31357 AT4000-669

Permalink: https://manuscripta.at/?ID=31357

Wissenschaftliche Beschreibung: Kat. Innsbruck 7, 383-412 (online).

Teil 1	1-71   Papier   1411
	Schrift:
	Schriftraum: 150/160 × 95/111    Zeilenzahl: 20-28
	Schreiber: Petrus Willis de Ysnina – Schriftart: Bastarda cursiva Schreiber Petrus Willis de Ysnina, unter Mitarbeit per fratrem Hainricum Schmid de Ysnina
	Ausstattung: Rubriziert
Teil 2	72-131   Papier
	Schrift:
	Schriftraum: 162/169 × 95    Zeilenzahl: 29-30
	Schriftart: Bastarda cursiva
	Ausstattung: Rubriziert   Einfacher Dekor
Teil 3	132-145   Papier
	Schrift:
	Schriftraum: 185 × 120/130    Zeilenzahl: 39-42
	Schriftart: Bastarda cursiva Bl. 135v und 141v-142r zweispaltig.
Teil 4	146-157   Papier
	Schrift:
	Schriftart: Bastarda Schriftraum Bl. 146r-149r 185 x 120/130, Bl. 149v-153r 163/170 x 125, Bl. 154r-157v 175/185 x 120/125.
Teil 5	158-169   Papier
	Schrift:
	Schriftraum: 175/185 × 120/125    Zeilenzahl: 27-42
	Schriftart: Bastarda cursiva Bl. 185r-v, 160r, 165v zweispaltig. Bl. 161v-165r vierspaltig.
Teil 6	170-181   Papier
	Schrift:
	Schriftraum: 152/155 × 108/110    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 33-34
	Schriftart: Bastarda cursiva
	Ausstattung: Rubriziert
Teil 7	182-193   Papier
	Schrift:
	Schriftraum: 160/162 × 108    Zeilenzahl: 42-44
	Schriftart: Bastarda cursiva
Teil 8	194-216   Papier
	Schrift:
	Schriftraum: Zeilenzahl: 31-34
	Schriftart: Bastarda cursiva Schriftraum Bl. 194r-205v 148/159 x 86/89, Bl. 206r-216v 157/159 x 100/108.
Teil 9	217-225   Papier
	Schrift:
	Schriftraum: 150/154 × 108/111    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 30-36
	Schriftart: Bastarda cursiva

Hs. enthält 3 Fragmente

Fälze	Lagenmitten   Pergament
	Nur tw. beschrieben.
	Schrift:
	Schriftart: Textualis cursiva Von zwei Händen.
VDS 1	VDS   Pergament   2. Hälfte 13. Jh.
	Schrift:
	Schriftraum: Spaltenzahl: 2
	Schriftart: Textualis 7 Zeilen erhalten
VDS 2	VDS   Pergament   13. Jh.
	Text unbestimmt.
	Schrift:
	Schriftart: Textualis

Einband: Stams (?)     15. Jh.     Gotisch     Schmucklos

Einbandfragment oder Abklatsch vorhanden

Rot gefärbtes Schafsleder über Holz. Schließenbeschlag verziert: dreieckiger Beschlag mit Metallbuckel in der Mitte mit Besatzmotiv (vier Vierpunktblüten mit Rankenausläufern). Am HD in der Mitte Loch. Kanten abgeschrägt und gerade. Rücken: drei Doppelbünde, oben Reste eines Titelschildchens mit Resten einer roten Farbe sowie rote Signatur J, unten schwarze Signatur 57. Kapitale mit Spagat umstochen. Spiegel des VD zwei kleinere Pergamentblätter, überdeckt durch darüber zusätzlich aufgeklebtes Papierblatt mit Signaturen und Vermerk (kleineres Format), Spiegel des HD letztes Blatt der letzten Lage (unbeschrieben).

In den Stamser Katalogen nicht nachweisbar. 1808 anlässlich der vorübergehenden Aufhebung des Klosters Stams der ULB Tirol übergeben. Am Spiegel des VD alte radierte Signatur I [...]. Vorbesitzer: Stams, Zisterzienserstift (?) , bis 1808

Addenda/Corrigenda zum gedruckten Katalogband:
(1r–60v, 62r–65r) GEERT GROOTE: „Sermo ‚Recedite’ contra focaristas”.
Parallelüberlieferung: Innsbruck, ULBT, Cod. 481, 2ra–64ra; Cod. 749, 1ra–37ra; Wilten, Stiftsbibl., Sign. 32 02 03, 523ra.
Ed.: Gerardi Magni Epistolae, ed. W. Mulder. Antwerpen 1933, Ep. 65, 256f.
Die angekündigte Ed. in CCCM von 2010 ist noch nicht erschienen (8.11.2016).
(166v–167v, Z. 3) „Zeitangaben“ = Angaben zu Sonnenfinsternissen (Frdl. Mitt. Univ.-Prof. Dr. Kurt Girstmair, Innsbruck, vom 21.7.2015).
(194r–216v) Quodlibeta Alberti episcopi Halberstattensis. (194r) Inc.: Quodlibetum primum … 3m est quare est quod in oculis hominis est minor distancia quam bovis (nicht: bonis) vel alterius bruti ceteris paribus (nicht: precibus) …
In der Antwort wird begründet, warum bei den Tieren die Augen weiter auseinanderstehen als beim Menschen, daher wohl diese Lesart. (Frdl. Mitt. Univ.-Prof. Dr. Kurt Girstmair, Innsbruck, vom 27.7.2015)
(221ra) ‹PS.-›AUGUSTINUS (=‹CAESARIUS ARELATENSIS›): De honestate mulierum = Sermo app. 293 (PL 39, 2301–2303. CC 103, 180–184).
Parallelüberlieferung: Innsbruck, ULBT, Cod. 959, 53v, Cod. 963, 159v.

---

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

(VDS)	Offizium BMV, Fragment (Ad Matutinam). Zweites Fragment mit unbestimmtem Text.
	Teil 1
(1r-60v, 62r-65r)	Geert Groote : Sermo "Recedite" contra focaristas (Druck: Th. A., J. Clarisse, Over den geest en de denkwijze van Geert Grote, kenbar uit zijne schriften. Archief voor Kerkelijke Geschiedenis 1 [1829] 364–379; 2 [1830] 307–395; 8 [1837] 5–107 bzw. Ed. Gerardi Magni Epistolae, ed. W. Mulder. Antwerpen 1933, Ep. 65m 256f. In Vorbereitung: Gerardi Magni Opera omnia II [CCCM 192,2]. Parallelüberlieferung: Innsbruck, ULB Tirol, Cod. 481, 2ra-64ra; Cod. 749, 1ra-37ra; Wilten, Stiftsbibl., Cod. 32 02 03, 523ra).    4
1r	Sanctae recordationis magister Gerhardus dictus Magnus feliciter migravit ad dominum
2r	Recedite recedite exite (Is. 52,11). Patres et domini venerabiles haec exhortatio et visio est principaliter omnipotentis Dei fugam malorum suo populo iubentis
62r	... rabiem processisse ut accipiant primum in iudicio et omnia pro muneribus faciant pauperes dimittant in portis ...
65r	Expl.   ... (Schlussschrift, Schreibernennung, Datierung:) Expliciunt dominica magistri Gerhardi Broet (!) dyaconi ad clerum Traiectensem qui obiit anno 1384° ipso die beati Bernhardi abbatis. Scriptus per manum fratris Petri Willis de Ysnina et completus in die sanctorum Gervasii et Protasii anno etc. XI°. Coperatus per fratrem Hainricum Schmid de Ysnina.
(1v, 61r)	Leer.
(61v)	Notiz. Einschub im Text des Geert Groote.    1
61v	Notandum quod plura sunt nomina quae signidicant istam turrim. Deus ut patet in istis versibus est benignus via vita salus homo Christius principium
(65v-69v)	Leer.
(70r-70v)	Notizen und Erklärungen zu sprachlichen Fragen.    2
70r	Nota sacerdos quattuor modis exponitur. Primo dicitur qui sacramenta dans quia dat fidelibus intelligere evangelia dicta dat baptismum dat paenitentiam
70r	Nota alleluia exponitur sex modis. Primo secundum Augustinum et hoc per verbum Alle narrate lu laudem ia dominus dicit
(70r)	Dialog in Anlehnung an "Es tu scholaris?" (Druck: GW 9398–9425, hier verglichen mit Copinger 15495 = Hain 8696?. Tw. Ed.: J. J. Baebler, Beiträge zu einer Geschichte der lateinischen Grammatik im Mittelalter. Halle 1885, 189–195).    1
70r	Nota Es tu scolaris. Sum sumque pars verbum. Quale verbum anormalum unde dicitur hoc verbum anormalum ab a. Quod est sine et norma. Quod est recta regula
(70r)	Notiz zum Tod.    1
70r	Nota mors est duplex scilicet temporalis et aeternus (!), temporalis est quando separatur anima a corpore
(70r)	Sammlung von Worterklärungen und Grammatikregeln.    1
70r	Nota Roma dicitur quasi rodens manus advenarum per malitias et nequitias suarum incolarum
(71r-71v)	Leer.
