Beschreibung ausdrucken Permalink: https://manuscripta.at/?ID=30319
Heiligenkreuz, Zisterzienserstift, Cod. 153
EXPOSITIO IN APOCALYPSIM. HUGO DE S. VICTORE. PETRUS ABAELARDUS. EXCERPTA VARIA
Pergament   135 Bl.   275×195   Heiligenkreuz, 1134-1147/Mitte 12. Jh.   
 Volldigitalisat
Literatur zur Handschrift: Gsell 1891, 159-160 (online).C. J. Mews, Peter Abelard's (Theologia Christiana) and (Theologia 'Scholarium') re-examined. Recherches de théologie ancienne et médiévale 52 (1985) 109-158, zur Hs. besonders 140 ff.Constant J. Mews, Peter Abelard, in: Authors of the the Middle Ages. Historical and Religious Writers of the latin West. Vol. II, Nos. 5-6. General editor P. J. Geary. London 1995, 1-88, erwähnt die Hs. S. 56.Stammberger 2007, 252, 255.Guy Lobrichon, L'Apocalypse en débat: entre séculiers et moines au XIIe siècle (v. 1080-1180), in: L'Apocalisse nel Medioevo. Atti del Convegno internazionale dell'Università degli studi di Milano e della Società Internazionale per lo Studio del Medioveo Latino (S.I.S.M.E.L). Gargnano sul Garda, 18-20 maggio 2009. Cur. Rossana Eugenia Guglielmetti (Millennio medievale 90). Firenze 2011, 403-426.Thomson 2012, 139.Egger 2014 105.Haidinger—Lackner 2015, 18.

"Gsell 1891", "Stammberger 2007", "Thomson 2012", "Egger 2014", "Haidinger—Lackner 2015", "RB", "Bloomfield", "PL", "Goy", "SC", "CCCM", "RS", "CC", "CPL", "SBO", "BGOC", "CSEL", "Schneyer", "Walter, Init."
alle Initien
(1ra-54vb) Expositio in Apocalypsin (RB 10401). zum Initium auf 1rb vgl. RB 9452.
   4
1ra Tit.: Incipiunt glose super Apocalipsin. Sancti spiritus assit nobis gratia. — Apocalypsis. Subauditur: Haec est. Sed hunc modum locutionis... — ...hoc est, ubi dicit: Mittens servo suo Iohanni.
1rb Tit.: Incipitur. — Apocalypsis est revelatio. Hanc revelationem eo tempore Iohannes videre meruit quo in Patmo insula ob evangelii praedicationem arcebatur exilio... (RB 9452)
5va Et angelo Ephesi. Quod sic continuatur. Superius dixi quia ego eram primus et novissimus... (RB 10401)
25vb Ecce vidi alium angelum fortem, id est inexpugnabilem, descendentem... - ...remissio peccatorum collata ab eo cuius adventum sic exoptatis. Sit. Cum omnibus vobis. Fidelibus. Amen. Explicit.
(55ra-68ra) Rationale de aliquibus pertinentibus ad divinum officium.
Ein Text mit demselben Incipit in Graz, UB, Cod. 351, 1va-5rb; der Text der Grazer Handschrift jedoch gegenüber dem vorliegenden Text an verschiedenen Stellen gekürzt. Weitere Überlieferung z. B: Besançon, Bibliothèque municipale, Ms. 187, 69r-75v (Mitte 12. Jh. ?), Explicit abweichend, vgl. E.-G. Ledos, Un nouveau manuscrit du poème d'Achard d'Arrouaise sur le Templum Domini. Bibliothèque de l'École des Chartes 77 (1916) 58-73, besonders S. 61.
   1
55ra Tit. des 14. Jh.: Rationale de aliquibus pertinentibus ad divinum officium. — Legitur in ecclesiastica historia quod Nabuchodonosor rex Babyloniae bellica manu Hierusalem invaserit et expugnaverit... — ...quia peracto iudicio videbitur deus facie ad faciem, erit enim deus omnia in omnibus. Amen. Explicit.
