![]() |
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=31236 |
Schrift: | |
(1ra-134ra) Schriftraum: 277 × 195 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 41 | |
Schriftart: Textualis formata (Textura) – Marginalien Blatt 1ra-134ra, Zeile 5 = Schreiber des Haupttextes, Schriftraum von Tintenlinien gerahmt, Außenlinien bis zum Blattrand durchgezogen, Tintenlinierung, Zirkelstiche, Marginalien von unterschiedlichen Händen, besonders Blatt 1r-7r. Bl. 132vb Schreibervermerk des frater Ruedgerus unter Abt Konrad I. Walder (1299-1316, vgl. Album Stamsense Nr. 37) mit Datierung 23.01.1304: Explicit summa de corpore domini a fratre Alberto de ordine Predicatorum episcopo quondam Ratisponensi compilata. Procurante domino Cůnrado abbate de Stams dicto Walder de Faucibus scribente fratre Ruedgero monacho et sacerdote eiusdem monasteriii quos glorificet Deus in semet ipso. Amen. Consummatus est liber iste anno domini M° CCC° IIII° in die sancta Emerentiane virginis et martiris.(Gedenktag der Hl. Emerentia 23. Januar). Zur Datierung siehe auch Fauser 71.38. Schreiberwechsel auf Blatt 134ra, Zeile 6 = Schreiber des Catalogus scriptorum von Blatt 134ra-135vb, Schriftraum von Tintenlinien gerahmt, Außenlinien bis zum Blattrand durchgezogen, Tintenlinierung, Zirkelstiche Blatt I (= Vorsatzblatt) und Blatt I* (= Nachsatzblatt): Textura, 2 Spalten, 45 mm breit, Höhe nicht ermittelbar, von Tintenlinien gerahmt, Tintenlinierung | |
Ausstattung: Illuminiert Rubriziert Fleuronnéeinitiale(n) Ziernaht/-nähte | |
Blatt 1ra-134ra: rote Paragraphzeichen mit einfachen Fleuronnéeausläufern, rote Auszeichnungsstriche des darauf folgenden Anfangsbuchstabens, rotes Incipit und Explicit, 3 große Fleuronnéeinitialen auf Blatt 1r, 2r und 52v (sowohl Buchstabenkörper als auch Verzierung in Rot-Blau), 3 etwas kleinere Fleuronnéeinitialen auf Blatt 132r und 133r; vgl. Martin Roland, Die Buchmalerei der Gotik, in: Paul Naredi-Rainer, Lukas Madersbacher (Hrsg.), Kunst in Tirol I (Kunstgeschichtliche Studien – Innsbruck N. F. 3). Innsbruck, Wien, Bozen 2007, v.a. S. 269 mit Nennung und Abbildung von Stams, Cod. 1 (Blatt 52v, Abbildung allerdings falsch beschriftet, nicht Abb. 4 sondern Abb. 5 entspricht Blatt 52v). Vgl. außerdem https://manuscripta.at/Ma-zu-Bu/ki/stams/cod_01/cod_01.htm für Vorbilder und Verbindungen. Blatt 134ra-135vb: rotes Incipit, rote Initialbuchstaben bzw. Lombarden Blatt I und Blatt I*: rote Überschriften, rote und blaue Initialmajuskeln, Blatt I* außerdem mit blauen Lombarden mit Fleuronnée in Rot und Fleuronnéeinitiale mit rot-blauem Buchstabenkörper und Fleuronnée |
Einband: Kettenbuch |
Einband restauriert |
Hülleneinband, beschnitten, weißes Leder auf Holz, im Zuge der Restaurierung altes Einbandleder abgenommen und auf neuem (weiß) angebracht, Klappe sowie Leder-Metallschließen (nur mehr ein Metallverschluss erhalten) von vorne nach hinten geführt VD: Ziernägel, Metall, in Blütenform, an Ausgangspunkt der Leder-Metallschließen; Spuren von 2 viereckigen Eckbeschlägen sowie eines rautenförmigen Beschlags in der Mitte; Loch oben (Kettenbuch), Stehkante mit Löchern (Hinweis auf Stehfüße?) HD: 2 Metalldorne der Leder-Metallschließen; Spuren von viereckigen Eckbeschlägen sowie eines Beschlags in der Mitte; Titelaufschrift oben, Mitte: Summa domini Alberti super missam et de sacramento [alta]ris (blaue Lombarde mit einfachem Fleuronnée); ursprünglich darüber noch Titelschildchen (Horn? „Fischglas“?) mit Deckschild und 9 Nägeln befestigt, jetzt gelöst und beigelegt, Deckschild sowie Nägel nicht mehr erhalten: Summa domini Alberti super missam et de sacramento altaris; Signaturschild Mitte b (rot) 12 (schwarz) ? Rücken: 5 Doppelbünde, Feld 1: Papierschildchen (laut Grebenc 16. Jh.) mit Titel (nur mehr schwer lesbar) und Signatur K (rot) 3 (schwarz), Feld 2: Aufschrift Signatur 166, Feld 5: Signaturschildchen 1, Feld 6: Aufschrift Signatur P 1 VDS und HDS ursprünglich Pergament (Folio aus Missale, jetzt als Vor- und Nachsatzblatt (II) bzw. (I*)) |
