![]() |
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=31270 |
Schrift: 2 verschiedene Schriften/Schreiber | |
Schrift 1 | (1-150 und 157-231) Schriftraum: 125 × 80/85 Zeilenzahl: 29-30 |
Schriftart: Karolingisch-gotische Übergangsschrift von bis an den Rand gezogenen dünnen, zumeist ausradierten Bleistiftlinien gerahmt. Zirkelstiche. Verschiedene Hände. Dünne, zumeist ausradierte Bleistiftlinierung. Marginalien, von verschiedenen Händen, bisweilen beschnitten. Bl. 231(232)v schwer lesbare Notizen von verschiedenen Händen. | |
Schrift 2 | (151-156) Schriftraum: 125 × 90 Zeilenzahl: 15-18 |
Schriftart: Textualis formata (Textura) | |
Ausstattung: Illuminiert Rubriziert Rankeninitiale(n) Fleuronnéeinitiale(n) | |
Bl. 1–150(151) und Bl. 157(158)–231(232): Rubriken, rote Überschriften, rote Satzmajuskeln in Lombardenform. Hervorhebungen (Unterstreichungen und Umrahmungen), zumeist in roter Tinte. Rote Lombarden mit Punktverdickungen und/oder Ausläufern bzw. Begleitlinien, vereinzelt mit Profilkonturen. Rankeninitialen in roter Tinte, mit Drachenköpfen. Stellenweise von Buchstaben ausgehende, ornamental geformte Fortsätze, vereinzelt mit Profilkonturen. Zeilenfüllsel in roter Tinte. Bl. 151(152)–156(157): rote Auszeichnungsstriche und Überschriften. Einfache rote Lombarden mit Schaftaussparungen, Punktverdickungen und/oder Ausläufern. Bl. 152(153)r rote Lombarde mit Ornamentik im Binnenraum Vgl. Kurzinventar Stams 2010. |
Einband: 17. Jh. Blindstempel |
Einband restauriert |
Neuzeitlicher Ledereinband: braunes Leder über Holz mit Blinddruck, 17. Jh. VD und HD gleich: zwei von dreifachen Streicheisenlinien begrenzte Rahmen, erster Rahmen mit Palmettenfries-Rolle, zweiter Rahmen mit zwei gegenüberliegenden Ornament-Rollen. Mittelfeld mit Blumenstrauß-Stempeln. Kanten nach innen durchgehend abgeschrägt, mit Streicheisenlinien verziert. Spuren von zwei Leder-Metall-Schließen, von unterer Schließe Rest vorhanden. Rücken mit weißem Leder überzogen, ca. ein Drittel der Deckelflächen einnehmend, drei Bünde, erstes Feld Titelaufschrift Breviarium (Tinte), drittes Feld ein rechteckiges und ein ovales Papierschildchen mit Signatur 35, viertes Feld alte Stamser Signatur A 19 (Tinte). Kapitale mit naturfarbenem und braunem Garn umstochen. Schnitt blau gefärbt. VDS und HDS je ein Papierblatt, am VDS Restauriervermerk Breviarium hoc vetustate attritum […] observandum, in meliorem formam redigi curavit suis impensis P. Franciscus Lachemair Cisterciensis, in Tinte, 17. Jh. Zu Franciscus de Lachemayr (1656–1714) siehe Album Stamsense Nr. 491, S. 45. Je vier Vor- und Nachsatzblätter, Papier, 17. Jh., am Vorsatzblatt Ir Aufschrift 35 saeculum XII. ex, in Bleistift. |
In der Handschrift kein Hinweis auf Entstehung oder frühere Besitzer. Am VDS Restauriervermerk mit Hinweis auf Franciscus de Lachemayr (Album Stamsense Nr. 491, S. 45), 1656–1714. In Roschmanns "Catalog der vorzüglicheren Manuscriptem im Kloster Stams" verzeichnet unter Lit. A als "Breviarium" (= A 19). |
(1r-231v) | Breviarium. Ohne Kalendar und ohne Litanei. Aufgrund der Nennung der Heiligen Goar, Oswald, Afra, Gallus und Othmar ist die Entstehung der Handschrift wohl im süddeutschen Raum zu verorten. Im Kurzinventar Stams 2010 mögliche Lokalisierung der Entstehung in der Zisterze Kaisheim. Nach Backaert, L‘evolution du calendrier cistercien. Collectanea cisterciensia 13 (1951) 115 wurde das in der Handschrift genannte Fest In conceptione BMV im Zisterzienserorden erst im Jahr 1356 eingeführt, weshalb aufgrund der Datierung der Handschrift die Entstehung in einem Zisterzienserkloster unwahrscheinlich ist. |
(1r-150v) | Temporale: (1r) In adventu Domini. (6r) Dominica secunda. (9v) Dominica iii. (12v) Dominica proxima = Dnca 4 adv. (18v) In vigilia nativitatis. (19v) Nativitas dni. (25v) In nativitate sancti Stephani. (28v) In nativitate sancti Iohannis evangeliste. (31v) Sanctorum Innocentum. (34r) Ferie infra nativitatem domini. (35v) Dominica infra nativitatem domini. (37r) In circumcisione. (39r) Octava sancti Stephani. (39v) Octava sancti Iohannis. (40r) Octava sanctorum innocentum. (40r) In vigilia epiphania. (40v) Epiphania dni. In der Handschrift mit In vigilia nativitatis (!) betitelt. (45r) Oct. Epiph. (47r) Dominica infra octavam. (48v) Octava epiphanie. (50r) Dominica prima post octavam epiphanie. Expl. mut.: ... sine intermissione memoriam vestri facio, semper in orationibus meis [ (Röm 1,10). (51r) Dnca 1 post Epiph. (Fortsetzung). Inc. mut.: ] usque ad summum. Et dicit eis Iesus: Haurite nunc ... (Joh 2,7). (54v) Dominica secunda. (57v) Dominica tercia. (60v) In septuagesima. (65r) Dominica in sexagesima. (68r) Dominica in quinquagesima. (72r) Dominica in xl. (77r) Dominica iia in xl. (80r) Dominica in xl = Dnca 3. in Quadrages. (84v) Dominica in media xl. (88r) In passione domini. (92r) In palmis. (94r) Feria secunda. (94v) Feria iiia. (95r) Feria quarta. (96r) In cena domini. (98r) In parasceve. (100r) Sabbato sancto. In der Handschrift mit Ad vesperas in parasceve betitelt. (102r) Pascha. In der Handschrift mit Ad vesperas in sabbato sancto betitelt. (103v) Ad processionem. (103v) Infra oct. paschae. (107r) Ad vesperas in octava. (108v) Dominica prima post octavam pasce. (110v) Dominica iia post octavam pasce. (112r) Dominica iiia. (113v) Dominica iiii. (115r) In ascenssione (!) domini. (117r) Dominica post ascensionem. (118v) In die sancto Pentecostes. (119v) Infra oct. Pent. (121v) De sancta Trinitate. (124v) Dominica i post octavam pentecostes. (127r) Dominica iia. (127v) Dominica iiia. (128v) Dominica iiii. (129v) Dominica v. (130v) Dominica vi. (131r) Dominica vii. (132r) Dominica viii. (134v) Dominica viiii. (135v) Dominica x. (136v) Dominica xi. (137v) Dominica xii. (139v) Dominica xiii. (140v) Dominica xiiii. (142r) Dominica xvi (!). (144r) Dominica xvi. (145v) Dominica xvii. (146v) Dominica xviii. (147v) Dominica xviiii. (147av) Dominica xx. (149r) Dominica xxi. (150r) Dominica xxiia. Expl. mut.: … debebat decem milium talentorum a domino regis [ (Fortsetzung auf Bl. 157r). |
(151r-156v) | Feriale (Lesungen: Ez 12,1–20; Dan 1,1–7; Dan 3,1–24). Von jüngerer Hand nachgetragen. |
(157r) | Dnca 22 post oct. pent. Inc. mut.: ] rogans veniam deprecaverat ut ipse quoque dimittat ... (Fortsetzung von Bl. 150v) (157r) Dominica = Dnca 23 post oct. pent. |
(157v-231r) | Sanctorale: Proprium de sanctis mit Teilen des Commune de sanctis. (157v) Sebastiani martiris. (159r) In nativitate sancte Agnetis. (160v) In conversione sancti Pauli. (162r) In purificatione beate Marie. (164v) Agathe. (166v) In nativitate Scolastice. (166v) In kathedra sancti Petri. (168r) In nativitate sancti Gregori pape. (170r) In nativitate sancti Benedicti abbatis. (172r) In annuntiatione beate Marie virginis. (173v) De sancto Georgio et de uno duoque (?) martire in pa[s]cali tempore. (174v) De io confessore. (174v) De io martire vel confessore. (174v) De sanctis in duodecim lectionibus. (175r) De virginibus. (175r) De sancto Marco. (175r) Philippi et Iacobi. (176v) In invencione sancte crucis. (177v) De sancto Alexandro. (178r) Iohannis baptiste. (181r) Iohannis et Pauli. (181v) Petri et Pauli. (184r) In commemoracione sancti Pauli. (186r) Infra octavam apostolorum. (186r) In octava apostolorum. (186v) De sancto Goare. (186v) In translatione sancti Benedicti. (186v) Marie Magdalene. (190r) In nativitate sancti Iacobi apostoli. (190v) In ad vincula sancti Petri. (192r) In invencione protomartiris Stephani. (193v) In nativitate sancti Oswaldi regis. (196r) Afre martiris. (196v) In nativitate sancti Laurentii. (198v) Tiburcii martiris. (198v) Ypoliti martiris et sociorum eius. (198v) In assumptione beate Marie virginis. (201v) Infra octavam. (202r) In octava. (202r) In decollatione Iohannis baptiste. (203v) In nativitate beate virginis. (206v) Infra octavam nativitatis BMV. (207v) In exaltatione sancte crucis. (209r) De sancto Mauricio et sociis eius. (209v) Cosme et Damiani. (209v) In festivitate sancti Michahelis. (211v) Beati Ieronini (!). (212v) Dionisii et sociorum eius. (213v) Galli abbatis. (215v) In festivitate omnium sanctorum. (218v) De sancto Martino episcopo. (221r) In nativitate Brictii episcopi. (221r) Othmari abbatis. (221v) Cecilie virginis et martiris. (223v) Clementis martiris. (224v) Andree apostoli. (226v) De sancto Nicolao. (228v) In conceptione beate virginis Marie. (228v) In nativitate Lucie virginis. (229v) In nativitate sancti Thome apostoli. (229v) In nativitate sancti Bartholomei. (230r) In nativitate sancti Luce evangeliste. (230v) In nativitate xi milium virginum. |
(231r-231v) | Cursus sanctae Mariae. Tit.: Quomodo cursus sancte Marie canendus sit. (231r) In adventu domini. Infra ebdomadam nativitatis domini. Expl. mut. ... A. Rubum quem viderat [ Mit schwer lesbaren Notizen von verschiedenen Händen auf Bl. 231v. |