Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=35536 
Neustift/Novacella, Augustiner-Chorherrenstift, Sign. 14820
RITUALE NEOCELLENSE
Pergament   X, 85, II* Bl.   301×230   Neustift, Anfang 16. Jh. (mit Zusätzen, u. a. 1578)   
Die folgenden Daten sind Auszüge aus dem gedruckten Katalog der mittelalterlichen Handschriften in der Stiftsbibliothek Neustift (siehe unten angeführte Literatur; auch online zugänglich). Diese Daten, insbesondere die Bibliografie, werden laufend korrigiert und ergänzt.

 Volldigitalisat



Literatur zur Handschrift: Kat. Neustift 2021, 338-342 (online)
Am oberen Blattrand mittig zeitgenössische Foliierung in roten römischen Zahlen von I–LXXXV; Fehler in der Zählung: LXXII ausgelassen.
Schrift:
(Bl. 1r–85v) Schriftraum: 225 × 155    Zeilenzahl: 24   
Schriftart: Textualis formata (Textura) – Gotische Choralnotation
Schreiber (?): F. H. (Bl. 85v).
Bl. 64v und 67r kurze deutschsprachige Einschübe, Buchstaben nach rechts geneigt. Am Blattrand sehr vereinzelt Ergänzungen von späterer Hand. Bl. 85v Zusätze von zwei späteren Händen. Datierung 1578 (Bl. 72v) wohl nicht auf Haupthand bezogen, sondern auf spätere Nachträge, möglicherweise auf die Bl. 67v–71v nachgetragenen Seitenverweise. Spätere Zusätze von verschiedenen Händen, 16.-18. Jh.
Ausstattung: Illuminiert   Rubriziert   Fleuronnéeinitiale(n)   Figürlicher Buchschmuck   Wappen   

Einband: Neustift     17. Jh.     
Roter Samteinband über Holz. Samt insbes. an den Ecken und Kanten etwas abgerieben, Holz vereinzelt freiliegend. Kanten gerade, nach innen abgeschrägt. Schnitt golden gefärbt. Am Spiegel des VD und HD sowie am Recto des Vor- und am Verso des Nachsatzbl. weiße Papiertapete mit Rankendekor aufgeklebt


Das Neustifter Wappen Bl. 4v lässt darauf schließen, dass die Hs. in Neustift hergestellt wurde. Hs. bei vorübergehender Aufhebung des Klosters 1807 nicht an die Universitätsbibliothek Innsbruck gelangt. Am Spiegel des VD Neustifter Signaturschild 14.820 (= wohl Numerus currens der Neustifter Stiftsbibliothek).

