|
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=36004 |
Melk, Benediktinerstift, Cod. 1932 (840, P 30)
THOMAS EBENDORFER
Papier 296 Bl. 212×140 Niederösterreich oder Wien (?), um 1430/1435 (nach Wasserzeichenbefund)
hebraica.at – Hebräische Fragmente in dieser Handschrift: VDS ; HDS 
Wasserzeichen: Metadaten | Vorschau Bilder | Einzelbilder: fol. 5, 15, 18, 28, 29, 78, 130, 164, 213, 216, 224, 228, 254, 273, 276.
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 3)
| Lagen: 8.VI96 + IV104 + V114 + (VI-2)124 + 9.VI234 + I236 + 5.VI296. | |
| Gegenblätter zu 115 und 116 fehlen; Bl. 273 und 284 lose. – (234v) Kustode (?) 1us.– Reklamanten nur zum Teil erhalten. – Foliierung des 15. Jh.: 1-11, 60-61, 100m folium, 200 folium und 277 folium für die Blätter 12-22, 71-72, 111, 211 und 287. Moderne Bleistiftfoliierung. – Hebräische Fragmente in den Fälzen. | |
| Schrift: 3 verschiedene Schriften/Schreiber | |
| Schrift 1 | (12r/v, 105r-112v, 130r-210v, 235r-236v und 273r-287v) Schriftraum: 148-160 × 94-105 Spaltenzahl: 1 Zeilenzahl: 28-33 |
| Schriftart: Bastarda | |
| Schrift 2 | (13r-103v) Schriftraum: 161-164 × 95 Spaltenzahl: 1 Zeilenzahl: 28-31 |
| Schriftart: Bastarda | |
| Schrift 3 | (115r-130r, 211r-234v und 237r-272v) Schriftraum: 160-166 × 103-110 Spaltenzahl: 1 Zeilenzahl: 29-35 |
| Schriftart: Bastarda Vermutlich eine Hand mit starken Duktusschwankungen. | |
| Ausstattung: Illuminiert Rubriziert Fleuronnéeinitiale(n) | |
| Fleuronéeinitialen, Rubrizierung und Lombarden in Rot. |
Hs. enthält 2 Fragmente
| VDS | VDS + HDS Pergament |
| Hebräisches Fragment | |
| HDS | HDS + VDS Pergament |
| Hebräisches Fragment |
| Einband: Gotisch Streicheisenlinien |
| Rotes Leder über Holz mit Streicheisenlinien. Zwei Riemenschließen (nur Riemen erhalten). Von ursprünglich je fünf Buckeln je zwei erhalten. (VD) Titel- und Signaturschild erhalten. |
| (HDS) Vermerk zur Entlohnung des Schreibers und zum Umfang der Handschrift: 24 sexterni in scriptura unum pro 18 denariis facit 14 schilling 12 denarii, sed in scriptura continet solum 22 sexterni et 8 folia. (VDS) Vermerk zum Preis der Handschrift: Pro 3 fl et nihil remissius. – (1r) Melker Besitzvermerk und Signatur des 16. Jh.; (VDS) Melk Besitzanzeige des Sigismund Haeringshauser (Mitte 17. Jh.); (2r, 12r, 287v, 295v) Melker Besitzstempel (Melk Inventar I, Tafel XIV, Abb. 39). (12r) Melker Besitzstempel (Melk Inventar I, Tafel XIV, Abb. 36). – Handschrift im Katalog von 1483 unter der Signatur D 77 genannt (MBKÖ I, 208, Z. 40-41), im Katalog von 1517 unter der Signatur E 45 (Cod. 704/1, 64v). – Zu den Melker Handschriften Cod. 983 und Cod. 56 als erster Teil gehörend. |
"Melk Inventar I", "MBKÖ I", "Lhotsky, Ebendorfer"
alle Initien
| (VDS + HDS) | Hebräische Fragmente. |
| (12r-287v) | Thomas Ebendorfer de Haselbach
  : Sermones de tempore (de evangeliis), pars hiemalis (Lhotsky, Ebendorfer, 75 Nr. 38). Mit zahlreichen Korrekturen und Randnotizen. 39 |
| 12r | Tit.: [Prolog] Crebro multa sollicitudine dum in minoribus etiam degerem (?) annis verba Dei per praedicatores ad populum declamata ... — ... habebit enim pro bonis propriis auream et ex aliorum acquisitione aureolam etcetera. (Rot) Explicit prologus in sermones sequentes etcetera. |