(68ra-68va) Expositio orationis dominicae (Ed. J. M. Hanssens, Amalarii episcopi opera liturgica omnia III. Liber de ordine antiphonarii. Eclogae de ordine romano, appendix tomi I et II, indices [Studi e testi 140]. Città del Vaticano 1950, 312, Z. 37-313, Z. 24. Bloomfield 8910).
   1
68ra Prima petitio est: Pater noster qui es in caelis. In qua petimus sapientiam caelestem. Secunda: Adveniat regnum. Ubi petimus intellegentiam credulitatis... — ...his ergo septem petitionibus septem diaconi conveniunt.
(68va-69vb) De verbis Graecis baptisterii quomodo vertantur in Latinum.
Teil des Ordo in Sabbato sancto, abgedruckt bei M. Gerbert, Monumenta veteris liturgiae alemannicae II. St. Blasien 1779, 210-211; der Text der Handschrift vom Druck bisweilen geringfügig abweichend.
   1
68va De verbis Graecis baptisterii quomodo vertantur in latinum. Baptizo te idem intinguo te. Electus a deo coronatus... - ...qui fuit per baptismi gratiam vitae donatus aeternae. Amen.
(69vb-72vb) Hugo de Sancto Victore Miscellanea I, 171, De naturis ignis et speciebus (PL 177, 567-572. Goy 453-457 [nennt die Hs. S. 455]).
   1
69vb Tit. des 14. Jh.: De multiplici significacione ignis. — Tres sunt naturae ignis, quod nascitur, quod pascitur, quod depascitur... — ...usque ad imaginem divinae similitudinis currit. Amen.
(72vb-75ra) Hugo de Sancto Victore De quinque septenis (PL 175, 405-410; SC 155, 100-118. RB 3849 [nennt die Hs.]; Goy 368-382 [nennt die Hs. S. 371]).
   1
72vb Tit. des 14. Jh.: De quinque septenis. — Quinque septena frater in sacra scriptura reperi, quae volo, si possum, sicut postulasti, prius sigillatim enumerando ab invicem distinguere... — ...memento mei. Gratia dei sit tecum. Quae sunt dicenda ante principium.
(75ra-76rb) Hugo de Sancto Victore De sacramentis christianae fidei, Prologus libri prioris, cap. 1-7 (PL 176, 183-185D; Hugonis de Sancto Victore De sacramentis christianae fidei cura et studio R. Berndt [Corpus Victorinum. Textus historici 1). Münster 2008, 31, Z. 15-34, Z. 20. Goy 133-172 [ohne Nennung der Hs.]).
   1
75ra Tit. des 14. Jh.: Sacra scriptura tractat de tribus videlicet de opere condicionis, lapsu et de restauracione. — Quisquis ad divinarum scripturarum studium erudiendus accedit, primum considerare debet... — ...quae iure nomine divinitatis censetur, scriptura consistit.
(76rb-82vb) Hugo de Sancto Victore De beatae Mariae virginitate, cap. 1-2, excerp. (PL 176, 859C-872A; Hugues de Saint-Victor , L'oeuvre de Hugues de Saint-Victor. 2. Super Canticum Mariae. Pro Assumptione Virginis. De beatae Mariae virginitate. Egredietur virga, Maria porta. Ed. B. Jollès. Turnhout 2000, 190, Z. 115-236, Z. 758. Goy 116-123 [ohne Nennung der Hs.]).
   1
76rb Tit. des 14. Jh.: De triplici coniugio. — Discutiamus, ut postulas, quid sit coniugium, et ex eius diffinitione proposita consideremus, si simul esse potuerunt... — ...nam quia in corde eius amor spiritus sancti singulariter ardebat.
(83ra-87va) Petrus Abaelardus Theologia Scholarium (CCCM 12, 401-437 [Beschreibung der Hs. auf 377-379]. RS 625 [nennt die Hs.]; RB 6374 [nennt die Hs.]). Recensio brevis, redactio I, nr. 1-89 (mit Lücken; vgl. die Zusammenstellung in CCCM 12, 395-397); die fehlenden Passagen aus nr. 80 und 46 im Anschluß an nr. 89 auf 87rb-va angefügt.
