|
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=36574 |
Göttweig, Benediktinerstift, Cod. 105 (rot) / 48 (schwarz)
GODEFRIDUS ADMONTENSIS. PETRUS PICTOR. BERNARDUS CLARAEVALLENSIS. VADOMORI
Olim: K 16 (barock) Pergament 208, II Bl. 217×124 um 1200 (mit Nachträgen des 13. und 14. Jh.)
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 9)
| Lagen: IV8 + 5.IV48 + (IV+1)57 + 8.IV121 + 2.(IV+1)139 + IV147 + VI159 + 4.IV191 + (IV-1)198 + (V-1)207 + II*. | |
| Gotische Tinten- und neuzeitliche Bleistiftfoliierung. Vorsatzblatt in der Lagenformel nicht berücksichtigt. | |
| Schrift: 4 verschiedene Schriften/Schreiber | |
| Schrift 1 | (Bl. 1r-197v, 199v-207r) Schriftraum: 160-165 × 90-95 Spaltenzahl: 1 Zeilenzahl: 31 |
| Schriftart: Karolingisch-gotische Übergangsschrift Korrekturen von selber Hand meist interlinear. Bl. 57r Sentenz von einer Hand des 3. Viertels 13. Jh. | |
| Schrift 2 | (Bl. 198v-199r. ) Schriftraum: 165 × 90 Spaltenzahl: 1 Zeilenzahl: 31 |
| Schriftart: Textualis 3. Viertel 13. Jh. | |
| Schrift 3 | (Bl. 207v-208r.) Schriftraum: 170 × 80 Spaltenzahl: 1 Zeilenzahl: 32 |
| Schriftart: Textualis Mitte 14. Jh. | |
| Schrift 4 | (Bl. 197v-198r.) Schriftraum: 130 × 90 Spaltenzahl: 1 Zeilenzahl: 17 |
| Schriftart: Frühgotische Minuskel – Neumen 1. Hälfte 13. Jh. | |
| Ausstattung: Rubriziert | |
| Initiale Bl. 151v mit geringfügigem Dekor. |
Hs. enthält 2 Fragmente
| VDS, HDS | VDS, HDS Pergament 12. Jh. |
| Bl. VDS weitgehend abgerieben und nur sehr schwach erkennbar, HDS zur Hälfte radiert. | |
| Schrift: | |
| Schriftraum: 178 × mind. 95 Spaltenzahl: 1 Zeilenzahl: 30 | |
| Schriftart: Karolingisch-gotische Übergangsschrift – Neumen Schriftraum seitlich beschnitten, Blindlinierung. | |
| Ausstattung: Rubriziert | |
| VS | I Pergament 1. Viertel 14. Jh. |
| Quer eingeheftet; vollständig abgerieben. Randleiste mit Kopfstempelmotiven noch vorhanden; lediglich das Graduale Ostende nobis, domine, misericordiam ... lässt sich noch erahnen. | |
| Schrift: | |
| Schriftart: Textualis – Neumen | |
| Ausstattung: Illuminiert Fleuronnéeinitiale(n) | |
| Leiste mit abwechselnd roten und blauen Kopfstempelmotiven. |
| Einband: Göttweig 15. Jh. Gotisch Streicheisenlinien Blindstempel |
| Göttweiger Blindstempel (Vgl. Fingernagel/Simader, Göttweiger Blindstempel, Nr. 11, 12, 14, 15, 16). Titelschild 15. Jh.: [Serm]ones de tempore et de sanctis. Darunter gotische schwarze Signatur M 9. |
| Aufgrund des Einbands ist die Handschrift spätestens für das 15. Jh. in Göttweig anzunehmen. Von einer Benützung in Göttweig zeugt das Inhaltsverzeichnis und die Foliierung Mitte 15. Jh. |
"PL", "Schneyer", "Walther, Proverbia", "CCCM", "SBO", "CAO", "Walther, Initia"
alle Initien
| (VDS) | Breviarium-Fragment. |
| (Ir-Iv) | Graduale-Fragment. |
| (VDS-Iv) | Inhaltsverzeichnis. Mitte 15. Jh. |
| (1r-130v) | Godefridus Admontensis
 : Sermones de tempore (vgl. PL 174,21-632. - Schneyer II 187-202). Häufig wird gegenüber dem Text der PL der einführende erste Absatz ausgelassen und gleich mit der Auslegung der Bibelstelle begonnen, teilweise weicht das Expl. ab (unten jeweils durch ein 'vgl.' und der entsprechenden Referenz gekennzeichnet). Sofern nicht anders angegeben, beziehen sich die Angaben zur PL auf den oben erwähnten Bereich. In den abweichenden Fällen ist die ausführliche Stellenangabe wiedergegeben.Auffällig ist innherhalb des Temporales Bl. 72r eine Predigt zu Georg. 54 |
| 1r | Tit.: Dominica tercia adventus domini. Cum audisset Iohannes in vinculis opera Christi (Mt 11,2). Tertia ista est dominica adventus domini, in qua beatus Iohannes pro invicta assertione veritatis in vinculis fuisse narratur. (PL/Schneyer Nr. 10) |