| 13r | Tit.: (12v) (Rot) Sequitur thema sermonis dominice prime de adventu domini nostri Ihesu Christi cuius nomen sit benedictu in secula seculorum. Amen. (13r) (Rot) Dominica prima. Cum appropinquasset Iesus Hierosolymis ... (Mt 21,1). Hodie sancta mater ecclesia incipit celebrare adventum domini et hanc observantiam recepit ... (14r) Dicite filiae Sion ... Ubi supra (Mt 21,5) et originaliter Zachariae nono capitulo (Za 9,9). Secundum doctores adventus domini agitur fere per quattuor hebdomadas ... — ... ut in ipsius sollemnitate sic compareamus ut aeternis sollemnitatibus mereamur interesse etcetera. |
| 23r | Tit.: Secunde dominice. (Rot) Sequitur dominica secunda etcetera Erunt signa in sole ... (Lc 21,25). Quod Christus dominus per scripturas nobis valde dicitur incutit timorem de extremo iudicio ... (24v) Erunt signa in sole ... ut supra. In praesenti evangelio monet nos dominus quatenus praeparemus nos ad istam ultimam rationem ... — ... ut a peccatis custodiamur et mereamur intrare gaudia sanctorum. Amen. |
| 32v | Tit.: (32r) Dominica. (Rot) Sequitur secundus sermo de dominica 2a Erunt signa in sole ... (Lc 21,25). Quod multum terribile sit extremum iudicium videtur posse trahi ex his quae in proximo sermone dixi ... (33v) Arescentibus hominibus prae timore et exspectatione quae supervenient universo orbi (Lc 21,26). In praecedenti sermone dixi de signis adventus Dei iudicii ... — ... et tunc veniet dies domini scilicet iudicii de quo in sequenti sermone etcetera. |
| 44v | Tit.: (Rot) Sequitur tercius sermo de extremo iudicio Et tunc videbunt filium hominis ... (Lc 21,27). Sicut consultum valde est servo procuratori alicuius potentis domini, qui numquam rationem fecit ... (46r) Et tunc videbunt filium hominis ... ubi supra. In istis verbis describit salvator adventum suum ad iudicium extremum ... — ... Ite maledicti etcetera et ... venite benedicti etcetera. [Anschließend ein Verweis auf die Predigt zu Dominicam 22am post octavas Penthecostes]. |
| 57r | Tit.: (Rot) Sequitur dominica tercia Cum audisset Iohannes in vinculis ... (Mt 11,2). Ex quo inter cetera multum provocat ad virtutes virtuosorum hominum laudabilis conversatio ... (57v) Cum audisset Iohannes in vinculis ut supra. Pro intellectu notandum quod secundum magistrum historiarum Iohannes arguebat Herodem propter Herodiadem ... — ... dum vero colit de ipsa terra spinas et tribulos mundanae cupiditatis exstirpat etcetera. |
| 66r | Tit.: (Rot) Sequitur dominica 4ta Miserunt Iudaei ab Hierosolymis sacerdotes ... (Io 1,19). Sicut scriptura sacra veteris et novi testamenti persuadet fideles ut diligant et amplexentur humilitatem ... (67v) Miserunt Iudaei ab Hierosolymis sacerdotes ... ut supra. Secundum Origenem Iudaei videntes prope esse tempus adventus Messiae ... — ... et quam tardus ad bona et pronus ad mala etcetera. |
| 94v | Tit.: (94r) Sequitur Dominica. (Rot) Sequitur sermo de nativitate domini etcetera Exiit edictum ... (Lc 2,1). Sicut omnipotens Deus verax est in promissis ... (95r) Exiit edictum ... ubi supra. Nota Octavianus imperator dictus est Augustus ... — ... triumphum etiam quia stetit inter lapides etcetera. Sequitur [gestrichen: Pastores loquebantur]. Sequitur secundus sermo: Exiit edictum. |
| 104rv | Leer |
| 105r | Tit.: (103v) Sequitur 2us sermo Exiit edictum. (Rot) Sequitur secundus sermo de nativitate domini. (105r) (Rot) Secundus sermo de nativitate domini Exiit edictum ... (Lc 2,1). Sicut dicit Bernardus in sermone de epiphania: Priusquam appareret Dei humanitas latebat eius benignitas ... (105v) Exiit edictum ... Secundum historiam post mortem Iulii Caesaris qui a poetis commendatur ... — ... ut cum angelis aeternaliter sibi decantemus laudes in patria etcetera etcetera. (Rot) Amen. |
