Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=29641 
Innsbruck, Universitäts- und Landesbibliothek Tirol (ULBT), Cod. 963
THEOLOGISCHE SAMMELHANDSCHRIFT
Olim: II 4 C S 2    Papier   I, 166 Bl.    305 × 105   Bayern, um 1405/1410 (u.a. 1408)   
Provenienz/Letztbesitzer: Schnals, Kartause
Die folgenden Daten sind Auszüge aus dem gedruckten Katalog der Handschriften der Universitäts- und Landesbibliothek Tirol in Innsbruck. Diese Daten, insbesondere die Bibliographie, werden in manuscripta.at laufend korrigiert und ergänzt. Addenda und Corrigenda zum gedruckten Register finden Sie hier.

Abbildungen von 40r61v
 Wasserzeichen:  Metadaten  |  Vorschau Bilder  |  Einzelbilder: fol. 19, 20, 75.
Wissenschaftliche Beschreibung: Kat. Innsbruck 10, 95-104 (online).
I (Vorsatzbl., Perg.) + 6.VI71(72) + VII85(86) +2.VI109(110) + (VI–1120(121)) + (VI–3133(130)) + 3.VI169(166). Bl. 121 (Gegenbl. zu Bl. 110) und Bl. 122–124 (Gegenbl. zu 130–132) herausgeschnitten (jeweils mit Textverlust). Nach Bl. 5 ein ungezähltes Blatt, Zahl 137 übersprungen, Zahl 155 doppelt. In den Lagenmitten Pergamentfälze.
Schrift:
Schriftraum: 260 × 85    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 60-65   
Schriftart: Bastarda – Marginalien
Von einer Hand, außer Blatt Ir, 146r–v, 168r–v und 169v. Verse am unteren Blattrand von mehreren Händen, 15. Jh.
Ausstattung: Illuminiert   Rubriziert   Federzeichnung(en)   
Rote Überschriften, Schlussschriften, Unterstreichungen, Auszeichnungsstriche, Paragraphenzeichen, Bl. 1r–40r Angabe des jew. Buches am oberen Blattrand. Vereinzelt Handzeichen. Ein- und zweizeilige Lombarden. Bl. 165v–166r graphische Darstellung Arbor consanguinitatis und Arbor affinitatis.

Hs. enthält 2 Fragmente
VDS   Papier   13. Jh. (?)
Doppelbl. 105 × 235, Einzelbl. 75 × 105, um 180° gedreht eingeklebt. Erhaltener Schriftraum Doppelbl. links und rechts jew. 105 × 100, Einzelbl. 75/80 × 95. Zwei Spalten, von Tintenlinien gerahmt, zu 21–22 (Einzelbl. 16) Zeilen auf Tintenlinierung.
HDS   Papier   13. Jh. (?)
Doppelbl. 100 × 235, um 90° gedreht eingeklebt, darunter Einzelbl. 80 × 100. Erhaltener Schriftraum Doppelbl. links und rechts jew. 100 × 100, Einzelbl. HDS 60 × 95. Zwei Spalten, von Tintenlinien gerahmt, zu 21–22 (Einzelbl. 12) Zeilen auf Tintenlinierung.

Einband: Bayern oder Schnals     2. Hälfte 15. Jh.     Gotisch     Schmucklos        
Einbandfragment oder Abklatsch vorhanden


Ursprünglich aus dem Besitz eines Magister Johannes Stainpeck de Bavaria an das Kloster Schnals geschenkt. Schenkungsvermerk: Iste liber est Carthusiensium montis omnium angelorum quem dedit nobis magister Johannes Stainpekch de Bavaria (Bl. 169v). Bl. Ir Besitzvermerke der Karthause Schnals: Iste liber est monasterii montis omnium angelorum in valle Snals ordinis Carthusiensis (15. Jh.) und Domus Snals (16. Jh.). Im Schnalser Katalog Cod. 915 ULBT unter Signatur E 65 eingetragen als „Variorum opuscula moralia, Ms. chart. in forma folii dimidiati“. 1784 anlässlich der Aufhebung der Kartause Schnals der ULBT übergeben.
Vorbesitzer 1: Johannes Stainpeck de Bavaria
Zum Geschenkgeber Johannes Stainpeck: 1485/86 Dekan an der Universität Ingolstadt, siehe W. Kausch, Geschichte der Theologischen Fakultät Ingolstadt im 15. Und 16. Jahrhundert (1472 – 1605), Ludovico Maximilianea (Forschungen 9), Berlin 1977, 234.
