|
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=30417 |
Heiligenkreuz, Zisterzienserstift, Cod. 251
BERNARDUS CLARAVALLENSIS. NICOLAUS CLARAVALLENSIS. OGLERIUS DE LOCEDIO
Pergament I, 107, I* Bl. 303×200 Heiligenkreuz (?), Wende 13./14. Jh. (?)
Literatur zur Handschrift: Gsell 1891, 183 (online). — J. Leclercq, Saint Bernard éditeur d'après les sermons sur l'Avent, in: Leclercq, Recueil II, 293-309, Hs. genannt 294 f. (aus Mélanges d'archéologie et d'histoire. Publ. par l'Ecole Française de Rome 72 [1960] 373-396). — R. Andraschek-Holzer, Ein volkssprachiges "Salve regina" aus Heiligenkreuz. Unsere Heimat 61 (1990) 275-276. — .
alle Initien
Weitere Literatur zur Handschrift (Anzahl: 6)
"Gsell 1891", "Leclercq, Recueil II", "PL", "BGOC", "Schneyer", "SBO", "BGOC 6645"
alle Initien
| (VDS) | Richardus de Sancto Victore
  : In Apocalipsim Iohannis II 4-5, Fragment (PL 196, 762C-763C). 1 |
| VDS | genti]bus eligendo in ipsis quos praescivit... - ...ibi designatur spiritualis resurrectio cre[dentium |
| (Ira-Ivb) | Richardus de Sancto Victore
: In Apocalipsim Iohannis II 9 (Schluß), III, Prolog und Beginn von cap. 1 (PL 196, 774D-777B). II 10 fehlt; das Kapitelverzeichnis zu Lib. III dem Buch vorangestellt. 1 |
| Ira | ]Bene autem subditur: Et absterget deus omnem lacrimam ab oculis eorum... — ...quis orationes sanctorum per ipsum patri commendantur. Sed recte altare[ |
| (1r-57v) | Bernardus Claravallensis
: Sermones. |
| (1r-6r) | Nicolaus Claravallensis
: Sermone 16 in festivitate beatae Mariae (PL 144, 557-563. BGOC 6552; Schneyer IV 251, Nr. 16). 1 |
| 1r | Tit.: Sermo beati Bernhardi abbatis de adventu domini in memoriam gloriose virginis Marie. — Exsultate fratres in domino quia de domina illa sermo succedit quae singularem in cordibus vestris vendicat principatum... — ...ducat nos mater ad filium, filius ad patrem, sponsa ad sponsum. Qui est deus benedictus in saecula. Amen |
| (6r-8v) | Hildebertus Lavardinensis
: Sermo 141 in die palmarum (PL 171, 947–950. Schneyer II 741, Nr. 1; BGOC 9560). 1 |
| 6r | Tit.: Sermo beati Bernhardi in ramis palmarum. — David futura spiritu praevidens, Liberavit, inquit, dominus pauperem a potente et pauperem cui non erat adiutor. Non enim omnium est scientia... — ...in iudicio currere satagite ut eum laudare et cum eo regnare valeatis. Qui vivit et renat in saecula saeculorum. Amen. |
| (9r-12v) | Nicolaus Claravallensis
: Sermone 19 in festivitate beati Stephani (PL 144, 853–857. BGOC 5749; Schneyer IV 252, Nr. 19). 1 |
| 9r | Tit.: Sermo beati Bernhardi abbatis de sancto Stephano prothomartire. — Adhuc filium virginis habemus prae manibus et obsecutoria de linitione (!)vagientis dei honoramus infantiam... — ...et suggeret de vobis domino suo iudici nostro ne statuat vobis aliquod peccatum. Qui est deus benedictus in saecula. Amen. |
| (13r-15r, Z. 6 v. u.) | Bernardus Claravallensis
: In adventu sermo 4 (SBO IV 182–187. BGOC 6243). 1 |
| 13r | Tit.: Sermo beati Bernhardi abbatis in adventu domini. — Dignum est fratres ut tota devotione domini celebremus adventum delectati tanta consolatione... — ...qui pro reconciliandis sibi peccatoribus tanta sustinuit. |
| (15r, Z. 6 v. u.-16r) | Bernardus Claravallensis
