![]() |
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=31238 |
Lagen: (V-4)V(6) + 15.IV120(126) + (III-1)125(131) + (IV-1)[125/7](138) + 15.IV245(258) + (VI-3)254(267) | |
Pergament, stellenweise löchrig und unregelmäßig. Nahtspuren. Reklamanten, bisweilen beschnitten. Gegenblätter zu Bl. III(3)–V(6) fehlen. Gegenblatt zu Bl. 125(131) fehlt. Gegenblatt zu Bl. 125/1(132) fehlt. Gegenblätter zu Blatt 246(259), 247(260) und 249(262) fehlen, bei Gegenblatt von Bl. 249(262) Textverlust. Von Bl. I(1) und II(2) jeweils unteres Fünftel, von Bl. (4) Streifen herausgeschnitten, jeweils ohne Textverlust. Bl. 2(8)–125(131) und Bl. 126(139)–254(267) am mittleren oberen Blattrand zeitgenössische Foliierung in roter Tinte in römischen Zahlen ii bis cclv. Bl. (4) und IV(5) am rechten unteren Blattrand frühneuzeitliche Foliierung in Tinte in arabischen Ziffern 4 und 5. Bl. I(1)–III(3) und Bl. IV(5)–V(6) am rechten oberen Blattrand Foliierung in Bleistift in römischen Zahlen I bis V, 19. Jh., Bl. (4) nicht gezählt. Bl. 1(7)–125/1(132) und Bl. 126(139)–254(267) am rechten oberen Blattrand Foliierung in Bleistift in arabischen Ziffern 1 bis 125 und 125/1 sowie 126 bis 254. Bl. 125/2(133) nicht foliiert, Bl. 125/3(134) mit 125/3 foliiert, 125/4(135) bis 125/7(138) nicht foliiert. Bleistift-Foliierung hier berücksichtigt. Zwischen VDS und Buchblock ein Foto einer Miniatur aus einer Handschrift der Universitätsbibliothek Graz (Ms. III 74; Missale, Kanonbild) sowie ein Papierzettel mit Kurzbeschreibung der Handschrift eingelegt, unterzeichnet von P. Robert. | |
Schrift: | |
Schriftraum: 270 × 195 Spaltenzahl: 2 | |
Schriftart: Textualis formata (Textura) Kalendar Bl. I(1)r–V(6)v Schriftraum 260 × 195. Ab Bl. 1(7)r zweispaltig, Schriftraum 270 × 195 (Schriftraum gesamt) bzw. 270 × 85 (je Spalte), jeweils von dünnen Tintenlinien gerahmt, zu 35 Zeilen auf dünner Tintenlinierung. Bl. 125/2(133)r–[125/7](138)r einspaltig, Schriftraum 255 × 190, von roten Tintenlinien gerahmt, zu 19 Zeilen auf roter Tintenlinierung. Zirkelstiche. Schriftart: Textura (Textualis formata). Nachträge von verschiedenen zeitgenössischen Händen, zum Teil in roter Tinte. Vereinzelt Rasuren und Korrekturen (Durchstreichungen und Expungierungen). | |
Ausstattung: Illuminiert Rubriziert Deckfarbeninitiale(n) Ranke(n)/Bordüre(n) Figürlicher Buchschmuck Miniatur(en) Wappen Goldverwendung Punze(n) | |
Augsburg-Salzburger-Missalien-Werkstatt. |
Einband: Augsburg 4. Viertel 15. Jh. Gotisch Streicheisenlinien Blindstempel |
Werkstatt: Sechsblatt-Blüte |
Einband restauriert |
