Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=35533 
Neustift/Novacella, Augustiner-Chorherrenstift, Nr. 139
GRADUALE. ANTIPHONARIUM
Olim: Sign. 14819    Papier   231 Bl.   315×215   Umfeld Neustift, Ende 15. Jh. (T. I: 1495/96)   
Handschrift aus 2 Teilen zusammengesetzt: 1  (1-153) 1495-1496; 2  (154-231) letztes Jahrzehnt 15. Jh.
Die folgenden Daten sind Auszüge aus dem gedruckten Katalog der mittelalterlichen Handschriften in der Stiftsbibliothek Neustift (siehe unten angeführte Literatur; auch online zugänglich). Diese Daten, insbesondere die Bibliografie, werden laufend korrigiert und ergänzt.

 Volldigitalisat



 Wasserzeichen:  Metadaten zu Teil 1, Teil 2  |  Vorschau Bilder zu Teil 1, Teil 2  |  Einzelbilder: fol. 1, 4, 31, 44, 46, 50, 56, 109, 110, 113, 177, 206, 229.
Literatur zur Handschrift: Kat. Neustift 2021, 346-351, 417 Tafel V (Einbandabreibungen) (online)
Am unteren Blattrand Foliierung 20. Jh. (Bleistift).

Teil 11-153   Papier   1495-1496
Schrift:
Schriftraum: 185/200 × 125/140   
Schreiber: Edlinger, Heinricus – Schriftart: Textualis – Gotische Choralnotation
Bl. 123v Text in Bastarda (wohl von gleicher Hand). Vereinzelt Abschriften einzelner Wörter in Bleistift 19./20. Jh. Inhaltsverzeichnis (Bl. 1v–2v) Schriftraum 190/240 × 145/160. Vier Spalten, mit horizontaler Unterteilung für die Überschrift, jeweils von zweifachen roten Tintenlinien gerahmt, Textualis cursiva.
Teil 2154-231   Papier   letztes Jahrzehnt 15. Jh.
(nach Wasserzeichenbefund)
Schrift:
Schriftraum: 190/205 × 130/140   
Schreiber: Edlinger, Heinricus – Schriftart: Textualis – Gotische Choralnotation
Von gleicher Hand wie T 1. Bl. 220v und 221r–v. Am äußersten seitlichen Blattrand Notizen in Bastarda, beschnitten. Bl. 220v–223v am seitlichen Blattrand Bleistiftnotiz 19./20. Jh. Inhaltsverzeichnis (Bl.154r–v) Schriftraum 185/200 × 150. Vier Spalten, mit horizontaler Unterteilung für die Überschrift, jeweils von zweifachen roten Tintenlinien gerahmt, Textualis cursiva (wohl gleiche Hand wie Schreiber).

Einband: Brixen oder Neustift     Ende 15. Jh.     Gotisch     Streicheisenlinien   Blindstempel        
Leder abgerieben und insbes. am VD etwas fleckig. Am VD ein durch zwei- (oben) bzw. dreifache Streicheisenlinien gebildeter Rahmen, gefüllt mit Einzelstempel vierblättrige Blüte frei im Wechsel mit Adler in Rhombus. Mittelfeld mit dreifachen Streicheisenlinien gerautet. In den vier Mittelfeldern Einzelstempel (stark abgerieben, nicht mehr erkennbar) in Kreis, in den Außenfeldern vierblättrige Blüte. An den Schnittpunkten Einzelstempel Lilie in konkavem Karo. Aufschrift in Tinte 1496. Am HD ein durch dreifache Streicheisenlinien gebildeter Rahmen, gefüllt mit Einzelstempel sechsblättrige Blüte in Kreis, seitlich rechts im Wechsel mit Lilie frei. Mittelfeld mit dreifachen Streicheisenlinien gerautet. In den Feldern Einzelstempel fünfblättrige Blüte frei. Auf den Schnittpunkten mittig Einzelstempel fünfblättrige Blüte frei , ansonsten Dreiblatt frei. Zwei Leder-Metall-Schließen, untere nur noch als Rest erhalten. Kanten gerade, unten und oben Einkerbungen im Holz. Rücken: blau gefärbt (wie öfters in Neustift), vier Doppelbünde.


