![]() |
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=36517 |
Lagen: 18.IV144 + III150 + IV158 | |
Schrift: | |
Schriftraum: 225 × 155 Spaltenzahl: 1 Zeilenzahl: 29 | |
Schriftart: Karolingisch-gotische Übergangsschrift Mehrere Hände: Hand 1) 1ra, 157ra Z13-158vb; Hand 2) 1rv-1va/b, 156va-157ra Z12; Hand 3) 2r-149v. Vereinzelt Nota-Monogramme und Wortergänzungen am Seitenrand, Risse im Pergament vernäht. | |
Ausstattung: Illuminiert Rubriziert Rankeninitiale(n) | |
Rote Überschriften, rote 3-4zeilige Majuskelinitialen, Bl. 2r: Rankeninitiale; Textende Bl. 149v: figurale Schriftfläche in Form einer Sanduhr (Vgl. hierzu Lehmann 1924 sowie Egger 2015). |
VDS | VDS, HDS Pergament |
Auf VDS und HDS ist je ein beschnittenes Doppelblatt einer liturgischen Handschrift (12. Jh., neumiert) aufgeklebt. Ein liturgisches Fragment aus der ursprünglich gleichen Handschrift findet sich in Göttweig, STB, Cod. 149 (rot) / 149 (schwarz), HDS. | |
Schrift: | |
Schriftraum: mind. 190 × 135 Spaltenzahl: 1 Zeilenzahl: mind. 19 | |
Schriftart: Karolingisch-gotische Übergangsschrift – Neumen | |
Ausstattung: Rubriziert | |
Rubrizierungen und rote Überschriften, Majuskeln in schwarzer Tinte mit roter Ausschmückung des Buchstabenfeldes, rote zwei- bis dreistöckige Initialen. |
Einband: 15. Jh. Gotisch Streicheisenlinien |
Hellbrauner Ledereinband mit mehrfach gekreuzten Streicheisenlinien, ehemals 5 Beschläge pro Deckel (alle entfernt) sowie 2 Schließen (entfernt); VD: Pergamenttitelschild mit Aufschrift Liber S. Ambrosii / Item Epistulae S. Ambrosii / Item alius libellus S. Ambrosii ad fratres suos / Item Instituta regum de immunitate et sacrilegio antiqua littera. Darunter Pergamentschild mit gotischer Signatur in roter Tinte. |
Besitzeintrag auf 1r: Iste liber est Monastery Sancte Marie in Gottwico (14. Jh.). Der auf den Blättern 2r, 73r und 178v angebrachte Buchstabe a läßt vermuten, dass die Handschrift im 15. Jahrhundert in Göttweig gebunden wurde. Im Barockkatalog von 1738 ist sie unter der Signatur F 13 auf den Blättern 10v, 31 angeführt. |
(VDS) | Brevier (Fragment, 12. Jh., neumiert). 2 ![]() |
VDS | (linke Seite, Responsorien) Constitues eos principes super omnem terram memores erunt nominis tui domine (CAO 3663) - Isti sunt viri sancti et amici dei quorum doctrina fulget ecclesia (CAO 3448) - Isti sunt viri sancti quos elegit dominus in caritate (CAO 7026) - Nimis honorati sunt amici tui (CAO 7216) - Non sunt loquelae neque sermones quorum non audiantur (CAO 7231) - [...] |
VDS | (rechte Seite, Antiphonen) Haec est vera fraternitas quae numquam potuit violari (CAO 3003) - Dabo sanctis meis locum nominatum (CAO 2095) - In caelestibus regnis sanctorum habitatio est (CAO 3211) - Justorum autem animae (CAO 3539) - [...] - Sanctorum velut aquilae iuventus renovabitur (CAO 8190) - [...] |
(1ra-vb, 156va-158vb) | Komputistische Verse. Nachtrag Anfang 13. Jh. (?). 1 ![]() |
1ra | Nosse volens quid sit Deus effectu rationis ... — ... Dum datur huic lumen renovatur martyris acumen(?). |
(2r-15r) | Epistolae extra collectionem traditae: Epistola 14 (CSEL 82,3 [1982]. – CPL 160). 1 ![]() | :
2r | Tit.: >Incipit liber Ambrosii episcopi< Ambrosius servus Christi vocatus episcopus Vercellensi ecclesiae et his qui invocant nomen domini Iesu Christi ... Confligor dolore ... — ... conversatio cum modestia eruditio sine vanitate sobrietas doctrinae fidelis sine haeresis temulentia. |
(15r-18v) | Epistolae extra collectionem traditae: Epistola 13 (CSEL 82,3 [1982], 222-234. – CPL 160). 1 ![]() | :
Dominis fratribus dilectissimis episcopis per Aemiliam constitutis Ambrosius episcopus. Non mediocris esse sapientiae diem celebritatis definire paschalis et scriptura divina nos instruit ... — ... in azymis sinceritatis et veritatis pia doctrina gloriam patris et filii et spiritus maiestatem individuam concinentes. | |
(18va-19rb) | Tabula epistolarum (Capitulatio). 1 ![]() |
18va | Tit.: >Incipiunt capitula< |
(19r-124v) | Epistolae 1-76 (CSEL 82,1 [1968], 82,2 [1990], 82,3 [1982]. – CPL 160). Epistolae nicht gezählt, Epistola 7 in der Handschrift zweigeteilt (Einschnitt 34r); es fehlen Epistola 11, 16, 21-23, 29, 34, 57. Auf Epistola 72 folgt 72a (Symmachus, Relatio III = 106r-108r), auf Epistola 75 folgt 75a (= Ambrosii Sermo contra Auxentium). 1 ![]() | :