Gotischer Einband: braunes Leder über Holz mit Blindprägung aus der Werkstatt „Sechsblatt-Blüte“ (= EBDB w000959 = Kyriss 78). Augsburg, 4. Viertel 15. Jh. Leder im Zuge der Restaurierung ergänzt. VD und HD nahezu gleich: zwei von vierfachen Streicheisenlinien gebildete Rahmen, erster Rahmen mit Bogen-Stempel (= EBDB s013312) und Beeren-Stempel, Ecken jeweils ausgespart, zweiter Rahmen mit Ranken-Stempel (= EBDB s013375). Mittelfeld mit Stempeln Rautengerank (= EBDB s010086), Blatt (= EBDB s010089) und Granatapel (= EBDB s013320). Am VD zusätzlich Beeren-Stempel, oben mittig Missale Salisburgense in Blindprägung, darüber Rundbogenfries-Stempel (= EBDB s013376), und links oben quadratisches Papierschildchen mit Signatur 3. Spuren von je fünf Beschlägen. Kanten gerade, in der Mitte jeweils nach außen abgeschrägt. Zwei Leder-Metall-Schließen, Leder und Haken im Zuge der Restaurierung erneuert. Lager und Gegenblech ziseliert (am VD beide Lager ave maria graci[a], am HD lediglich oberes Gegenblech mari[a]). Rücken erneuert, vier Doppelbünde. Viertes Feld mit aufgestempelter (?) Signatur, fünftes Feld schwarzer Klebepunkt. Braune und rote Ledersignakel am Vorderschnitt, beim Canon missae braune Ledersignakel am Fußschnitt. Kapitale mit rotem Lederband umstochen. VDS und HDS Pergament, am VDS Notiz (?) clxxiii. |
Bl. 1(7)r Stiftungsvermerk des Salzburger Bürgermeisters Hans Knoll (Bürgermeister 1475, 1480, 1481–1482 und 1489) und seiner Frau (Spruchband und Wappen). Unklar, auf welchem Weg in das Zisterzienserstift Stams gelangt. |
(Ir-Vv) | Calendarium Salisburgense. Rote bzw. blaue KL-Initialen. In erster Spalte Angabe des Tagesbuchstaben (A jeweils rubriziert), in zweiter Spalte Festbezeichnung (zum Teil rubriziert). Die Nennung von u.a. Virgilii episcopi et sociorum eius (Bl. Ir, 31. Januar), Depositio Rudperti episcopi (Bl. IIr, 27. März) und Dedicatio Saliburgense (Bl. IVr, 25. September) verweisen auf die Diözese Salzburg. |
(1r) | Stiftungsvermerk und Wappen. 1 ![]() |
1r | Hanns Chnol cum uxore hunc librum dedit. |
(1ra-254ra) | Missale Salisburgense (vgl. Druck: Wien 1506, davon leicht abweichend, ohne Notation). |
(1ra-125ra) | Temporale. (1ra) Dominica prima in adventu domini. (2vb) Dominica secunda. (4ra) Dominica iiia. (7va) Dominica iiiia adventus domini. (8vb) In vigilia nativitatis domini. (9va) Nativ. dni. (12vb) Stephanus. (13vb) In vigilia Iohannis evangeliste. In die sancto. (14rb) De innocentibus. (15va) Dominica infra octavam nativitatis domini. (16rb) In circumcisione domini. (16vb) In vigilia epyphanie. (17rb) In die sancto . (18rb) Von Epiphanie bis Septuagesima, mit Messen der Sonntage und Eigenmessen für fer. 4. und 6. (24vb) Dominica in lxxa. (26rb) Dominica in lxa. (28rb) Dominica in Quinquagesima. (29ra) Feria iiiia in capite ieiunii. (32vb) Dominica in xla. (40ra) Dominica iia in xla. (46vb) Dominica iiia. (54va) Dominica in medio xla. (62ra) Dominica in passione domini. (68ra) Dnca. in palmis. (81rb) In coena dni. (83rb) In parasceve. (88va) Sabbato sancto. (96vb) In die sancto paschae. (103rb) Dominica in albis. (109vb) In letania maiori. (110rb) In vigilia ascensionis. (110vb) In die ascensionis. (112ra) Dominica post ascensionem. (113ra) Sabbato pent. (114rb) In die sancto penthecosten. (121rb) De sancta Trinitate. (121vb) De corpore