Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=35259 
Innsbruck, Prämonstratenser-Chorherrenstift Wilten, Cod. 32 02 02
THEOLOGISCHE SAMMELHANDSCHRIFT
Olim: XXXII B 4    Papier   I, 353, I* Bl.   310×210   Hall, 6. Jahrzehnt 15. Jh. (1450 und 1451)   
Provenienz/Letztbesitzer: Altbestand
Die folgenden Daten sind Auszüge aus dem gedruckten Katalog der mittelalterlichen Handschriften der Bibliothek des Prämonstratenser Chorherrenstiftes Wilten. Diese Daten, insbesondere die Bibliographie, werden in manuscripta.at laufend korrigiert und ergänzt.

 Volldigitalisat



 Wasserzeichen:  Metadaten  |  Vorschau Bilder  |  Einzelbilder: fol. 46, 47, 190, 202, 225, 226, 234, 329, 330, 346, 347.
Literatur zur Handschrift: Kat. Wilten 24-33.
Schrift:
Schriftraum: 200/220 × 145/155    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 42-53   
Schriftart: Bastarda – Marginalien
Schreiber: Iohannes Halbritter de Pfaffenhofen, vgl. Wilten, Stiftsbibliothek, Sign. 32 02 03 und 32 02 04.
Ausstattung: Illuminiert   Rubriziert   Fleuronnéeinitiale(n)   
vgl. Innsbruck, ULB Tirol, Cod. 238

Hs. enthält 2 Fragmente
VS, NSI, I*   Pergament   
Schrift:
(Ira-vb, I*ra-vb) Schriftraum: vermutlich 270 × 170    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 32   
Schriftart: Textualis formata (Textura)
loses Frg.zw. Bl. 243 und 244   Pergament   15. Jh.
Schrift:
(zw. Bl. 243 und 244) Schriftraum: 30 × 40   
Schriftart: Bastarda
Erhalten sind 16 und 15 Zeilen.

Einband: Tirol (?)     15. Jh.     Gotisch     Streicheisenlinien             Kettenbuch
Einband restauriert
Einbandfragment oder Abklatsch vorhanden


Am Spiegel des HD Wiltener Signatur 17. Jh. (9)471. Am Rücken weiße Signatur 18. Jh. auf rotem Grund XXXII B 4. Im Freninger-Katalog (1862) unter Signatur XXXII B 4 eingetragen als „Simon de Cremona, Sermones de tempore per annum super Epistol., 1450“.
Daten aus Kat. Wilten

"Kat. Wilten", "Hain", "Schneyer–Hödl", "Zumkeller", "PL", "CC", "Hinschius", "Potthast", "Schulte GQ II", "Kuttner", "Kaeppeli", "Hauréau, Initia", "RB", "Caplan 1934", "Charland 1936", "BHM", "CSLMA II", "GW", "Distelbrink", "RS", "Bloomfield", "Bloomfield Suppl."
alle Initien
(VDS) Schreibervermerk mit Datierung und Inhaltsangabe von der Hand Iohannes Halbritters de Pfaffenhofen.
   1
VDS Completus est liber praesens [gestrichen: Iohannem] per Iohannem Halbritter de Pfaffenhoven, socium divinorum tunc temporis Hallis Vallis Oeni proxima die post vincula Petri sub anno domini millesimo quadringentesimo quinquagesimo primo ...
(Ira-vb, I*ra-vb) Bibelkommentar (?), Fragment.
   2
Ira-vb ] nutriet. Psalmus Dum clamarem ad dominum exaudivit vocem meam ab hiis qui appropinquant mihi. Super Matthaeum respondit ille tibi Locutus est Iesus ad turbas et ad discipulos suos dicens Supra cathedram Moysi sederunt sacerdotes
I*ra-vb ] oratio in mala [beschnitten] auxilium gratiae tuae
(IIr) Verse über das Interdikt.