: In adventu sermo 5 (SBO IV 188–190. BGOC 6269). Unmittelbar an den vorangehenden Sermo angeschlossen. 1 |
| 15r, Z. 6 v. u. | Diximus nuper his qui deargentaverunt pennas suas dormiendum inter medios cleros duos significantes adventus... — ...etalibi: prope est verbum in ore tuo et in corde tuo. |
| (16r-18r) | Bernardus Claravallensis
: In dominica 6 post pentecosten sermo 1 (SBO V 206–209. BGOC 6521). 1 |
| 16r | Tit.: Sermo beati Bernhardi in dominica VII post pentecosten. — Misereor super turabam quia iam triduo sustinent me nec habent quod manducent (Mc 8,2). Evangelium fratres ob hoc scriptum est ut legatur nec ob aliud legitur... — ...panis, inquit, quem ego dabo caro mea est pro mundi vita. |
| (18r-21v) | Bernardus Claravallensis
: In conversione sancti Pauli sermo (SBO IV 327–334. BGOC 7184). 1 |
| 18r | Tit.: Sermo beati Bernhardi in conversione Pauli. — Merito quidem dilectissimi conversio doctoris gentium festivis hodie gaudiis celebratur... — ...et humilitatem discentes a Christo domino. Cui est honor et gloria in saecula saeculorum. Amen. |
| (21v-25v) | Bernardus Claravallensis
: In annuntiatione dominica sermo 3 (SBO V 34–42. BGOC 7691). 1 |
| 21v | Tit.: Sermo beati Bernhardi in annunctione dominica tercio sabbato XLme de adultera et Susanna et beata Maria. — Quam dives es in misericordia, quam magnificus in iustitia in gratia... — ...factus nobis a deo patre sapientia et iustitia et sanctificatio et redemptio Iesus Christus dominus noster. |
| (25v-28v) | Bernardus Claravallensis
: In transitu sancti Malachiae episcopi sermo (SBO V 417–423. BGOC 6162). 1 |
| 25v | Tit.: Sermo beati Bernhardi abbatis in transitu sancti Malachie episcopi. — De caelo vobis hodie dilectissimi copiosa est quaeda benedictio destinata... — ...quibus propria desunt merita aliena saltem voluit suffragia non deesse. |
| (28v-36r) | Bernardus Claravallensis
: In festivitate sancti Martini episcopi sermo (SBO V 399–412. BGOC 8645). 1 |
| 25v | Tit.: Sermo beati Bernhardi abbatis in festivitate sancti Martini episcopi. — Puto (!) sermonem exigit a nobis tam noster iste conventus quam adventus harum honorabilium personarum quas de longinquo gratulamur adesse... — ...desidero requiem sed non recuso laborem: fiat voluntas tua. |
| (36r-38r) | Bernardus Claravallensis
: In natali sancti Clementis sermo (SBO V 412–417. Schneyer I 449, Nr. 121). 1 |
| 36r | Pretiosa in conspectu domini mors sanctorum eius (Ps 115,6). Audiat peccator et irascatur dentibus suis fremat et tabescat... — ...si ad eam pervenire merueris potat animam sitientem. |
| (38r-39v, Z. 13) | Bernardus Claravallensis
: De diversis sermo 55, de sex hydriis purificationis (SBO VI/1, 280–283. BGOC 6995). 1 |
| 36r | Tit.: Sermo beati Bernhardi abbatis de sex ydriis lapideis. — Erant ibi positae lapideae sex hydriae secundum purificationem Iudaeorum (Io 2,6). Intellegamus has sex hydrias esse sex observantias servis dei propositas... — ...a lapide Christo, ut scilicet in fide Christi fiant. |
| (39v, Z. 13-40v) | Bernardus Claravallensis
: De diversis sermo 56, de hydriis mysticis implendis triplici timore (SBO VI/1, 284–286. BGOC 6734). 1 |
