Beschreibung ausdrucken Permalink: https://manuscripta.at/?ID=36565
Göttweig, Benediktinerstift, Cod. 94 (rot) / 18 (schwarz)
QUODVULTDEUS CARTHAGINENSIS. MARBODUS REDONENSIS. AMBROSIUS MEDIOLANENSIS. AUGUSTINUS
Olim: J 5; C 6    Pergament   I, 155 Bl.   300×220    Ende 12. Jh.
 Volldigitalisat



Literatur zur Handschrift (Anzahl: 7)

Lagen: (I-1)[I] + 13.IV104 + (III-2)108 + 6.V155
Das Vorsatzblatt ist ohne Zählung (jetzt [I]) vorgeheftet, die durchgehende neuzeitliche Foliierung mit schwarzer Tinte beginnt mit Textbeginn auf Bl. 1r (gültig), parallel dazu existiert eine neuere Foliierung in Bleistift, diese beginnt mit dem Vorsatzblatt. Blindlinierung; Kustoden ab Blatt 33r beginnend mit III.
Schrift:
Schriftraum: 240 × 170    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 31   
Schriftart: Karolingisch-gotische Übergangsschrift
Vier Hände, von welchen zwei jeweils auch im Göttweiger Codex 57 (rot) zu finden sind: Hand 1: (1r, Z1-3), Hand 2 (1r, Z4 - 48v) wie Cod. 57 Hand 2 (ab 7vb-106vb); Hand 3 (49r-108v); Hand 4 (109r-155r) wie Cod. 57 (rot) Hand 5 (138ra-199v).
Ausstattung: Illuminiert   Rubriziert   Rankeninitiale(n)   Figürlicher Buchschmuck   
Rote Überschriften; 17r: Rankeninitiale; 140r: mit Gesichtszeichnung verzierte Initiale D; rote Initialen vereinzelt links aus der Zeile ausgerückt; 155r: Strichzeichnung einer weiblichen Figur, daneben zeitgenössisches Inhaltsverzeichnis.

Einband: Streicheisenlinien   Blindstempel        
Rotgefärbter Ledereinband mit abgeschrägten Kanten, Streicheisenlinien und Einzelstempeln (Göttweiger Stempel 1 und 7), fünf Beschläge pro Deckel, auf beiden wurden je zwei entfernt, 2 Schließen (entfernt), VD: Pergamenttitelschild mit ausführlicher Titelangabe: Sermo sancti Augustini contra Iudeos. Versus cuiusdam de naturis gemmarum et lapidum. Liber Ambrosii de excessu fratris. Idem de resurreccione. Idem 4 libri de virginibus. Idem libri 4 de viduis. Idem libri de nativitate sancte Marie. Sermo eiusdem de sancta Pelagia. Sermo eiusdem de mulieribus. Sermo sancti Augustini de feriis ebdomade pasce. [Ergänzung von späterer Hand: Super epistolam Iohannis apostoli quere in ultimo folio (?), darunter Schild mit Signatur C 6 (rot); Buchrücken: mehrere Signaturschilder.


1r: Iste liber est monasterii Beatae Mariae Kotvicensis Pataviensis diocesis (15. Jh.); 59v (getilgt aber lesbar): Iste liber pertinet ad […] Gotwig. Das Zeichen ^ auf den Blättern 1r, 75r, 155r läßt den Schluß zu, dass sich die Handschrift im 15. Jh. in Göttweig befand. Die Handschrift ist im Barockkatalog von 1738 unter der Signatur J 5 auf den Blättern 6r, 6v, 7r, 9r sowie 89v erwähnt.

Die Texte des Ambrosius finden sich auch in Cod. 198 des Zisterzienserstifts Heiligenkreuz (3. Drittel 13. Jh.).