| 113v-114v | Leer |
| 115r | Tit.: (113r) (Rot) Sequitur 3us sermo de nativitate domini. (113v-114v) Leer. (115r) (Rot) Tercius sermo de nativitate domini Pastores loquebantur ad invicem ... (Lc 2,15). Hodiernae diei gaudiosa festivitas nos admonet et attendit aliquid de temporali Christi ... (115v) Pastores loquebantur ... Notandum quod Octavianus imperator 42 anno imperii sui quia 57 regnavit ... — ... lapides torrentes contra eum gaudenter suscepit. (Folgt Notiz) Hic non est defectus. Sequitur alius sexternus. |
| 124v | Leer |
| 125r | Tit.: (Rot) Dominica infra nativitatem domini etcetera Erat Ioseph et Maria mater Iesu mirantes ... (Lc 2,33). Augustinus in quodam sermone de Christi nativitate, qui incipit: Adiuvet nos ... (126r) Erat Ioseph et Maria mater Iesu mirantes. Evangelium praesens tangit primo de parentibus salvatoris id est patre et matre ... — ... sed a casu simpliciter eveniunt etcetera. |
| 134r | Leer |
| 134v | Tit.: (Rot) Sermo de circumcisione domini Postquam consummati sunt dies ut circumcideretur ... (Lc 2,21). Ex quo tota Christi vita et conversatio nostra est instructio ut vult Gregorius in quadam homilia ... (135r) Postquam consummati sunt etc. Sciendum quod Deus creavit primos parentes iustos iustitia naturali ... — ... item omnes filii Israel in circumcisi(?) sunt corde etcetera. |
| 139r | Tit.: (138v) (Rot) Sequitur sermo de epiphania domini Cum natus esset Iesus in Bethlehem ... (Mt 2,1). Sicut de anima disposuit sapienter sic fidei incrementum et suam humanitatem manifestavit sapienter ... (139v) Cum natus esset Iesus etc. Pro intellectu litterae est notandum ut narrat Iosephus 13 libro Antiquitatum capitulo 14 regnum Iudaeorum fuit interceptum 481 annis et duos menses ... — ... in aliis terris sunt etiam alia signa usque hodie mansura etcetera. |
| 146v | Tit.: (Rot) Secundus sermo de epiphania domini Cum natus esset Iesus ... (Mt 2,1). Omnipotens Deus non ex operibus iustitiae quae fecimus sed ex sola supereffluenta dignatione misericordiae suae ... (147r) Cum natus etc. esus et salvator dulcis secundum Bernardum: Qui est mel in ore iubilus in voce ... — ... Ad haec per lamenta revocamur et plura ibidem etcetera. |
| 152v | Tit.: (Rot) Dominica prima post epiphaniam domini Cum factus esset Iesus annorum duodecim (Lc 2,42). Christus dominus ne dum in aetate virili sed etiam in pueritia sua se nobis ita exhibet ... (153r) Cum factus esset Iesus ... Augustinus dicit in De consensu evangelistarum et magister historiarum quod Herode mortuo turpiter ... — ... ut laetetur in novissimo suo. Et plura de hoc ibidem. |
| 159r | Tit.: (158v) (Rot) Sequitur secundus sermo de dominica prima Puer Iesus proficiebat sapientia ... (Lc 2,52). Quando diligenter consideramus inaestimabilia divinae bonitatis beneficia nobis exhibita ... (159v) Puer Iesus proficiebat sapientia etc. ut supra. Praesens evangelium tangit statum Christi tempore pueritiae circa duodecimum annum ... — ... quibus parata sunt caelestia per Christum dominum, qui vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen. |
| 164v | Leer |
| 165r | Tit.: (Rot) Dominica 2a Nuptiae factae sunt ... (Io 2,1). Propter multiplicationem humani generis Deus specialiter instituit matrimonium ... (165v) Nuptiae factae sunt ut supra. Hic posset quaeri de tempore et loco et ceteris. Ad illud respondet evangelista Iohannes ... — ... et allegat magister in quarto distinctione 20 versus finem etcetera. |
