![]() |
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=31341 |
![]() | Die folgenden Daten sind Auszüge aus dem gedruckten Katalog der Handschriften der Universitäts- und Landesbibliothek Tirol in Innsbruck. Diese Daten, insbesondere die Bibliographie, werden in manuscripta.at laufend korrigiert und ergänzt. Addenda und Corrigenda zum gedruckten Register finden Sie hier. |
Teil 1 | 1-57 Pergament Mitte 12. Jh. |
Lagen: IV8 + (IV+1)17 + 5.IV57 | |
Bl. 17 eingefügtes Einzelblatt. | |
Schrift: | |
Schriftraum: 150/155 × 100/110 Zeilenzahl: 32 | |
Schriftart: Karolingische Minuskel | |
Ausstattung: Rubriziert | |
Teil 2 | 58-71 Pergament |
Lagen: III63 + IV71 | |
Bl. 63v Kustode 1 in schwarzer arabischer Ziffer. | |
Schrift: | |
Schriftraum: 150/155 × 100/110 Zeilenzahl: 32 | |
Schriftart: Karolingische Minuskel | |
Ausstattung: Rubriziert | |
Teil 3 | 72-79 Pergament |
Lagen: IV79 | |
Schrift: | |
Schriftraum: 135/140 × 110 Zeilenzahl: 32 | |
Schriftart: Karolingische Minuskel | |
Teil 4 | 80-84 Pergament |
Lagen: (II +1)84 | |
Schrift: | |
Schriftraum: 160 × 110/115 Zeilenzahl: 27 | |
Schriftart: Karolingisch-gotische Übergangsschrift |
NS | I*r-v Pergament 14. bis 15. Jh. (?) |
Fragment aus einem Missale. | |
Schrift: | |
Schriftart: Textualis formata (Textura) |
Einband: Stams 14. bis 15. Jh. Gotisch Schmucklos |
Freiliegende Holzdeckel mit Spuren eines abgelösten braunen Lederüberzuges. 1988 im Institut für Restaurierung der ÖNB restauriert mit neuer Bindung des Buchblocks und Erneuerung des Rückens (siehe Akten der ULB Tirol, Restaurierprotokoll Nr. 38 vom 18.4.1988). Spuren zweier Schließen, am HD Bohrlöcher für Beschläge. Kanten gerade. Rücken: alter Einband: ursprünglich vier Bünde, später zwei Doppelbünde, später, wie in Stams üblich, mit weißem Leder überzogen, oben in verkehrter Schrift schwarze Stamser Signatur R 15. Restaurierung: wie beim alten Einband wieder vier einfache Bünde, neuer weißer Lederüberzug. Alter Rücken derzeit bei der Handschrift aufbewahrt. Spiegel des VD abgelöst (einzelne Buchstaben als Abklatsch noch sichtbar), heute Innsbruck, ULB Tirol, Frg. 65, enthaltend Rudolf von Ems, Weltchronik; weitere Fragmente aus derselben Handschrift der Weltchronik aus anderen ehemaligen Stamser Handschriften: Innsbruck, ULBT, Cod. 348, 393, 536 und 649. Auf der Innenseite des VD drei kleine Pergamentstreifen mit lateinischem Text in Textualis 13. Jahrhundert. Ursprünglicher Spiegel des HD bei Restaurierung abgelöst, nunmehr Nachsatzblatt: Pergamentblatt mit Fragment aus einem Missale. |
Entstehung der Handschrift ungeklärt, sicher nicht in Stams; Ehrismann u. a. nehmen Kärnten an, dagegen Schnell allgemein „bairisch-österreichischer Raum“. Bindung in Stams durch Fragment des VD gesichert. Bl. 1r und 84v jeweils Zahl XXI, möglicherweise alte Signatur. Schwarze Stamser Signatur (am abgelösten alten Buchrücken) R 15. Im Roschmann-Katalog von 1739 (Innsbruck, TLMF, Dip. 1089/VI) und im Stamser Übergabekatalog (Innsbruck, ULBT, Cod. 1001) eingetragen unter der Signatur R 15. 1808 anlässlich der vorübergehenden Aufhebung des Klosters Stams der ULB Tirol übergeben. Alte radierte Signatur der ULB Tirol (am abgelösten Buchrücken) II […] E[…]. Vorbesitzer: Stams, Zisterzienserstift ![]() ![]() |