Astrid Breith, Juli 2014
"PL", "CC 60", "CPL", "CPPM", "Walther, Initia", "CSEL", "BHL", "Gori, Ambrosius", "CPL ", "RB"
alle Initien
(Ir) Besitzeintrag (15. Jh.). Inhaltsangabe des Codex (19. Jh.).
(Iv) Leer.
(1r-10v) Quodvultdeus Carthaginensis Sermo 4, contra Iudaeos, paganos et Arianos (PL 42, 1123-1127; CC 60, 241-250. – CPL 404; CPPM I 1205 u. 6400).
   1
1r Tit.: Symbolum beati Augustini contra Iudeos
Inter pressuras atque angustias praesentis temporis et in nostra officia servitutis cogimur, dilectissimi, non tacere ... — ... quoniam eam viri sui obtinet caritas. Ipse est enim, qui vivit et regnat cum Deo patre et cum sancto spiritu in saecula saeculorum. Amen. – (Schlussschrift, Schreibervers) Explicit quod dudum fuerat inchoatum per doctam pennam laudabilis.
(11ra-16vb) Marbodus Redonensis Liber lapidum seu de gemmis (PL 171, 1737A-1770B. – Walther, Initia 5968).
   1
11r Evax rex Arabum legitur scripsisse Neroni ... — ... Propter quod lapidum titulo liber iste vocatur.
(16vb) Probus, Marcus Valerius Grammatici opusculum de notis antiquis, Excerpta (PL 130, 1193A).
   1
16v Quid spectas anglice / Specto ruinam urbis verae / Vides sed non intelligis / Utrum intelligam veni et audi / Pater patriae perfectus est / Secum salus sublata est / Veni validus metre vicit vires urbis vestrae / Regnum regale Romanum ruit / Ferro flamma fame / res Romana ruit ferro flammaque fameque.
(17r-44r) Ambrosius Mediolanensis De excessu fratris sui Satyri libri duo (PL 16, 1289-1354; CSEL 73, 209-325. – CPL 157; BHL 7509).
   2
17r Tit.: Incipit liber Sancti Ambrosii Mediolanensis episcopi de excessu fratris
Deduximus, fratres dilectissimi, hostiam meam, hostiam incontaminatam, hostiam Deo placentem dominum et fratrem meum Satyrum ... — ... possum ferre si cito cogar exsolvere.
27v Tit.: Incipit liber sancti Ambrosii episcopi de resurrectione
Superiore libro aliquid indulsimus desiderio, ne tamquam ferventi plagae austeriora adhibita medicamenta exasperarent magis quam lenirent dolorem ... — ... supra naturam siti mortem iam timere nequeamus.
(44r-61r) Ambrosius Mediolanensis De virginibus libri tres (PL 16, 187-232; Gori, Ambrosius, II/1 100-241. – CPL 145; BHL 9030).
   1
44r Tit.: Liber primus beati Ambrosii de virginibus ad sororem suam Marcellianam
Si iuxta caelestis sententiam veritatis verbi totius quodcumque otiosum fuerimus locuti habemus praestare rationem ... — ... denique cum cetera poenarum genera vicisset gladium quem quaerebat invenit.
(61r-76r) Ambrosius Mediolanensis De virginitate (PL 16, 265-302; Gori, Ambrosius, II/2 12-107. – CPL 147). Als viertes Buch 'De virginibus' gezählt.
   1
61r Tit.: Liber IIIIus de virginibus
Nobile apud veteres Salomonis illud fertur fuisse iudicium ... — ... quia mundum ignorabit. – (Schlussschrift) Explicit liber IIIIus de virginibus.
(76r-88r) Ambrosius Mediolanensis De viduis (PL 16, 233-262; Gori, Ambrosius, II/1 244-319. – CPL 146).
   1
76r Tit.: Incipit liber sancti Ambrosii de viduis
Bene accidit fratres ut quoniam tribus libris superioribus de virginum laudibus disseruimus viduarum tractatus incideret ... — ... Cavete igitur filiae ne et gratiam nuptiarum tenere nequeatis et molestias augeatis. – (Schlussschrift) Explicit de viduis.
(88r-99r) Ambrosius Mediolanensis Exhortatio virginitatis (PL 16, 335-364; Gori, Ambrosius, II/II 198-271. – CPL 149; BHL 8689).
   1
88r Tit.:Incipit de virginibus liber IIIIus [korrigiert zu:] V sancti Ambrosii
Qui ad convivium magnum invitantur apophoreta secum referre consueverunt ... — ... et animam et corpus sine querela loco in diem domini nostri Iesu Christi filii tui servare digneris. Amen. – (Schlussschrift) Explicit cohortatio virginum.
(99r-108v) Ambrosius Mediolanensis De institutione virginis (PL 16, 305-334; Gori, Ambrosius, II/2 110-195. – CPL 148).
   2
99r Tit.: Incipit liber sancti Ambrosii de perpetua virginitate sancte Marie
Commendas mihi pignus tuum quod aeque est meum ... — ... Confirma me in verbis tuis.
107v Tit.: Oratio sancti Ambrosii cum gratiarum actione profusa de Christi ortu et conceptu ex virgine et pro sacratae virginis devota commendatione
Nunc ad te, decursis omnibus, pater gloriae ... — ... a saeculis nunc et semper per omnia saecula saeculorum, Amen.
(109r-155r) Augustinus In epistolam Iohannis ad Parthos tractatus decem (PL 35, 1977-2062. – CPL 279; RB 1477).
   1
109r Tit.: Incipit tractatus beati Augustini episcopi ex epistulis beati Iohannis apostoli et ewangeliste
Meminit sanctitas vestra evangelium secundum Iohannem ex ordine lectionum nos solere tractare ... — ... tibi vis ut credam et parentibus meis maledicenti quam tu credas Christo praedicanti [PL: praedicenti]. – (Schlussschrift) Explicit tractatus decimus sancti Augustini episcopi super epistolas sancti Iohannis apostoli.
(155r) Inhaltsverzeichnis der Handschrift (12. Jh.).
(155v) Leer.