| 3v | Tit.: Dominica quarta adventus domini. Miserunt Iudaei ab Ierosolimis sacerdotes (Io 1,19). Spiritualis quisque, qui spiritualiter Christum de corde suo parere desiderat ... — ... in hereditate dei quinque affectibus mereamur, praestet nobis ipse auctor humilitatis Iesus Christus dominus noster. (vgl. PL/Schneyer Nr. 12) |
| 6v | Tit.: Dominica prima adventus domini. Cum appropinquaret Iesus Ierosolimis (Mt 21,1). Tota huius evangelicae lectionis series plena dulcedinis, profunda mysteriis, mirum in modum non parva spiritualis vitae ... — ... beatitudinis gloria recepti aeternaliter cum ipso regnabimus, quod ipse praestare dignetur, qui cum patre ... (PL/Schneyer Nr. 2) |
| 8v | Tit.: Dominica secunda adventus domini. Erunt signa in sole et luna ... (Lc 21,25). Requisitus a discipulis dominus de fine mundi huius de cunctis eiusdem mundi elementis signa quaedam dedit futuri examinis ... — ... cum sanctis et electis omnibus in aeterna beatitudine aeternaliter glorificemur, quo ipse praestare dignetur deus noster Iesus Christus. (PL/Schneyer Nr. 8) |
| 10v | Tit.: Dominica infra octavam nativitatis domini. Erat Ioseph et Maria mater Iesu mirantes (Lc 2,33). Intueri libet, quodnam quattuor hae personae significent, Ioseph scilicet et Maria, Simeon et Anna ... — ... idest humilitas vera patientiam necessariam exhibebit in adversis, ad quam humilitatem pervenire mereamur praestante domino ... (vgl. PL/Schneyer Nr. 13) |
| 12r | Tit.: Dominica prima post epyphaniam. Cum factus esset Iesus annorum duodecim ... (Lc 2,42). Dominicus iste ascensus in Ierosolimam, docet nos, qualiter asendere spiritualiter nos oporteat ... — ... apud homines, ut glorificetur, quod ipse praestare dignetur dominus noster Iesus Christus. (vgl. PL/Schneyer Nr. 14) |
| 14r | Tit.: Dominica secunda post epyphaniam. Nuptiae factae sunt ... (Io 2,1). Per sacri huius textum evangelii, in quo nobis initium commendatur signorum domini et salvatoris nostri ... — ... amore facere incipiat. Ad hanc perfectionem perducat nos Iesus Christus dominus noster, qui cum patre ... (vgl. PL/Schneyer Nr. 16) |
| 17r | Tit.: Dominica III. post epyphaniam. Cum autem descendisset Iesus de monte (Mt 8,1). Dominus ac redemptor noster Iesus Christus perditum ab initio genus humanum salvare cupiens descendit de monte ... — ... ad huius sanitatis perpetuitatem perducat nos, qui infirmus factus est propter nos Iesus Chrisuts dominus noster, qui cum patre et spirtiu sancto ... (PL/Schneyer Nr. 17) |
| 19v | Tit.: Dominica IIII. post epyphaniam. Ascendente Iesu in naviculam ... (Mt 8,23). Quia in singulis quibusque evangeliorum verbis mysticum superabundare sensum evangelista praevidit ... — ... ad hanc veram et stabilem vitae securitatem perducat nos Iesus Christus, qui cum patre et spiritu sancto vivit et regnat deus. (PL/Schneyer Nr. 18) |
| 21r | Tit.: Recapitulatio quinque dominicarum post nativitatem domini. In quinque dominicis quasi ab illo tempore, ex quo qui aeternus erat, pro nobis temporalis fieri dignatus est ... — ... ad divinitatis aeternitatem, ad quae bona nos perducat, qui vivit et regnat per infinita saecula saeculorum. Amen. (PL/Schneyer Nr. 19) |
| 25r | Tit.: Dominica in LXX. Simile est regnum caelorum homini patrifamilias ... (Mt 20,1). In hac lectione evangelica tres vocatorum ordines aeterna dei distinguit ... — ... humilitatis studium praecipue nitamur novissimis etiam conformes fieri, quod ipse ... (PL/Schneyer Nr. 20) |