---------------   Addenda/Corrigenda bitte melden!    ---------------

"Kat. Neustift 2021", "Gschwend", "AH 50"
alle Initien
(Ir-IIIr) leer.
(IIIv) Inhaltsverzeichnis.
(IVr-VIIIr) Vier Evangelien bei der Fronleichnamsprozession. Von späterer Hand.
(VIIIv) leer.
(IXr-Xr) Gebete des Bischofs beim Anziehen der bischöflichen Gewänder. Von späterer Hand. Gebet Ad caligas nur Titel, Text des Gebetes Ad calceos.
(Xv) leer.
(1r-85v) Rituale Neocellense mit Breviertexten.
(1r-2r) In nativitate domini (zusätzlich Ad laudes).
(2r-3r) In circumcisione domini.
(3r-4r) In epiphania domini.
(4r-12r) In purificatione BMV.
(5r) Benedictio candelarum. – (10r) Processio candelarum. – (11r) Canticum Zachariae.
(12r-13r) In annuntiatione BMV.
(13r-24r) Dominica in palmis.
(13r) In die palmarum ad processionem. – (15r) Exorcismus florum et frondium. – (15v) Benedictio palmarum. – (18v) Praefatio. – (21r) Aspersio et thurificatio palmarum. – Distributio palmarum. – (21v) In reditu. – (22v) Adoratio crucis. – (23v) Canticum puerorum. – (24r) In reditu ante altare oratio.
(24v-27r) Feria 5. in coena domini.
(24v) In cena domini benedictio ignis. – (25r) Ad mandatum.
(27v-35r) Feria 6. in parasceve (Gschwend 86).
(27v) Adoratio crucis. – (30r) Depositio crucis (Gschwend 86). – (30v) Vesper.
(35r-43v) In vigilia paschatis (Gschwend 86–88).
(35r) Benedictio ignis. – (37r) In reditu canitur himnus Prudencii (AH 50, Nr. 31). – (37r) Exsultet (nur Verweis). – (37r) Benedictio aquae. Mit Verweis auf Allerheiligenlitanei.
(43v-46r) Dominica in resurrectionis domini (Gschwend 86–88).
(46r-47r) In vigilia ascensionis domini.
(47r-48r) Benedictio aquae in vigilia Pentecostes.
(48r-49r) In festo ss. corporis Christi.
(49r-50r) In assumptione BMV.
(50v-51r) Augustinus.
(51r-52r) In nativitate BMV. Eingeschoben (51v) Adrianus (Ad Matutinas) und (51v) Corbinianus (Ad Matutinas).
(52r-53r) In dedicatione ecclesiae.
(53r-v) De omnibus sanctis. Eingeschoben (53v) Caesarius (Ad Matutinas).
(54r-v) In commemoratione omnium fidelium defunctorum. Mehrere Gebete, davon eines Ad Completorium. Eingeschoben (54r) In depositione beati Hartmanni.
(55r-61r) Ordo paenitentiae.
(61v-63r) Einkleidung der Novizen.
   1
61v Tit.: De indutione novitiorum.
(63v-69r) Profess.
(69r-70v) Ordo für die Aufnahme von Laien.
   1
69r Tit.: De fraternitate laicali.
(70v-72v) Totenliturgie für die Konventualen.
(73r-76r) Accesssus altaris (vgl. Jungmann I 354-355).
(76r-77v) Gebete des Bischofs beim Anziehen der bischöflichen Gewänder (vgl. Jungmann I 358ff).
(77v-78r) Bischöfliche Segensformel (Jungmann II 551).
(78r-79r) Gebete nach der Messe (Jungmann II 571).
(79v-83r) Collectae de tempore.
Für Dnca 3., 4., 5. post epiph., Septuages., Sexages., Quinquages., Dnca 1., 2. in Quadrages., Dnca 3. mit Collectae feriales, Dnca 4. mit Collectae feriales, Dnca passionis mit Collectae feriales, Dnca 8.–16., 19.–22. post pent.
(83r-85r) Collectae de sanctis.
Für Philippus et Iacobus, Monica, Iohannes ante Portam Latinam, Gordianus et Epimachus, Nicomedes, Marcellinus, Erasmus, Bonifatius, Primus et Felicianus, Barnabas, Basilides et Cyrinus et Nabor, Vitus et Modestus, Marcus et Marcellinus, Eusebius, Hermes, Undecim milia virginum, Severinus, Amandus, Simon et Iudas (mit Oratio in secundis vesperis), Narcissus.
Vgl. Cod. 100, 97va–104ra mit ähnlicher Auswahl und Anordnung.
(85r-v) Versikel.
Enthält: Sabbatinus diebus ad vesperas, in secundis vesperis. De apostolis ad vesperas, ad matutinas. De martyribus ad vesperas, ad matutinas. De uno martyre sive confessore ad vesperas, ad matutinas. De virginibus ad vesperas, ad matutinas.
(85v-86r) Nachträge (von mehreren Händen).
(85v) Oratio de s. Pancratio (vgl. Corpus orationum Nr. 4520a, für Valentin).
   1
85v Tit.: De s. Pancratio.
Praesta quaesumus omnipotens Deus ut qui beati Pangratii martyris tui natalicia colimus
(85v) Oratio de s. Nereo et Achille (Corpus orationum Nr. 5465).
   1
85v Semper nos domine martyrum tuorum Nerei et Achillei foveat
(85v) Oratio de s. Wolfgango (vgl. Corpus orationum Nr. 2479, für Marcellus).
   1
85v Tit.: De s. Wolfgango episcopo.
Exaudi domine preces nostras quas in sancti Wolfgangi confessoris tui atque pontificis sollemnitate deferimus
(85v) Totengebet.
   1
85v Quaesumus domine ut animae famuli tui cuius obitus sive diem commemoramus sanctorum tuorum largiri digneris consortium et rorem misericordiae tuae perennis infundere
(86r) Gebet (Corpus orationum Nr.1178).
   1
86r Deus cuius misericordiae non est numerus suscipe propitius preces humilitatis nostrae
(86r) Oratio de s. Floriano (vgl. Corpus orationum Nr. 1843, für Cyriacus).
   1
86r Quaesumus domine ut animae famuli tui cuius obitus sive diem commemoramus sanctorum tuorum largiri digneris consortium et rorem misericordiae tuae perennis infundere
(86r) Totengebet in anniversario.
   1
86r Deus indulgentiarum domine da animae famuli tui (famulae tuae) cuius anniversarium depositionis diem et memoriam agimus refrigerii sedem quietis beatitudinem luminis claritatem
(86r) Versikel.
   1
86r Christus factus est pro nobis oboediens usque ad mortem
(86r) Gebet (Corpus orationum Nr. 1251).
   1
86r Christus factus est pro nobis oboediens usque ad mortem
(86v, I*r-II*v) leer.