	Teil 2
(72r-134v)	Nicolaus Dybinus : Correctoria. Namen meist weggelassen, Datierungen fehlen durchgehend.
(72r-93v)	Nicolaus Dybinus : Correctoria simplicia.    68
72r	Reverendo in Christo patri ac domino domino I. archiepiscopo talis ecclesiae detur. Benevolentiae praevisis affectibus et salutem. Domineque pater reverende origine iuris deposcente non decere cernitur (corr.: cernatur) ut falx temeraria messibus alienis se vinceat (!) sed fruges appetat proprias detruncare
72r	Libenti principi caritatisque domino domino F[riderico] etc. Salutiferis orationibus in domino praevolantibus cum amore domineque princeps carissime. Cum pastor gregis argus fore debeat ut dormiendo vigilet quiescendo laboret absens custodiat diligenter
72v	V. Dei gratia princeps talis terrae fidelibus sibi dilectis. Gratia praecognita favorosa. Architector quilibet sui sudoris finem laborioso oculo praefigit ingenii, ne litus arare cernitur aut arva verberare docti sumus
72v	Praeclarissimo principique domino domino suoque gratioso talis fidelis subiugii servitio semper praenotato. Princeps et domine gratiosissime. Cum adulatio facit mendacium hostilitas opprobrium iniquitas vitium
73r	H. comes discreto viro domino plebano. Benevolentia praecincta favorosa domine discrete et dilecte. Cum dominus unice adesse non poterit vineatorem fidelem eligat condignisque laboribus
73r	Generoso viro domino tali comiti sibi specialiter favoroso devotis orationibus praecinctis oboedientia prae conditis linguis adulantium linguis vitiorum non credendum est per ydoneus (!). Cur itaque qui folle deceptionis inebriati censeantur quomodo de fidelibus fidem poterint enarrare
73v	Carolus divina favente clementia Romanorum imperator et semper augustus. Illustri principique domino domino W. tali duci generosoque filio sibi praedilecto detur. Salutem cum amore imperii favore cordeque parato primo necnon grato fides et amor separari renuntiant. Nam qui fidem inconstanter amori coniunxerit
74r	Illustrissimo principique domino domino W. tali generoso etc. Oboedientia praemissa solita Romano demonstranda imperio cum salute protectio honoris et corporis non videtur senior nisi
74v	Filio praedictionis stolide B. studenti talis loci detur. Paternis praevisis affectibus velut meritis conservantur. Instinctus naturae quamlibet docet profectum laborare proprium nam qui necessitatem non praetenderet propriam quomodo potest aliorum nocua removere. Qui ergo sibi ipsi est inutilis non sanus
75r	Patri sibi dilectissimo detur. Praevisa caritatis oboedientia filiali. Absentium accusatio amicorum aeque rata habeatur coram amicis velut absentium res actoris querimonia coram iudice probabiliter teneatur
75v	Venerabili in Christo patri etc. praescriptis obsequiis oboedientia cum devota. Pater venerabilissime domineque favorabilissime non licet ut alios regens et ad bona dirigens malitiae facit opera. Cur itaque quia teste Catone doctori turpe cernitur eadem si
76r	B. miseratione divina episcopus talis prudentibus viris consulibus talis civitatis detur. In domino salute praecognita cum favore. Unde prudentes dilecti cum ad definiendam sententiam requiratur auditio
76r	Religioso viro domino F. tali gardiano. Proscriptis obsequiis cum promptitudine famulandi domineque pater reverende vulpina debet astutia docere quoslibet ut dum muros prendere desiderant
76v	Strenuo viro domino H. tali militi detur. Devotis orationibus in domino praeacceptis. Non est signum fidelitatis nec sapientiae dum quis aliorum gaudet de opprobrio tenetur enim christianus quilibet dolentibus compati
77r	Sui doloris remedio sui gaudii summo solacio amice sibi dilectissime detur. Amoris et servitii vinculo praescripto nullis resistentiis corrumpendo. O quantus dolor qualis gemitus
77v	Sui solaciosae aurore amorisque caritatis solidatae H. dulcedinis nomine illuminatae detur. Praevolantibus quibuslibet omni pigritia carentibus pariter et sopore plorans ploravi planctum meum
78v	Sui amplitudini amorisque dulcoris H. tali dicto detur. Catena fervoris amabilis amorisque fervidi cum omni promptitudine praecincta nullis manibus dissolvendo crescente dolore dolorisque poena mox cernendum est
79r	Patri sibi carissimo praevisa caritatis puritate cum oboedientia filiali patris interest quaelibet filii laborare proficua sed maxime quae sibi provenire potuerit ad profectum favente siquidem pietati
79r	Unico sui cordis solamini. Paternis praevisis affectibus sincerae caritatis. Quilibet mera praesumens portare gaudia sin cognoscat potentiam ne assumptis nimis gravibus succumbat ponderi oneroso variis itaque rogatibus honorabilis viri domini scholastici talis ecclesiae cognati dilectissimi mei ceterorum et amicorum tuorum motus et inclinatus
79v	Patri sibi prae singulis adamando H. civi talis loci oboedientiaque caritate praecognita filiali. Ius naturae requirit et civile ut providus quilibet offensis resistat et iniuriis cum iustitia quantum potest
80r	Unicae sui spei solaminis (interlinear eingefügt: filioque carissimo H. studenti in tali loco). Praescripta caritatis benevolentia paternalis hominum opera manu non praepeti sed deliberato animo sunt agenda
80r	Fratri sibi caritatis in vinculis in unum coastricto Io. studenti talis loci detur. Praescriptis omnibus quibus fidelis conservatur caritas fraternalis. Vir prudentiae ad ea quae bonum utile proprium exigant pedibus non properat mutilatis sed consiliis et auxiliis horum expostulat complementum
80v	Ceteris sibi prae consanguineis fratri sibi praedilectissimo honoris civi talis civitatis detur. Fraternae caritatis fidelitate sedule praecurrente consiliis plurimorum receptis vir tenetur prudentiae sibi melius eligere. Non singula conintendo consilia proposita aut devota dissonat itaque meae rationis iudicio ut
80v	Ingentis reverentiaeque caritatis viro domino P. scholastico talis ecclesiae dicitur. Patruo suo praeamando detur. Fidelis subiugio caritatis continue praeparato. In hoc consanguinitatis agnoscitur fidelitas ut quanto quis honoribus aliis praevolant amicis
81r	Petrus scholasticus talis ecclesiae. Patruo sibi sincere dilecto M. studenti in tali loco studenti detur. Caritatis affectibus praecinctis pro motivis ad perficiendam promotionis benevolentiam multum promovendi requiritur poenitentia. Qui enim ocularibus abest aspectibus crebrius
81r	Viro quem providentia laudabilis recommendat Bernardo civi talis loci amico sibi singulari detur. Obsequii praemissis affectibus et amoris necessitatis constringente compede amicorum levamen quaeratur
81v	Viro qui providentiae redolet in decore M. civi in tali loco. Praescriptis omnibus quibus obsequialis caritas praeparatur deficientibus rebus amicorum petitiones exsequentibus benevole sufficit exhibitio
81v	Viris quorum consilio prudentia praepellitur consulibus talis civitatis detur. Obsequiis praecinctis firmissimae caritatis prudentium interest proposse singulis iustitiam exhibere. Voce querela siquidem P. concivis noster nobis comparens asserens se quibusdam hereditatibus in situ nostrae civitatis
82r	Viris consilio fulgentibus praeprudenti consulibus talis civitatis. Prae expressis singulis obsequio se iungentibus et amori. Ad determinandam iustitiam requiritur sufficiens probatio causarum partibus in utrisque
82r	Viro quem ludissona (!) famositas recommendat B. tali famulo singularis sibi faventi dicitur. Praescriptis omnibus obsequio se iungentibus et honori. Ad perficiendum rei publicae proficuum se quilibet praeparet vir fidelis
82v	Viris prudentia quos irradiat consultiva consulibus talis civitatis fautoribus sibi specialibus. Proscripta velocitate servitiorumque exhibitu continuo cum honore. Onus laborum per tantem (!) conturbat maxime quod in nullo mercedis remedio sublevetur dicitur enim in proverbio poetico Me gravat ille labor quem praemia nulla sequuntur
82v	Strenuae fortitudinis viro domino C. tali militi sibi singulari dilecto detur. Amantivis (!) praevisis servitiis sedule praeparatis. Haec amicorum videtur utilitas ut alter alterius opportunitatis tempore perficiat voluntatem. Conscitus itaque tali in civitate enim civem talem pro debitis me verbis viciose moventem crescente cordis fervore