   1
83ra Tit. des 14. Jh. auf 82vb: Incipit Summa sacre erudicionis. — Scholarium nostrorum petitioni prout possumus satisfacientes... — ...per amorem ad ea quibus praefectus pronior exstitit.
(87va-89va, Z. 17) Tractatus christologicus.
CCCM 12, 375-376 zur Parallelüberlieferung des Textes in Fulda, Priesterseminar, MS 1 (ehemals Fritzlar, Pfarrbibliothek St. Peter, ohne Signatur), 98rb-99va. Eine weitere Überlieferung in San Lorenzo de El Escorial, Real Biblioteca Q. III. 9, 5r (vgl. Mews, a. O., 140).
   1
87va Cum ubique sollicit esse iubeamur servare unitatem spiritus in vinculo pacis... — ...non tamen anima Christi, quia totam divinitatem novit, unius naturae prorsus cum deitate subsistit.
(89va, Z. 17-90va, Z. 4) Augustinus De diversis quaestionibus ad Simplicianum, lib. II, q. 1, excerp (PL 40, 129-137).
   1
89va Augustinus ad Simplicianum. Spiritus ubi vult spirat et spiritum prophetiae nullarum animarum potest maculare contactus... - ...arreptum esse maligno spiritu a domino.
(90va, Z. 5-90vb, Z. 5 v. u,.) Augustinus De diversis quaestionibus ad Simplicianum, lib. II, q. 3, excerp (PL 40, 142-144).
   1
90va Augustinus ad Simplicianum. Quaeris utrum spiritus immundus qui erat in pythonissa potuerit agere ut Samuel a Saule... - ...sed ad parem conditionem mortis referatur.
(90vb-91vb) Dicta.
   8
90vb Tribus de causis canon vel actio sub silentio dicitur, una quia deo loquimur... — ...et divinitus percussi interirent (ähnlich Honorius Augustodunensis, Gemma animae, cap. 103 [PL 172, 577])
91ra Hilarius: Si tanta peccata non sunt ut excommunicetur quis... - ...communicare non desinat. (vgl. z. B. Burchardus Wormaciensis: Decretum, lib. V, cap. 18 [PL 140, 756])
91ra Augustinus: Saeculares viri qui in natali domini, in pascha, in pentecosten non communicaverint... - ...amplificationi fidei recipientis.
91rb Ambrosius: Licet leprosus sit qui offert... — ...quam tribuat etiam per sanctos suos. (vgl. Paschasius Radbertus: Liber der corpore et sanguine domini, cap. 12 [PL 120, 1313A-1314A])
91va Idem: Creatur enim ibidem ex aliquo non qualiscumque... — ...eius verbis in melius recreantur. (vgl. Paschasius Radbertus: Liber der corpore et sanguine domini, cap. 15 [PL 120, 1321C-1322A])
91va Basilius episcopus: Non potest aliquis quantumcumque sit pollutus sacramenta divina polluere... — ...quia omnia in fide purgantur. (vgl. Ivo Carnotensis: Decretum, cap. 83 [PL 161, 179])
91va Hieronymus super Amos in illo loco ubi ait: Domus Israel cecidit, non adiciet ut resurgat... — ...sed comparata morti et inferis melior sit (vgl. PL 25, 1036C-1039A)
91vb Idem: Unitas habet sacramentum unius dei et esse in hoc numero prima beatitudo est... — ...redeat de centum ad decem. (vgl. PL 25, 1037B-C)
(91vb-92rb) Hugo de Sancto Victore Explanatio in Canticum beatae Mariae, excerp (PL 175, 427D-428D).
   1
91vb Quattuor timores sacra scriptura discernit: servilem, mundanum, initialem, filialem... — ...reverentiam creatori exhibere desistemus.
(92rb-92va) Hugo de Sancto Victore Adnotationes elucidatoriae in Threnos Ieremiae (PL 175, 307B-C und 307A-B. Goy 67-75 [ohne Nennung der Hs.]). excerp.
   1
92rb Quattuor sunt genera clamorum. De clamore necessitatis dictum est: Clamor filiorum Israel venit ad me... — ...quod amplius tolerari non meretur. Laus enim et gratiarum actio non solum ad deum sed etiam coram deo clamant... — ...illa provocat iram, ista flagitat misericordiam.