| 28v | Tit.: Dominica sexagesime. Cum turba plurima conveniret ... (Lc 8,4). Homo iste, qui exiit seminare semen suum, significat ipsum, qui haec loquitur dominum nostrum Iesum Christum ... — ... afferat, qui sine fine maneat, quod ipse praestare dignetur, quic ucm patre et spiritu sancto ... (PL/Schneyer Nr. 23) |
| 30v | Tit.: Dominica quinquagesime. Assumpsit Iesus duodecim discipulos suos (Lc 18,31). Dominus et salvator noster Iesus hominem ad aeternam vitam praedestinatum tunc assumit ad se ... — ... a quo totum accepimus, quo habemus, qui cum patre et spiritu sancto vivit et regnat deus per omnia saecula saesculorum. Amen. (vgl. PL/Schneyer Nr. 24) |
| 32v | Tit.: Dominica prima quadragesime. Ductus est Iesus in desertum a spiritu (Mt 4,1). Quoniam ut apostolus ait, deus omnipotens, quos praedestinavit, hos et vocavit, et quos vocavit, illos et iustificavit ... — ... temptationem vel imperfectionem, ad quae bona perducat nos Iesus Christus. (PL Nr. 25 ab etwa der Mitte; Expl. wie Schneyer Nr. 25) |
| 36r | Tit.: Dominica II. quadragesime. Egressus Iesus secessit ... (Mt 15,21). Iesus salvator vel salutaris noster quasi quodammodo interesse dicitur ... — ... ad quam sanitatem perducat nos auctor sanitatis Iesus Christus, qui vivit ... (vgl. PL/Schneyer Nr. 29) |
| 38r | Tit.: Dominica III quadragesime. Erat Iesus eiciens daemonium ... (Lc 11,14). Sicut saepe de septem donis spiritus sancti notare in evangeliis solemus, recte ad hanc dominicam ... — ... perducat nos, qui est beatitudo omnium sanctorum Iesus Christus dominus noster, qui cum patre et spiritu sancto vivit et regnat ... (vgl. PL/Schneyer Nr. 32) |
| 42v | Tit.: Dominica quarta quadragesime. Abiit Iesus trans mare Galilaeae ... (Io 6,1). Hodierna dominica, quae tam festive canendo et legendo extollitur et honoratur, iucunda et celebria ... — ... in una civitate viventium et laudantium deum inveniamur per inifinita saecula saeculorum. (PL/Schneyer Nr. 35) |
| 46r | Tit.: Dominica passionis domini. Quis ex vobis arguet me de peccato? (Io 8,46). Christum dei virtutem et dei sapientiam quis umquam de peccato arguere potuit, qui totus sanctus ... — ... qui semet ipsum pro nobis in mortem dedit Iesus Christus dominus noster, qui cum patre et spiritu sancto ... (vgl. PL/Schneyer Nr. 36) |
| 49r | Tit.: In palmis. Venerunt filii Israel in Helim ... (Ex 15,27). Praesens ista lectio non incongrue, ut putamus, hodierna die legitur, in qua passio salvatoris ... — ... numquam cantare cessabimus ad laudem et gloriam domini nostri Iesu Christi, qui cum patre et spiritu sancto vivit et regnat deus. (vgl. PL/Schneyer Nr. 39) |
| 53v | Tit.: In cena domini. Ante diem festum paschae sciens Iesus ... (Io 13,1). Sacrosancta haec evangelii lectio, in qua evangelista quasi ingressum quendam facit ... — ... glorificatio nostra, quam exspectamus, cuius nos dignos efficiat, qui cum patre et spiritu sancto vivit et regnat deus. (PL 174, 780B-788B [=Nr. 33 dieser Reihe]/Schneyer Nr. 125) |
| 58r | Tit.: In die sancto pasche. Maria Magdalena … (Mc 16,1). Magdalum, a quo Magdalena dictum est, in nostra lingua turris dicitur, Iacobus vero supplantator, Salome pacifica interpretatur ... — ... verum pascha nostrum, qui est Christus facie ad faciem videbimus, quod ipse praestare dignetur, qui cum patre. (vgl. PL 174,797A-801B [=Nr. 35 dieser Reihe]/Schneyer Nr. 127) |
| 59r | Tit.: In octava pasche. Cum esset sero die illo (Io 20,19). Quali ordine resurgere a peccatis debeamus, huius lectionis verbis instruimur: Cum esset, inquit, sero ... — ... ut ulterius ad aperta et illicita flagitia non corruant. Thomas autem unus etc. Require in nativitate s. Thomae. (vgl. PL/Schneyer Nr. 46) |