83r	Amico sibi sincere dilecto honoris sic dicit ad famulum immo (?) detur. Obsequiis primis fervidae caritatis. Qui deperditam aliorum amicitiam praetendit reperire consonum est ut
83r	Viro cuius strennuitas (!) fortitudinis in actoribus comprobatur domino P. tali militi amanti suo speciali detur. Obsequiorum benivolencia cum honoris exhibitu continue prelegata (!). Necessitas facit amicos querere in qua karitatis hostium fidelem non clauditur per amicum. Afflictus itaque variis tormentorum gravibus
83v	Viro in quo manus strenuae fortitudinis sunt locatae domino F. tali militi detur. Obsequiorum praecurrente benevolentia beneplacitis semper prona amicorum petitiones quandoque exaudire non possunt plenariae. Maxime dum in his periculum cernitur
84r	Nobili viro domino F. taliter dicto speciali sibi fautori detur. Servitiorum praecognita promptissima voluntate. Ubi maior fidei probatio veritatis experimentum ibi constantior fidelitas est quaerenda
84r	Probatae strenuitatis domino domino H. tali militi detur favorosa benevolentia sedule praecurrente. Vir prudentiae quod potenter desiderat fideliter quaerat inventum summa diligentia conservando. Revocantes itaque
84v	Viro nobilitatis procurato ex sanguine domino A. taliter dicto sibi specialiter amando. Promptitudine benevolentia praeassumpta nobilitatis exigit conditio ut per ipsam ulla iustitiae violentiam aliis ostendatur. Nostris itaque comparuerunt affectibus cives talis opidi (!) qui
84v	Viro nobilis prosapiae flosculus quem eduxit F. taliter dicto detur. Voluntatis affectibus praescriptis ad beneplacita semper pronis. Consuetudo inveterata cum crebrius pro iure servare cernitur. Opportunum est
85r	Generoso viro domino W. tali comiti singulari sibi favoroso detur. Obsequiis benevolentiae praecognitis cum omni promptitudine voluntatis promotionis affectus ibi non negandus cernitur ubi cor serviminis adest pronum vento
85r	Viro nobilitatis insignia quem decorant domino P. taliter dicto. Promotiva praevisa benevolentia cum promptitudine amoris. Negotiator quilibet suorum finem cupiens operum propriis attingat manibus laborando disposita siquidem providentia gloriosissimi domini nostri imperatoris minutiones eius quaslibet confortando respicit ut non dubitabilis iudicatur guerra futura
85v	Eximiae generositatis viro domino P. tali comiti specialissime sibi dilecto. Affectiva voluntatis promptitudine benevolentiae praevolante petitiones exaudiendi honorem et utilitatem deposcentes magis gratuitae sunt complendae
85v	Viro quem egregia produxit generositas domino F. taliter dicto. Sincerae caritatis nutibus cum promptitudine praenotatis diligens iustitiam non mox sibi facta violentia ultionis furorem incidat sed prius iustitiae sustineat recompensa
86r	Serenissimo principique domino domino F. lantgravio sibi specialiter favoroso. Prompta voluntatis benevolentia iugiter praeascripta concognita superioribus revelantur et amicis ut ex his utilius eligant placidum voluntatis diu volante siquidem vento fame
86r	Egregiae generositatis viro domino B. tali comiti fideli sibi dilecto. Salutatione praecognita favorosa dissimulatio veritatis anxietatis imminenti pressura non est virtutis derogativa maxime dum ob iudicium fit amoris. Vobis itaque nihil certitudinis
86v	Excellentissimae serenitatis principi potentiae magnificentiaeque domino domino K. Romanorum imperatori et semper augusto sibi singulariter favoroso. Salutis optionibus oboedientiam Romano praeparantibus imperio benevole praedirectis. Princeps serenissime domineque gloriosissime quiescente iudicis correctione rei cumulantur
86v	Magnifico principi potentiae serenaeque caritatis domino domino W. tali duci consanguineo sibi carissimo. Salutis et amoris optionibus sedule praedirectis. Princeps serenissime amicorum et dilectissime. Cum amicorum fidelitas consiliis exercitatur et operibus
86v	Magnifico principi. Responsum de principe ad lantgravium cipi (!) serenitatisque domino domino I. tali duci. Praecinctis amoris affectibus et salutis. Princeps et amicorum serenissime. Cum prudentium laborat provisio semper a dubiis se removere et certis assistere vestram exhortamur caritatis magnificentiam quatenus benivolentia et favore domini imperatoris eius recusando voluntatem
87r	Karolus divina favente clementia Romanorum imperator et semper augustus. Praeclaro principi domino magnificentiae Ludwico tali marchioni fideli nostro dilecto. Imperialis praedirecto favore salutis continuae cum optatu. Iudicis non est mox auditis contendentium querimoniis sententiam iniungere maiora propter obstacula ipsam magis protrahere sed post hanc vir diligens iusticiam merito pacifice postuletur
87v	Clementissimae sanctitatis in Christo patrique domino domino Innocentio sacrosanctae Romanae ecclesiae summo pontifici patrique sibi gratiosissimo. Karolus divina favente clementia Romanorum imperator et semper augustus. Cum oboedientia devota osculum continuum vestris pedibus subinpressum. Pater mitissime domineque in unum gratiose cum virtutibus circumstipati scientiis illustrati moribus probati singulis et in actibus virtuosii prae reliquis dignitatum culminibus sunt locandi
87v	Reverendissimo in Christo patrique domino domino Ottoni sacrae talis ecclesiae archiepiscopo sibi singulariter dilecto. Amoris praevisis affectibus salutifero cum optatu. Pater reverendissime cum quilibet superior non solum imitari teneatur iustitiam sed ad ipsam subditos restringere vestrae supplicatus reverentiae precis multiplicis cum conatu
88r	Archiepiscopo ad principem B. divina miseratione. Archiepiscopus talis terrae immensae principi serenitatis magnificoque domino domino F. tali principi semper sibi favoroso. Luciferae caritatis in domino praecognita puritate princeps serenissime cum adversitatem scelerum iudicii requiratur diversitas poenarum. Cives talis civitatis veridice velut informati sumus multis pro nephariis actibus
88v	F. divina et apostolicae sedis providentia archiepiscopus talis ecclesiae. Reverendo in Christo patrique domino domino O. tali episcopo detur. Salutiferae caritatis constantia iugiter in domino praeparata. Pater reverende cum communitatis utile non paucis agendum sit manibus ad respondendum gloriosissimo domino imperatori nos et quoslibet praelatos sui domini ad praestandum obsequium ligare volenti
88v	Reverendissimo in Christo patri ac domino domino F. sanctae ecclesiae tali episcopato (!) sibi singulariter favoroso. Orationibus salutiferis praemissis in domino subiugio cum fideli. Pater reverendissime cum ad sequendum superiorum mandata subditorum requiratur rerum et corporum possibilitas peste paralitica membra nostra torquente nobis efficit obstaculum
89r	F. Dei gratia episcopus talis ecclesiae. Honorabilibus viris ac discretis praelatis et canonicis vicariis totique communitati fidelibus nobis dilectis detur. Salutiferis optionibus in domino praevolantibus cum amore. Quid consolabilius quid delectabilius quam amicorum idem affectus qui gaudiorum tempore fore tenetur idem qui luctus
89v	Reverendissimo in Christo patri ac domino domino H. episcopo talis ecclesiae sibi specialiter favoroso. Oboedientiaque fidelitate orationum devotione mentis promptitudine sedule prae aspectis. Fortitudo prae ceteris viri virtutibus eligenda est pro prudente cur itaque quia per ipsam aliis dominatur animalibus et sexu constringitur
89v	Honorando virtutis viro domino P. canonico talis ecclesiae sibi specialiter adamando. Voluntatis affectibus amoris cum aspectibus oratione devota primis mente tota hoc male periculosum malum pestiferum et malum dum fur includitur foribus lupus ovilibus latens
90r	Virtuoso viro reverendoque domino domino B. decano talis ecclesiae sibi singulariter favoroso. Praescriptis orationum devotionibus in domino mentis benevolentia circumdatis datum consilium a fautoribus crebrius non ad vitilitatem solum perficitur sed ut voluntas dantis magis prompta poterit conservari; omne namque consilium amici monet aut ad utile aut ad honestum