Vorbesitzer 2: Schnals, Kartause Allerengelberg , 2. Hälfte 15. Jh., E 65
Rita-Maria Neyer

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"Kat. Innsbruck 10", "PL", "CC", "CPL", "Bloomfield", "Weber, Augustinus", "HC", "GW", "Hamesse", "Hartwig", "Roth", "Shooner", "Hohmann", "Bloomfield, Suppl.", "CCCM", "BHM", "Stegmüller RB", "PLS", "Glorieux, Migne", "Walther", "H", "CIC, ed. Friedberg", "Schulte GQ"
alle Initien
(VDS) Fragmente einer Briefsammlung.
(Ir) Inhaltsverzeichnis.
(Ir) De passione Christi.
(Ir) Merkverse zur Siebenzahl.
   1
Ir Septem fac vita fer ama credas pete spera mi (darüber: septem opera misericordiae) cri (darüber: septem criminalia peccata) tri (darüber: septem tribulationes) virtus (darüber: septem virtutes) sacra (darüber: septem sacramenta) diocarismata (darüber: septem dona spiritus sancti) dotes (darüber: septem dotes animae)
(Iv) Merkverse.
   20
Iv Visus auditus gustus olfactus et tactus. (Walther Nr. 20650)
Iv Pasco poto tego visito libero condo.
Iv Instrue consule firma corrige parce fer ora.
Iv Fastus avaritia torpedo livor et ira et gula luxuria sunt septem prima cavenda. (Walther Nr. 6274)
Iv Sis pauper lugens mitis iustus miseransque sis mundo corde sis patiens pacificusque.
Iv Iussio consilium consensus palpo (darüber: id est laudo) recursus. Participans mutus non obstans non manifestans. (vgl. Walther Nr. 9990)
Iv Unum crede Deum nec vana iures per ipsum (Walther Nr. 19669). Sabbata sanctifices habeas in honore parentes (Walther Nr. 16984). Non sis occisor fur moechus
testis iniquus. Nullius nuptam nec rem cupias alienam.
Iv Est unus trinus factor dator retributor conceptus natus passus descendit ad ima surgit et ascendit veniet discernere cuncta.
Iv Ordinat et iungit baptismus firmat et ungit peccatum plangit in altari sacra tangit. (vgl. Walther Nr. 13432)
Iv Ianitor et lector adiurans lumina portans subdiaconus diaconus presbyter episcopus inde.
Iv Sapientia intellectus consilium fortitudo scientia pietas timor.
Iv Felix summa videt (darüber: id est Deum) et capit (darüber: comprehendit) et fruitur (darüber: Deo) felix.
Iv Corpus erit sanum subtileque mobile clarum.
Iv Sunt loca quinque quibus animae recipiuntur paradisus primus patrum limbus quam secundus est horum
Iv Est prudentia prima iustitia sitque secunda tertia fortitudo temperantia sit quoque ima.
Iv Fides spes caritas. (Walther Nr. 6493)
Iv Coniugium prohibet adventus hilarisque relaxat septuagesima vetatur octava pasque relaxat rogamen prohibet concedit trina magestas (!). (vgl. Hamesse Nr. 8093)
Iv Post Martis Nonas ubi sunt nova luna requiras et cum transierit bis septima, pascha patebit si cadit in lucem domini tunc summae (!) sequentem.
Iv Vult crux Lucia cineres charismata dia ut sit in augaria quarta sequens feria. (Walther Nr. 20871)
Iv Andreae festo vicinior ordine quo vis. Andream capit b. c. d. ff. g. a. ut auffert e removens festum solet hic ponere Christum.
(1r-40r) Isidorus Hispalensis Sententiarum libri (De summo bono) (PL 83, 537–738. – CC 111. CPL Nr. 1199. Bloomfield Nr. 5854).
(10r-38v) Verse und Sprüche am unteren Blattrand.
   10
10r Iudas desperans nimis confidens Origenes ... — ... ergo timor sine spe nec spes valet absque timore. (vgl. Walther, Proverbia Nr. 13099)
11r Nunc locus est flendi, locus est peccata luendi ... — ... aeterno luctu lugebit sed sine fructu. (vgl. Walther Nr. 12453. Walther, Proverbia Nr. 19352)
11v Sunt septem delendi modi qui crimina possunt ... — ... sanguis et carnis Christi perceptio digna. (vgl. Walther Nr. 18870)
14r Illa reviviscunt quae mortificata fuerunt ... — ... Cor faciunt habile minuunt tormenta iehenne (!). (vgl. Walther Nr. 8689; Walther, Proverbia Nr. 11431)
18r Augustinus: Simulata aequitas non est aequitas sed duplex iniquitas.
