Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=31254 
Stams, Zisterzienserkloster, Cod. 19
THEOLOGISCHE SAMMELHANDSCHRIFT
Pergament   I, 119, I* Bl.   230×160   Entstehungsort unbestimmt, Wende 12./13. Jh.
 Volldigitalisat



Literatur zur Handschrift (Anzahl: 7)

Dickes Pergament, teilweise stark abgenutzt, unregelmäßig beschnitten, löchrig. Am rechten oberen Blattrand Paginierung 20. Jh.; in der Mitte des unteren Blattrandes Foliierung 20. Jh. (hier berücksichtigt).
Lagen: (I-1)(I) (Vorsatzblatt, Pergament erneuert) + 12.IV96 + (IV-1)103 + 2.IV119 + (I-1)(I*) (Nachsatzblatt, Pergament erneuert)
Blatt 1 und 119 (zum Buchblock gehörig) klebten ursprünglich am Spiegel des VD bzw. HD, jetzt gelöst. Gegenblatt zu Blatt 97 herausgeschnitten (mit Textverlust). Kustoden in schwarzen römischen Zahlen.
Schrift:
(1v-118v) Schriftraum: 165 × 120    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 38-40   
Schriftart: Karolingisch-gotische Übergangsschrift – Marginalien
Blatt 1r von anderer Hand; Blatt 118v-119r Federproben von unterschiedlichen Händen (aus unterschiedlicher Zeit)
Schriftraum teilweise von Bleistiftlinien gerahmt sowie Bleistiftlinierung (nur schwach erkennbar), Zirkelstiche, vereinzelt Marginalien (meist von gleicher Hand: Korrektur von ausgelassenen Wörtern)
Ausstattung: Illuminiert   Rubriziert   Fleuronnéeinitiale(n)   
Blatt 1v-16r rote Auszeichnungsstriche, ab Blatt 16v (vor allem bis Blatt 59v) rote Überschriften, rote Kapitelbezeichnungen, rotes Incipit, Blatt 16v-26r rote und grüne Lombarden mit sehr einfacher Verzierung, ab Blatt 26b rote Lombarden, Blatt 17ra einfache, fünfzeilige rote Fleuronnéeinitiale, Blatt 19v (unterer Blattrand) Federzeichnung (Gesicht)

Einband:
Einband restauriert
Reste des ursprünglichen braunen Ledereinbandes (stark berieben) auf neuem Leder angebracht, ebenso die Reste des weißen Rückeneinbandes
VD: Metall-Halbkugelbuckel in Ecken und als Mittelbeschlag (insgesamt 5), Titelaufschrift in gotischer Schrift (obere Hälfte, Mitte): Evangelium Nicodemi
HD: Metall-Halbkugelbuckel in Ecken und als Mittelbeschlag (siehe VD), Titelaufschrift (untere Hälfte, Mitte) halbkursiver Schrift: Evangelium Nicodemi, (darunter) Miracula Marie virginis, bei Grebenc erwähnte Signatur des 15. Jh. nicht eruierbar
VDS: im Zuge der Restaurierung erneuert; HDS: im Zuge der Restaurierung erneuert
auf Blatt 1-2 sowie Blatt 118-119 Spuren (Löcher, Rostspuren) der Einbandbeschläge erkennbar
Rücken: weißer Ledereinband, 3 Doppelbünde, Feld 1: Titelschildchen, Papier (laut Grebenc 17./18. Jh.): Liber de infantia Christi / Miracula b. Marie / Visio Tendali et Wetini / Liber viarum? dei; darunter weiteres Titelschildchen? Feld 3: Signaturschildchen, Papier, maschinengeschrieben 19, Signaturschildchen Papier 19
Kapitale naturfarben umstochen, Pergamentsignakel