90v	H. plebano talis loci detur. Prescriptis favoribus merito coadequatis. Superiorum excessus est inferiorum corrigere. Nam si errans non corrigitur magis deviat subditorum ergo praeceptis est superiorum attendere. Nam duo sunt mala non oboedientis propria desolatio superiorum et offensio hec ei nocua illa pariter minimum dolorosa. Miramur
91r	Honorabili viro domino praeposito talis ecclesiae. Oboedientia praemissa debita orationibus cum devotis. Domine reverende multum. Cum cuiuslibet mater sit iudicis ad perficiendam iustitiam non solum actoris sed
91v	Multae discretionis viro domino F. plebano talis ecclesiae amico sibi singulari. Orationum devotione benevolentiae praenotata. Domine et amice sincerissime cum eiusdem viri professionis plus ligantur promptitudine aliis discretioni vestrae supplicio praeamandae quatenus metum praesentiam honorabilis domini praepositi vobis non odiose
91v	Viro probato fulgentis discretione domino A. talis ecclesiae. Continuata orationem devotione cum benevolentia praecurrente. Amande discreteque domine. Cum maioribus advenientibus negotiis non mirandum si desiderantur minora vestram imploro discretionem
92r	Reverendae religiositatis domino domino K. abbate talis claustri ordinis Cistersiencis (!) sibi singulari detur. Salutarium orationum praecinctis affectibus in domino praesinceris. Pater reverende cum cautela sapientes futuris semper resistere teneantur periculis faventum relationibus
92r	Religiosae reverentiae patri domino F. abbati singulariter sibi amando detur. Orationum affectum salutifero cum amoris in domino praemio puritate. Reverendae religiositatis pater cum deficientibus pastoris viribus ne grex lasciviat alteri
92v	Devotae religiositatis domine domine K. sanctae monialium abbatissae talis coenobii ordinis sanctae Clarae detur. Amoris purissimi affectibus in domino praecognitis orationibus cum sinceris. Domina reverenda devota cum talium exsequendae sunt petitiones a quibus reconcipi poterit ter valens devotione
92v	Purissimae religiositatis et reverentiae patri domino H. abbati talis monasterii specialiter sibi favoroso detur. Humilium orationum devotione puris cum affectibus in domino praevolantibus. Pater reverende dilecte cum actibus in singulis iuris ordo servari debeat sciscitata vita discreti talis plebani quamvis multum debilis eius porrochiam (!) cuiquam conferre non audeam nisi vacacione perfecta eiusdem ecclesie
92v	L. Dei gratia rex Ungarorum K. dicenti se imperatorem et regem Bohemiae et Poloniae quoque marchiae. Salute furiosi pro meritis praeoptata. Non est dignus honori honoris origini qui insurgit nec est dignus imperio qui suo imperari (!) non sufficit
93r	K. Dei gratia Ludwico dicenti se regem Ungarorum. Praescriptis favoribus merito coaequatis. Adversus excellentiam pugnans potentiae a lite revertitur saepe flendo
(93v-107v)	Nicolaus Dybinus : Correctoria transsumptiva.    44
93v	Praeclaro suo filio R. studenti talis loci detur. Paternae praevisis affectibus caritatis fili dilecte. Cum parentum benevolentia gratuitam (!) cernitur afflorere filiis filiorum tunc oboedientia parentum iussibus subpeditari continue catenetur
94r	Patri suo carissimo detur. Praescriptis oboedientiae pronitatibus et amoris. Vir prudentiae carus ignito non credat applausui multi namque motu tandem signum dant amicitiae dente cupientes laedere
94v	Socio sibi specialiter dilecto. Praescriptis obsequiis firmissimae caritatis. Hic novus Cato dicitur Qui vita relicta commoditatis corpus inutili dat labori qualem siquidem te fore praeceptum. Nam quondam corpore purus te subiectum praebens amoribus vanis mulierum ipsarum complacenciamque
94v	Caritate praecognita benevolentia famulato. Amiceque socie dilecte natura radicata in homine fundamentum et origo sit omnium suorum operum
95r	Inclitae serenitatis principique domino domino B. tali duci sibi singulariter gratioso detur. Oboedientia praecincta fidelissimae serenitatis. Insurgente malitia lolio prudens vir paterfamilias succurrat seminibus ipsa ne invilescant tempestive penitus exstupet. Quid quidem iniquitatis lolium civitatis talis
95r	H. Dei gratia dux talis fideli sibi dilecto W. tali militi detur. Favore praecincto gratioso. Subditorum fidelitas dominorum in absentia vigi[] cernat sudoribus ut adveniente domino facie non compareat rubicunda. Occupati siquidem negotiis sanctissimis glorioso domino
95v	Praeclaro principi potentiae. Optionibus salutis cum constantia caritatis. Princeps et amice serenissime. Cum ad adiuvandum amicus fidelis teneatur praeparari quilibet vestram non brevem exoramus potentiam precum cum studio
95v	Illustri principi potentiae. Caritatis praevisis optionibus et salutis corda prudenti imposita exconfinis (!) adustione pietatis debent futura pericula removere. Gloriosus itaque dominus imperator exercitu congregato discretum talis baronis funditus convertit in cineres area velud nebula nebulantes quo vero gressu versatur
96r	Honorabili viro domino canonico talis ecclesiae detur. Salutarium orationum in domino praecincta caritate. Quid viro prudenti decentius quid est sibi utilius quid ex praesentibus futura cavere alienis ex periculis propria obtinere
96r	Honorabilis virtutis viro detur. Orationibus salutiferis caritatisque ferventi in domino frequentato hoc signum est iniustitiae ac immunitatis exemplum dum accusatus palluit prae timore fugam ceperit
96v	Reverendo in Christo patrique domino domino P. talis ecclesiae archiepiscopo detur. Fidelitatis oboedientia praevisa orationibus cum devotis. Rigor in superioribus fulgere debet et mansuetudo rigor (!) percuciens benigna. Nam si rigor superioris invaluerit
97r	P. divina clementia archiepiscopus talis ecclesiae. Discreto domino plebano talis loci fideli nostro dilecto. Salutiferi (!) caritatis in domino favoribus praeacceptis. Cum pastoris cuiuslibet nomen baculus esse teneatur rigidus flexibilis levis asper mollis et durus pariter nostrae non videtur expedire dignitati
97r	L. divina miseratione episcopus talis ecclesiae H. plebano talis loci. Praeascripto favore meritis comparato. O quam pestiferum o quam opus locale cernitur quo quis
97v	Reverendo in Christo patri ac domino domino W. Lubecensis episcopo. Orationibus praevisis oboedientiae prae devotis. O quantus error o quanta iustitiaeque transgressus reus dum condamnatur non auditis responsionibus duplex enim ibidem celebratur
98r	Reverendae religiositatis patri domino abbati tali sibi specialiter dilecto detur. Praevisis affectibus salutarium orationum et purissimae caritatis summae salus honoris proprii et suorum augmentum diligit. Cur itaque quia suorum honor exaltatio propria iudicatur
98r	Religiositatis reverendae domino abbati talis monasterii detur. Orationibus in domino salutaribus praeoptatis. Pater reverende dilecte. Cum psalmo teste vir quilibet ad honorem positus ipsum servare tenetur debite. Cur itaque quia non intelligens honore
98v	I. Dei gratia dux talis fideli nostro dilecto B. capitaneo detur. Praecinctae (!) favoris inclinatu cum gratiarum continuo praeparata res est commendanda res est etiam amanda servorum fidelitas ipsorum et probitas evocante non testante doctrina
99r	Inclitae serenitatis principique domino domino I. tali detur. Servitiorum praecincta fidelitate oboedientiae praevisa pro veritate princeps serenissime. Cum docente Seneca quilibet sanus sui ipsius magis respicere teneatur
99r	K. Dei gratia Romanorum imperator et semper augustus magnifico principi potentiae imperialis amoris favoribus praecinctis cum salute. Catonis assignato libello noto sicut ignotis proponendaproponenda. Nam qui devotis dubitat quomodo de ingnotis certificare poterit
99v	Serenissimo principi Romanorum imperatori et semper augusto. Salutifera caritatis oboedientia praeporrecta ethica summi loquente philosophi amicitia prius probanda quam eliganda exstitit improbatam petit amicitiam quomodo necessitate torquente securum amicum
100r	Honorabili viro domino B. canonico talis ecclesiae detur. Salutaribus orationibus in domino praegustatis honorandeque dilecte domine saepius mihi supplicarat caritas vestra vobis congruum ordinare vicarium
100v	Honorabilis virtutis viro domino B. canonico tali et amico suo detur. Praescriptis affectibus orationibus in domino cum sinceris domine virtuose dilecte quidem defectus vicarii tenuit me idonei saepius ut audistis. Nunc autem cognoscite quomodo