--------------- Addenda/Corrigenda bitte melden! ---------------
(VDS (abgelöst, jetzt Frg. 65)) | Weltchronik, Frg. (A. E. Schönbach, Altdeutsche Funde aus Innsbruck. VI. Rudolfs von Ems Weltchronik. ZfdA 33 [1889] 383–393. – Schneyer 4, 556, 572. – Ch. Bertelsmeier-Kierst, Die ehemalige Handschrift der 'Weltchronik' Rudolfs von Ems. ZdfA 122, H. 3 [1993] 276f., Nr. 17 und 22). | :|
(1r-12v) | Anonyme Sammlung zu verschiedenen theologischen Themen. | |
(1r) | Expositio symboli (anonyme Sammlung mit Exzerpten aus verschiedenen Autoren). | |
(1r) | Liber Sententiarum, Auszug (Stegmüller RS Nr. 764. Hamesse Nr. 1413). 1 ![]() | : |
1r | Ad iustitiam credere debemus corde et confiteri ore quia in patre totus est filius | |
(1r) | Expositio fidei, Auszug (PL 101, 1053). | :|
(3r) | De trinitate (anonyme Sammlung mit Exzerpten aus verschiedenen Autoren). | |
(3r) | Confessio fidei catholicae sumpta ex tertio libro Ambrosii De trinitate, Auszug (PL 157, 737–739). 1 ![]() | : |
3r | Assertio nostare fidei hoc est unum Deum esse dicamus | |
(3r) | De sacramentis, cap. 4, Schluss, Auszug (PL 176, 379C–381C). 1 ![]() | : |
3r | Augustinus Adversus impietatem Arrii (!) Patres novum nomen | |
(5r) | De angelis (anonyme Sammlung mit Exzerpten aus verschiedenen Autoren). | |
(5r) | Hom. 6 ex Homiliis in evangelia, cap. 6 (Auszug) und 7-14 (PL 76, 1249C10–1255D4). 1 ![]() | : |
5r | Angelorum et hominum naturam ad se cognoscendum Deus condidit | |
(6v) | De homine (anonyme Sammlung mit Exzerpten aus verschiedenen Autoren). | |
(6v) | De Genesi ad litteram, cap. 31 (PL 34, 292). 1 ![]() | : |
6v | Factus est homo ad imaginem Dei non secundum corpus secundum rationem sive mentem vel intelligentiam sive aliquo vocabulo commodius appelletur in quo scilicet contemplandae veritati inhaeret | |
(6v) | Glossa ordinaria, Liber Genesis, V. 26 (PL 113, 80C). | :|
(6v) | Sententiae II 27, 1 (PL 83, 628B.). | :|
(13r-57v) | De sacramentis (anonyme Sammlung mit Exzerpten aus verschiedenen Autoren). | |
(13r) | Decretum, P. 8, cap. 1 und 2 und P. 9, cap. 61 (PL 161, 583D, 670C-D). 1 ![]() | : |
13r | Nuptiae sive matrimonium est viri mulierisque coniunctio individua consuetudinem vitae continens | |
(29v) | Decretum, P. III, dist. 4, cap. 1 und 144 (PL 187, 1791C. CIC, ed. Friedberg I 1361). 1 ![]() | : |
29v | Augustinus super Iohannem Necessarium est visibile sacramentum aquae ad ablutionem | |
(39v) | Decretum, P. III, dist. 2, cap. 36 und P. III, dist. 4, cap. 145 (PL 187, 1850B–C. CIC, ed. Friedberg I 1408; PL 187, 1747B–C. CIC, ed. Friedberg I 1326f). 1 ![]() | : |