Christi. (122vb–123ra) Gloria und Gloria de beata virgine Maria (Marianisches Gloria). Credo. (123rb–123vb) Canon minor: Gebete zur Opferung. (123vb–125ra) Praefationes mit angeschlossenem Text infra accionem (Communicantes). (123vb) In nativitate domini. (124ra) In epyphania domini. In Quadragesima. In cena domini. (124rb) In festo pasce. In ascensione domini. (124va) In festo penthecostes. (124vb) De sancta Trinitate. De sancta cruce. De beata virgine. De apostolis. (125ra) Prefacio cottidiana. (125ra) Sanctus. |
(125_1v) | Ganzseitiges Kanonbild. |
(125_2r-125_7r) | Canon Missae. |
(125_7v) | Leer. |
(125rb-125_1r) | Leer. |
(126ra-161ra) | Messen der Sonntage und Eigenmessen für fer. 4. und 6. 1 ![]() |
126ra | Dominica prima post octavas penthecostes. |
(161ra-162va) | In dedicacione ecclesie. |
(162va-163ra) | De dedicacione altaris. |
(163ra-223ra) | Sanctorale. (163ra) Silvester. (163rb) Paulus, Eremit. Erhard. (163va) Hilarius. Felix. Maurus. (163vb) Marcellus. Antonius. (164ra) Prisca. Fabian und Sebastian. (164va) Agnes. (164vb) Vincentius. (165ra) Emerentiana. Timotheus. (165va) In conversione s. Pauli. (166va) Prikt. (166vb) Agnes, Oktav. Valerius. Brigida. (167ra) Purificatio BMV. (168ra) Blasius. (168va) Agatha. (168vb) Amandus. (169ra) Dorothea. (169rb) Apollonia. (169va) Scholastica. Valentin. (169vb) Juliana. (170ra) Kathedra Petri. (170rb) Matthias, Vigil. (170va) Matthias. (171ra) Walburga. In deposicione Kunigundis. (171rb) Perpetua und Felicitas. (171va) Gregor. Gertrud. (171vb) Joseph. (172ra) Patricius. Benedikt. (172rb) Annuntiatio BMV. (172va) Zeno. (172vb) Kastulus. In deposicione sancti Ruperti. (173ra) In conversione Marie Magdalene. (173rb) Ambrosius. (173va) Maria von Ägypten. Tiburtius und Valerianus. (173vb) Leo. Helena. (174ra) Georg. (174rb) Evangelist Marcus. (174vb) Trudpert. (175ra) Vitalis. (175rb) Philippus et Iacobus. (175vb) Sigismund. (176rb) Inventio s. crucis. (177ra) Alexander, Eventius und Theodoulos. Florian mit Gefährten. (177va) Johannes ante portam latinam. (178ra) Gordianus und Epimachus. Pancratius. Nereus et Achilleus. (178va) Maria ad martyres. Servatius. (178vb) Potentiana. Urban. (179ra) Nicomedes. Marcellinus et Petrus. (179rb) Erasmus. (179vb) Bonifatius mit Gefährten. (180ra) Primus et Felicianus. Barnabas. (180va) Basilides mit Gefährten. Vitus, Modestus und Crescentia. (180vb) Marcus et Marcellianus. (181ra) Gervasius et Prothasius. Alabanus. (181rb) Achatius mit Gefährten. (181va) Johannes der Täufer, Vigil. (182rb) Johannes der Täufer. (183va) Johannes der Täufer, Oktav. (183vb) Petrus et Paulus, Vigil. (184va) Leo. Petrus et Paulus. (185va) In commemoracione sancti Pauli. (186ra) Petrus et Paulus, Oktav. In depositione Erendrudis. (186va) Processus et Martinianus. Visitatio BMV. (187rb) Visitatio BMV, Oktav. (187va) Johannes der Täufer, Oktav. Ulrich. (187vb) Petrus et Paulus, Oktav. (188rb) Translatio sancti