101r	Reverendissimo in Christo patri etc. Devotis praescriptis in domino orationibus subiugio cum fideli domine reverende favorose cum mandatorum minima rigiditas superiores exorbitat executores
101v	F. divina miseratione episcopus talis ecclesiae honorabili viro dilecto domino L. proposito tali. Salutis et favoris benevolentiis in domino praeacceptis domine honorande dilecte mandata nobis ab apostolica sede commissa vestrae commisimus oboedientiae et velut ipsorum nobis non est relaxando ponderositas ita et vos ab ipsorum execucione aut complemento
101v	H. miles dominus talis villae. Obsequio praecincto meritis coaequato pugna pueri adversus adultum periculosa cernitur ab ipso nam saepe recedit extenso clamore genis madidis facie pariter et exsangui. Quali quidem pugnatu qui fortitudinem in aspectu manus movere non praesimus
102r	P. miles talis villae H. militem se dicenti etc. Praeviso favore modicae voluntatis maturo tempore fideli pectore si quaeritur naturalis malitia conditiones gerit mirabiles ut videtur velut fusa conclusa sacculo
102v	L. Dei gratia talis princeps strenuoque nobis fideli dilecto domino H. tali militi detur. Favore praecognito gratioso subditorum colligatur fidelitas ut ad removenda dominorum nocua leoninos servet actus auditum aprinum cor pariter serpentinum recessimus
103r	Inclitae potentiae principique domino domino L. duci talis terrae domino sibi gratioso detur. Servitio fidelis oboedientiae praedirecto. Manus subditorum quandoque fragilis non omnia sufficit perficere dominorum utilia sed
103r	Venerabili in Christo patrique domino domino B. tali episcopo detur. Devotae servitutis subiugio praevolante. Pastor quilibet argus alter tenetur exsistere ut subditum sibi commissum tamquam navem fluctibus vitiorum errantem
103v	B. miseratione divina episcopus talis strenuo fortitudinis viro domino H. tali militi detur. Salutiferis affectibus in domino praeoptatis. Rerum pessima videtur invidia linguas exacuens ad iurgia ad bellum gladios lingua
104r	Illustri principi potentiaeque domino domino H. duci huius terrae domino nobis gratioso detur. Praecinctis servitiis oboedientiis semper promptis princeps et domine gratiosissime cum dominus et possessor vineae ipsam tenetur vineatori fideli
104r	F. Dei gratia princeps talis terrae fidelibus nostris dilectis consulibus talis civitatis. Favore praecognito gratioso fideles nobis dilecti cum deficiente gladio protectionis dominorum subditi utilitatem propriam et provincie tenentur laborare ipsorum sudore proprio quelibet provincie nocua detergendo
104v	Viro cuius legalis scientia laude praesidorum (!) elevatur R. rectori scholarium talis loci. Praescriptis obsequiis caritatis compede colligatis. Sociorum sincerissime dilecte cum inter omnia delectationum genera genus videatur delectabilissimum sociorum et amicorum praesentia ut
104v	Probatae fidelitatis sibi socio specialissimo et amico detur. Amoris servimine primo ultra perpetuum durativo sociorum specialissime dilecte. Cum res rogata animo competenti videatur occurrere magis fore teneatur acceptabilis tuam consultuus precibus caritatem expostulo et exhortor
105r	H. rectori in tali loco. Praescriptis obsequiis meritis conservatis. Nihil deterius nihil dolosius nihil damnosius latens quam inimicus conversabilis natura alloquendo diligit faventes sed in absentia detrahendo diligentes persequitur
105r	P. rectori scholarium tali loco. Praescriptis servitiis ut servantur. Hoc malum insipientiae malum dum quis prudentia gaudens quibuslibet assentit sermonibus dum (com)mendationis accusationibus fidem praebet
105v	F. Dei gratia princeps talis terrae consulibus talis civitatis. Favore praecincto gratioso tempore debito si quaeratur sententia. Non sunt honore digni qui nomine honoris defoedare non timent
105v	Serenissimo principi tali etc. Fidelitatis et oboedientiae servitio praeconcepto. Is existimandus est dominus qui modo regit decenti subditos pro tempore furorem servans et mansuetudinem
106r	Illustri principique domino etc. Servitio fidelitatis praecognito oboedientia constantiae sedule praeaccepta. Incognita reservantia secreta revelantur ut prudentium ingeniis providentiis viribus et ad melius disponantur et ad utilius collocantur sedule exequantur laboribus
106r	P. Dei gratia princeps talis terrae. Strenuo nobis et fideli dilecto tali militi detur. Favore cordis praemisso nutu primo non scisso gratiae cum affectu. Mons providi noluit potius de quo doluit sanius coluit sed istud pectoris in archano et praeterita iudicat et disponit praesentia et praevidet corde mente opereque futura
106v	Magnificae principi potentiae etc. salutis affectibus praenotatis. Virtus sibi non patitur vitium commisceri nam qui virtuosus est vitiosis quomodo poterit conversari virtus ergo iungatur virtutibus et vicium viciis se applaudat
107r	Illustris principi potentiae etc. Salute praecognita caritatis. Rex enim se ipsum neglegens quomodo servos a vitiis poterit refrenare qui ergo alios praetendit regere se ipsum
107v	B. divina et apostolicae sedis providentia archiepiscopus talis ecclesiae etc. Reverendae religiositatis patri domino F. abbati talis claustri. Sinceritatis salute et caritatis in domino praeoptata. Pater devote dilecte celebris quondam religiosorum devotorum ordo praedisposuit habitum aut ad vitae simplicitatem aut
107v	Reverendo in Christo patri etc. Devotarum orationum subiugio iungiter (!) in domino praeascripto. Pater immo domine pedum scaena summa lavit caritas haec nobis initians est laetitia
(108r-v)	Passio dni secundum horas.    1
108r	Hora matutina angelicaque caelica lux orbis et divina dum orat cum suspirio prae dolore pro sudoris sanguis fluit martyrio etc.
(108v-134v)	Nicolaus Dybinus : Fortsetzung Correctoria – zwei Orationes de s. Dorothea (AH 15, 201–203, Nr. 174 (in der Hs. z. T. abweichende Reihenfolge). – Walther, Initia Nr. 198).    2
108v	Ave sancta Dorothea peccatorum de morphea redemptor me relaquea culpis scelerum
109r	Ave clemens et intacta Dorothea virgo sancta per te in me sint confracta scelera quaevis acta
(109v-113v)	Soldanus (Saladin): (Schmäh-)Briefe mit Antwort von Papst Clemens V., fingiert (?) (Druck: W. Wattenbach, Fausse correspondance du Sultan avec Clément V. Archives de l' Orient latin 2 [1884] 297–303).    3
109v	Balthasar Dan illustris regis filius Soldanus Babyloniorum Assyriorum Samaritanorum Aegyptiorum Alexandrinorum ... et Aethyopium constanter de Iericho praepositus paradisi terrestris custosque speluncae crucifixi. Rex Hierosolymitanus Africae et Asiae dominusque barbarorum ab Oriente usque in occidentem rex regum dominus dominancium princeps principum nepos deorum scilicet Scandardi
110r	Soldanus archos Babyloniae Assyriorum Samaritanorum magno sacerdoti Romanorum gratiam quam quaeritando palpitet et salutem quam visitando promeretur. Orthodoxiae fidei fundamentum Christianorum sapientiae robor discretorum prudentium fortitudo scilicet omnia praedicta in cellula castitatis
111v	Clemens episcopus servus servorum Dei cultor omnipotentis et alumnus Iesu Christi. Soldano Babylorum salutem si desiderat veniam ... Candor lucis aeternae speculum sine macula in quo omnium creaturarum relucent imagines
(113v-115v)	Bulle des Papstes Urban V. Transsumpt einer Bulle des Papstes Urban V. an König Peter I. von Zypern, dat. 23.9.1366.    1
113v	Urbanus episcopus servus servorum Dei. Venerabilibus filiis archiepiscopo Pragensi eiusdemque suffrageneis salutem et apostolicam benedictionem. Super custodiam universi gregis dominici licet in sufficientibus meritis sollicitudinis gerentes officium periculis omnium cottidie apostolicis remediis debemus occurere ... quia in Christo filius michi Petrus rex Cyprie illustris eiusdem subditi ac fratres hospitalis sancti Iohannis Iherosolimitani ... — ... quod per te frater archiepiscopus dictorum transumptum manuscriptum publica tuoque communitum sigillo singulis tuis predictis suffraganeis transmittatur cui adhiberi per vos volumus velud necessariis plenam fidem. Datum anno domini 1366 nono Kalendas Octobris pontificatus nostri anno quarto etc.