In der Entlehnliste ULB, Cod. 271 nicht verzeichnet, in der Bücherliste von 1341 (Stams, Cod. 28) als Libellus de infantia salvatoris cum libellis adiunctis verzeichnet, im Lebersorg-Katalog (Stams, Archiv Cod. F8) nicht verzeichnet, im Roschmann-Katalog (ULB, Cod. 1001) nicht verzeichnet.
Bearbeitung und Digitalisierung: Universitäts- und Landesbibliothek Tirol, Projekt Libri Stamsenses 2023-2024 - Kulturerbe digital.
Vorläufige Beschreibung: Sophia Watschinger / Claudia Schretter-Picker, April 2024; Inhalt: HMML
alle Initien
(1-10) Gospel of Nicodemus. HMML 1077706.
   1
1 Factum est in anno XIXª tyberii cesaris romanorum et herodis filii herodis... Annas et cayphas gamaliel et iudas levi et Neptalim et reliqui... - ...et estimes crederibus mendatiis iudeorum. (Kim, H. C., The Gospel of Nicodemus, Toronto Medieval Latin Texts, 1973.)
(10-16v) Gospel of Pseudo-Matthew. HMML 1061335.
   1
10 Dominis sanctissimis et beatissimis Chromatio et Heliodoro episcopis... Qui terram auri consciam fodi... In illis diebus erat vir in Ierusalem nomine Ioachim ex tribu iuda et hic erat pastor ovium suorum... - ...in sacro evangelico veridico protestari sunt eloquio. amen. (BHL 2, 179.)
(16v-54v) Miracula XLIX Beatae Mariae Virginis. HMML 1019498.
   1
16v Attentis dei laudibus cum sepe recitatntur miracula... Fuit quidam archiepiscopus qui vocabatur hildefonsus... - ...admirabile lumen suum etc.
(46-50v) Miracula XLIX Beatae Mariae Virginis. HMML 1077741.
   1
46 Factum est priusquam incursio fieret in romanam rem publicam... - ...migravit ad dominum cui est honor, etc.
(56-59v) Hieronymus Vita Malchi monachi captivi. HMML 1164647.
   1
56 Qui navali prelio dimicaturi sunt... Maronias XXX fere milibus ab antiochia urbe syrie... - ...non posse superari. (PL 23, 55-60; BHL n° 5190.)
(59v-78v) Mark [Monk of St. Paul's in Ratisbon, fl. 1150]Visio Tundali. HMML 1093698.
   1
59v Hybernia igitur insula est in ultimo occicentali occeana posita... - ...quod ipse prestare dignetur qui cum eterno patre vivit et regnat etc. Acta sunt hec omnia... aprilis anno vi° iii Nonas Novembris. (Patch, H. R., The Other World, pp. 112-114.)
(78v-83v) Hetton [Abbot of Reichenau, ca. 763-836]Visio Wettini. HMML 1102426.
   1
78v In provincia alamannorum vel suevorum in monasterio... Cum predictus frater die sabbati cum aliquibus fratribus... - ...huius instabilis vite clausit horam. (Wattenbach, W., Deutschlands Geschichtsquellen im Mittelalter, Berlin, 1873, I, p. 207; PL 105, 771-780.)
(83v-85) Visio Esdrae]. HMML 1141725.
   1
83v Oravit Hesdras dominum dicens: Da michi domine fiduciam et non timeam cum iudicia peccatorum videam... - ...iusti in regno celorum.
(85-85v) Visio cuiusdam pauperculae mulieris. HMML 1082029.
   1
85 Fuit namque in laudonico pago quedam mulier... - ...lumenque recepit. (Wattenbach, W., Deutschlands Geschichtsquelln im Mittelalter, Berlin, 1873, I, p. 207-208.)
(85v-91) Vita sancti Macarii Romani. HMML 1083876.
   1
85v Gloria et magnificentia deo soli benignissimo... - ...et ymnum dicebant deo patri omnipotenti. (PL 73. 415-26; BHL 2. 758.)
(91-109v) Elizabeth abbatissaLiber viarum Dei. HMML 1089136.
   1
91 Hic est liber viarum dei qui annuntiatus est ab angelo altissimi Elisabeth ancille christi et dei vivi... Factum est in exordio quinti anni visitationis mee... - ...Quod autem vobis dico ceteris omnibus dico.
(109v-110) Elizabeth abbatissaEpistola. HMML 1061449.
   1
109v Domino G. Venerabili abbati ecclesie die que est in tuicio humilis ancilla christi E. sconaugensis salutem et orationem... Consolamini et gaudete in domino et confortate corda fratrum... - ...querelam facient adversus eos.
(110-112) Elizabeth abbatissaEpistola. HMML 1035387.
   1
110 Congratulare mecum domina et venerabilis filia... Domina mea Hildegardis recte vocaris Hildegarids quia stimulus dei... - ...et facit eos hesitare in fide catholica.
(112r-113r) Text ?.
(113r-115r) Text ?.
(115r-115v) Text ?.
(115v-116) Elizabeth abbatissaEpistola. HMML 1061632.
   1
115v Domino V. venerabili abbati de lacu soror elisabeht sconaugensis omnem venerationem et dilectionem in Christo... Visio quam vidi in nocte dominice nativitatis in tempore matutinali huiusmodi erat... - ...secundum discretionem prudentie vestre.
(116-117) Miraculum quod contigit in vigilia Omnium Sanctorum. HMML 1123375.
   1
116 Monachus quidam erat rome quem deus multum diligebat... - ...ad gaudia felicitatis eterne. Quod ipse prestare dignetur cui est honor etc.
(117v-118v) Miraculum de imagine Beatae Mariae Virginis. HMML 1201030.
   1
117v Tempore quo greci terram repromissionis inhabitabant... - ...est ista gloria yconia. (BHL n° 5409.)