39v | Augustinus in libro de libro (!) arbitrio Gratia quae per Christum datur non solum remissionem peccatorum facit sed etiam ut lex impleatur ut natura liberetur | |
(45v) | Zusatz (nicht aus Decretum). 1 ![]() | |
45v | Distat inter sacramenta nostra et legalia quod in illis non statim res sacramenti dabatur | |
(45v-57v) | De ordinatione (Mit zahlreichen Exzerpten aus Kirchenvätern, Kanonisten, Papstdekreten und Konzilsbeschlüssen). | |
(45v) | Sermo II De excellentia sacrorum ordinum et de vita ordinandorum (PL 162, 513–519). 1 ![]() | : |
45v | Quia christianam militiam in baptismate professi estis et arma spiritualia contra hostes invisibiles per manus impositionem accepistis | |
(49r) | Sammlung von Exzerpten aus Gregorius, Augustinus, Papstdekreten und Konzilsbeschlüssen (PL 77, 31A; PL 44, 155). 1 ![]() | |
49r | Sacerdotum qui plebem regunt officium est. Unde Gregorius dicit Sacerdos si praedicationis est nescius | |
(58r-70r) | De meditatione mortis, L. I (PL 170, 357–378). 1 ![]() | : |
58r | Quid nunc agis (recte: magis) o anima? Saltem abhinc eruditior esto | |
(70r-71r) | Epistola ad Hugonem de S. Victore (PL 186, 1052–1054). 1 ![]() | : |
70r | Hugoni sancti Victoris priori W. salutem. Nuper de Parisius veniens dominus Arnolfus Sagiensis archidiaconus socius et amicus noster carissimus narravit nobis quod de quadam quaestione apud nos ante ventilata vobiscum tractaverant | |
(71r-v) | Exzerpte aus verschiedenen Autoren, vorwiegend Kirchenvätern und Scholastikern, zu De iudiciis, De peccatis, De sacramentis (Weber II 112). 6 ![]() | |
71r | Alii varia suspicantur. Primum peccatum causam dicit quod non recte divisit (PL 93, 287D–288B) | |
71r | Quattuor sunt iudicia: secundum praescientiam secundum causam secundum operationem secundum retributionem (PL 176, 309C–310A) | |
71v | Quaeritur utrum magnum sacramentum (PL 140, 738D–739A) | |
71v | In prima actione ante legem nulla pugna est (PL 40, 66) | |
71v | Vetus Testamentum sicut et Novum tria continet (PL 176, 120C–D) | |
71v | Meritum misericordiae nullum est in aeternum (PL 114, 469–520, passim) | |
(72r-74v) | Paternosterauslegung (deutsch) (Ed.: K. Müllenhoff, W. Scherer, Denkmäler deutscher Poesie und Prosa aus dem 8. bis 12. Jh. Berlin 1864, 21873, 31892, hrsg. von E. Steinmeyer, jeweils Nr. XLIII [Vaterunser] bzw. XLIV [Siebenzahl], Nr. XLIII. Ed.: F. Maurer, De septem sigillis. Von der Siebenzahl, in: Maurer, Die religiösen Dichtungen des 11. und 12. Jahrhunderts I. Tübingen 1964, 332–343, Nr. 10. Ed.: H. J. Gernentz, Kleinere deutsche Gedichte des 11. und 12. Jh. Leipzig 1970, 125–132. Ed.: A. Waag, Kleinere deutsche Gedichte des 11. und 12. Jh. Neu hrsg. von W. Schröder I [Altdeutsche Textbibliothek 71]. Tübingen 1972, 68–85). | :|
(74v-75v) | De septem sigillis (deutsches Gedicht) (Ed.: K. Müllenhoff, W. Scherer, Denkmäler deutscher Poesie und Prosa aus dem 8. bis 12. Jh. Berlin 1864, 21873, 31892, hrsg. von E. Steinmeyer, Nr. XLIV. Ed.: F. Maurer, De septem sigillis. Von der Siebenzahl, in: Maurer, Die religiösen Dichtungen des 11. und 12. Jahrhunderts I. Tübingen 1964, 348–351, Nr. 11. Ed.: A. Waag, Kleinere deutsche Gedichte des 11. und 12. Jh. Neu hrsg. von W. Schröder I [Altdeutsche Textbibliothek 71]. Tübingen 1972, 86–91). | |