(115v-125v)	Nicolaus Dybinus : Fortsetzung von Briefmustern aus Correctoria.    22
115v	Principi circumallato. Serenitatis miro domino F. tali marchioni. Praesignatis oboedientiae subiugiis beneplacitorum in sudoribus non defessis. Opera fautorum a rationibus exclusa ipsis revelationis per lucem caritatis producitur obsequialis ut
116r	B. Dei gratia marchio talis terrae etc. Multae generositatis ac fidelitatis viro domino B. tali comiti detur. Salute praecognita exhibitu cum favoris. Eius petitio merito admittitur eius supplicatio digne exauditur spontaneis et affectibus
116r	Gloriosissimo principi ac domino domino K. Romanorum imperatori et semper augusto detur. Salutis optionibus filialis cum praestantia subiugii praedirectis. Ad hoc superiorum potestas ordinata cernitur ut per ipsam inferiorum intemperantia
116v	K. Dei gratia Romanorum imperator et semper augustus principi serenitatis domino domino F. duci Saxoniae praemeditatis omnibus salutem imperialem deposcentibus favore et regnum servari si diligentius laboretur. O quanta stoliditatis apparentia. O quantum utilitatis amentia illi fore cernitur
117v	Principi in quo choruscat serenitatis ac magnificentiae fulgor domino F. etc. Praescriptis omnibus benevolentia requirentibus cum promptitudine famulatus. Inconcreta specialibus enodantur fructionibus ut si ex his aliqua perceperint congrua mentis gaudium exhaurunt (!) speciale
118r	F. Dei gratia princeps talis generositatis magnaeque fidelitatis viro C. tali comiti etc. Salute praecognita favoris continuo cum acclinatu. Ea non neganda sunt petenti quae non solum petenti utilitatem verum etiam usum rogato conferunt et honorem
118r	Gloriosissimo principi ac domino domino K. Romanorum imperatori et semper augusto patrique sibi carissimo detur. Praescriptis quibus salus et benevolentia subiungationis cernitur et caritatis imperatore refert dignitatis. Imperatore interest magnificentiae ipsius rogantia percipere eius querelas percipere qui quolibet tempore ad oboediendum promptus cernitur qui iustitiam et iudicium postulare cernitur
118v	K. Dei gratia Romanorum imperator et Bohemiae rex et semper augustus. Principi sereno R. duci Saxoniae detur. Salutis acclinatu ... O quam pusilla ibi principatus ad imum cernitur potentia
119r	Principi gloriosissimo ac domino domino K. Romanorum imperatori et semper augusto. Salutis optionibus cum suppeditationis promptitudine praenarratis. Sanguinis accensio cordialis indignaque furoris commotio iudicis non protinus
119v	Venerabili in Christo patri ac domino domino H. tali episcopo amicorum sibi carissimo detur. Caritate praecognita benevola caritativa pariter benevolentia praedicta. Affectus amicorum quidquid respexerunt amicos communes esse debeant in ipsis nam morari tenentur
120r	Ingentis honorabilitatis et caritatis viro domino (ergnzt: K.) praeposito talis ecclesiae patruo sibi carissimo detur. Oboedientia praecognita cum servitiis amativis. Amicis tribulationis et fortuniique tempore compatiendum est
120v	B. praepositus talis ecclesiae patruo sincere carissimo P. civi talis loci detur. Promotivis affectibus caritatis praeassumptis. Infortunii redundantibus in cursibus vir sapientiae bonique mali gerens notitiam non maeroris se immergat planctibus sed mentis fortitudine caracterem
121r	Serenissimo principique domino etc. Oboedientia fidelis praecognita servitutis. Principum serenissime cum dominorum sunt subditorum utilitatem attendere tamquam propriam. Utilitas enim subditorum dominorum videtur profectus et honor vestra salva gratia non decet vestram serenitatem
121v	B. Dei gratia dux talis loci fidelibus nobis dilectis. Gratia praecincta favorosa. Tria fore discernimus maxime pollitiam (!) gravantia dominorum austeritas provisorum neglegentia potens divitum avaritia
122r	Venerabili in Christo patri etc. amantivis salutis affectibus praeoptatis. Quilibet pastor et rector hominum regendo duo respiciat propriam mentis temperantiam subditorum benevolentiam et potentiam ut secundum hanc irasci sciat
122r	Magnae serenitatis principi etc. salute praecincta devotarum orationum in domino cum affectu. Princeps serenissime cum pastoralitas nobis commissa non solum nostrum honorem sed etiam nobis commissorum fructificet utilitatem
122v	Inclitae principi potentiae etc. Obsequiosis praevisis affectibus oboedientia cum fideli. Princeps serenissime cum inimicus conversativus non minus nocere nititur quam fur domibus aut lupus ovilibus teste Seneca non est pestis mortalior quam conversabilis inimicus
123r	V. Dei gratia princeps talis terrae fideli nobis dilecto V. tali militi. Favorabili gratia praeaccepta fidelitas subditorum sedulis continuanda est actibus unus enim actus virtutis vel caritatis
123v	Reverendissimo in Christo patrique domino V. episcopo talis ecclesiae devota servitiorum oboedientia praeaccepta. Cum quilibet pastor egregius argus reminisci debeat de suorum provisione ut bona ordinetque condigna claustrum tale nostrae civitatis
124r	V. Dei gratia talis ecclesiae episcopus. Discretis viris consulibus talis civitatis. Salute favorabili in domino praeoptata. Ovibus aliorum displiciunt
124v	Ingentis viri sapientiaeque domino et integro B. mihi specialiter favoroso. Oboedientiae praemisso servitio praefideli. Magister reverende dilecte audita diversaque mortifera pestilentiae malitia Pragae dominante cor meum non modicis quatiebatur timoribus
125r	Amantissimo sibi socio Petro studenti tali loco etc. Salutamine corditicus (!) praeconcepto. Quorum mentes catenat vino hos in alterius decet prosperitate animum iocundum in adversitate vero gerere compassivum. Sanaque mihi plena viginti sospitate corporis
(125v-126v)	Epistolae de amore.    2
125v	Unico sui amoris maerorisque consolatium praesingulisque terrenis dilectissime. Caritatis servitii fidelitatis praescripto compede non solvendo hic maereor lacrimabilis pestiferus maereor penitus immortalis dum
126r	Sui cordis iubilo singula praecellenti. Amoris fervitudine voluntatis promptitudine praecurrente. O quam proficuum et salutiferum et honorificum hoc cautelae velum et custodiae velum
(126v-131v)	De modo abbreviandi et prolongandi materiam.    12
126v	A summo caelo egressio eius (Ps. 19,7). Haec oratio secundum modos prolongandi rhetoricales prolongatur sic. A paternis aedibus deitatis sedibus Deus linquens suprema egreditur immobilis cuius gressus nobilis quo salvantur
127r	Marchialis parva natio alti regis compallatio tibi data praelatio (darber: rectura). Quae fiebas exitiabilis (darber: mortalis) es facta pridem amabilis
128r	Vitium in homine non respondet ad longum occultari. Haec oratio prolongatur sic iniquitatis iacula e sordis speciosa macula pravitatis conditio humanitatem defoedat. Probitas mixta vitiis quae
128v	Egredietur virga de radice Iesse (Is. 11,1). Haec oratio secundum modos prolongandi rhetoricales prolongatur sic. A radice Iesse nostrae salutis esse respondet summus agricola virga (!) vernans prodit quam manus circumfodit plantavit
128v	Materia nativitatis Mariae secundum modos abbreviandi abbreviatur sic. Cum Ioachim prole caret Anna Deo faciente aetatis mole
128v	Gabriele nuntiante Ave salutare sancte castitas turbatur
129r	Illa iura rustici cura fuit non yac (!) pura sed funo (!) colit rura nescit taedia nec quaerit praedia curat
130r	Natura puerorum et stultorum non dimittit malitiam nisi verbis aut verberibus corrigatur. Haec oratio prolongatur sic. Puerilis aetas quem lascivire docuit puertatis qui in metis transit sibi nocuit si non virgis neque verbis excedens corrigitur
130r	Natura puerorum et stultorum non dimittit malefica nec verbis aut verberibus corrigatur. Haec oratio variatur sic. Primo ut dictiones varientur per casus et substantiam
130v	Ubi de factis memoratur per quem praesens praeparatur et futurum noscitur plene dum blanditur tempus leve hora suadens annos suavis animus quo pausat
131r	Vita beatae virginis per modos abbreviandi sic exprimitur nata pudicitia spina florente resplendet haec parit ast prendit nulla parens vitia
131r	Nativitas Christi abbreviatur sic. Virginitas genuit sacrato flamine flante praesepium tenuit prolem
	Teil 3
(132r-134v)	Nicolaus Dybinus : Fortsetzung Correctoria.    21
132r	Reverendo domino ac diligendo patri suo H. in tali loco etc. scholaris. Cum debita reverentia oboedientiam filialem. Cum ad supplementum defectuum quos suffert filialis indigentia invocanda sic piae paternitatis opiculatio
132r	Dilecto filio suo si est alicuius dignitatis si autem non nomen proposito dicatur sic G. de tali loco filio suo dilecto etc. naturalium affectuum puritatem. Sperantes firmiter quod in archa tui pectoris debeas erogare thesaurum scientiae omni pretio cariorem et quod illorum vestigiis inhaerere ardenter desideres qui per assiduitatem studii provenerunt ad honorum fastigia destinamus ergo tibi
132r	Singulari refugio suo reverendo patri Ioh. de tali loco etc. studens de eodem. Cum humilitate filialis oboedientiae reverentiam debitam et devotam prolixitas paternae disimilationis (!) quae precibus pulsantis filii ad paternae exauditionis ianuam praeclusit introitum aliquod mihi turbationis attulit me detractorum probrum
132r	Dilecto filio suo etc. H. talis etc. paternae affectuositatis et debitae fidei incrementum. Cum non sic praesumendum malum nec in dilectione vera notandum sic odium tui corporis intrinseca maestitiam non nutriant ob diutinam subtractionem paterni auxilii per tuorum defectuum relevatione salubri remedia procurando
132v	Conthoralis (?) amantissimo filio suo studenti in etc. maternae constantiam pietatis. Si invocatio paterni subsidii frustrata est conceptaeque spei fiduciam denegata ac de causa dolorum non assumans materiam
132v	Unicae post Deum spei reverendae matri suae promptionem oboedientiae filialis. Consolationis remedia quae mihi maternae dilectionis exuberantia obtulit
132v	Relicta dilectio filio suo responsum. Innatae dilectionis sedulam firmitatem lugibilem tui genitoris obitum dilectioni tuae infirmo instans et exhortans ut ad natalem patriam gressus tuos celeriter dirigas
132v	Diligendae et reverendae matri suae etc. H. scholaris cum debita ac subiecta reverentia oboedientiam filialem. In cordis amaritudine deplorare et compellor paternum obitum ad tuae locationis continentiam respondendo quod valide egritudinis species a qua
133r	Praecordialissimo fratri etc. dilectionis debitae et fidei puritate anxietate praegravatus multiplici propter paternam ingratitudinem qui est graviter provocatus in mei odium ad te confugio petens fiducialiter et instanter
133r	Dilecto fratri suo etc. fraternae dilectionis constantiam cum debita puritate super paterno favore qui te persequitur stupor mentem tuam non opprimat ei praecipue quia
133r	Socio suo praecordialissimo etc. Quidquid vere dilectionis vinculum postulat et requirit. Si in hoc tuae voluntatis stabili tum est propositum quod peraudiendo iure canonico versus Bononiam gressus tuos dirigas
133r	Specialissimo suo socio etc. indisolubilem (!) nexum societatis et amorum. Ea quae futura futura (!) itineratione tuae dilectionis comprehendit votitiam (!) munita sunt veritatis suffragio figmentis quibuslibet procul motis accidit enim corde meo singularem laetitiam
133r	Carissimo socio suo etc. Bonorum honorabilium incrementum. Quomodo ex modico fermento tota massa corrumpitur et ex contagione unius ovis morbidae totus grex similem trahit corruptelam. Sic ergo studeas bonorum esse virorum imitator honorabilium
133v	Socio suo etc. felicibus successibus abundare vel compotiri non conceperam ob mundenas illecebras elongavi a paternis veluti tua tenet credulitas sed ut viam disciplinae sequerer viso diversae nationis ritu multiplici
133v	Praecordialissimo socio suo et amico etc. Utriusque vitae successibus abundare paternae exhortationis me de auditione iuris canonici incipere non desinit suis addiciens (!) hortamentis ut statum Wiennensem experiar et
133v	Socio suo praeamando etc. Deum quaero et non fortunam ut tuis desideriis satisfiat. Ecce tibi nudam claramque exprimo veritatem sine omni dubietatis scrupulo ambiguitatisque referans et declarans quod bene copiam iterum venalium exuberat quod
133v	Viro quem florens scientiarum venustatum mores virtutum illustrant illustratum rores benignitatum vetustant venerabili patri filialem subiectonem in domino iugiter preperatam (!)