| 39v, Z. 13 | Capientes singulae metretas binas vel ternas (Io 2,6). Hic primum sciendum est quod aliquando hydriae plenae sunt alquando vacuae... — ...ut ex servo proveharis in filium. Per Christum dominum nostrum. |
| (41r-45v) | Nicolaus Claravallensis
: Sermone 17 in vigilia nativitatis (PL 144, 839–846. BGOC 8364; Schneyer IV 251, Nr. 17). 1 |
| 41r | Tit.: Sermo beati Bernhardi abbatis in vigilia nativitatis domini. — Hodie (von einer Hand des 17. Jh. korrigiert zu Tandem) de mari ad portum, de promissione ad praemium, de labore ad requiem... — ...ad revelationem gentium innocentibus brachiis amplectamur. Qui est benedictus in saecula. Amen. |
| (45v-49r) | Nicolaus Claravallensis
: Sermone 14 in festivitate sancti Andreae (PL 144, 828–834. BGOC 6504 und 8995; Schneyer IV 251, Nr. 14). 1 |
| 45v | Tit.: Sermo beati Bernhardi abbatis in festivitate sancti Andree. — Ad quietum studium et attentum silentium tanta tanti viri festivitas monet, immo compellit aliquid dicere... — ...sponsus ecclesiae filius Mariae. Qui est deus benedictus in saecula. Amen. |
| (49v-53r) | Nicolaus Claravallensis
: Sermo 13 in festivitate sancti Martini (PL 144, 815–822. BGOC 7276; Schneyer IV 251, Nr. 13). 1 |
| 49v | Tit.: Sermo beati Bernhardi abbatis in festivitate sancti Martini episcopi. — Nobilis ille confessor, sacerdotum gloria, gemma pontificum, clericorum forma, lumen monachorum sollemnem diem universitati vestrae praefixit... — ...quia patienter audistis me de illius patientia disputantem. Qui est benedictus in saecula. Amen. |
| (53r-55v) | Nicolaus Claravallensis
: Sermo 15 in festivitate beati Nicolai (PL 144, 835–839. BGOC 7273; Schneyer IV 251, Nr. 15). 1 |
| 53r | Tit.: Sermo beati Bernhardi abbatis in festo sancti Nycolai. — Nicolaus iste deo dilectus, immo vere electus ab utero, sanctus a puero, iuvenum gloria, reverentia senum, sacerdotum honor, splendor pontificum reverentiam vestram sua laetificat festivitate... — ...ut redemptori nostro amico suo pro nobis hodie supplicare dignatur. Qui est benedictus in saecula. Amen. |
| (55v-56v) | Bernardus Claravallensis
: In vigilia apostolorum Petri et Pauli sermo (SBO V 185–187. BGOC 6943). 1 |
| 55v | Tit.: Sermo beati Bernhardi abbatis in vigilia apostolorum Petri et Pauli. — In sanctorum vigiliis necesse est vigilare hominem spiritalem qui sollemntiatem eorum celebrare desiderat in spiritu et veritate... — ...ne dicam imitari. Oremus ergo eos ut propitium nobis reddant amicum suum iudicem nostrum. Qui est benedictus in saecula. Amen. |
| (56v-57v) | Bernardus Claravallensis
: In sollemnitate apostolorum Petri et Pauli sermo 1 (SBO V 188–191. BGOC 6645). 1 |
| 56v | Tit.: Sermo beati Bernhardi abbatis in festivitate sanctorum apostolorum Petri et Pauli. — Gloriosa nobis sollemnitas illuxit quam praeclari martyres, martyrum duces, apostolorum principes morte clarissima consecrarunt... — ...qui te secuti sunt et omnia reliquerunt propter nomen tuum. Quod est benedictum in saecula. Amen. |
| (58r-107r) | Oglerius de Locedio OCist
: Sermones 15 de verbis domini in cena (PL 184, 879–956. BGOC 7476). |
| (58r) | Oglerius de Locedio OCist
: Prologus (PL 184, 879). 1 |
| 58r | Tit.: Incipit tractatus sancti Bernhardi abbatis. — Pascalibus dapibus esuriens saturari quicumque requiris... — ...et laetari in laetitia gentis suae. Qui est benedictus in saecula. Amen. |