Martini. Willibald. (188va) Kilian mit Gefährten. (188vb) In translacione sancti Nicolai. Visitatio BMV, Oktav. Septem fratrum. (189ra) In translacione sancti Benedicti. Hermagoras et Fortunatus. (189rb) Hermagoras et Fortunatus, Oktav. Margarethe. (189vb) Heinrich. (190ra) In divisione apostolorum. (191ra) Alexius. Praxedis. (191rb) Maria Magdalena. (191vb) Apollinaris. (192ra) Christina. Jakobus, Vigil. (192rb) Jakobus. (192va) Christophorus. (193ra) Mutter Anna. (193va) Martha. (194ra) Pantaleonis. (194rb) Felix. Simplicius, Faustinus et Beatrix. (194va) Abdon et Sennen. Tertulinus. (194vb) Petrus ad vincula. (195ra) Sieben Brüder. Stephanus. (195rb) In invencione sancti Stephani prothomartyris. (195va) Oswaldus. Dominicus. (195vb) In transfiguracione domini. (196va) Sixtus. Felicissimus et Agapitus. (196vb) Donatus. Afra. (197rb) Ciriacus mit Gefährten. (197va) Romanus. Laurentius, Vigil. (198ra) Laurentius. (198vb) Tiburtius. (199ra) Radegund. Klara. (199rb) Hippolyt mit Gefährten. Eusebius. (199va) Assumptio BMV, Vigil. (199vb) Assumptio BMV. (200va) Laurentius, Oktav. (200vb) Agapitus. Magnus. (201ra) Bernhard. Assumptio BMV, Oktav. (201rb) Symphorianus et Timotheus. (201va) Bartholomäus, Vigil. Bartholomäus. (201vb) Hermetis. (202ra) Augustinus. (202rb) In decollacione Iohannis baptiste. (203ra) Sabina. (203rb) Felix et Audactus. Paulinus. (203va) Verena. Augustinus, Oktav. In translacione sancte Erendrudis. (203vb) Magnus. (204ra) Regina. Nativitas BMV. (205ra) Adrian. Korbinian. In translacione Kunigundis. (205rb) Gorgonius. (205va) Prothus et Iacinctus. In exaltacione sancte crucis. (205vb) Cornelius et Cyprian. (206rb) Nativitas BMV, Oktav. Nicomedes. Euphema. (206va) Lucia et Geminianus. Lambert. (206vb) Matthäus, Vigil. (207ra) Matthäus. (207rb) Mauritius mit Gefährten. (207va) Emmeram. (207vb) In translacione sancti Ruperti episcopi. Dedicacio ecclesie Salispurgensis. (208va) Chuniald und Gislar. (208vb) In translacione sancti Vigilii. Cosmas et Damian. (209ra) Wenzel. Michael. (210ra) Hieronymus. (210rb) In octava translacionis sancti Ruperti. (210va) In octava Virgilii. Remigius mit Gefährten. (210vb) Leodegar. Franziskus. (211ra) Dyonisius mit Gefährten. (211rb) Gereon mit Gefährten. In translacione sancti Augustini. Maximilianus. (211va) Koloman. Calixt. (211vb) Gallus. In translacione sancte Marthe. (212rb) Ianuarius mit Gefährten. 11000 Jungfrauen. (212vb) Severin. Crispinus et Crispinianus. (213ra) Amandus. (213rb) Simon et Iudas, Vigil. (213va) Simon et Iudas. Narcissus. (213vb) Wolfgang. (214ra) Wolfgang, Oktav. (214rb) Allerheiligen, Vigil. (214va) Allerheiligen. (214vb) Caesarius. (215rb) Eustachius mit Gefährten. (215va) Leonhard. (215vb) Willibrod. Wolfgang, Oktav. Vier Gekrönte. (216ra) Allerheiligen, Oktav. Theodor. Menas. (216rb) Martin. (216va) Brictius. Othmar. (216vb) Martin, Oktav. Elisabeth. (217rb) Cäcilia. Clemens. (217va) Felicitas. (218rb) Chrysogonus. Katharina. (218vb) In deposicione sancti Virgilii. (219ra) Andreas, Vigil. Saturninus. (219vb) Andreas. (220rb) Barbara. (220vb) Nikolaus. (221rb) Andreas, Oktav. Conceptio BMV. (221vb) Damasus. (222ra) Ignatius. Ottilia. (222rb) Iodocus. (222va) Thomas, Vigil. Thomas. 1 ![]() |