| 59v | Tit.: Dominica prima post albas. Ego sum pastor bonus (Io 10,11). In pastore ovium animarum bonus et verus designatur praelatus in mercennario fictus ... — ... non segnes inveniamur praestante ipso domino nostro Iesu Christo, qui cum patre et spiritu sancto vivit et regnat. (vgl. PL/Schneyer Nr. 47) |
| 60v | Tit.: Dominica II. Modicum et iam non videbitis me ... (Io 16,16). His verbis licet obscura videantur, recte nobis aeterna dei praescribit sapientia, qualiter peccato res ... — ... aeterne vos manebit iucunditatis sollemnitas per infinita saecula saeulorum. Amen. (vgl. PL/Schneyer Nr. 49) |
| 62r | Tit.: Dominica III. Vado ad eum, qui me misit (Io 16,5). Christus verbum dei patris invisibiliter sensus hominis alloquitur intrinsecus dicens ... — ... recompensabit, quando se ipsum, qui est vita aeterna vobis in praemium dabit, qui vivit et regnat deus per ... (vgl. PL/Schneyer Nr. 51) |
| 64r | Tit.: Dominica IIII. Amen amen, dico vobis: Si quid petieritis ... (Io 16,23). In nomine domini salvatoris veraciter petimus si deum patrem sinceritate fidei diligendo et confitendo ... — ... pro hac ineffabili pietate et misericordia tibi laus et gloria per infinita saeculorum saecula. Amen. (vgl. PL/Schneyer Nr. 54) |
| 65r | Tit.: In ascensione domini. Recumbentibus undecim discipulos ... (Mc 16,14). Quicumque praeveniente gratia dei saeculi fiunt contemptores disciplinae dei se subicientes, merito discipulorum ... — ... in electis suis ipse cooperando confirmabit Iesus Christus dominus noster, qui cum deo patre et spiritu sancto ... (vgl. PL 174,865B-870D [=Nr. 48 dieser Reihe]/Schneyer Nr. 140) |
| 66r | Tit.: Dominica post ascensionem domini. Cum venerit paraclitus ... (Io 15,26). Quis est, qui haec loquitur? Christus verbum dei patris, illud verbum dei patris vere mittit, vere generat in corde hominis ... — ... corda nostra praeparemus, quic um patre et filio vivit et regnat deus per omnia ... (vgl. PL/Schneyer Nr. 56) |
| 68r | Tit.: In die sancto pentecoste. Si quis diligit me ... (Io 14,23). Quia sacrosancta haec sollemnitas, quam celebramus, sollemnitas est spiritus sancti ... — ... patrem in filio, filium in patre cum spiritu sancto sine fine videre mereamur, quod ipse praestare dignetur dominus noster Iesus Christus, qui cum eodem patre et spiritu sancto vivit et regnat deus. (PL 174,891A-897A [=Nr. 52 dieser Reihe]/Schneyer Nr. 144) |
| 70r | Tit.: In octava pentecostis. Erat homo ex Pharisaeis Nicodemus (Io 3,1). Praesens sancti evangelii lectio quinque nobis gradus salutis latnter innuit, quibus fideles suos, quas ad vitam ... — ... per incommutabilem habebit plenitudinem praestante domino nostro Iesu Christo, qui cum patre et spiritu sancto ... (PL Nr. 58 etwa ab der Mitte; Expl. wie Schneyer Nr. 58) |
| 72r | Tit.: De sancto Georgio. Ego sum vitis vera (Io 15,5). Per vitem, quae de terra oritur et crescit sancta humanitas filii dei designatur ... — ... sine dubio in aeterna vita fiet nobis praestante domino nostro Iesu Christo, qui cum patre ... (vgl. PL 174, 831B-839A [=Nr. 41 deser Reihe]/Schneyer Nr. 133) |
| 74r | Tit.: Dominica prima post octavam pentecostis. Homo quidam erat dives et induebatur ... (Lc 16,19). Homo dives significat hominem beatum nullis criminibus implicatum, qui ab ipsis pueritiae suae temporibus ... — ... laetitia et exultatio, quo nos perducat, qui vivit et gloriatur cum deo patre et spirtiu sancto per immortalia saecula saeculorum. Amen. (vgl. PL/Schneyer Nr. 59) |