   1
IIr Sit interdictum strictissimeque tenendum aqua non aspergatur
(IIr) Notiz über die fünf sodomitischen Sünden.
   1
IIr Primum peccatum est sodomiticum et quando vir in virum
(IIr) Notiz über Kerzen.
   1
IIr Nota episcopus duodecim luminaria accendit
(IIv) leer.
(1ra-142v) Simon de Cremona OESA Sermones (vel Postilla) super [epistolas] dominicales (Druck: Hain 5822f. – Schneyer–Hödl Nr. 58–109. Zumkeller Nr. 787).
Text der Hs. stimmt mit jenem des Druckes (Hain 5823) überein, lediglich zwei Sermones sind vertauscht und einige wenige Expl. weichen voneinander ab.
(137va-142v) leer.
(143ra-256va) Simon de Cremona OESA Sermones (vel Postilla) super [evangelia] dominicalia (Druck: Hain 5822f. – Schneyer–Hödl Nr. 1–54. Zumkeller Nr. 788).
Text der Hs. mit jenem des Druckes (Hain 5823) größtenteils übereinstimmend: letzter Sermo in der Hs. vom Druck abweichend, einzelne Expl. gekürzt und leicht abweichend.
   2
253ra Egressus Iesus trans torrentem Cedron (Ioh. 18,1). Nota quod solum excepi ex repertis huius totius sermonis po[...] breviter transcurrendo. Verum est quod Christus in istis diebus passionis suae fecit multa
256va Schreibervers: Huius scripturae vilis non sit tibi curae / hanc quia formose non scripsi nec curiose. Per Io[hannem] Ha[lbritter]. (Vgl. HDS sowie Sign. 32 02 03, Bl. 491rb und 518rb.)
(255ra-256va) Register.
(256vb-259vb) leer.
(260ra-vb) Leo IV.Homilia (= Admonitio synodalis) (PL 115, 675–684 und 135, 1071–1074 [Udalricus Augustanus]. CC 104, 968 [Caesarius Arelatensis]).
Der Text der Hs. folgt, wo PL 115 von PL 135 abweicht, zwar eher PL 135, diese enthält aber Sp. 1073f. einen Abschnitt, der sowohl in PL 115 als auch in der Hs. fehlt.
   1
260ra Fratres presbyteri et sacerdotes domini cooperatores ordinis nostri estis. Nos quidam quamvis indigni
(260vb-264va) Ivo Carnotensis CRSA Decretum, Exzerpt (Druck: Hain 9328. PL 161, 48–1022).
Die Hs. enthält 48 Kapitel, einzelne Kapitel der PL in der Hs. zusammengefasst.
(260vb) PL 161, P. II, cap. 118, Sp. 193. (261ra) P. II, cap. 12, Sp. 163. (261ra) P. II, cap. 19, Sp. 165. (261rb) P. II, cap. 29, Sp. 167. (261rb) P. II, cap. 39, Sp. 169. (261rb) P. II, cap. 55, Sp. 172. (261va) P. II, cap. 56, Sp. 172. (261va) P. II, cap. 59f., Sp. 173. (261vb) P. II, cap. 61, Sp. 173. (261vb) P. II, cap. 62, Sp. 174. (261vb) P. II, cap. 119, Sp. 193. – (262ra) P. VI, cap. 158, Sp. 482. – (262rb) P. I, cap. 218–220, Sp. 113. (262rb) P. I, cap. 208, Sp. 112. (262rb) P. I, cap. 241, Sp. 117. (262rb) P. I, cap. 269, Sp. 