![]() |
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=36485 |
Lagen: (V–1)9 + 17.IV145 + (II+I)III*. | |
Zeitgleiche Kustoden I–XVIII. Spätmittelalterliche Foliierung 1–148 in Rot. Dreimaliger Eintrag des Buchstabens E im 15. Jh. auf Bl. 1r, 57r, 148r. Bl. I*-II* aus Papier, im 18. Jh. hinzugeheftet, mit der Transkription von Bl. 148v (korrigiert von Erembert Stiefvater). Bl. 98r etwas berieben. Leim- und Farbspuren befinden sich sowohl auf Bl. III*v als auch auf dem Einbandfragment IV*r. | |
Schrift: 2 verschiedene Schriften/Schreiber | |
Schrift 1 | (Bl. 1r-148r) Schriftraum: 255 × 170 Spaltenzahl: 1 Zeilenzahl: 31 |
Schriftart: Karolingisch-gotische Übergangsschrift – Marginalien 2 Schreiber auf Blindlinierung: 1) Bl. 1r-33r Z 24; 2) Bl. 33r Z 25 - 148r. - Marginalien von zeitnaher Hand. | |
Schrift 2 | (Bl. 148v) Schriftraum: 195 × 170 Spaltenzahl: 1 Zeilenzahl: 24 |
Schriftart: Karolingisch-gotische Übergangsschrift Von dieser Hand auch Marginalien und Korrekturen im Hauptteil Bl. 1r-148r. Am unteren Blattrand und Bl. 151r-v Zusätze einer anderen Hand. | |
Ausstattung: Illuminiert Rankeninitiale(n) | |
Rankeninitialen Bl. 1v, 29v, 30v, 38v, 72v; mit Feder vorgezeichnet Bl. 88r, 99v, 100r, 122v (die Initialen wurden Ende des 12. Jahrhunderts nachgetragen, vgl. Telesko 1995, 78 bzw. Friedrich Simader in Fingernagel 2007, II 352). Darüber hinaus vereinzelt Initialen mit Konturbegleitern und Punktverdickungen. |
NS | IV* Pergament 1. Hälfte 13. Jh. |
322×228. Blatt ehemals als Spiegel aufgeklebt, wurde bei der Restaurierung freigestellt. | |
Schrift: | |
Schriftraum: 242 × 160 Spaltenzahl: 1 Zeilenzahl: 24 | |
Schriftart: Frühgotische Minuskel – Neumen | |
Ausstattung: | |
Schwarze Satzmajuskel mit Konturbegleitern und Punktverdickungen. |
Einband: 15. Jh. Gotisch Streicheisenlinien |
Einbandfragment oder Abklatsch vorhanden |
Rotes Leder über Holz. Rücken mit braunem Leder überklebt. Auf beiden Deckeln je fünf große, flächige, rosettenförmige Metallbeschläge. Auf dem Vorderdeckel Spuren von zwei Langriemenschließen, ebenda ein Pergmenttitelschild: Liber retractationum Augustini. De quantitate anime cum epistulis ... . Unter dem Titelschild abgelöstes Signaturenschild. Schwarze Signatur darunter nicht mehr lesbar. |
Die frühesten eindeutigen Bestandsnachweise, die Einbandgestaltung und der dreifache Eintrag des Buchstabens E, fallen ins 15. Jahrhundert. - Gottfried Bessel benützte diese Handschrift für die Editio princeps von Augustinus' Sermones 202A und 184A, siehe Gottfried Bessel, Sancti Augustini ad Optatum de natura et origine animae epistola secunda, accessit ejusdem S. Augustini epistola De poenis parvulorum, qui sine baptismo decedunt. Wien 1732 [online], 9-15 bzw. 16-18. |
(1r-29v) | De quantitate animae (Ed.: CSEL 89, 129–231. - CPL 257). Vorangestellt Retractationum libri duo I,8 (CSEL 36, 34-36; CC 57, 21-22. – CPL 250). 2 ![]() | :
1r | Tit.: Incipit de libro primo retractationum sancti Augustini id est de quantitate anime opus. In eadem urbe scripsi dialogum, in quo de anima multa quaeruntur ac disseruntur, id est unde sit, qualis sit, quanta sit, cur corpori fuerit data ... — ... ut appelleretur de animae quantitate. |