19v Crimen adest noctis pollutio si iacuisti ... — ... aut si debilior vacuo se ventre resolvit. (vgl. Walther Nr. 3445)
21r Est certum quod quinque modis gula damnat edentem ... — ... vel sumit cupide quod non est deliciosum. (vgl. Walther Nr. 5627; Walther, Proverbia Nr. 7345)
23r Augustinus: Flagellum Dei ne despicias sed flagellatus dic Deo gratias ... — ... in faucibus quam aeternum tormentum in visceribus.
23v Iob probat, inclinat Paulum, sese manifestat in caeco purgat Mariam, punit Herodem. (Walther Nr. 9864)
38v Dives divitias non congregat absque labore nec tenet absque metu nec deserit absque dolore. (Walther, Proverbia Nr. 6059)
(40v-61v) Augustinus Enchiridion (PL 40, 231–290. – CC 46. CPL Nr. 295. Weber, Augustinus VI/1, 74).
(61v-75r) Ps.-AugustinusSoliloquia (PL 40, 863–898. – Weber, Augustinus VI/I 164).
(75r-85v) Ps.-Augustinus (= Fulgentius Ruspensis)De fide ad Petrum, cap. 1–44 (PL 40 751–780. – CPL 826).
(85v) Notabilia de caelo.
   1
85v Primum est caelum lunae in quo solummodo luna illa stella. Secundum in quo est solum Mercurius, illa stella. Tertium in quo est solum Venus, illa stella ... — ... Theologi vero ibi ponunt caelum empirreum quod est locus sanctorum.
(85v) Notabilia de anima.
   1
85v Nota triplex est genus animae. Primum vegetativum quod est in arboribus plantis et herbis ... — ... Tertium est intellectum et est in hominibus.
(86r) De peccato mortali. Schluss eines theologischen Traktates (22 Zeilen, gestrichen), überwiegend aus Richardus de sancto Victore: Benjamin minor, cap. 31f.
   1
86r ] laborat. Quid enim iuvat iudicantem Dan populum suum assidue ... — ... subito ad turpem delectationem rapitur. Haec Richardus. Et sic ex praedictis omnibus finaliter concluditur … in delectatione mortalis peccati est peccatum mortale.
(86r-v) Nicolaus de Lyra Postilla super epistolam beati Pauli ad Romanos 5,21 (Druck u. a.: HC 10368 = GW M26502, Bd. 4. J. Coccius, Thesaurus catholicus … 2. Bielefeld 1674, 104).
   1
86r Tit.: Sequitur de peccato originali.
De originali peccato hic sunt aliqua notanda et consideranda. Primo quid sit originale peccatum ... — ... Sed cum Christo vivent in aeternum. Amen.
(86v-87r) De virginitate.
   1
86v Tit.: Sequitur scriptum de virginitate.
Quod domino Deo plus placet castitas virginalis quam continentia vidualis seu corruptio coniugalis videtur sicut patere ... — ... virginitas plus animam ornat quam ceterae virtutes naturales ac morales. Explicit.
(87r) Henricus de Langenstein (de Hassia) (?)Notabile de apparitione.
   1
87r Quaeritur quare Deus antiquis patribus in somno et non in vigilia apparuit. Respondetur quod Deus est spiritus ... — ... talium esset celebranda in crastino assumptionis vel in dominica sequenti. Fiat.
(87v-106v) Henricus Totting de Oyta De contractibus (Druck: HC 7621 = GW 10713, Bd. 4, Bl. 224aβ–253bα. – Hamesse Nr. 12665).
   1
87v Diligite iustitiam qui iudicatis terram. Scribitur Sapientiae capitulo primo (1). Audite haec gentes auribus percipite qui habitatis orbem (Ps. 49,2). Audite inquam et percipite auribus non modo corporis sed cordis et nolite obdurare corda vestra ... — ... sed si ignorante domino datum sit et ratum habuit pignus valebit etc.
(106v) Versus de Sacra Scriptura.
   1
106v Nota omnes divinae scripturae continentur in his duobus versibus: Lex vetat hortatur modo spondet
(107r-113v) Henricus de Langenstein (de Hassia) De missa bzw. De indumentis bzw. Tractatus de mysteriis missae correspondentibus passioni Christi (Hartwig 49. Roth 15, Nr. 42. Shooner Nr. 1130. Hohmann 414, Nr. 165).
   1
107r Quam brevis sit missa in verbis et in caerimoniis ... — ... satis patuit in primo tractatu. Ideo sufficiant quae dicta sunt. Deo gratias.