Entstehung in Stams und Datierung 1304, vgl. Schreibervermerk Blatt 132v (siehe bei Schrift) In der Bücherliste von 1341 (Stams, Cod. 28) als Summa Alberti (Magni) super missam verzeichnet; im Lebersorg-Katalog (Stams, Stiftsarchiv, Cod. F 8 = Cod. 296) unter D 12 als Alberti Magni Ord. Fr. Praedicatorum et episcopi Ratisbonsensis De sacramento altaris verzeichnet; im Roschmann-Katalog (Innsbruck, ULBT, Cod. 1001) als Alberti M., Summa super missam verzeichnet (vgl. Blatt 1r Schrift von Hand Roschmanns: Alberti M., Summa super missam et de sacramento altaris) |
(Ir-Iv) | Vorsatzblatt, Missale. |
(1ra-52rb) | De mysterio missae (Fauser 70.42; zur Frage der Authentizität von De mysterio missae vgl. ausführlich Lackner 2012, S. 222-224)). 1 ![]() | :
1ra | Tit.: Incipit summa domini Alberti super missam et de sacramento altaris Ecce ego declinabo in vos sicut flumen pacem... (Is 66,12). In hoc verbo duo promittit dominus... - ...Hoc igitur est quod de missarum peractione breviter et grosse videbantur esse dicendum alia subtilia melioribus reliquendo. Hic finis est de sacramento altaris sive missae per ordinem. Incipit tractatus de corpore domini. Amen. ... — ... alia subtilia melioribus relinquendo. |
(52va-132va) | De corpore domini (Fauser 71.38; zur Frage der Authentizität von De corpore domini vgl. ausführlich Lackner 2012, S. 222-224). 1 ![]() | :
52va | Quia autem de sacramento altaris multa sunt ... — ... tamen utiliter multa in eis dicta inveniet. |
(132va-132vb) | Oratio de corpore domini. 1 ![]() | :
132va | Omnipotens sempiterne Deus, fili Dei unigenite, qui ex nostro ... — ... omnem suae beatitudinis perfectionem. Qui cum dilectissimo patre et spiritu sancto vivis et regnas per omnia secula seculorum. Amen. Explicit oratio magistri Alberti de corpore domini. |
(132vb-132vb) | Oratio. 1 ![]() |
132v | Nunc autem laboravimus ad mysteria totius missae explananda ... — ... Perficiant in nobis domine tua sacramenta quod continent ut quod nunc spem gerimus, rerum veritate capiamus. (Schlussschrift): Explicit summa de corpore domini a fratre Alberto de ordine Praedicatorum episcopo quondam Ratisponensi compilata. Procurante domino. Cůnrado abbate de Stams dicto Walder de Faucibus scribente fratre Ruedgero monacho et sacerdote eiusdem monasteriii quos glorificet Deus in semet ipso. Amen. Consummatus est liber iste anno domini M° CCC° IIII° in die sanctae Emerentianae virginis et martiris. |
(133ra-134ra) | De mirabilibus circa sacramentum altaris (Hamesse Nr.12995; Mohan S. 117*; Parallelüberlieferung München, BSB, Clm 28180 (Provenienz Kaisheim)). 1 ![]() |
133r | Tit.: De sacramento altaris in quattuor miracula Domine sustinuimus te nomen tuum et memoriale tuum in desiderio animae (Is 26,8). ... Felices oculi ecclesiae Christianae ... — ... et reliquere cogitationis diem festum agent tibi. |
(134ra-135vb) | Catalogus scriptorum ordinis Praedicatorum. 1 ![]() |
134r | Tit.: In ista tabula notantur omnia scripta sive opuscula fratrum magistrorum sive baculariorum (!) de ordine Praedicatorum Frater Vincentius Burgundus scripsit quattuor specula ... — ... Item de ente et essentia. |
(I*r-I*v) | Nachsatzblatt, Missale. |
(II*r-II*v) | Nachsatzblatt, leer. |