1v | Quoniam video te abundare otio, quaeso, ut mihi respondeas de his, quae me movent ... — ... sed etiam me ipsum opportuniorem observabo. Explicit liber De animae quantitate sancti Augustini episcopi. |
(29v-30v) | Epistola 126 (Ed.: CSEL 56/1, 142–145. - BHM 126). 1 ![]() | :
29v | Tit.: Incipit epistola sancti Hieronimi ad Marcellinum et Anapsitiam de anime statu. Dominis vere sanctis atque omni officiorum caritate venerandis filiis Marcellino et Anapsatiae Hieronymus in Christo salutem. Tandem ex Africa vestrae litteras ... — ... incolumes vos et prolixa aetate florentes Christus dominus noster tueatur omnipotens domini vere sancti. Explicit epistola sancti Hieronymi ad Marcellinum et Anapsitiam de animae statu. |
(30v-38v) | Epistola 166 (Ed.: CSEL 44, 545–585. - CPL 262; BHM 131). 1 ![]() | :
30v | Tit.: Incipit epistola sancti Augustini ad sanctum Hieronimum de anime inquisitione. Dominum nostrum, qui nos vocavit in suum regnum et gloriam et rogavi et rogo, ut hoc, quod ad te scribo ... — ... quam in suis sacramentis commendavit posse liberari. Explicit epistola sancti Augustini ad sanctum Hieronymum. |
(38v-39r) | Epistola 134 (Ed.: CSEL 56/1, 261–262. - CPL 620; BHM 134). 1 ![]() | :
38v | Tit.: Incipit rescriptum. Domino sancto et omni mihi affectione venerabili papae Augustino Hieronymus in domino salutem. Virum honorabilem fratrem meum ... — ... litteras quoque meas ad sanctum Firmum presbiterum direxi. Explicit epistula sancti Hieronymi ad sanctum Augustinum. |
(39r-42r) | Epistola 143 (Ed.: CSEL 44, 250–262. - CPL 262). 1 ![]() | :
39v | Tit.: Incipit epistula eiusdem sancti Augustini ad Marcellinum de anime questione. Domino eximio et merito insigni multumque carissimo filio Marcellino Augustinus in domino salutem. Epistulam tuam, quam per sanctum fratrem ... — ... admonendus est. Si autem confessus fuerit, soluta quaestio est. Explicit ad Marcellinum de anime questione sancti Augustini. |
(42r-47v) | Epistola 190 (Ed.: CSEL 57, 137–162. - CPL 262). Auf Bl. 43v, Z 13 eine wohl durch die Vorlage bedingte Textlücke (vgl. CSEL 57, 137): an adiunxit dicens (CSEL 57, 143,2) schließt unmittelbar debitum supplicium (CSEL 57, 146,2) an. Interlineare Einträge an dieser Stelle wurden getilgt. Der an die Textunterbrechung unmittelbar anschließende Satz wurde an den oberen Rand des Blattes von einer Hand um 1200 eingetragen. 1 ![]() | :
42v | Tit.: Incipit epistula eiusdem prima ad Optatum episcopum de natura et origine anime. Domino beatissimo et sincera dilectione desiderabili fratri et coepiscopo Optato Augustinus in domino salutem. Quamvis tuae sanctitatis nullas ... — ... semper vivas, domine beatissime, et sincera dilectione desiderabilis frater. Explicit epistula prima ad Optatum episcopum sancti Augustini de natura et origine animae. |
(47v-52r) | Epistola 202A (Ed.: CSEL 57, 302–315 und CSEL 56/1, 294-305; PL 33, 929–938. - CPL 262; BHM 144). Die Ausgabe Bessels aus dieser Handschrift wurde unter anderem in der PL nachgedruckt (vgl. CSEL 57, 302). 1 ![]() | :
