![]() |
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=36489 |
Lagen: 8.IV64 + I66 + III72 + (IV–2)78 + 4.IV110 + (IV+1)119 + 3.IV153 + (III+1)160. | |
Fehlerhafte neuzeitliche Foliierung mit Tinte, ab 150 mit Bleistift ergänzt: Zwei Blätter als 137 gezählt, nach 119 irrtümlich mit 130 weitergezählt, sodass die Handschrift nur 150 Blätter umfasst. Mit zeitgleichen Kustoden. Dreimaliger Eintrag des Buchstaben h aus dem 15. Jh. Bl. 1r, 73r und 160r. Die beiden Lagen III72 + (IV–2)78, auf welchen der sog. Anonymus mellicensis enthalten ist, wurden nachträglich zwischen die vor- und nachgestellten Texte gebunden. | |
Schrift: | |
Schriftraum: 325-340 x 130 Spaltenzahl: 1 Zeilenzahl: 32-33 | |
Schriftart: Karolingisch-gotische Übergangsschrift 6 Schreiber: 1a) Bl. 1r-8v, 11r–66v; diese Hand auch in Cod. 35 (rot), Cod. 46 (rot), 1r-24r und Cod. 110 (rot), 1r-28v und 31r-82v; 1b) 9r-10v; 2) Bl. 67r-68r Z 7; 3) Bl. 68r Z 9 – 74r Z 2; diese Hand auch in Cod. 62 (rot) als Hauptschreiber, weiters in Cod. 181 (rot), 10ra-23vb sowie ÖNB, Cod. 446 (ehemals Göttweig), 1r-v und Cod. 702 (ehemals Göttweig), 1r-79r; 4) Bl. 74r Z 3 –78r; 5) Bl. 79r–119v; 6) Bl. 130r–160v; diese Hand auch in Cod. 53a (rot), 7r-v, Cod. 106 (rot), 220-222 und Rubrizierung sowie Cod. 110 (rot), 83r-121r. – Gelegentlich Marginalien in Kanzleischrift, 16. Jahrhundert. | |
Ausstattung: Illuminiert Rubriziert Rankeninitiale(n) | |
Rankeninitialen Bl. 1r, 37r, 55r, 86v, 130r, 138r; Rankeninitialen mit zoomorphen Motiven Bl. 24v. |
VDS, HDS | VDS, HDS Pergament Diözese Passau, 1. Viertel 13. Jh. |
Auf dem VDS wurde ein Blatt Papier darübergeklebt; das Fragment ist nur teilweise sichtbar; die rechte Spalte ist überdies stark beschnitten. - HDS ist quer zum Buchblock aufgeklebt, gut die Hälfte des Schriftraums ist in der Höhe beschnitten. Aufgrund der Berücksichtigung von Valentinus ep. am 4. August der Diözese Passau zuzuordnen. Aus der gleichen Handschrift wie Cod. 48 (rot), VDS. | |
Schrift: | |
Schriftraum: ca. 210 x 140 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 33 | |
Schriftart: Textualis – Neumen Schriftraum in der Breite beschnitten. Spaltenbreite 125. | |
Ausstattung: Rubriziert | |
Mit konturbegleitendem Dekor auf den Initialen. | |
VS | I Pergament 1. Viertel 14. Jh. |
Zwei an den Rändern zusammengeklebte Doppelblätter übereinander. Außenmaße 140 × mind. 115. Die Blätter bildeten die Lagenmitte, sodass das untere im oberen gelegen ist. Aus Fragmenten dieser Handschrift wurde auch die Falzverstärkung der ersten Lage in Codex 49 (rot) gefertigt. | |
Schrift: | |
Schriftraum: 125 x 90 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 29 | |
Schriftart: Textualis | |
Ausstattung: Rubriziert | |
Blaue und rote Lombarden. |
Einband: 15. Jh. Gotisch Blindstempel |
Mehrere Göttweiger Blindstempel, darunter Spruchband kodwic (vgl. Fingernagel/Simader, Göttweiger Blindstempel, Nr. 15; außerdem Nr. 11, Nr. 12, Nr. 13, Nr. 14). Titelschild: Epistula sancti Ieronimi ad Thesifontem et plura alia eiusdem signata ab intra in asse. Ohne gotische schwarze Signatur. |