Die Hs. stimmt in Inhalt und Aufbau weitestgehend mit Neustift, Stiftsbibl., Nr. 940 überein (vgl. auch verwandte Wasserzeichen); möglicherweise stellt Nr. 139 eine Abschrift von Nr. 940 für die Verwendung in der Pfarre Kiens dar, geschrieben wohl vom selben Schreiber Heinrich Edlinger (vgl. Nr. 940). Am Spiegel des VD Besitzvermerk Ad ecclesiam […] V. M. […] parochiae Kiens, darüber Exlibris der Stiftsbibl. Neustift 18. Jh. Wann die Hs. aus der von Neustift betreuten Pfarre in die Stiftsbibl. gelangte, ist nicht bekannt. Hs. bei vorübergehender Aufhebung des Klosters 1807 nicht an die Universitätsbibliothek Innsbruck gelangt. Am Rücken Neustifter Signaturschild 14819 (= wohl Numerus currens der Neustifter Stiftsbibliothek) und Signaturschild 20. Jh. 139.

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"Kat. Neustift 2021"
alle Initien
Teil 1
(1r-153v) Graduale.
(1r) Datierung in Rot: Anno Christi filii Dei millesimo quadringentesimo novagesimo quinto die commemorationis s. Pauli. Darunter später in Schwarz: anno 1496, darunter korrigiert 1495.
Todesnotiz in Rot: Heinricus Edlmo[…] devixit anno Christi 1496 in die s. Steffani. Darunter in Schwarz abgeschrieben 19. Jh. Henricus Edlmor devixit anno Christi 1496 in die s. Stephani.
(1v) nur Rahmung.
(2ra-va) Inhaltsübersicht mit Blattangabe.
(3r-54v) Temporale.
(3r) Dnca 1. adventus.
(4r) Dnca 2. adv.
(5r) Dnca 3. adv.
(6v) Dnca 4. adv.
(7v) In galli cantu. Mit Sequenz (AH 53, Nr. 16).
(8v) In aurora. Mit Sequenz (AH 53, Nr. 15 mit propter beatam virginem diviso).
(11v) In nativitate dni (publica missa). Mit Sequenz (AH 53, Nr. 16).
(14v) De s. Stephano. Mit Sequenz (AH 53, Nr. 215).
(18r) De s. Iohanne evangelista. Mit Sequenz (AH 53, Nr. 168).
(20v) De Innocentibus. Mit Sequenz. Mit eingehängtem kleinen Einzelblatt (20I) (AH 53, Nr. 157).
(22v) In circumcisione dni. Mit Sequenz (AH 53, Nr. 16).
(24v) In epiphania dni. Mit Sequenz (AH 53, Nr. 29).
(27v) fer. 5. in coena dni.
(29r) Dnca resurrectionis dni. Mit 3 Sequenzen (AH 53, Nr. 50; AH 54, Nr. 148; AH 54, Nr. 7).
(34r) In rogationibus.
(35v) In ascensione dni. Mit Sequenz (AH 53, Nr. 67).
(38r) Dnca pentecostes et de spiritu sancto. Mit Sequenz (AH 53, Nr. 70).
(42r) In festo ss. trinitatis. Mit Sequenz (AH 53, Nr. 81).
(44v) In festo ss. corporis Christi. Mit Sequenz (AH 50, Nr. 385 mit divisio), Offertorium Sacerdotes mit Tropus Ad panem vitae nunc accedite und zusätzlich zum Schluss Alia prosa (anderer Text für dieselbe Melodie: AH 49, Nr. 643).
(49v) In dedicatione ecclesiae. Mit Sequenz (AH 53, Nr. 247).
(52r) Pro defunctis. Mit drei Communiones (zusätzlich zu Absolve Domine auch CAO Nr. 1420 und Cantus Nr. 204995).
(54v) Anno 1496 in beati Alexii profesto (= 15. Juli).
(55r-v) nur Rahmung und Linierung.
(56r-80v) Missae BMV.
(56r) Ohne Tit. Mit Sequenz (AH 54, Nr. 218), Offertorium Recordare mit Tropus (AH 49, Nr. 624).
(59r) In summo festo b. Mariae. Kyrie, Gloria rhythmisiert mit Tropus Spiritus et alme orphanorum paraclite (Bosse Nr. 49). Anschließend Aliud et mediocre: Kyrie, Gloria mit Tropus Spiritus et alme orphanorum paraclite (Bosse Nr. 23).
(63r) Aliud de virginibus. Kyrie – Aliud ad idem. Kyrie.
(63v) Alleluia Ave benedicta Maria mit Tropus (Cantus Nr. 507047), Sequenz (AH 54, Nr. 218).
(65r) Ohne Tit. Beginn mit Introitus. Mit Sequenz (AH 54, Nr. 191).
(67v) Infra nativitatem et purificationem. Mit zwei Sequenzen (nur Hinweis auf Gaude Dei genitrix und AH 54, Nr. 2).
(69r) In purificatione BMV: Ante processionem antiphona (Cantus Nr. 200456).