(92vab) Hugo de Sancto Victore Institutiones in Decalogum, cap. 1 (PL 175, 11D-12B. Goy 63-67 [ohne Nennung der Hs.]). excerp.
   1
92va Quattuor sabbata commemorare videtur scriptura. Primum illud in quo deus perfectis operibus suis requievisse dicitur... - ...et custodiamus intra nos in gaudium conscientiae.
(92vb-93ra) Hugo de Sancto Victore Explanatio in Canticum beatae Mariae (PL 175, 423B-D. Goy 383-392 [ohne Nennung der Hs.]). excerp.
   1
92vb Quattuor sunt genera servitutum. Secundum conditionem, secundum necessitatem, secundum timorem, secundum dilectionem... - ...consimiles qui non erant in natura aequales.
(93rab) De quattuor speciebus sub quibus omnis tumor superbiae cognoscitur.
   1
93ra Quattuor species sunt sub quibus omnis tumor superbiae cognoscitur. Prima species superbiae est cum homo bonum quod habet... — ...se habere putat et vult videri solus ceteris despectis.
(93rb-93vb) Hugo de Sancto Victore (?) Miscellanea I, 20 (PL 177, 488-489). De quattuor debitoribus.
   1
93rb Quattuor sunt debitores: Deus, spiritus, caro, mundus. Deus debet spiritui ut eum et cognitione veritatis illuminet... - ...sed non adepta plenitudine ad saturitatem pertingat.
(93vb) Hugo de Sancto Victore Miscellanea II, 3 (PL 177, 590. Goy 58-63, 453 [ohne Nennung der Hs.]). De quattuor generibus hominum iudicio dei obnoxiorum = Adnotationes elucidatoriae in quosdam Psalmos David 3.
   1
93vb Quattuor sunt maneriae (!) hominum: Iudicati et damnati, iudicandi et damnandi... - ...quorum salvatio certa non est.
(93vb-93/1rb) Augustinus Quaestiones in Heptateuchum (PL 34, 589-590; CC 33, 59, l. 2011-2034. CPL 270). Lib. I, 153.
   1
93vb Augustinus super Genesim in loco illo: Et sunt viri pastores ovium: Commendatur in patriarchis quod pecorum nutritores erant a pueritia sua... - ...in fine habituri ordinatissimam et sempiternam felicitatem.
(93/1rb) Bernardus Claravallensis Sermones de diversis (PL 183, 686. SBO VI/1, 295). Sermo 62.
   1
93/1rb Qui mihi ministrat me sequatur. Quidam sunt qui non sequuntur Christum... - ...itaque huius imitationis mansio est aeternae beatitudinis.
(93/1rb-93/1vb) Bernardus Claravallensis Sermones de diversis (PL 183, 730-731; SBO VI/1,374-375). Sermo 104, Schluß von der Edition stärker abweichend.
   1
93/1rb Quattuor sunt quae impediunt confessionem: Pudor, timor, spes, desperatio... — ...dei fiducia exempla confessoris consolatio.
(93/1vb-94ra) Hugo de Sancto Victore (?) Miscellanea I, 8, De triplici exercitatione et quibus activa et contemplativa vitae figurantur nominibus (PL 177, 483).
   1
93/1vb Vitae mortalis conditio talis est: ut in eodem statu diu perseverare non possit cui etiam hoc ad laborem et dolorem convertitur... — ...aedificantes ad contemplativos, sustentantes ad activos.
(94ra-109rb) De actuali et originali peccato et baptismo.
Parallelüberlieferung in Jena, Thüringer Universitäts- und Landesbibliothek, Ms. El. q. 1, 132r-151v und Fulda, Priesterseminar, Hs. 1, 72va-83vb; vgl. B. Tönnies, Die mittelalterlichen lateinischen Handschriften der Electoralis-Gruppe (Die Handschriften der Thüringer Universitäts- und Landesbibliothek Jena 1). Wiesbaden 2002, 225 f. — A. Landgraf, Werke aus dem Bereich der Summa Sententiarum und Anselms von Laon. Divus Thomas 14 (1936) 209-216, zum diesem Text s. 215, Nr. 11.