Die frühesten Göttweiger Bestandsnachweise sind der dreifach eingetragene Buchstabe h und die Einbandgestaltung für das 15. Jh. - Da zahlreiche Schreiberhände auch in anderen Göttweiger Handschriften nachzuweisen sind, kann eine Entstehung in Göttweig angenommen werden. |
(VDS) | Antiphonar-Fragment. Octava paschae: (VDSa) nur die Ant. ad Laudes CAO 4326, 3797, 3782 vollständig sichtbar; (VDSb) die folgenden Ant. gemäß CAO II 82c (R) lediglich noch zu erahnen. |
(Ir-v) | Breviarium-Fragment. Die Antiphonen und Responsorien (ohne Notation) wie CAO II, 19e-21b (R) mit folgenden Abweichungen: Ant. ad nativitatem dni: nur CAO 4455 bis CAO 3857; Nat. Stephani (in der 2. Nokturn Resp. CAO 7735a statt CAO 6693; Nat. Iohannis ev. (bis 1. Lesung). |
(1r-5v) | Epistola 133 (Ed.: CSEL 56, 241-260. - BHM 133). 1 ![]() | :
1r | Tit.: Epistola sancti Hieronimi ad Tesifontem. Non audacter, ut falso putas, sed amanter studioseque fecisti, ut novam mihi ex veteri mitteres quaestionem ... — ... aliud lingua pretendere cum manu sentire aliud comprobentur. |
(5v-34v) | Dialogus contra Pelagianos libri III (Ed.: CC 80, 3-124. - BHM 257; CPL 615). 2 ![]() | :
5v | Tit.: Incipit prologus dialogi Attici cognomento Hieronimi et Gretoboli cognomento Pelagii. Scripta iam ad Tesifontem epistola, in qua ad interrogata respondi, crebra fratrum expostulatio fuit ... — ... cum veram fidem meae Christus reliquerit voluntati. Explicit prologus. |
6v | Tit.: Incipit dialogus Attici et Cretoboli. Dic mihi, Gretobole, verum est, quod a te audio scriptum, posse hominem sine peccato esse, si velit ... — ... ut cuius in ceteris auctoritate ducimini et iam in hac parte errorem sequamini. Gloria individuae trinitati. Amen. Explicit liber tertius sancti Hieronymi contra Pelagium sub Attici, idest Hieronymi, et Cretoboli, idest Pelagii, altercatione positi. |
(34v-55r) | De viris illustribus (Ed.: Aldo Ceresa-Gastaldo [Ed.], Gerolamo, Gli uomi illustri. De viris illustribus [Biblioteca Patristica]. Firenze 1988, 56-234; Richardson 1896, 1-56. - BHM 260; CPL 616). Zur Überlieferung vgl. Feder 1927, 2-68 (ohne diese Hs.). 2 ![]() | :
34v | Tit.: In nomine domini in hoc volumine continetur Liber virorum illustrium a sancto Hieronimo presbitero editus. In nomine dei summi incipit prologus beati Hieronimi presbiteri in librum virorum illustrium. Romano Dextero Hieronymus salutem in domino. Hortaris, Dexter, ut Tranquillum sequens ecclesiasticos scriptores ... — ... suamque potius imperitiam recognoscant. Vale in domino Iesu Christo. Explicit prologus. |
37r | Simon Petrus apostolus filius Iohannis provinciae Galileae vico Bethsaida ortus, frater Andreae apostoli ... — ... multaque alia de opere prophetali, que nunc habeo et nec dum explanata sunt. Hucusque Hieronimus presbiter. |
(55r-66r) | De viris illustribus (Ed.: Richardson 1896, 61-94. - CPL 957). 1 ![]() | :
55r | Tit.: Dehinc Gennadius Massiliensis presbiter. Feliciter CXXXVI. Iacobus cognomento sapiens Nezibene nobilis Persarum modo civitatis unus ex numero sub Maximiniano ... — ... fomentum et robur addunt Thimocianis. Vivere autem dicitur et ad tempus declamare. Explicit Liber illustrium virorum. |