47v | Tit.: Incipit eiusdem alia epistula ad eundem secunda de eadem re. Domino beatissimo sinceriterque carissimo et desiderantissimo fratri et coepiscopo Optato Augustinus in domino salutem. Per religiosum presbyterum Saturninum tuae venerationis litteras sumpsi ... — ... trahere originale peccatum, generatione devinctum, regeneratione solvendum. Explicit epistula secunda ad Optatum episcopum de natura et origine animae sancti Augustini. |
(52r-97v) | De natura et origine animae libri IV (Ed.: CSEL 60, 303–419. - CPL 345). Die Reihenfolge der Bücher weicht gegenüber der Edition ab: (52v) Liber I. (65r) Liber III. (72r) Liber IV. (88r) Liber II. 1 ![]() | :
52v | Tit.: Incipit epistula eiusdem sancti Augustini ad Renatum de eadem re. Sinceritatem tuam erga nos, Renate, frater carissime, et fraternam benevolentiam ac mutuae dilectionis affectum probatum quidem et antea tenebamus ... — ... alienam atque integram fidem tuam vel invenerit epistula ista vel fecerit. Explicit epistula sancti Augustini ad Petrum presbiterum de natura et origine animae. |
(97v-99r) | Epistola 184A (Ed.: CSEL 44, 732–736; PL 33, 789–792. - CPL 262). Die Ausgabe Bessels aus dieser Handschrift wurde unter anderem in der PL nachgedruckt (vgl. CSEL 44, 732). 1 ![]() | :
97v | Tit.: Incipit eiusdem alia epistula ad Petrum et Habraham de ea re. Dominus dilectissimis et sanctis filiis Petro et Habrahae Augustinus in domino salutem. Sanctum quidem studium vestrum ... — ... ut vestrae mutuae dilectioni gratias agat, pro nostrae tenuitatis facultate curavimus. Explicit epistola sancti Augustini ad Petrum et Habraham. |
(99v-148r) | De statu animae (Ed.: CSEL 11, 18–190. - CPL 983). 1 ![]() | :
99v | Praefectorio patricio, doctissimo viro et optimo Sollio Sydonio Claudianus. Editionem librorum mihi, quos de animae statu condidi, cautius et loquendi ... — ... periculum fecerimus, experiare licet veritatis vis, quanta sit in excidium falsitatis. |
(148v) | Index librorum (Ed.: MBKÖ I, 9–12 [Nr. 3]; Czerny 1874, 234f.; Diemer 1855, 268; Gottlieb 1890, 374f. Nr. 818; PL 172, 33-35). Die Bücherliste wurde zuerst in Pez TA II, XI gedruckt. 1 ![]() |
148v | Isti sunt libri, quos frater Heinricus huic contulit ecclesiae. Psalterium insigniter expositum ... — ... item rodale, in quo varia pictura, item quaternio depictus. |
(148v) | Musiktheoretisches Schema. Zweieinhalb Oktaven anhand des Alphabets, darüber und darunter die entsprechenden Solmisationssilben. |
(I*r-v) | Transkription des Index librorum. 18. Jh. |
(II*r-v) | Leer. |
(III*r) | Musiktheoretische Schemata. 1) Im Kreis zwei Oktaven anhand des Alphabets, in dessen Achsen sich jeweils die Oktavtöne gegenüberstehen; oben die pueriles bzw. acute voces, unten die graves bzw. viriles voces. - 2) Zweieinhalb Oktaven anhand des Alphabets, in tetrachordum gravium, finalium, acutarum, excellentium und superexcellentium eingeteilt, darunter der menschlichen Stimme zugeordnet: Vox senum, virorum, adolescentium, puerorum, infantium. |
(III*r-III*v) | Philosophische Schemata. Decem categoriae, Arbor porphyriana (Vgl. Druck PL 64, 103) und Quinque praedicabilia. |
(IV*r-v) | Versus alleluiatici, Fragment. |