   1
94ra Non quaeso arrogantiae sed oboedientiae deputetur quod rem praesumo difficilem, tuum est enim vel defectum vel profectum assumere... — ...ignosce tamen ignoranti et placare oboedienti, quia quod potui feci.
(109va-110r) Bernardus Claravallensis Sermones de diversis (PL 183, 714-715; SBO VI/1,346-348, Z. 13). Sermo 92.
   1
109va Tit des 14. Jh.: Sentencie cuiusdam et de corpore domini. — Veni in hortum meum sponsa (Ct 5,1). Alibi dicitur: Introduxit me rex in cellarium suum... - ...cum eis dicitur: Non dominantes in clero.
(110rv) Hugo de Sancto Victore Miscellanea I,99 (PL 177, 531A-532B).
   1
110rv Quid retribuam domino pro omnibus quae retribuit mihi. Et indicabo tibi homo quid sit bonum et quid deus quaerat a te... Tria haec sunt quae offerre debes quia et deus qui trinitas est... - ...cum ad eius similitudinem reformaris.
(110v-111r) Theodoricus Carnotensis Tractatus de sex dierum operibus 7-8, excerp. (Ed. N. M. Häring, Commentaries on Boethius by Thierry of Chartres and his School [Studies and Texts 20]. Toronto 1971, 578, Z. 85-99 und 1-6 [nennt die Hs. S. 22, A. 21, 46, 52, 558]).
   1
110v Magister Tirricus super locum illum: Posuit deus firmamentum in medio aquarum: Aere ex superioris elementi virtute illuminato consequebatur naturaliter ut ipsius aeris illuminatione... - ...utramque ab altera intransgressibiliter determinans.
(111rv) Sententia.
   1
111r Augustinus super Exodum in illo loco, ubi dominus dicit ad Moysen: Permitte me ut irascar contra populum istum etc. (Ex 32,10). Quod ait permitte me aut iubentis aut permittentis est, utrumque autem videtur absurdum... — ...mutat enim deus sententiam non consilium.
(111v-112r) Sententia.
   1
111v Vox ecclesiae ad sponsum: Omnia poma vetera et nova servavi tibi dilecte mi (Ct 7,13). Per poma nova intellegitur lex nova quia sicut in pomo sunt duo, sapor et odor... - ...quasi leo praedicandus est, deinde alia competunt inducenda.
(112r) Sententia.
   1
112r Legitur in Veteri Testamento in tabernaculo domini mensam habuisse quattuor pedes. Huius rei figura est scriptura... - ...anagogice scriptura loquitur cum de solis supernis loquitur ut in principio erat verbum.
(112rv) Sententia.
   1
112rv Sanctificatio Ieremiae et Iohannis in utero videtur quibusdam peccati originalis remissio. Privilegia singulorum non faciunt legem communem... - ...non solum carnis sed etiam mentis immunditias abstulerat.
(112v-113r) Meditatio in passionem et resurrectionem domini, cap. 14, 33-34, Exzerpt (PL 184, 763C-764A. BGOC 1264).
   1
112v Stabat Elias in vertice montis et mittitur ad eum quinquagenarius primus qui igni consumptus est et secundus similiter, tertius tamen (?) humilitatis et devotionis merito servatus est... — ...ad Christum tendunt et in uno omnes consummantur.
(113r) Sententia.
   1
113r Quando fames in terra est, non panis et aquae sed verbi dei, sicut dicitur: Omnem escam abominata est anima eorum... - ...donec reddas novissimum quadrantem, id est peccata carnis vapules.
(113r) Sententia.
   1
113r Multae uxores quas accepit David multarum gentium et nationum imaginem praeferunt quae per fidem Christi consortio iunguntur... - ...necesse est ut mentes proximorum instruere spiritualiter erubescat.
(113rv) Iohannes Cassianus Conlationes (PL 49, 800D-801A; CSEL 13, 272, l. 5. CPL 512). Conlatio IX, 24, excerp.