(69v) Ad missam. Mit Sequenz (AH 53, Nr. 99).
(73r) In annuntiatione BMV.
(73r) Circa festa paschalia. Mit Sequenz (AH 54, Nr. 18).
(74v) In assumptione BMV. Mit Sequenz (AH 53, Nr. 104).
(76v) De nativitate BMV. Mit Sequenz (AH 53, Nr. 95).
(78r) In visitatione BMV. Mit 2 Sequenzen (AH 54, Nr. 193; AH 54, Nr. 219 mit Rubrik: Generalis).
(80v-108v) Sanctorale.
(80v) De s. Iohanne Baptista. Mit Sequenz (AH 53, Nr. 163).
   1
80v Tit.: Sequitur modo de sanctis per circulum anni.
(83r) De s. Petro et Paulo. Mit Sequenz (AH 53, Nr. 210).
(85r) In commemoratione s. Pauli.
(85v) De s. Maria Magdalena. Mit Sequenz (AH 50, Nr. 268).
(88v) De s. Laurentio. Mit Sequenz (AH 53, Nr. 173).
(90v) De s. Michaele. Mit Sequenz (AH 54, Nr. 201).
(93v) De omnibus sanctis. Mit Sequenz (AH 53, Nr. 112).
(94v) De s. Martino. Mit Sequenz (AH 53, Nr. 181 mit Diviso propter simplices conf.).
(97r) De s. Elisabetha. Mit Sequenz (AH 55, Nr. 120).
(98v) De s. Catharina. Mit Sequenz (AH 54, Nr. 52).
(100v) De s. Andrea. Mit Sequenz (AH 53, Nr. 122).
(102r) De s. Nicolao. Mit Sequenz (AH 55, 265).
(105r) In cathedra s. Petri.
(105v) De quodlibet sancto post septuagesimam.
(106r) De uno b[eato] post pascha videt (recte wohl: videlicet) Georgio vel alio. Mit Sequenz (nur Hinweis auf AH 54, Nr. 7).
(107r) De s. Philippo et Jacobo. Mit Sequenz (nur Hinweis auf AH 54, Nr. 7).
(108r) In inventione s. crucis. Mit Sequenz (nur Hinweis auf AH 54, Nr. 7).
(109r-123v) Kyriale.
(109r-118v) Kyrie. Gloria.
(109r) In summis festis. Kyrie mit Tropus (AH 47, Nr. 99, 1a, 2a und 3a).
(109r) Aliud in festo summo. Kyrie mit Tropus ( AH 47, Nr. 5, 1a, 2a und 3c).
(109v) Sollemne angelicum. Kyrie. Gloria.
(111v) Paschale. Kyrie. Gloria.
(112v) De apostolis. Kyrie.
(113r) De confessoribus. Kyrie. Gloria.
(114v) De martyribus. Kyrie. Gloria.
(116r) De virginibus. Kyrie. Gloria.
(117r) Dominicale. Kyrie. Gloria.
(118v-121v) Credo.
(118v) (Miazga Nr. 450, aber in C statt in F; in C auch in Innsbruck, ULB Tirol, Cod. 457, Bl. 90r).
   2
118v Tit.: Symbolum concilii Nicaeni.
Patrem omnipotentem ... et sepultus est
119v Patrem omnipotentem ... et homo factus est
(120r) Aliud (Miazga Nr. 84).
   1
120r Patrem omnipotentem ... et homo factus est
(120v) Aliud (Miazga Nr. 123).
   1
120v Patrem omnipotentem ... et sepultus est
(121v-123v) Sanctus. Agnus Dei.
(121v) Angelicum. Sanctus.
(122r) Sollemne. Sanctus mit Tropus (AH 47, Nr. 382, 1a).
(122v) Sanctus.
(123r) Paschale. Sanctus. Agnus Dei.
(123v) Sacra cantio (AH 45, Nr. 125).
   1
123v Tit.: Infra elevationem canendum est hoc.
Iesus Christus nostra salus
(124r-125v) Officium missae contra pestilentiam.
(125v-129r) Forts. des Kyriale.
(125v) De beata virgine Maria. Sanctus.
(126r) Aliud de eadem. Sanctus.
(126v) De virginibus. Sanctus. Agnus Dei.
(127r) De martyribus. Sanctus. Agnus Dei.
(127v) De confessoribus. Sanctus, Agnus. Sanctus, Agnus.
(128v) In adventu dni. Sanctus, Agnus.
(129r) In festis generale. Sanctus (unvollständig).
(129v) nur Rahmung und Linierung.
(130r-153r) Commune sanctorum.