| (58v-60r) | Oglerius de Locedio OCist
: Sermo 1 (PL 184, 880-883). 1 |
| 58v | Ante diem festum paschae sciens Iesus quia venit hora eius... (Io 13,1). Verbum patris, filius dei, quod pro salute generis humani verbum caro factum est... — ...et sanat eam quia peccavit ei. Qui cum patre et spiritu sancto sit benedictus in saecula. Amen. |
| (60r-65r) | Oglerius de Locedio OCist
: Sermo 2 (PL 184, 883-889). 1 |
| 60r | Sicut auris non potest satiari auditu nec oculus visu sic nos numquam satiari debemus enarrare pia opera Christi... — ...ad ipsius gaudia sine fine mansura quae ipse est valeamus pervenire, ipse mundi salvator nobis praestare dignetur. Qui est super omnia cum patre et spiritu sancto deus benedictus per omnia saecula saeculorum. Amen. |
| (65r-69r) | Oglerius de Locedio OCist
: Sermo 3 (PL 184, 889-895). 1 |
| 65r | Cum de iure conditionis humanae omnem hominem oporteat exire ad opus suum... — ...quae pro te gemit quanto citius consolandam perducas, quia tibi est honor et gloria per omnia saecula saeculorum. Amen. |
| (69r-71r) | Oglerius de Locedio OCist
: Sermo 4 (PL 184, 895-898). 1 |
| 69r | Verbum dei quanto amplius ruminatur in ore tanto dulcis incipit sapere in corde... — ...qui es futurus praemium, sit mea in te gloria in saeculum saeculi. Qui cum patre et spiritu sancto vivis et regnas deus per. Amen. Sequitur. |
| (71v-73v) | Oglerius de Locedio OCist
: Sermo 5 (PL 184, 898-902). 1 |
| 71v | Mandatum novum do vobis... (Io 13,34). Qui mandatum domini non ignorat necesse est ut secundul illud vivere non neglegat... — ...gaudia aeternae beatitudinis, gaudia aeternae felicitatis. Quae gaudia ipse nobis largiri dignetur qui in trinitate perfecta vivit et regnat benedictus deus per omnia saecula saeculorum. |
| (73v-76r) | Oglerius de Locedio OCist
: Sermo 6 (PL 184, 902-905). 1 |
| 73v | Sequitur: Dicit ei Petrus: Domine quo vadis? Ad hoc respondit Petrus quod superius dominus dixerat... — ...te viam esse qua itur ad patrem. Qui vivis et regnas cum eodem patre in unitate spiritus sancti deus per omnia saecula saeculorum. Amen. |
| (76v-79v) | Oglerius de Locedio OCist
: Sermo 7 (PL 184, 905-910). 1 |
| 76v | Dixerat dominus discipulis suis: Quo ego vado scitis et viam scitis. Cui Thomas dixit: Domine nescimus quo vadis... — ...quae ipse Christus est perveniemus. Quod ipse Christus nobis largiri dignetur qui vum patre et spiritu sancto vivit et regnat deus per omnia saecula saeculorum. Amen. |
| (79v-81r) | Oglerius de Locedio OCist
: Sermo 8 (PL 184, 910-912). 1 |
| 79v | Sequitur: Si diligitis me mandata mea servate et ego rogabo patrem... (Io 14,15). Ex isto solo capitulo convinci possumus utrum vere diligimus deum... — ...ut dignum ipsius mereamur effici templum hic et in perpetuum. In unitate cuius vivit et regnat Christus cum deo patre benedictus per omnia saecula saeculorum. Amen. |
| (81r-87r) | Oglerius de Locedio OCist
: Sermo 9 (PL 184, 912-920). 1 |
| 81r | Sequitur: Non vos reliquam orphanos (Io 13,18). Omnis qui huius miserae peregrinationis vias aerumnosas adhuc ambulare compellitur... — ...sed mel cum patre et spiritu sancto regnans in caelo et in omni loco benedictus per saecula saeculorum deus. Amen. |