| 172v | Tit.: (Rot) Secundus sermo Nuptiae factae sunt ... (Io 2,1). De prima parte evangelii dictum est sed revertendo ad nuptias corporales de quibus loquitur specialiter evangelium ... — ... qualia quis debet observare volens matrimonium contrahere vide Holkot super Sapientiae. Similiter et sequentia etcetera. |
| 176v | Tit.: (Rot) Sermo 3us de eadem dominica Nuptiae factae sunt ... (Io 2,1). Quamvis in nuptiis homines soleant convivia tenere haec tamen caute tenenda sunt in Dei timore ... (177r) Nuptiae factae sunt, ut supra. Prima pars praesentis evangelii congruit multum praesenti tempore in quo celebrantur nuptiae et matrimonia ... — ... in publico videri sicut pulchre deducit Ambrosius super Lucam etcetera. (Rot) Etcetera. |
| 183r | Tit.: (182v) (Rot) Sequitur dominica tercia Cum autem descendisset Iesus de monte ... (Mt 8,1). Christus dominus volens omnem dubitationem de sua divinitate a nobis excludere ... (183v) Cum autem descendisset Iesus de monte etc. Secundum Chrysostomum Homilia 24 super Matthaeum ne forte diceret populus apud se verba quidem magna sunt et terribilia ... — ... ut aeternam praemiati gloriam ista mala divina gratia adiuvante vincamus. Amen etcetera. (Rot) Amen. |
| 202v | Tit.: (Rot) Dominica 3a secundus sermo Cum autem descendisset Iesus de monte ... (Mt 8,1). Ecclesia instituit quod per totum annum cantantur et praedicantur Christi miracula ... (203r) Cum autem descendisset Iesus de monte etc., ut supra. Quia postillatio verborum evangelii satis patet ex praesenti sermone facto de eodem ideo solummodo dicendum erit ... — ... dicente domino: Vade, sicut credidisti fiat tibi. Adiuvante domino nostro Iesu Christo benedicto in saecula. Amen. |
| 208r | Tit.: (207v) (Rot) Sequitur dominica quarta Ascendente Iesu in naviculam ... (Mt 8,23). Licet mundus iste primo appareat valde amicus tranquillus et pacificus hominibus ... (208v) Ascendente Iesu in naviculam etc., ubi supra. Christus dominus tempore quo suam praedicationem incepit semper operatus est ... — ... hic placeamus sibi in via ut secum congregare mereamur in patria etcetera. |
| 215v | Tit.: (Am Rand, rot) Dominica quinta 2us sermo. (Am oberen Rand Verweisnotiz rot) Nota primum sermonem ac postillamque huius ewangelii quere quasi in fine libri In illo tempore respondens Iesus dixit: Confiteor tibi pater ... (Mt 11,25). Dominus Deus non solum invitat nos cottidie per suos nuntios praedicatores ... (216r) Respondens Iesus dixit: Confiteor ... etc. Hic post postillationem evangelii alias habitam dictam solum de ista parte: Venite ad me ... — ... quo quisque Deo appropinquat hic in via per gratiam et in aeterna beatitudine per gloriam. Amen. Etcetera. |
| 223r | Tit.: (Rot) Sequitur dominica in Septuasima (recte: Septuagesima) Simile est regnum caelorum homini patrifamilias qui exiit ... (Mt 20,1). Dominus Deus creavit hominem immo et totum mundum propter suam bonitatem ... (224r) Simile est regnum caelorum homini patrifamilias etc., ubi supra. Chrysostomus super Matthaeum Homilia 28: Homo Christus pater familias cui caeli et terra una est domus ... — ... pervenire mereamur ad requiem sempiternam praestante domino Iesu Christo benedicto in saecula. Amen etcetera. |
| 232r | Tit.: (Rot) Secundus sermo in septuagesima etcetera Simile est regnum caelorum homini patrifamilias ... (Mt 20,1). Sicut patrifamilias placet servus qui parate exsequitur suam voluntatem ... (232v) Simile est regnum caelorum homini patrifamilias ..., ubi supra. Salvator Christus in praesenti evangelio monet singulos homines ad considerandum sua propria opera ... — ... ubi murmurabunt sine fine eis in maiorem confusionem et poenam. |