(66r-66v) | Fides Catholica (Ed.: CC 69, 269-272. - BHM 315; CPL 554; CPPM II 626 [Ps. Damasus papa], 781 [Ps. Gregorius Illiberitanus], 864). 1 ![]() | :
66r | Tit.: Hieronimus ad Damasum de symbolo. Credimus in unum deum patrem omnipotentem et in unum dominum nostrum Iesum Christum filium dei ... — ... haec lege, haec retine, huic fidei animam tuam subiuga, a Christo domino et vitam consequeris et praemium. |
(67r-78r) | De scriptoribus ecclesiasticis (Ed.: Ettlinger 1896, 39-97. - Worstbrock, Wolfger, 1357; Geschichtsquellen des deutschen Mittelalters, 21.03.2016). Bl. 67va-68rb Inhaltsübersicht. 1 ![]() | :
67r | Scriptorum illorum, qui virorum illustrium conscripsere catalogum pro posse sequentes exemplum ... — ... in hoc vero tractatu de eiusdem artis industria ceteris subtilius agit. |
(78v) | leer. |
(79r-84r) | Epistola ad Iohannem episcopum (Ed.: CSEL 54, 395-412. - CPL 620; BHM 51). 1 ![]() | :
79r | Tit.: De epistula Epiphanii episcopi ad Iohannem Constantinopolitanum episcopum a Hieronimo translata. Domino dilectissimo fratri Iohanni episcopo Epiphanius. Oportebat nos dilectissime clericatus honore non abuti ... — ... ne forte de populo tibi credito ad perversitatem sui inducat erroris. |
(84r-84v) | Epistola 62 (Ed.: CSEL 54, 583-584. - BHM 62). 1 ![]() | :
84r | Tit.: Hieronimus ad Tranquillinum quomodo Originem legere debeat. Maiora spiritus vincula esse quam corporum, si olim ambiebamus nec probavimus ... — ... … quam doctam blasphemiam. Sanctus frater Tacianus diaconus impendio terrae te salutat. |
(84v-86v) | Epistola 71 (Ed.: CSEL 55, 1-7. - BHM 71). 1 ![]() | :
84v | Tit.: Hieronimus ad Lucinum Boeticum. Nec opinanti mihi subito litterae tuae redditae sunt, quae quanto insperatae tanto gaudiorum plenae ... — ... et absentem Lucinum nostrum semper praesentem litterarum vicissitudine sentiamus. |
(86v-92v) | Epistola 167 (Ed.: CSEL 44, 586-609. - BHM 132). 1 ![]() | :
86v | Tit.: Augustinus ad Hieronimum de eo quod scriptum est 'Qui totam legem servabit, offendat autem in uno, factus est omnium reus'. Quod ad te scripsi, honorande mihi in Christo frater Hieronyme, quaerens de anima humana ... — ... novit dilectio tua, per dominum obsecro, ut id nobiscum communicare digneris. |
(92v-93r) | Epistola 68,1 (Ed.: CSEL 54, 675-677. - BHM 68). 1 ![]() | :
92v | Tit.: Hieronimus ad Castraianum. Sanctus filius Heraclius diaconus mihi retulit, quod cupiditate nostri isses usque venisses, homo Pannonius ... — ... cur tanta perpessus sit, ipsius volumine continetur. |
(93r-93v) | Epistola 26 (Ed.: CSEL 54, 220-223. - BHM 26). | :
(93v-103v) | Liber tertius adversus libros Rufini, par. 1-23,19 (Ed.: CC 79, 73-95. - BHM 256. CPL 614). 1 ![]() | :
93v | Tit.: Liber sancti Hieronimi contra Rufinum presbiterum. Lectis litteris prudentiae tuae, quibus me inveheris et laudatum quondam tuum, quem verum collegam loquebaris ... — ... tuae fidei testimonium, ut non immerito nec a te laudatus esse videatur. |