   1
113r Notandum quod in oratione dominica nulla divitiarum petitio memoria dignitatum nulla... - ...offensam eius potius quam propitiationem iudicis sui utilitate orationis incurrit.
(113v) Sententia.
   1
113v Iustitia sufficiens est quae nec superiorbus se comparat nec aequalibus se praefert... - ...sed de intus processurus est accusator et testis.
(113v) Eusebius Gallicanus Homilia 42 (PL 50, 854C-855A; CC 101A, 504-505, l. 158-174). Bearbeitetes Exzerpt.
   1
113v Animae bene egredienti videtur ut quasi post longas carceris tenebras producatur ad lucem quasi de obscurissimo specu in aulam regiam... - ...sed aeterna innocentia incussa ac sempiterna felicitas.
(113v-114r) Sententia.
   1
113v Anni tres et menses VI quibus ros et pluvia non sunt iuxta vocem Eliae videntur spiritualiter ad antichristi tempora pertinere... - ...sed quaedam tamen ex ipso mentis illuminationis quasi ad recreationem hauriuntur.
(114rv) Hugo de Sancto Victore (?) Sermo de superbia (Zuweisung an Hugo nach Troyes, Bibliothèque municipale, Ms. 1174, 116rv).
   1
114rv Deus meus pone illos ut rotam et sicut stipulam ante faciem ventis... (Ps 82,14). Quid superbia nisi rota quae a posterioribus surgens semper in anterioribus cadit... - ...et foris flamma gehennae crucientur.
(114v-115v) Sermo de oratione (?).
   1
114v Salomon bases fecit quinque cubitis exaltatas a terra gratia orandi. Oratio enim nisi vere sensus corporeos exsuperet a domino non accipitur... - ...ut mactanda sustollerent et amplius non peccarent.
(115v) Sententia.
   1
115v Saepe fit ut fortiores dum se carnalibus quasi sub specie consulendi contemptant ab ipsis potius trahantur ad vitia... - ...ad prioris vitae robur iterum possit reviviscere.
(115v) Sententia (H.-M. Rochais, Une collection de textes divers de S. Bernard dans le manuscrit Tours 343. Recherches de théologie ancienne et médiévale 29 (1962) 76-158, Ed. des Textes auf S. 98, Nr. 61 [dort bei A. 207 auch weitere Parallelüberlieferungen]).
   1
115v Saul dum quaerit asinas et David dum pascit oviculas. Uterque sed diverso iudicio in regnum assumitur... - ...qui simplicitati et innocentiae student divina electione praeferuntur.
(115v) Sententia.
   1
115v Misit Isai per manum David Saulum asinum plenum panibus et lagoenam vini et haedum de capris unum (I Sm 16,20 [?]). Pugnaturis contra aereas potestates mittit antiquus dierum pater luminum... - ...amaritundem animae suae in gaudio eius non miscebitur extraneus.
(115v-116r) Sententia.
   1
115v Ionathas columbae donum per quod significatur animus docilis et ingenuus qui ubi in scripturis invenerit et viderit... — ...ne forte discas semita eius et sumas scandalum animae tuae.
(116r) Sententia.
   1
116r Nabal durus et insipiens, cuius uxor prudentissima Abigail, quae interpretatur patris mei gaudium, significat quosdam ecclesiae praelatos sapientes quidem in malo... - ...hoc enim placitum est coram salvatore nostro deo sicut et per haec exempla didicimus.
(116rv) Sententia.
   1
116r Peccavit David numerando populum. Peccat et quilibet qui suarum extollitur conscientia virtutum. Sed talis culpa gravi ultione plectitur... - ...quasi ex cibi perceptione ad vitam reducitur.
(116v) Sententia.
   1
116v David rex senuerat (III Rg 1,1). Senectus venerabilis est non diuturna nec numero annorum computata quoniam cani sunt sensus hominis. Sic Abraham et quamplures alii senes et pleni dierum fuisse memorantur. Cumque operiretur vestibus... - ...qui divinis reprobandus erat ministeriis.
(116v-117v) Sententia.
   1
116v Samson Nazarenus donum fortitudinis, qui in septem crinibus continebatur, a deo consecutus devotionem... - ...non sibi vivant sed ei qui pro ipsis mortuus est.