| (87r-93r) | Oglerius de Locedio OCist
: Sermo 10 (PL 184, 920-929). 1 |
| 87r | Verba somini Iesu quam sint dulcia ille solus sapit qui eum ex omni corde diligere novit... — ...et consedere nos faciet cum illo in dextera sua. Quod ipse nobis per filium suum dominum nostrum Iesum Christum salvatorem nostrum praestare dignetur qui vivit cum eodem domino nostro in unitate spiritus sancti deus benedictus per omnia saecula saeculorum. Amen. (Verba domini) |
| (93r-97v) | Oglerius de Locedio OCist
: Sermo 11 (PL 184, 929-935). 1 |
| 93r | Dum a discipulo veritatis et a doctore veritatus scriptum scriptum esse non ambigimus... — ...ab hac damnatione perpetuae gloriae auctor nos liberet Iesus Christus dominus noster. Qui cum patre et spiritu sancto vivit et regna (!) deus benedictus per omnia saecula saeculorum. Amen. |
| (97v-101v) | Oglerius de Locedio OCist
: Sermo 12 (PL 184, 935-940). 1 |
| 97v | Omnis qui viam veritatis gestit arripere constat esse peraequum ut ad praecepta veritatis manum cordis extendat... — ...totis virtutibus diligamus, veneremur et amemus, ut ipsum pervenire et cum ipso regnare mereamur. Qui cum patre vivit deus et cum sacro flamine benedictus nunc et omni tempore per saecula saeculorum. Amen. |
| (101v-103v) | Oglerius de Locedio OCist
: Sermo 13 (PL 184, 940-944). 1 |
| 101v | De dilectione dei cum plus bibo plus sitio et de ea saturari non possum nec ego neque aliquis... — ...ut nos cum illo in aeternitate mereamur regnare. Per eundem dominum nostrum Iesum Christum qui cum patre et spiritu sancto vivit et regnat deus per omnia saecula saeculorum. Amen. |
| (103v-105r, 4. Z. v. u.) | Oglerius de Locedio OCist
: Sermo 14 (PL 184, 944-946). 1 |
| 103v | Cum de remptore nostro lingua silere non debeat neve sit in futurum de ipso tacentibus... — ...motibus animae et rationi in nullo contradicat ut in gloria resurrectionis gloria felici cum domino perenniter vivat. |
| (105r, 4. Z. v. u.-107r) | Oglerius de Locedio OCist
: Sermo 15 (PL 184, 946-950). 1 |
| 105r, 4. Z. v. u. | Proximos nostro tunc diligimus sicut nos si non propter aliquas necessitates vel utilitates nostras... — ...tale praemium debet abnegantibus se propter ipsum. Hoc praemium videlicet se ipsum nobis concedat Christus. Qui sine fine vivit et regnat per omnia saecula saeculorum. Amen. |
| (107r) | Schreiberspruch. 1 |
| 107r | Explicit iste liber scriptor sit crimine liber. Amen. Amen. Fiat. Fiat. Fiat. |
| (107r) | Salve regina, deutsch (Ed.: Andraschek-Holzer, a. O., 275). 1 |
| 107r | Salve regina. Du wis gegruezt mueter chunigin der parmherczichayt... — ...o suezze Maria hab uns in deiner huet. |
| (107v) | Verzeichnis der Sermones der Handschrift. |
| (107v) | Kaum leserliche lateinische Notizen von einer Hand. Von einer weiteren Hand der Eintrag: Ich Heinrich von Pechlarn. — Feundliche Mitteilung von Katharina Kaska, Wien. |
| (I*ra-I*vb) | Richardus de Sancto Victore
: In Apocalipsim Iohannis II 7-9 (Fragment) (PL 196, 767C-769B). 1 |
| I*ra | ]per quem et a quo immortalis divinitas specialius voluit describi et praedicari... — ...tempore antichristi magis saeviet furor crudelitatis[ |