possit. Idem | Oriente sole consilium occidente convivium cogitato. Idem | Quod habes ita utere ut alienos non egeas. Idem. | |
| 109r | Ingenium mores animum res corpus honores | Tot perdit vero iuvenis in muliere | Ve misero iuveni qui stat subiectus amori | Non amor imo dolor est mulieris amor | | |
| 110r | Cela secreta loquere pauca verax esto mens velox iram scinde et liti cede | |
| (110r-v) | Sermo. 1 | |
| 110r | Tit.: Prothema ad sermonem. Elegit dominus Syon (Ps. 131,13). Syon interpretatur speculum quod purum est mundum exsistit et possumus per Syon intelligere (!) virginem Mariam quae pura et clara (gestrichen: est) exsistit ... — ... mihi ad loquendum et nobis audiendum. | |
| (110v-111r) | Henricus de Langenstein (de Hassia)
: Sermo de sacerdote novo (Schneyer–Hödl Nr. 111). 1 | |
| 110v | Hic est Melchisedech sacerdos Dei. Ad Hebr. 7o (1). Nota quod sacerdos debet revereri propter tres causas et dignitates. Primo quia est mediator inter Deum et hominem | |
| (111r-117r) | Iohannes Guallensis
: Ars praedicandi (Caplan 1934 Nr. 7. Charland 1936 57). 1 | |
| 111r | Ad petitionem cuiuslibet satisfaciendam iuniores praedicatores instruendam tractatus iste qui de arte praedicandi intitulatur constructus est | |
| (117r) | Honorius Augustodunensis
: Speculum ecclesiae, Auszug (PL 172, 861). 1 | |
| 117r | Quando sermonem facis (gestrichen: ut) fac ut rhetorica instruit decenti gestu pronuntiare verba composite et humiliter ... | |
| (117v-121r) | Iohannes Parisiensis bzw. Ps.-Aristoteles Latinus
: De complexionibus (Thorndike-Kibre 240). 1 | |
| 117v | Complexionum varietas sequitur varietatem suarum causarum habet propositio | |
| (121v) | Fünf Verse. 1 | |
| 121v | Diligo rhetorices quia saepe equitam caballos | Dum genus et (corr. aus est) species cogitur ire per pedes | |
| (121v-HDS) | Briefformeln. 28 | |
| 121v | Suprascriptio est pars salutationis ut in plurimum in dorso litterae collocata ... Valeas laete tibi mitto mille valete ... Episcopo: Reverendissimo in Christo patri ac domino domino R. sancte Salzburgensis ecclesiae archiepiscopo apostolicae sedis legato suo domino gratioso etc. | |
| 123r | Primo notandum est quod abbates Cisterciensis ordinis in salutationibus nulli abbati sua nomina praeponi patiuntur quantumque superiores sint | |
| 123r | Sanctissimo – In Christo patri ac domino domino N. divina providentia | |
| 123v | Appostolice (!) gratiae vestrae tenore praesentium devotissime reseramus | |
| 123v | Apostolicae gratiae qua propter vestrae quam orbi dominus proposuit universo | |
| 124r | Scientes: Quod non tali ecclesiae per vestram misericordiam celeriter succurratur ad obprobrium desolationis. Irrecuperabilis talis ecclesia deducetur | |
| 124v | Latorem praesentium de cuius industria et legalitate plene confidimus ad Romanam curiam pro quibusdam negotiis magnis et arduis destinamus | |
| 125v | Perfidiae tuae consulimus. Calliditati tuae votivae suadendo praecipimus et mandamus | |
| 125v | Sanioribus uteris consiliis in mensam alienam noli mittere falcem tuam | |
| 125v | Ad tuam et tuorum iniuriam totis proposse viribus intendimus | |
| 125v | Animo iocundanti vestra semper precamina cupio | |
| 125v | Litteras amicabili sinceritate transmissas manus recepit amica | |
| 126v | Venerabili in Christo sibi dilecto domino N. coabbati suo in tali loco frater N dictus abbas talis loci | |
| 126v | Omnibus dilectis virtutis suo merito plus dilecto fratri noto | |
| 126v | Praeamantissimo ac dilecto sibi socio N. frater N. orationes humiles et devotas in filio virginis gloriosae | |
| 126v | Reverendo in Christo patri ac domino sibi carissimo vel plurimum diligendo vel domino praesincero vel domino speciali | |
| 126v | Venerabili in Christo sibi carissimo vel reverendo in Christo patri et amico suo gratioso vel carissimo vel domino et amico praesincero domino N. vel abbati venerabili | |
| 127r | In ipsorum regione constitutis abbatis (!) non praeponatur. Si autem exteriori personae cuiuslibet caenobii | |
| 127r | Nos frater N dictus abbas talis loci fratri N. dilecto et fideli priori sui salutem et paternae caritatis affectum | |
| 127r | Viris venerabilibus et discretis iudicibus in singulari viro venerabili et discreto iudici a domino praeposito delegatis vel delegato | |
| 127r | Reverendissimo domino suo Dei gratia illustrissimo regi talis terrae frater N. dictus abbas in tali loco | |
| 127r | Viro nobili et domino in Christo carissimo vel nobili domino et honesto domino comiti tali frater N. dictus abbas talis loci totusque conventus si necesse fuerit salutem | |
| 127r | Animarum celat omnis seminat ipsum | |
| 127v | Preamantissimo ac dilecto sibi socio vel amico talis suus socius vel amicus | |
| 127v | Viro ac disciplinae floribus fulcito carissimo suo socio N. frater | |
| 127v | Reverendo patri et carissimo in domino vel reverendo patri et domino suo | |
| HDS | Nos frater N. dictus abbas talis loci totusque conventus ibidem dilecto vel dilectis sibi in Christo domino N. nobili viro et in Christo confratri carissimo et uxori suae si necesse est salutem et orationem omnem suffragium salutare. Exigente vestrae piae devotionis affectu | |
| HDS | Devotis et in Christo dilectis H. Augustinus et Elisabeth eius uxor frater N. ordinis Praedicatorum magister licet indignus salutem et ad salutis aeternae gaudia pervenire |