(117v) Sententia.
   1
117v Absalon vero non mulae sed mulo sedens utpote duplex et subdolus subter condensam quercum ingreditur... — ...suppliciorum cumulus quibus tam ipse quam sui sequaces in aeternum aggravantur.
(117v-118r) Drogo Hostiensis Sermo de sacramento dominicae passionis, excerp. (PL 166, 1528A-1529A. Schneyer I 818-819).
   1
117v Sed quid est o domine quod unus ex militibus lancea latus tuum aperuit? Quis est ille unus ex militibus nisi forte ille qui tunicam tuam inconsutilem sorte accepit?... — ...quae persecuta est Eliam et Iohannem Baptistam interfecit.
(118rv) Meditatio in passionem et resurrectionem domini (PL 184, 764C-765B). cap. XV, 35-37, excerp.
   1
118rv In illa die sibilavit dominus muscae in extremo fluminum terrae Aegypti et api quae est in terra Assur (Is 7,18). Sibila domine et huic muscae immundae et peccatrici animae meae, ut spiritus tuus bonus deducat me in terram rectam... — ...haec sunt opera tua domine Iesu quae sunt valde bona.
(118v-119r) Sententia.
   1
118v Patriarcharum coniugia virtutum convenientiam designant. Abrahae Sara fidei iungitur intelligentia, fides praeest et praecedit ut vir intellegentia sequitur... - ...Iacob et Rachel caritas et sapientia, Iudas cum Tamar confessio cum amaritudine.
(119rv) Sententia.
   1
119rv Intulerunt sacerdotes archam foederis domini in locum suum, in oraculum templi, id est sanctum sanctorum, subter alas Cherubim. Locus archae dei principale cordis est, ubi signatum est lumen vultus tui domine... - ...et ascendit super Cherubim et volavit, volavit super pennas ventorum.
(119v-121r) Sermo.
   1
119v Pascite qui in vobis est gregem dei non coacte providentes sed spontanee secundum deum, neque turpis lucri gratia neque ut dominantes in cleris sunt forma facti gregis (I Pt 5,2). Eia fratres carissimi, spiritum sanctum invocantes exauditi estis, si eius iussioni oboeditis... — ...ut in eum credentes et super omnia diligentes protegamur ipso praestante qui vivit et regnat.
(121rv) Gregorius Magnus Moralia in Iob (PL 75, 679A-680A; CC 143, 218 , Z. 1-219, Z. 37. CPL 1708). lib. V,1, excerp.
   1
121r Cum valde occulta sint dei iudicia, cum in hac vita nonnumquam bonis male sit... — ...aliquando libens ad exteriora derivatur.
(121v) Beda Venerabilis Homeliarum evangelii libri duo, lib. II, hom. 17, excerp. (PL 94, 195C-196A; CC 122, 308, l. 273-292. CPL 1367).
   1
121v Gregorius. Non sine magno mysterio quinquagenarius numerus in datione vel legis vel gratiae observatus est... - ...salvatoris mandato: Vacate et videte quoniam ego sum deus.
(121v-122r) Haimo Halberstadensis De variete librorum, cap. 12 (PL 118, 884).
   1
121v Tit. in Rot: Item Gregorius quod per VI. feriam presens vita, per sabbatum requies animarum, per dominicum diem gloria resurreccionis ostenditur. — Septem etenim diebus universum tempus evolvitur. Aeterna etenim quae expleta septem dierum vicissitudine sequitur scilicet octava est, huius octonarii numeri causa est... - ...requies in septima et gloria excipiat in octava.
(122r-128r) De corpore domini.
   1
122r Tit. in Rot: De corpore domini. — Sacramentum dominici corporis et sanguinis quod eucharistia appellatur, id est bona gratia, inter omnia singulare, necessarium... — ...per hanc enim vivificamur sicut per baptismum membra Christi efficimur.
(128rv) Sententia (de libero arbitrio).
   1
128r Attende quod quadam ratione sicut deus liberum habet arbitrium ex se et homo ita etiam malus angelus habet liberum arbitrium... — ...tale est datum a deo quod amissum proprio vitio nisi a quo dari potuit reddi non potest.