163ra | Tit.: Incipit de sanctis |
(223ra-241va) | Commune Sanctorum. (223ra) In vigilia unius apostoli. (223va) In vigilia plurimorum apostolorum. In die sancto. (224va) De evangelistis. (225va) De pluribus apostolis. De martiribus. (231ra) De uno martire. (232rb) De uno martire vel confessore. (233rb) De confessoribus. (233va) De uno doctore et pontifice. De pluribus confessoribus et pontificibus. De confessoribus et non pontificibus. (233vb) De confessore uno non pontifice. (236rb) De simplici confessore. (238ra) De uno doctore et pontifice. Plurimorum confessorum. De confessore et non pontifice. De uno confessore non pontifice. (238rb) De uno confessore et pontifice. De uno doctore et pontifice. De confessoribus et pontificibus. De confessoribus et non pontificibus. (238va) De uno confessore et non pontifice. De virginibus. (238vb) De una virgine non martire. De pluribus virginibus et martiribus. (240vb) De virgine et martire. De virgine non martire. (241ra) De pluribus virginibus et martiribus. De virgine ac martire. (241rb) De una virgine non martire. De pluribus virginibus et martiribus. 1 ![]() |
223ra | Tit.: Incipit commune sanctorum |
(241va-254ra) | Votivmessen. (241va) De sancta Trinitate. Feria iia de sapientia. (241vb) Feria iiia de Sancto Spiritu. (242ra) Feria iiiia de angelis. (242rb) Feria va de caritate. (242va) Feria via de sancta cruce. (242vb) Sabbato de beata virgine. (244ra) De beata virgine infra pasca et penthecosten. (244vb) De beata virgine in adventu domini. (245rb) De beata virgine infra nativitatem et purificacionem. (245va) Officium de xiiii adiutoribus. (246ra) Missa proprii sacerdotis. (246rb) Pro pace. (246va) Pro salute vivorum. (247ra) Pro infirmis. (247rb) Pro quacumque tribulacione. (247vb) Pro iter agentibus. (248rb) Pro serenitate. (249ra) Pro pestilencia. (249va) Pro peccatis. De omnibus sanctis. (249vb) Pro vivis et defunctis. (250ra) Communis oracio. (250va) Pro fidelibus defunctis tempore paschali. (250vb) Pro omnibus fidelibus defunctis. (252ra) In anniversario. (252rb) De episcopo defuncto. De episcopis. (252va) Pro sacerdote. Pro pluribus sacerdotibus. (252vb) Pro fratribus et sororibus. (253ra) Pro patre et matre. Pro elemosinariis. (253rb) Pro viro vel pluribus viris. Pro femina vel pluribus. (253va) Pro viris et feminis. Pro fundatoribus. (253vb) Pro non consecutis penitenciam. Expl. mut.: … Deus conditor humani corporis a quo speratur omne [ – (254ra) Benedictio vini. Inc. mut.: ]rum tuorum tribuisti ut quicumque ex hac creatura vini … – De omnibus sanctis post ascensionem. 1 ![]() |
241va | Tit.: Incipiunt misse privatis diebus et prima dominicis diebus |
(254rb-254v) | Leer. |