122. – (262va) P. II, cap. 120, Sp. 193. – (262va) P. VI, cap. 167, Sp. 484. – (262vb) P. IV, cap. 16, Sp. 267. (262vb) P. IV, cap. 18, Sp. 267. – (262vb) P. II, cap. 122, Sp. 194. – (262vb) P. VI, cap. 252, Sp. 499. (263ra) P. VI, cap. 253, Sp. 499. (263ra) P. VI, cap. 254, Sp. 499. (263ra) P. VI, cap. 255, Sp. 499. (263rb) P. VI, cap. 256, Sp. 500. (263rb) P. VI, cap. 283, Sp. 504. (263rb) P. VI, cap. 289 und 296, Sp. 505f. (263rb) P. VI, cap. 300 und 304, Sp. 506f. (263va) P. VI, cap. 308, Sp. 508. – (263va) P. III, cap. 8, Sp. 201. (263va) P. III, cap. 13 und 20, Sp. 202f. (263va) P. III, cap. 38, Sp. 206. (263va) P. III, cap. 64, Sp. 212. (263vb) P. III, cap. 67, Sp. 213. (263vb) P. III, cap. 70, Sp. 213. – (263vb) P. II, cap. 77, Sp. 177. (264ra) P. II, cap. 129, Sp. 196. (264ra) P. II, cap. 131, Sp. 197. (264ra) P. II, cap. 133, Sp. 197. (264ra) P. II, cap. 140, Sp. 199. – P. III, cap. 89, Sp. 216 und P. X, cap. 139, Sp. 734. (264rb) Nicht in PL. (264rb) P. XIV, cap. 121, Sp. 856 und P. II, cap. 135, Sp. 197. – (264va) P. II, cap. 72, Sp. 175. – (264va) P. VIII, cap. 142, Sp. 616. – (264va) P. III, cap. 224, Sp. 252. – (264va) P. VIII, cap. 144, Sp. 616. (264va) P. VIII, cap. 145, Sp. 616.
Parallelüberlieferung u. a. München, BSB, Clm 28223, 4ra.
   2
260vb Omnibus diebus dominicis unus quisque presbyter in sua ecclesia ante missarum sollemnia aquam benedictam faciat in vase nitido
264rb Decrevit sancta synodus ut qui a Septuagesima usque in octavas Paschae
(264vb-272b) Burchardus Wormatiensis Decreta (Decretorum liber decimus nonus: De paenitentia), Exzerpt (Druck: Hain 4091. PL 140, 949–972 bzw. HinschiusPotthast I 178, II 1738).
Der Text der Hs. gibt die ersten fünf Kapitel des 19. Buches der Decreta wieder.
Parallelüberlieferung: u. a. Herzogenburg, Stiftsbibl., Cod. 38, 140r; Lambach, Stiftsbibl., Cml XVI, 1; München, BSB, Clm 18094,1r; Wien, ÖNB, Cod. 354, Nr. 1 und Nr. 3.
   1
264vb Hebdomida ante initium Quadragesimae presbyteri plebium convocent ad se populum et discordantes canonica auctoritate reconcilient
(272rb) Hrabanus Maurus OSB Liber paenitentium (cap. VI: De his qui irrationabiliter fornicantur), Exzerpt (Druck: Köln 1532. PL 112, 1408. – Rolf Schönberger, Brigitte Kible, Repertorium edierter Texte des Mittelalter aus dem Bereich der Philosophie und angrenzender Gebiete. Berlin 1994, Nr. 13992f).
   1
272rb In concilio Ancyrano capitulo 15 scriptum est de his qui irrationabiliter id est cum pecoribus et masculis fornicantur
(272va-278rb) Beichtsumme, Exzerpt.