134r	Viro scientiarum multifluis floribus redimito scientiae igitur nobis in Christo dilecto filio etc. Paternali sincerissimae caritatis anexarem una cum orationibus inpraemissis praedirecta filii oboedientiae paterna dilectio semper prona est vel sic nullorum necessitatibus subvenire quoniam amicis in angustiis dilectabile suffragari prout veritas physica videtur manifeste
134r	Reverendo in Christo patri dominoque de cuius benignitatis fonte dulcifluus sapor distillat mellifluus odor prostillat largifluus amor scintillat domino K. tali abbati. Singularum praerogativae dilectionisque tum orationibus pro vigili cura florentibus
134v	Venerabili patri dominoque cuius animam Christus istius mentaliter praedotavit elegantiam corporalem mirabiliter perornavit vitam mores et divitias largiflue indicavit
134v	Benevolentiae praemissis affectibus et salutis domineque pater reverende origine in deposcente non decere cernitur ut falx temeraria messibus alienis se iniciat sed fruges appetat
(135r)	Ps.-Iohannes Andreae: Ordo iudiciarius Antequam (Drucke: Hain 11479–11482. Ed.: L. Rockinger, Briefsteller und Formelbücher des eilften bis vierzehnten Jahrhunderts [Quellen und Erörterungen zur bayrischen und deutschen Geschichte II 9,1]. München 1863, 993–1026 [nicht vollständig]. – Schulte GQ II 225f. Hamesse Nr. 3001f.).    1
135r	Antequam dicatur de processu iudicii notandum est quid sit iudicium et quod sunt eius species
(135v)	Glossar zu Buchstaben I-P (lat.-lat. bzw. lat.-dt.). D-I und P-Z s. Bl. 141va-142rb.    1
135v	Illecebra inmunditia. Insignis egregius
(136r-139r)	Nicolaus Dybinus : Wiederholung der ersten sechs Briefmuster aus Correctoria.    10
136r	K. Dei gratia princeps talis terre
137v	Praeviis universis quibus promptitudo servitii roboratur P. et domini praedilecti nos in causa longinquis partibus exsistentes vobis referimus cum dolore quod die noctuque corda nostra in munerum perferantur doloribus
137v	Exsistentes in remotis partibus praesentia vestra perfrui non valemus quare Deo et vestris orationibus humiliter nos commendamus vobis qui ad pedes domini cum Maria sedetis
137v	Orationibus fidelibus cum filiali subiectione intime praelibatis. Pater reverende livore damnabilis invidiae excitatique os quod amaritudine plenum est sub cuius labiis aspidum venenum consistit me de causa nepharia crimine in vestra presentia accusavit quod
138r	Reverendissimo in Christo patri ac domino domino Pilligrimo Salzburgensis ecclesiae archiepiscopo nec non apostolicae sedis legato frater Iohannes abbas in Victoria totusque conventus ibidem. Cum humillimae subiectionis oboedientiam debitamque reverentiam et honorem pater reverende et domine gratiose exhibitorem ... ac honestatis honeste conversationis suo tempore propria manu contulimus ecclesiam sancti Georgii in Chutmastorf
138r	Reverendissimo in Christo patri ac domino domino Pilligrimo sanctae Salzburgensis ecclesiae archiepiscopo apostolicae sedis legato frater Nicolaus abbas in Victoria totusque conventus ibidem reverentiam debitam cum devotionis affectu. Cum ecclesiae beati Georgii in Thenschach cuius ad nos collacio pertinem (recte: pertinere) dinoscitur per voluntariam cessionem dominum Iacobum quondam rectoris eiusdem vacare ceperit
138v	Reverendo in Christo patri etc. ac domino domino etc. benevoli abbatem in Victoria frater Petrus abbas in Runa inviolatatae (!) caritatis affectum prompta cum obsequiorum benevolentia roboratum levia frater N. praesentium exhibitor sacerdos et monachus professus in vobis aspere transmissus monasterii transitum per nos faciens gravi infirmitatem (!) conpressus et decumbens quam pluribus diebus apud nos
138v	Reverendo in Christo etc. Cum devotis omnem quam poterit reverentiam et honorem fratrem N. sacerdotem et monachum nostrae domus professis exhibitorem praesentem quam ad praesens in domo propria servare nequimus salva ordinis disciplina eundem vestre paternitati transmittimus ordinate et cum eo vel cum ipso devotissime supplicantes
138v	Reverendo in Christo patri ac domino domino venerabili abbati in Sitich frater Iohannes abbas monasterii Victoriensis ordinis Cisterciensis Salzburgensis dioecesis cum orationibus devotis et quidquid boni valemus et viscera pietatis largius abundare. Exhibitorem praesentium (gestrichen: fr) frater N. sacerdos pater monachum in candelis domus antedicti ordinis vel nostre (!) ordinis professis nobis per venerabilem patrem et dominum abbatem in sancta Cruce ordinate transmissum
139r	Reverendo in Christo etc. Cum orationibus etc. frater Tylomannus lator praesentium professus in Runa per nos transitum nobis quod debilitatem crurium suorum allegando pertimuit praefixo sibi termino
(139r-140r)	Transsumpt eines Notariatsinstruments, dat. Wien 20.2.1390 (?). U. a. Erwähnung von Papst Urbanus VI., Hermannnus de Argentina, Abt Donaldus (1380-1392).    1
139r	In nomine domini Amen. Anno nativitatis eiusdem millesimo CCCo LXXXX indictione 4a pontificis sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Urbani divina providentia papae sexti die Martis XXa mensis Februarii hora vesperorum vel quasi in monasterio sanctae Mariae Scotorum in Wienna in quadam stupa eiusdem monasterii coram venerabili patri domino Donaldo abbate dicti monasterii in mei notarii publici testiumque infrascriptorum presentia personaliter propter hoc constitutus discretus vir dominus Hermannus de Argentina procuratus et procuratorio nomine dominorum Scheffer prout de cuius mandato dixit constare exactis eiusdem cause tenens in manibus quandam papiri cedulam appellacionem ... in presentia fratrum abbacium (!) procuratorum monasterii sancte Crucis, Campililiorum, Zwetlensis et sancti Nicolay extra muros Wiennae Pataviensis dyecesis alta et intelligibili voce legit ... Ego Hermannus de Argentina procuratus substitutus ab honorabili viro domino Chunrado plebano in Munster (?) Pataviensis dyecesis procuratus principalis honorabilium virorum dominorum Navium in Lauffen
(140r)	Auflistung der Regeln zum Klauselryhthmus.    1
140r	Restat nunc dicere aliquid de minus principalibus ipsius dictaminis sicut sunt subdistinctio distinctio et clausula dicuntur autem hae partes dictaminis expositivae nam valent ad expositionem dictaminis; Alie vero de quibus iam dictum est sunt partes expositive dictaminis ... tres dicuntur regule quarum primam (!) est: subdistinccio debet terminari diccio trisillaba cuius penultima ... clausula est plurium distinccionum et subdistinccionum continum (!) ambitum perfecte sentencie conprehendes (!)