(130r) De apostolis. Mit Sequenz (AH 53, Nr. 228).
(133r) De martyribus. Mit Sequenz (AH 55, Nr. 14).
(138r) De uno martyre. Mit Sequenz und zwei Communiones (die zweite Communio mit zwei verschiedenen Melodien) (AH 55, Nr. 9).
(142v) De confessore et pontifice.
(143r) De simplici confessore. Mit 2 Sequenzen (AH 54, Nr. 88; AH 53 Nr. 243).
(147v) De virginibus. Introitus mit Hinweis auf zwei verschiedene Versikeln: 1) De omnibus sanctis 2) In assumptione BMV. .
(148r) De virginibus (!). Mit Sequenz (AH 50, Nr. 271).
(153v) nur Rahmung und Linierung.
Teil 2
(154r-231v) Antiphonarium.
(154r-v) Register.
   1
154r Tit.: Registrum Antiphonarii.
(154v) Inhaltsübersicht mit Blattangabe.
(155r-191v) Temporale und Sanctorale, gemischt.
(155r) Dnca 1. adventus. – Dnca 2. adv.
(156r) Dnca 3. adv.
(157r) Dnca 4. adv.
(157v) De s. Lucia.
(158r) Dnca 2. – Dnca 3.
(158v) In nativitate dni. Ad vesperas. Responsorium Descendit de caelo mit Tropus Missus ab arce.
(167r) De BMV.
(168v) De s. Stephano. – De BMV.
(169r) De s. Iohanne apostolo. – De Innocentibus.
(169v) Dnca infra octav. nativit. dni – In circumcisione dni.
(170r) In epiphania dni.
(172r) In conversione s. Pauli.
(172v) In purificatione BMV.
(173v) In annuntiatione angelica.
(174v) In nocte sancti paschatis.
(179r) Ad visitationem sepulcri. Quem quaeritis o tremulae mulieres (CAO 850271).
(179v) Ad laudes.
   1
179v Angelus autem domini descendit de caelo et accedens
(180r) Ad benedictiones.
   1
180r Et valde mane una sabbatorum
(180v) In secundis vesperis.
   1
180v Et dicebant ad inficem quis revolvet nobis lapidem
(181v) Aliud antiphonum.
   1
181v Isti sunt sermones quos dicebam vobis
(182r) In evangelio.
   1
182r Cum esset sero die illa una sabbatorum
(183r) In vigilia ascensionis dni.
(183v) In ascensione dn.
(184v) De sanctis infra pascha et pentecostes.
(185v) In inventione s. crucis.
(187r) De s. Iohanne ante portam latinam. – In nocte sancta Pentecostes.
(188r) De festo ss. Trinitatis.
(189r) In festo ss. corporis Christi.
(191v-194r) Temporale (Von Dnca 1. post octavam pent. bis Ende Oktober).
(191v) Et primo de libris Regum.
   1
191v Tit.: Incipiunt historiae aestivales.
(192r) Historiae sapientiae.
(192v) Historia Iob.
(193r) Historia Tobiae. – Iudith et Hester.
(193v) Historia Maccabaeorum.
(194r) Historia Ezechielis.
(194v-210v) Forts. des Sanctorale.
(194v) De s. Iohanne Baptista.
(195r) De s. Petro et Paulo.
(196r) De s. Margareta.
(197v) De s. Maria Magdalena.
(199r) De s. Laurentio.
(199v) In assumptione BMV.
(201v) In nativitate BMV.
(203v) De s. Michaele.
(204v) De omnibus sanctis.
(205v) De s. Martino.
(207r) De s. Catharina.
(208r) De s. Andrea.
(209r) De s. Nicolao.
(210r) De s. Thoma.
(213r-220v) Commune sanctorum.
(213r) [Commune Apostolorum].
(213v) De evangelistis.
(214v) De pluribus martyribus.
(215v) De uno martyre.
(216v) De confessore et pontifice.
(217r) De simplici confessore.
(218r) De una virgine vel electa.
(219r) In dedicatione ecclesiae.
(220v-221v) Differentiae et toni psalmorum.
(221v-224r) Melodien für Benedicamus Domino.
(221v) Sollemniter. – Paschaliter.
(222r) Medium. – Simplex cum tribus. – De corpore Christi.
(222v) Minus. – De beata virgine Maria. – De apostolis. – De martyribus. – De confessoribus. – De virginibus.
(223r) De apostolis. – Sollemniter.
(223v) De BMV. – De s. Maria. – De apostolis.
(224v) Zwei Antiphonen (De BMV, De omnibus sanctis).
(225r-231v) nur Rahmung, tw. auch Linierung.