   10
272va Salomo suadet nobis sicut bonus pater filio suo consiliatur cum videt eum errare cum dicit Fili ne tardes converti ad domum et ne differas de die in diem
273ra Discendum est de dilatione confessionis et primo ostendimus
273vb Specialiter potest ostendi fatuitas illorum qui confiteri nolunt
274ra Sequitur de fatuitate illorum qui in Quadragesima nolunt confiteri donec
274rb Ad detestationem vero huius peccati tripliciter testimonium scripturae
275ra Quaeritur quo tempore inceperat confessio. De hoc sunt quinque opiniones
275rb Quaeritur et quare instituta sit. Respondetur ideo scilicet ut per confessionem
275va Quaeritur hoc consequenter circa confessionem ad quem tamen sit utilis
276va Notandum consequenter est quod septem species confessionis
277vb Qualis autem confessio fructuosa debet esse et
(278rb-280vb) Raimundus de Pennaforte OP Summa de casibus (= Summa de paenitentia), Exzerpt (Ed.: X. Ocho, A. Diez, S. Raimundus de Pennaforte, Summa de paenitentia [Universa Bibliotheca iuris I B]. Rom 1976. – Schulte GQ II 410. Kuttner, 443. Kaeppeli Nr. 3407).
Folgende Kapitel werden wiedergegeben: L. III, Tit. 34 (De paenitentiis et remissionibus), aus dem Abschnitt „Quae sint necessaria ad veram confessionem“, cap. 23 (De amaritudine confessionis), 24 (De festinatione confessionis), 25, 26, 27, 28 (De integritate confessionis) und 29 (De frequentia confessionis). Der Text der Hs. stimmt größtenteils mit jenem der Ed. überein, manche Abschnitte sind gekürzt bzw. erweitert.
   1
278va Quaeritur quae et quot sint necessaria ad veram confessionem sicut et tunc in praecedenti quaestione determinatum est. Ad hoc respondetur breviter
(281ra-287vb) Magister Hildebrandinus (?)Quaestiones (Hauréau, Initia, App. II 267).
Parallelüberlieferung: München, BSB, Clm 4701, 89ra, Clm 11751, 140r und Clm 18728, 108v; München, UB, 2° Cod. 97, 250v.
   13
281ra Quaeritur utrum sit infernus. Quod infernus sit potest patere quadruplici ratione. Primo ratione culpae quia nullum malum
281vb Quaeritur ubi sit infernus. Ad quod dicit beatus Augustinus In qua parte infernus sit
282va Quaeritur consequenter utrum homo possit peccare
283ra Quaeritur utrum homo de homicidio possit peccare
283va Quaeritur quare permisit Deus hominem peccare
284ra Quaeritur hoc consequenter unde oriantur peccata sive
284va Quaeritur ulterius utrum homo in peccato martali existens debeat facere aliquod bonum
285rb Quaeritur hoc consequenter de fato utrum imponat necessitatem operandi
285vb Quaeritur ulterius quare peccatum angeli est irremendiabile et peccatum hominis remediabile
286va Quaeritur utrum possumus Deo per poenitentiam satisfacere
286va Quaeritur utrum de vero peccato possit satisfieri sine alio
286vb Quaeritur per qua opera et qualiter satifacere possit homo
287ra Quaeritur utrum meritum in caritate
(288ra-293vb) Exzerpte, u. a. aus Iohannes Friburgensis, Honorius Augustodunensis.
Darunter Zitate aus Thomas de Aquino, Raimundus de Pennaforte, Petrus Lombardus, Ambrosius, Hugo de S. Victore.
   20
288ra Sciendum quod iurare secundum Thomam est Deum testem invocare et est actus
288rb Periurium secundum magistrum sententiarum et Raimundum est mendacium
289rb Utrum secundum magistrum sententiarum quarto d[...] 38 et secundum Hugonem de Sancto Victore
289rb Quaeritur utrum melius sit facere aliud ex voto quam sine voto
289va Maledictio est quando aliquis imprecatur vel optat alicui malum
289vb Festum quartum ad feriationem fit a vespera in vesperam et intellige vesperam id est sero
290rb Sciendum est ulterius sicut scribitur Ex. 19 (20,12) Honora patrem tuum et matrem tuam ut sis longaevus
290va Nunc consequenter restat modicum declarare de usura. Est autem sciendum quod usura secundum Raimundum
290va Quaeritur quare peccatum est accipere usuram
291rb Quaeritur tunc quid de legibus illis qui promittunt usuras. Respondetur secundum Raimundum
291va Quaeritur utrum liceat accipere mutuum sub usura. Responsio secundum Thomam
291vb Quaeritur utrum acquirere sub usuris pro alio sit licitum. Respondetur. Si hoc facio
291vb Quaeritur utrum liceat marito dotem recipere a patre uxoris suae qui est usurarius. Respondetur secundum Wil[...]