| 238v | Tit.: (Rot) Dominica in LXma Cum turba plurima conveniret ... (Lc 8,4). Beatus Bernardus in sermone De quadragesima dicit quod septem sunt impedimenta ... (239r) Cum turba plurima conveniret, ubi supra. Praesens evangelium mea non indiget expositione quia summa veritas ... — ... eris potestatem habens supra decem civitates etcetera. |
| 246r | Tit.: (Rot) Secundus sermo in LXma super Exsurge Cum turba plurima conveniret ... (Lc 8,4). Vera patientia quanta bona quantas utilitates afferat (!) homini possumus ex scripturis diversis colligere ... (246v) Cum turba plurima etc. In praesenti evangelio dominus ostendit multorum auditorum Christi devotionem ... — ... per quod et reduci ad regnum promeruit secundo Regum 18 etcetera. |
| 251v | Tit.: (Rot) Sermo tercius de dominica LXma Cum turba plurima conveniret ... (Lc 8,4). Salvator noster Christus dominus saepius verbis suis nos admonet non solum mala fugere ... (252v) Cum turba plurima etc., ubi supra. Secundum Bedam: Satorem istum nullum melius quam Dei filium intelligere possumus ... — ... per laevam autem vita praesens designatur per dexteram vero futura etcetera. |
| 257r | Tit.: (Rot) Sermo primus in quinquagesima scilicet Esto mihi etcetera Assumpsit Iesus duodecim discipulos ... (Lc 18,31). Caelestis medicus quamvis vocatus ab infirmo homine propter originale peccatum ... (257v) Assumpsit Iesus duodecim discipulos ... In praesenti evangelio ponuntur duo principalia. Primum de Christi passione quam suis discipulis praedixit ... — ... et tecum finaliter permanere in patria praestante eodem domino nostro Iesu Christo benedicto in saecula. Amen. |
| 265r | Tit.: (Rot) Sequitur sermo in Quinquagesima Assumpsit Iesus duodecim discipulos ... (Lc 18,31). Secundum scripturas sanctorum homo per peccatum fit instabilis et mutabilis et despectus ... (266r) Assumpsit Iesus duodecim discipulos ... Hoc evangelium facit memoriam de Christi passione et secundum Guilelmum Duranti ... — ... protinus respondetur: Respice fides tua te salvum fecit etcetera. |
| 271v | Tit.: Postquam impleti sunt dies purgationis ... (Lc 2,22). Si diligenter huius diei sollemnitatem perspexerimus, videmus quantis honoribus quantisque praerogativis ... (272r) Postquam impleti sunt ..., ubi supra. Pro intellectu istius notandum quod in veteri lege circa parvulos Iudaeorum noviter natos duo fiebant in templo ... — ... et humilem mentem esse cognoscit qui se nescit uxorem etcetera. Deo gratias. |
| 276v-277r | Leer |
| 277v | Tit.: Confitebor tibi pater ... (Mt 11,25). Sicut inter virtutes morales quae pertinentes sunt ad mores exteriores praecipue praecipua est gratitudo ... (278r) Confitebor tibi pater etc. Quia Christus multa signa fecit in civitatibus Iudaeorum et ipsi nihilominus in sua pertinacia permanserunt ... — ... et ideo ipsum non onerabat etcetera. (Rot) Amen. |
| 281v | Tit.: Nolite prudentes esse apud vosmetipsos ... (Rm 12,16). In scriptura multa sunt exempla quae suadent nobis ut exhibeamus nos benevoles ... (282r) Nolite prudentes esse apud vosmetipsos ... Volentibus bene et Deo placite vivere non semper sufficit benefacere ... — ... eo tempore quo hostes invaderunt civitatem etcetera. |
| (288r-296v) | Leer. |
| (HDS) | Vermerk zur Entlohnung des Schreibers und zum Umfang des Bandes. Siehe Geschichte. |