(75v-76v) | Paternosterauslegung (lateinisch) (Ed.: F. Maurer, Die religiösen Dichtungen des 11. und 12. Jahrhunderts I. Tübingen 1964, 329. Ed.: H. J. Gernentz, Kleinere deutsche Gedichte des 11. und 12. Jh. Leipzig 1970, 46. Ed.: A. Waag, Kleinere deutsche Gedichte des 11. und 12. Jh. Neu hrsg. von W. Schröder I [Altdeutsche Textbibliothek 71]. Tübingen 1972, 74). In Stichworten als Tabelle zur vorangehenden deutschen Paternosterauslegung. 1 ![]() | |
75v | Pater noster sanctificetur nomen tuum. Spiritus sapientiae. Beati pacifici | |
(76r) | Notiz über die Heimat der Apostel. 1 ![]() | |
76r | De qua tribu nati sunt singuli apostoli. Petrus de Iuda Bartholomaeus de Ioseph | |
(76r) | Septem gradus sapientiae (Notiz) (Bloomfield Nr. 5457). 1 ![]() | |
76r | Septem sunt quae non invenit homo in hoc mundo etiam si rex sit totius mundi: Vita sine morte ... regnum sine commutatione. In regno autem Dei haec omnia inveniuntur | |
(76r) | Notizen über die Siebenzahl. 1 ![]() | |
76r | Hi sunt septem gradus sapientiae. Interrogare humiliter audire diligenter credere fideliter | |
(76v) | Monatsregel (ohne Titel) (Ed.: I. V. Zingerle, Recepte aus dem XII. Jahrhundert. Germania 12 [1867] 463f. – Thorndike-Kibre 684. F. Wilhelm, Denkmäler deutscher Prosa des 11. und 12. Jh. [Germanistische Bücherei 3]. München 1960, 150). 1 ![]() | |
76v | In Ianuario sanguinem non minuas | |
(76v-78r) | Innsbrucker Arzneibuch (lateinisch-deutsch) (Ed.: I. V. Zingerle, Recepte aus dem XII. Jahrhundert. Germania 12 [1867] 464–466. Ed.: F. Wilhelm, Denkmäler deutscher Prosa des 11. und 12. Jh. [Germanistische Bücherei 3]. München 1960, 39–42, Nr. 11). | |
(78v-79r) | Innsbrucker (Prüler) Arzneibuch (lateinisch-deutsch) (Ed.: I. V. Zingerle, Recepte aus dem XII. Jahrhundert. Germania 12 [1867] 466–468. Ed.: F. Wilhelm, Denkmäler deutscher Prosa des 11. und 12. Jh. [Germanistische Bücherei 3]. München 1960, 42-45, Nr. 12). | |
(79r-v) | Ad hydropicos (Ed.: I. V. Zingerle, Recepte aus dem XII. Jahrhundert. Germania 12 [1867] 463–469, 468. – Thorndike-Kibre 115). 1 ![]() | : |
79r | Apprehende serpentem pluvialem sive aquaticam | |
(79v) | Frauengeheimnisse (lateinisch-deutsch) (Ed.: I. V. Zingerle, Recepte aus dem XII. Jahrhundert. Germania 12 [1867] 468f. Ed.: F. Wilhelm, Denkmäler deutscher Prosa des 11. und 12. Jh. [Germanistische Bücherei 3]. München 1960, 46, Nr. 13). | |
(80r-84v) | Homilia I, De cruce et latrone, lat. (PG 49, 399–408). 1 ![]() | : |
80r | Hodierna die dominus noster pependit in cruce et nos festivitatem nimia laetitia celebremus | |
(I*r-I*v) | Fragment aus einem Missale. (I*r) Oratio und Epistel von Sabbato post dncam in passione. - (I*v) Epistel bis Evangelium von Fer. VI. post dncam in passione. |