(113v) Nota de eucharistia.
   1
113v Nota quattuor merita consecrationis corporis Christi. Sunt haec secundum beatum Augustinum in libro de civitate Dei cibaria necessaria ... — ... in eundo et redeundo muneratur et remuneratur etc.
(114r-120v) Matthaeus de CracoviaDialogus rationis et conscientiae, unvollständig (Ed.: W. Seńko, A. L. Szafrański, Mateusza z Krakowa opuscula theologica [Textus et studia historiam theologiae in Polonia excultae spectantia II/1]. Warszawa 1974, 367–409. – Bloomfield Nr. 3136 und Bloomfield, Suppl. Nr. 3136).
   1
114r Multorum tam clericorum quam laicorum querela est non modica ... — ... possit dicere cum apostolo vivo autem [
(125r-129r) Basilius CaesariensisInformatio (admonitio) Basilii ad monachos (Hamesse Nr. 3912 bzw. 3913).
   1
125r Audi fili mi monitiones patris tui et inclina aurem tuam ad verba mea ... — ... ad faciem videns quae praeparavit Deus diligentibus se. Quod nobis praestare etc. Explicit etc.
(129r-142v) Michael de PragaDialogus de virginitate et castitate (Druck: B. Pez, Bibliotheca ascetica antiquo-nova 2. Ratisbonae 1723 [Neudruck: Farnborough Hants 1967], 96–170. – Bloomfield Nr. 5403).
   1
129r Semper quidem frater dilectissime ut nosti delectatus sum ... — ... utique virginitatem nuptiis praeferam quamdiu vivam. Vale frater mi carissime in domino Iesu Christo.
(129v) Fructus Veneris, drei Verse am unteren Blattrand (vgl. Walther Nr. 20651).
   1
129v Alloquium visus tactus quoque basia risus
(132v) Zwei Verse am unteren Blattrand (Walther Nr. 13865).
   1
132v Pauper mensa labor somnus brevis aspera vestis lux misericordiam removent munditiam quae creant.
(143r-v) Ps.-Bernhardus Claraevallensis (= Bernardus Silvestris)Epistola 456. De cura rei familiaris (PL 182, 647–651).
(144r-v) De corpore Christi (Parallelüberlieferung: u. a. Innsbruck, ULBT, Cod. 285, 109r; St. Florian, Stiftsbibl., Cod. XI 17 A, 206va).
   1
144r Corpus Christi multis de causis elevatur a sacerdote in missa. Prima causa est ad gratiam Dei patris ... — ... non enim fuit tanta exultatio heri et nudius tertius Amen.
(144v-145r) Honorius Augustodunensis Speculum Ecclesiae, Exzerpt „De oratione dominica“
(PL 172, 819C–823B. – Bloomfield Nr. 8083).
   1
144v Carissimi orationes vestras cottidie mane et sero et omni tempore quo potestis ad Deum facere debetis ... — ... Gradum intellectus apprehendimus si mente spiritualia et caelestia inquirimus. Quod nobis praestare etc. Explicit.
(145v-146r) Ps.-Augustinus (= Adso Dervensis)De antichristo (PL 40, 1131–1134. PL 101, 1291C–1298B. CCCM 45, 22–29. – BHM III 656. Weber, Augustinus VI/1 33. PLS 2, 1369. Stegmüller RB Nr. 880,2).
   1
145v De antichristo scire volentibus primo dicamus quare sic vocetur ... — ... autem Dei manet ea hora in qua saeculum iudicabit quod ante saecula iudicandum esse praefixit. Amen.
(146r) Iohannes Duns Scotus (?)Erklärung zu Matth. 6,33.
   1
146r Primum quaerite regnum Dei et iustitiam eius et omnia adicientur vobis (Matth. 6,33). Illa auctoritas debet sic intellegi primum id est in principio ... — ... omnes erant et non intelligunt auctoritatem.
(146r-v) Bernardus Claraevallensis (?)Erklärung zu Matth. 6,33.
   1
146r Omnis homo qui vult Deo placere primo et principaliter opera sua discutiat videlicet utrum liceant deceant et expediant ... — ... inherere cruci eius fortiter ac fideliter insistere.
(146v) Nota de fide.
   1
146v Fideliter Deo insistere est fidem catholicam firmiter credere ... — ... tendens Ecclesiastici labor stultorum affligit eos.
(146v) Nota de constantia.
   1
146v Et sic notandum quod stabilitas est animi constantia firma et in proposito perseverans cum vera fide et contritione cum satisfactione ... — ... proponimus in voluntate Dei et hoc est quaerere regnum Dei.