291vb Quaeritur quid de communitatibus quarundam civitatum
292ra Quaeritur utrum liceat locare aliam praedicto fructu vel alia re animali. Respondetur secundum Wil[...]
292ra Quaeritur quid tunc de hiis qui premunt fructum vinum aurum
292rb Quaeritur quis dicatur maritus usurarius. Responsio secundum Hostienses (?)
292va Quaeritur cui restituenda sit usura. Respondetur secundum Hostienses (?) qualiter reddi debent
292vb Quaeritur utrum conceptio beatae virginis Mariae sit celebranda. Et videtur quod non quia maculosum non est laudandum
293va Item sensus sacrae scripturae br[eviter?] docet
(289ra) Iohannes de Friburgo OP Summa confessorum, L. I, tit. IX, quaestio XXII (Druck: u. a. Hain 7365. Lyon 1518 u. ö. – Kaeppeli Nr. 2344).
(289va) Iohannes de Friburgo OP Summa confessorum, L. III, tit. XXXIV, quaestiones CCVIIf (Druck: u. a. Hain 7365. Lyon 1518 u. ö. – Kaeppeli Nr. 2344).
(293va) Honorius Augustodunensis OSB Expositio in Cantica Canticorum, tract. I., cap. I (PL 172, 359. – Stegmüller RB Nr. 3573).
(293vb-295vb) Traktat über den Ablass.
   1
294ra Indulgentia est auctorizabilis (durchgestrichen: confessio) concessio remissibilis poenae peccati a clavium potestate procedens. Item per indulgentias culpa non remittitur
(296ra-297va) Nicolaus Organista (?)Registrum historiarum evangeliorum (Stegmüller RB Nr. 6006. Vgl. auch Stegmüller RB Nr. 4815, dort Iohannes Molitor zugeschrieben).
Parallelüberlieferung: Eichstätt, UB, Cod. st 199, 224va; München, BSB, Clm 12242, 154r und Clm 28398, 10r.
   1
296ra Sciendum quod secundum Remigium Bernardum et Augustinum Iesus Christus natus est de virgine Maria
(297vb-319va) Expositio trium Symbolorum (vgl. Stegmüller RB 11081).
   1
297vb Primo de his agendum est quae credenda sunt ad iustitiam, 2o quae ore debent proferri (Inc. wie Augsburg, Staats- und Stiftsbibl., 2o Cod. 356, 404vb)
(319vb) leer.
(320ra-323ra) Thomas de Clivis (?) Modus praedicandi (Caplan 1934, Nr. 29. Charland 1936, 89. F. J. Worstbrock, Verfasserlexikon2 XI 1540).
Parallelüberlieferung: u. a. München, BSB, Clm 5966, 58v und Clm 26691, 192r; Salzburg, Stiftsbibl. St. Peter, b X 30, Nr. 16.
   1
320ra Cuius est praedicare rectam habeat intentionis simplicitatem mentis elevationem reprimat
(323ra-324ra) Praecepta de modo recte vivendi (Hauréau, Initia, App. II 85).
Parallelüberlieferung: Basel, UB, B IV 28, 1r; Klosterneuburg, Stiftsbibl., CCl 417, Nr. 4; München, BSB, Clm 4784, 1r.
   1
323ra Ne potentes per potentiam suam subditos suos opprimant nec a suis subditis opprimi permittant
(324rb-325ra) Alcuinus TuronensisDe psalmorum usu liber, P. I, praefatio, Exzerpt (PL 101, 465–468. – Stegmüller RB Nr. 417. BHM Nr. 431. Clavis scriptorum Latinorum II (CSLMA II) 145–148).