(141r)	Vitia in arte dictandi.    4
141r	Inepta adiectivi ad personas locatio quando ponitur in salutatione hoc dicendo nos vel
141r	Dum non certum det materia dum non est consuetum cum non reddit auditorem benevolum et attentum
141r	Nimis prolixa obscura quae non vera si non coniungitur cum debito signo si habet plura negotia et utilius praeponitur
141r	Conclusio vitiosa quae concludit patri servitium vel matri a filio [
(141v-142r)	Glossar zu Buchstaben D-I und P-Z.    1
141v	Defensaculum Beschirmunge
(142v-143v)	Brief- und Urkundenformelsammlung, lat.    9
142v	Totius cordis mentisque conamine orationes humiles et devotas. Quilibet amicorum de sui amici successibus prosperis rationabiliter exsultabit; hinc est domine honorabilis ac amice mi praedilecte; Ego sanus bene valens de quo non dubito vos gaudere
142v	Nos frater Iohannes dictus abbas monasterii (gestrichen: in) Zwettlensis Cisterciensis ordinis Salzburgensis dioecesis publice profitemur in his scriptis quod quia sicut dicit beatus Georgius olerum plantae transponuntur ... atque ut ita dixerim eradicantur ut crescant ut secundum regulam ubique uni domino servitur et uni regi militatur; Hinc est quod dilectum nobis in Christo presencium exhibicionem fratrem Iohannem conversum nobis professum artis (PL 76, 1233 bzw. CC 141, 279)
142v	P. nos calorem tenore praesentium recognoscimus confitentes quod de stitu (!) et de conscientia quorundam fratrum nostrorum seniorum videlicet abc discretus vir amicus et promotor noster praecipuus talis a nobis t ecclesie nostre talem pecuniam Wienensis monete liberaliter et amicabiliter mutuavit
143r	Tenore praesentium profitemur quod nos ex nostri conventus consensu tali viro plenam liciinciam (!) ac liberalem facultatem concessimus recipiendo mutuo apud quodcumque virum in tali loco tot libras talis monete
143r	Quoniam evangelico eloquio nobis insinuatur ut luceant opera vestra bona coram hominibus ad laudem Dei. Ideo dilectionem vestram de qua plurimum confidimus
143r	Paternitatis vestrae gratiam quae nullis meis meritis exigentibus sed sola sui gratuitate benignitate se mihi exhibuit tam duxi affectuosius precibus requirendam
143r	Mittimus ad vestram bonitatem latorem praesentium rogando vestram sinceritatem precibus affectuosis quantus nos exaudire dignemini super quibuscumque
143r	Reverendissimo in Christo patri et domino domino F. Dei gratia. Sanctae Salzburgensis ecclesiae archiepiscopo apostolicae sedis legato frater N. dictus abbas in C. Cisterciensis ordinis reverentiam debitam et devotam ad originem pastoralis curae divinitus vocatus secundum statuta iuris et ordinis nostri vestrae benedictionis tamquam nostri beneficio veri ordinarii
143v	Universis Christi fidelibus praesentem schedulam inspecturis frater H. (gestrichen: religioni) universitati vestrae tenore praesentium declaramus quod lator praesentium vel
(144r-145v)	Leer.
	Teil 4
(146r-155r)	Tractatus de forma et modo praedicationis (Caplan 1934 Nr. 28 und 176. Charland 1936 98. Walther, Initia Nr. 3243).    1
146r	Ut ornate loqui scias et devote cum praedicas nota quattuor versus sequentes in quibus comprehenduntur XX colores rhetorici et eorum dicitur brevis expositio versus contendo repeto
(155v-157r)	Leer.
(157v)	Bibelzitate (Von zwei verschiedenen Händen).
	Teil 5
(158r-158v)	Antiklerikale Satire (H. Walther, Eine unbekannte mittellateinische Satire gegen die Geistlichkeit. Historische Vierteljahrschrift 28 [1933] 529–534. - Die Satire stimmt nach Walther 523 in 7 ½ der 10 Strophen mit Flacius: „Sermo Goliae ad Praelatos” überein, z. T. mit starken Abweichungen).    1
158r	Pastores ecclesiae principes inferni | qui non bona quaeritis pastoris aeterni
(158v)	Christanus Campililiensis OCist : Planctus animae contritae et compatientis (AH 41, 165, Nr. 4. W. Zechmeister, Christiani Campililiensis Opera Poetica 1 [CCCM 19 A]. Turnhout 1992, 53. – F. J. Worstbrock, Christian von Lilienfeld. Verfasserlexikon2 I 1206).    1
158v	Flere volo ne flere iuvat volo nil nisi flere
(159r-160r)	Stammbaum der sieben Todsünden.    2
159r	Superbia. Cetera cum supero memet transcendere quaero (Walther, Initia Nr. 2705 und Walther, Proverbia Nr. 2705: „sperno” statt „supero”. Bloomfield Nr. 722f. und Bloomfield Suppl. Nr. 722f.)
159r	Superbia. Quid videor grata mihi dat virtus similata (Walther, Proverbia Nr. 4011: „murmure” statt „murmur”)
(160r-164r)	Zwei Glossare, varia (v. a. lat.-dt.).    2
160r	Abstractio abzogen oder abgenomen (darber: ut albedo)
161v	Aula zal. Semita steig
(165r)	Nur Rahmung.
(165v)	Doctrina: Verse.    1
165v	Nec sine doctrina morbum sanat medicina
(165v)	Verse zur Numismatik (Walther, Proverbia 19142, 19152.).
(165v-166r)	Freidank : Bescheidenheit, Exzerpte (Ed. z. B. W. Grimm, Freidank. Göttingen 1860. H. E. Bezzenberger, Fridankes Bescheidenheit. Halle 1872).    3
165v	Wenn der wolf mawsen gaet und der fuchs chefer vacht und der chünig pub macht so ist ir gewalt gar geswacht.
165v	Got vater alle cristenhait lob und er sy dir gesait Got her gib mir daz ich dich mueze erkennen und du mich
166r	Liegen triegen ist ain siet dem dy welt nun volget mit liegen triegen dike gat mit fuersten in des ricters wat
(166v-167v)	Angaben zu Sonnenfinsternissen für die Jahre 1048, 1049, 1407-1433.    1
166v	Anno domini 1048 post meridiem 18o die Octobris hora 21a minuto 4to (gestrichen: secundo) 41to secundo etc. durabit (!) unam horam 54or minutos 19 secundas et ecligitur (?)
(167v-168r)	Herstellung und Kraft des Salbeiweins.    2
167v	Won erst wie du in beraiten solt solst du merken und zuo seiner craft pringen
167v	Der wein und der salvay mit an ander (gestrichen: den) gaenzlich die habent die tugend die erst tugend die ist wer
(168v-169v)	Freidank : Bescheidenheit, Exzerpte (Ed. z. B. W. Grimm, Freidank. Göttingen 1860. H. E. Bezzenberger, Fridankes Bescheidenheit. Halle 1872).    1
168v	Es machet dik valscher gruoss | das man mit valsch antwortn muoss
	Teil 6
(170ra-181vb)	Guilelmus Peraldus OP : Exzerpte aus Summa de virtutibus (Drucke: u. a. Copinger 12390. – Kaeppeli Nr. 1622B. Bloomfield Nr. 5601, vgl. Nr. 1066, 1628 und 4046).    6
170ra	Si separaveris pretiosum (Ier. 15,19). Pretiosum est anima
171ra	Duo sunt autem quae a Deo sperare debemus gloriam animae et gloriam corporis. De quibus Isa. (61,7) In terra sua duplicia possidebunt
172va	Post tractatum spei agendum est de caritate. Caritas est dilectio qua diligit Deus propter se et proximus propter Deum vel in Deo
177ra	Quinque sunt stultitiae propter quas imperantes in bello spirituali subcumbunt prima est eorum qui autem pugnare se armare volunt
178rb	Dicendum est de temperantia quam qui habet vivit ut homo qui vero eam non habet ut brutum sine temperantia nullus Deo placere potest VII apostolus. Qui in carne sunt Deo placere non possunt
179vb	Dicendum est de fortitudine quam sic describit Augustinus. Fortitudo est amor facile omnia tolerans propter id quod amatur
	Teil 7
(182r-193v)	Kommentar zu Ioh. 18–19.    1
182r	Christus proditorem suum in generali praedixerat et non in speciali et hoc propter plura. Primo ut Iudas desisteret a malo proposito suo et non posset dicere se non evadere. 2o ut ostenderet quod Christus voluntarie pati vellet
	Teil 8
(194r-216v)	Albertus de Saxonia : Quodlibeta.    1
194r	Quodlibetum primum quare oculi magni citius infirmantur et non ita perfecte vident sicut parvi. Secundum est quare est si homo esset in loco tenebroso et socius suus sit in loco (gestrichen: luca) illuminato ... Tertium est quare est quod in oculis hominis est minor distantia quam bovis vel alterius bruti ceteris paribus
	Teil 9
(217ra-219ra)	Fatuitas: Sermo.    1
217ra	Quinque ex iis erant fatuae (Matth. 25,2). Sapientiam sanctorum narrant populi (Eccli. 44,15). Haec ideo quia laboraverunt sollicite pro illis gaudiis caelestibus quae tanta sunt quod omnes labores quos sustinet omnes inferni omnes parturientes voluntarie pati vellet qui in caelis est
(219rb-220vb)	Nur Rahmung.
(221ra-222v)	Caesarius Arelatensis (= Ps.-Augustinus) : De honestate mulierum = Sermo app. 293 (PL 39, 2301–2303. CC 103, 180–184. – Weber 92; II 113. Hamesse Nr. 21679.).
(222vb-223vb)	Nur Rahmung.
(224r-224v)	Leer.
(225ra-225vb)	Nur Rahmung.