(146v) De contemptu mundi, 27 Verse (vgl. Walther Nr. 18003. Parallelüberlieferung: Innsbruck, ULBT, Cod. 129, 35ra; Cod. 959, 38r. Vgl. Melk, Stiftsbibl., Cod. 1652, 206r).
   1
146v Si tibi divitias quaeras per cuncta quid inde mirificas gemmas et aromata multa quid inde ... — ... Haec non praetereunt tecum sed ad aethera vadunt.
(146v) De morte, drei Verse (Walther Nr. 11275).
   1
146v Mors tua mors Christi fraus mundi gaudia caeli et dolor inferni haec sunt meditanda tibi crimina non nota manifestat compatriota.
(147r-153v) Alcherus Claraevallensis (= Ps.-Augustinus)De diligendo Deo (PL 40, 847–864, Z. 8. – PLS 2, 1365. Weber, Augustinus VI/1 57. Glorieux, Migne 27).
(153v-158r) Ps.-AugustinusSuspiria (in Anlehnung an Ps.-Augustinus = Iohannes Fiscamnensis: Meditationes, Auszüge ab cap. 12) (PL 40, 909. – Glorieux, Migne 28. Weber, Augustinus VI/1 116, Nr. 5, II 113).
   1
153v Summa trinitas virtus una et indiscreta Deus noster Deus omnipotens ... — ... tu es pastor meus et salus mea aeterna Iesu Christe qui cum Deo patre et spiritu sancto vivis et regnas Deus per omnia saecula saeculorum Amen.
(158r-159r) Ps.-Augustinus (= Ps.-Hildefonsus)Sermones dubii, sermo 13 (PL 96, 280–283. – Weber, Augustinus VI/2 113. CPL 1251).
(159v-160r) Ps.-Augustinus (= Caesarius Arelatensis)De honestate mulierum = Sermo app. 293 (PL 39, 2301–2303. CC 103, 180–184. – CPL Nr. 368. Weber, Augustinus VI/1 92, II 113. Hamesse Nr. 21679).
   1
160r Expl.   ... pedes meos ipso domino nostro Iesu Christo mediatore Dei et hominum miserante cuius misericordia plena est terra Amen. Explicit.
(160r) Bernhardus Claraevallensis (?)De mulieribus, fünf Verse (Walther Nr. 502).
   1
160r Adam Samsonem David regem et Salomonem ... — ... intoxicat, per tactum contemnat. Haec Bernhardus.
(160v-162r) Ps.-AugustinusDe contemptu mundi (PL 40, 1215–1218. – PLS II 1370. Weber, Augustinus VI/1 51, Nr. 4, VI/2 113. Glorieux, Migne 30).
(162r-163v) Ps.-Augustinus (= Eusebius Gallicanus)De beato latrone = Sermo app. 154 (= Eusebius Gallicanus, Sermo 23 [24] (PL 39, 2043–2047. CC 101, 179–290. – CPL Nr. 966. Weber, Augustinus VI/1 106, VI/2 113).
(163v-167v) Iohannes AndreaeLectura super arboribus consanguinitatis et affinitatis (H 1026 = GW 1683. – Ed.: CIC, ed. Friedberg I 1425–1436. – Schulte GQ II 215f.).
(168r) De oratione.
   2
168r Causae quare non exaudiuntur orantes plures sunt aut ex meritis culparum orantis (Is. 1,15). Cum multiplicaveritis orationem non exaudiam vos ... — ... conversatio ut ea tantum petantur a domino quae ipse novit magis expedire etc.
168r Gregorius: Impossibile est multorum preces non exaudiri.
(168v) Nota de Poenitentia.
   1
168v Quis revolvet nobis lapidem ab hostio monumenti. Moraliter hic lapis designat poenitentiae pondus ad quod aspicientes ad Deum converti timere incipiunt ... — ... Ipse enim ait Mt. XI. Iugum enim meum suave est et onus meum leve scilicet gratia Dei de hac.
(168v) Augustinus De civitate Dei, L. 14, cap. 13, 2 (PL 41, 422, Z. 18–23).
   1
168v Augustinus: Audeo dicere superbis esse utile cadere in aliquod apertum et manifestum peccatum ... — ... praesumpsit quia ergo misericors salvator quotienscumque ceciderimus in malum idem facit in nobis quod in peccato amisimus amorem in nobis excitando.
(169v) Federproben.
   1
169v Prima canit feria credo similis ista crux et terribilis Christus cum virgine matre
(HDS) Fragmente einer Briefsammlung.