19r | Ambrosius Iusto salutem. Pulchre admonens (!) frater ut epistularis (!) fabulas et sermonem absentium ad interpretationem conferamus ... — ... in me omnia tela sua convertant meo sanguine sitim suam expleant. |
(124v-125r) | Epistolae extra collectionem traditae: Epistola 12 (CSEL 82,3 [1982], 219-221. – CPL 160). 1 ![]() | :
124v | [ohne Titel, abgesetzt] Beatissimo Augusto Gratiano et christianissimo principi Ambrosius episcopus. Non mihi affectus defuit christianissime principum nihil enim habeo quod hoc verius et gloriosius dicam ... — ... et pace perpetua confirmare dignetur domine imperator auguste divino electe iudicio principum gloriosissime. |
(125r-132r) | De obitu Theodosii (CSEL 73 [1955], 371-401. – CPL 159). 1 ![]() | :
125r | [ohne Titel, abgesetzt] Hoc nobis motus terrarum graves hoc iuges pluviae minabantur ... — ... et habitatorem supernae illius civitatis augusto sepulti corporis tenebis hospitio. Deo gloria. Amen. |
(132r-141v) | De obitu Valentiniani (CSEL 73 [1955], 329-367. – CPL 158). 1 ![]() | :
132r | [ohne Titel, abgesetzt] Etsi incrementum doloris sit id quod doleas scribere tamen quoniam plerumque in eius quem amissum dolemus ... — ... ut immaturum hunc vitae istius cursum matura resuscitatione compenses. |
(141v-142v) | Epistolae extra collectionem traditae: Epistola 15 (CSEL 82,3 [1982]. – CPL 160). 1 ![]() | :
141v | [ohne Titel, abgesetzt] Domino dilectissimo fratri Siricio papae Ambrosius episcopus Bassianus episcopus et ceteri. Recognovimus litteris sanctitatis tuae boni pastoris excubias qui diligenter commissam tibi ianuam serves ... — ... Eustasius episcopus Constantius episcopus Eustasius (!) episcopus et omnes ordines subscripserunt. |
(142v-149v) | Explanatio Psalmorum XII: Ps. LXI (PL 14, 1165-1180; CSEL 64 [1919], 378-397 [online]. – CPL 140; RB 1241). 1 ![]() | :
142v | Tit.: >Tractatus sancti Ambrosii de Psalmo LXI in quo infidelitatem Maximi tyranni graviter redarguit qui ausus est dominum suum Gratianum imperatorem fraude et dolo perimere. Quem imperatorem in domini tabernaculo habitare et in monte eius requiescere dicit< Omnium nostrum indubia consuetudo est ut festinemus ad finem et eorum que legimus et vidimus et audivimus ... — ... ut aut conplurium et meliorum restituat praemia meritis singulorum aut contra et numero gravemur et acerbitate meritorum. |
(150r-v) | Leer. |
(151r-156v) | Tractatus de sacrilegiis et immunitatibus et eorum compositionibus (Ed.: Schulte 1868a, 171-232; Kéry 1999, 194-196. Dieser Text liegt ebenso vor in Göttweig, Cod. 60 (rot), 63r-66r und Cod. 181, 96va-102ra). 1 ![]() |
151r | Tit.: >Instituta regum de immunitate et sacrilegio< Regum et imperatorum seu etiam diversorum pontificum dicta de immunitate et sacrilegio et singulorum clericalium graduum ... — ... deinde excommunicet eos tantum per unum mensem per alios III menses anathematizet eos. |
(156va-158vb) | Komputistische Verse. Fortsetzung von Bl. 1r/v. 1 ![]() |
156va | Verbo vita redit / facti plebs conscia eodit ... — ... forma viatoris abit / in caelestibus horis. (158v, Anleitung zum Gebrauch der Verse:) Dictiones horum versuum numero X.M VIIII ad inveniendum paschalem terminum sunt conponende quarum prima in primo decennovalis cycli anno ponitur, et secunda in secundo et sic de reliquis per ordinem ... – ... Ex vernali equinoctio die XIIII primi mensis considera hebreorum pascha huic (?) proxima dominica in pascha nostrum decanta. |
(HDS) | Brevier (Fragment, 12. Jh., neumiert). 1 ![]() |
HDS | linke Seite: Dum lucem habetis credite (CAO 6588a) - [...] - In omnem terram exivit sonus eorum (CAO 3918-19) - [...] - Dedisti hereditatem timentibus nomen tuum domine (CAO 2133) - [...] - Beati quos elegisti domine (CAO 1593-94) rechte Seite, Antiphonen: [...] - In ewangeliam Sint lumbi vestri praecincti (CAO 4967) - Super navem de albabuntur... - Dabo sanctis (CAO 2095) - Sancti qui sperant in domino (CAO 4734) - [...] Ecce merces (CAO 2524) - fulgebuntur iusti ... - In caelestibus regnis (CAO 3211) - In secundum vesperam Virgam virtutis (CAO 5441-42) - In nativitate unius martyris Iustus germinavit (CAO 7060) - Iustus ut palma (CAO 7061) - Beatus vir qui suffert tentationem (CAO 1677) - Qui vult venire post me (CAO 4506) - In viatorium Regem martyrum adoremus (CAO 1136-37) - In lege domini fuit voluntas ejus (CAO 3249) |