(128v-129r) De dictandi scientia.
   1
128v Quattuor sunt quibus omnis dictandi scientia plene colligitur: inventio, dispositio, correctio, adornatio... — ...quarto quod correctum est in pulchram et compendiosam orationem convertas.
(129r-129v) Hugo de Sancto Victore Commentarius in hierarchiam caelestem, lib. I, cap. 1, Exzerpt (PL 175, 926B-927A).
   1
129r Duo simulacra erant proposita homini in quibus invisibilia videre potuisset, unum naturae et unum gratiae... — ...quam naturali rerum specie praedicetur.
(129v) Hugo de Sancto Victore Commentarius in hierarchiam caelestem, lib. I, cap. 1, Exzerpt (PL 175, 927B-928B).
   1
129v Philosophia tres continet partes, primam id est logicam quae vim modumque rationationum... — ...qua nihil altius esse potest animo contemplantis (!).
(129v) Hugo de Sancto Victore Commentarius in hierarchiam caelestem, lib. I, cap. 4, Exzerpt (PL 175, 930D-932A).
   1
129v Golias in capite suo a despecto et modico percussus prosternitur... — ...ut divina iste cognoscere mereretur.
(129v-130v) Hugo de Sancto Victore Commentarius in hierarchiam caelestem, lib. I, cap. 5, Exzerpt (PL 175, 931C-932C).
   1
129v Hierarchia ex graeco interpretatum sacer sonat principatus. Et sunt hierarchiae id est principatus sacri tres... — ...quantum possibile est in humanis contemplanti conscendens et in ipsam (!) consummans consummata.
(130v-131r) Hugo de Sancto Victore Commentarius in hierarchiam caelestem, lib. II, Expositio, Exzerpt (PL 175, 936A-940C).
(131rv) Hugo de Sancto Victore Commentarius in hierarchiam caelestem, lib. II, Expositio, Exzerpt (PL 175, 941B-942A).
(131v) Hugo de Sancto Victore Commentarius in hierarchiam caelestem, lib. II, Expositio, Exzerpt (PL 175, 949B-C).
(131v-132r) Hugo de Sancto Victore Commentarius in hierarchiam caelestem, lib. II, Expositio, Exzerpt (PL 175, 950A-B).
(132r) Hugo de Sancto Victore Commentarius in hierarchiam caelestem, lib. II, Expositio, Exzerpt (PL 175, 955A-B).
(132r) Hugo de Sancto Victore Commentarius in hierarchiam caelestem, lib. III, Expositio, Exzerpt (PL 175, 962D).
(132r) Hugo de Sancto Victore Commentarius in hierarchiam caelestem, lib. III, Expositio, Exzerpt (PL 175, 963B).
   1
132r Secundum gratiam sunt sunt dona et secundum dona sunt merita et secundum diversitatem meritorum praemiorum diversitas constat.
(132r) Hugo de Sancto Victore Commentarius in hierarchiam caelestem, lib. III, Expositio, Exzerpt (PL 175, 965C-D).
   1
132r Archistrategi dicti sunt quasi duces vel ductores principum exercitus, compositum est nomen ab eo quod est archos, id est principes, et stragos quod est exercitus et hegemo (in der Handschrift: egemo) quod ducem vel ductorem significat.
(132r) Hugo de Sancto Victore Commentarius in hierarchiam caelestem, lib. III, Expositio, Exzerpt (PL 175, 970A-B).
   1
132r Analogia est iuxta rationem et convenientiam plurium similium in uno proprietas quemadmodum et grammatici analogiam assignare solent... — ...nisi per ea quae apud nos sunt visibilia et nota nobis erudiamur.
(132r) Hildebertus Lavardinensis Versus de mysterio missae, Exzerpt (PL 171, 192C. Walter, Init. 5831.).
   1
132r Est ratio cur altaris pars dextera missae
Principium finemque tenet mediumque sinistra
Dextera Iudaeos gentiles laeva figurat
Coepit ab his transfertur ad hos referetur ad illos
Nostra fides et erunt sunt sub mundi fine fideles.