(103v-119v) | Apologia adversus libros Rufini, liber II (Ed.: CC 79, 34-72. - BHM 255; CPL 613). Der Text schließt unmittelbar und ohne Überschrift an den vorangehenden an. Der Beginn ist nur durch eine zweizeilige Initiale markiert. 1 ![]() | :
103v | Hucusque de criminibus, immo pro criminibus meis, quae in me quondam subdolus laudator ... — ... quam hostem latentem sub amici nomine sustinere. |
(130r-138r) | Liber tertius adversus libros Rufini, par. 23,19–44 (Ed.: CC 79, 95-116. - BHM 256. CPL 614). 1 ![]() | :
120r | Tit.: Pars posterior epistule ad Rufinum misse a beato Hieronimo. Te autem frater liberet deus et sanctum populum Christi, qui tibi creditus est et omnes fratres ... — ... blandienti possum adquiescere, non timeo comminantem. Si inter nos una fides est, ilico pax sequetur. |
(138r-139r) | Apologia ad Anastasium (Ed.: CC 20, 25-28. - CPL 198; RB 7541,1). 1 ![]() | :
138r | Tit.: Apologia Rufini ad Anastasium papam. Audivi quosdam, cum apud beatitudinem tuam controversias sive de fide sive de aliis nescio quibus ... — ... scandalas fratribus propter invidiam solam generant et livorem. |
(139r-147r) | Epistola ad Celantiam (Ed.: CSEL 29, 436-459 und CSEL 56/1, 329-356. - CPL 745; BHM 148 und 369; CPPM II 852, 1124b [Ps. Iulianus Aeclanensis], 1380 [Ps. Paulinus Nolanus], 1405 [Ps. Pelagius]). 1 ![]() | :
139r | Tit.: Hieronimi epistula ad Cellantiam, ne uxor maritum suum dimittat propter religionis causam sine illius consensu. Vetus scripturae celebrata sententia est esse pudorem quo gloria inveniatur et gratia ... — ... qui laetificat iuventutem meam, quia non inchoasse sufficit, sed perfecisse iustitia est. |
(147r-148r) | De honorandis parentibus (Ed.: PL 30, 145-147. - CPL 633,11 und 765; BHM 311; CPPM II 860 und 3520 [Ps. Pelagius]). 1 ![]() | :
147r | Tit.: Hieronimus de honorandis parentibus. Parentum meritis subiugans filios omnipotens deus serviendi legem in officiis posteris dedit ... — ... confitendo meretur cum fratribus a domino coram angelis coronari. |
(148r-148v) | Epistola 99 (Ed.: CSEL 55, 211-213. - BHM 99). 1 ![]() | :
148r | Tit.: Epistula Hieronimi ad Theophilum de mansionibus Israelitici populi. Beatissimo papae Theophilo episcopo Hieronymus. Ex eo tempore, quo beatitudinis tuae accepi epistulas ... — ... scripsisse te nuntiasti, vel legendos nobis vel vertendos transmitte. |
(148v-160r) | Epistola 78 (Ed.: CSEL 55, 49-87. - BHM 78). Der Briefanfang ist nur durch eine Satzmajuskel markiert und ist offenbar mit dem vorangehenden als Einheit aufgefasst worden. 1 ![]() | :
148v | In septuagesimo septimo psalmo, quem iuxta evangelistam Mathaeum ex persona domini dictum credimus ... — ... et iusti ambulabunt in eis, praevaricatores autem corruent in illis. |
(160v) | leer. |
(HDS) | Antiphonar-Fragment. Inventio Stephani: (HDSa) ad Cantica: Resp. CAO 7613; ad laudes: Ant. CAO 4603. - (HDSb) Ant. ad vesperas nur als Inc.; danach ausgeschrieben Ant. in ev.: CAO 3118. - Es folgen Valentinus ep. (mit Verweis auf das Commune; Resp. CAO 6081 mit Versikel CAO 6619b sowie Ant. in ev. CAO 4673 nur als Inc.) und Oswaldus (Resp. CAO 6776 nur als Inc.). |