Parallelüberlieferung: Klosterneuburg, Stiftsbibl., CCl 20, 1v; Köln, Historisches Archiv der Stadt Köln, W 117, 138v; Melk, Stiftsbibl., Cod. 1086, 115 und Cod. 1743, 401; München, BSB , Clm 4784, 211r.
   1
324b Prophetiae spiritus non semper prophetarum mentibus praesto est quatenus cum hunc non habent se hunc agnoscant ex dono habere
(325ra-b) Remigius Altissiodorensis OSB Enarrationes in psalmos: De virtute psalmorum (Dicta S. Augustini quot sint virtutes psalmorum), Exzerpt (PL 131, 142. – Stegmüller RB Nr. 369. BHM Nr. 351). Parallelüberlieferung: Admont, Stiftsbibl., Cod. 49; Graz, UB , Hs. 249, 133r; Klosterneuburg, Stiftsbibl., CCl 20, 2r.
   1
325ra Canticum psalmorum corpus sanctificat animas decorat invitat angelos in adiutorium effugat daemones
(325rb-va) Zusatz zu Remigius Altissiodorensis.
Parallelüberlieferung: Klosterneuburg, Stiftsbibl., CCl 20, 2v.
   1
325rb Quid enim in psalmis non invenitur quod proficiat ad utilitatem et ad aedificationem
(325va-328vb) Abbreviatio Bonaventurae: Commentarii in quattuor libros Sententiarum Petri Lombardi (Druck: GW 4658f. – Distelbrink Nr. 2, Anm. 16. Stegmüller RS Nr. 142).
Es handelt sich hier um Auszüge (24 gekürzte Quaestiones) aus Bonaventura, Commentarius in secundum librum Sententiarum Petri Lombardi, dist. 3–8.
   1
325vb Quaeritur utrum angelus in primo instanti creationis fuit malus actu propriae voluntatis. Respondeo Adeo parvula morula fuit (Inc. wie Graz, UB, Hs. 1016, 1r und Hs. 689, 183r; Herzogenburg, Stiftsbibl., Cod. 45, 198r)
(328vb) Notiz über das Spiel.
   1
328vb Item quod ludus sit licitus quinque requiruntur ad hoc
(329ra-331vb) leer.
(332ra-345vb) Iohannes de Auerbach Summa de auditione confessionis et de sacramentis, Exzerpt (Druck: u. a. Hain 2124, GW 2852. – Bloomfield Nr. 252 und Bloomfield Suppl. Nr. 252). Enthält den Prolog und die ersten acht Kapitel der Summa, einige Kapitel (z.B. cap. 4 und 8) nicht vollständig.
Parallelüberlieferung in Innsbruck, ULBT, Cod. 68, 170v und Cod. 136, 163r.
Siehe Schulte GQ II 447f.
(346ra-352vb) leer.
(HDS) Schreibervermerk und Schreibervers.
   2
HDS Completus est praesens liber proxima feria sexta ante festum Iohannis Baptistae per Iohannem Halbritter de Pfaffenhoven tunc temporis cooperatorem seu socium divinorum Hallis vallis Oeni sub anno domini 1451.
HDS Schreibervers: Huius scripturae vilis non sit tibi curae / hanc quia morose non scripsi nec curiose / lauda scriptorem, donec invenies meliorem. Vgl. Bl. 256va sowie Sign. 32 02 03, 491vb und 518rb
(zwischen Bl. 243 und 244) Fragment aus einem theologischen Text.
   2
r ] Matth. 5 (16) Luceat lux vestra id est l[...] sub pedibus luna enim instabilis qual[...] sic causa tribulationis totius mundi [...] Iam non estis hospites ad [...] excluditur per negationem. Iam non est [...].
v ] sic hoc qui frigidus per naturam [...] id est iram odium superbiam [