| 77v | Tit.: Dominica II. Homo quidam fecit cenam magnam ... (Lc 14,16). Quamdiu quis peccata mundi diligit et facit, homo tamen dicitur. Postquam vero se ab his separaverit ... — ... ad hanc cognitionem sui et nostri perducat nos unigenitus filius dei dominus noster Iesus Christus, qui cum patre et spiritu sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum. Amen. (vgl. PL/Schneyer Nr. 61) |
| 80r | Tit.: Dominica tertia. Erant appropinquantes ad Iesum publicani ... (Lc 15,1). Quid die tertia creationis dominus fecerit vel dixerit, legimus: et factum illud ... ... — ... ad hanc igitur humilitatem et exaltationem perducat nos dominus noster Iesus Christus, qui cum pater et spiritus sanctus vivit et regnat. (vgl. PL/Schneyer Nr. 63) |
| 82r | Tit.: Dominica IIII. Estote ergo misericordes ... (Lc 6,36). Quarta haec dominica, in qua non in parabolis, sicu tin tribus illis praecedentibus, sed manifesto ... — ... tranquilla devotione hic laetetur et in futuro ab eo remuneretur, qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum. (PL/Schneyer Nr. 64) |
| 84v | Tit.: Dominica V. Cum turbae irruerent in Iesum ... (Lc 5,1). Quattuor dominicis praecedentibus transactis quinta iam in ordine succedit ... — ... subductis ad terram navibus nostris consequamur, quod ipse praestare dignetur, qui cum patre ... (PL/Schneyer Nr. 66) |
| 87r | Tit.: Dominica VI. Amen amen, dico vobis: Nisi abundaverit iustitia vestra ... (Mt 5,29). Dominica hodierna, quae in ordine sexta ponitur, sextae diei conguit, in qua deus hominem creavit ... — ... det, ut ipsum induere mereamtur Iesus Christus dominus noster, qui vivit et regnat ... (PL/Schneyer Nr. 68) |
| 88v | Tit.: Dominica VII. Cum turba multa esset ... (Mc 8,1). Per septimam quidem hanc dominicam accepi satis congrue valet iucundissima sabbatismi requies ... — ... et omnia bona et suavia administrantur, perducat nos, qui vivit et regnat ... (vgl. PL/Schneyer Nr. 69) |
| 91r | Tit.: Dominica VIII. Attendite a falsis prophetis ... (Mt 7,15). Verba huius sancti evangelii pars quaedam est sermonis, quem dominus in monte fecit ... — ... quo saturemur sine fastidio, quod ipse praestare dignetur, cuius imperium permanet in saecula saeculorum. (PL/Schneyer Nr. 72) |
| 93r | Tit.: Dominica VIIII. Homo quidam erat dives, qui habebat villicum (Lc 16,1). Divitis huius nomine redemptoris exprimitur forma, cuius in domo revera abundant divitiae ... — ... spiritu animae et corpori nostro aeternaliter praesidebit et dominabitur Iesus Christus dominus noster, qui cum patre et spiritu sancto ... (vgl. PL/Schneyer Nr. 74) |
| 94v | Tit.: Dominica X. Cum appropinquaret dominus Ierusalem ... (Lc 19,41). Finitis octo dominicalibus evangeliis, quibus octo beatitudines, per quas ad octavam illam ... — ... perpetuo in nobis sis quiescens et regnans, quod ipse praestare dignetur, qui vivit et regnat per ... (PL/Schneyer Nr. 77) |
| 96v | Tit.: Dominica XI. Duo homines ascenderunt in templum ... (Lc 18,10). Sicut superioris dominicae evangelio appropinquante Iesu et flente super civitatem Ierusalem ... — ... potatum et praegustatum in hac vita vere laetificat cor hominis. (PL/Schneyer Nr. 78) |
| 99r | Tit.: Dominica XII. Exiens Iesus de finibus Tyri ... (Mc 7,31). Septem istis dominicis septem dona spiritus sancti assignamus. Primum donum spiritus timoris ... — ... quo pane satiari nos faciat, qui vivit et regnat per infinita saecula saeculorum. (PL/Schneyer Nr. 79) |
| 102v | Tit.: Dominica XIII. Beati oculi, qui vident ... (Lc 10,23). Quoniam prior dominica, in qua surdus et mutus a domino curatus legitur ad donum spiritus scientiae respicere ... — ... nihil est aliud nisi vita aeterna, ad quam nos deducat, cuius imperium sine fine permanet in saecula saeculorum. (PL/Schneyer Nr. 80) |
| 105v | Tit.: Dominica XIIII. Dum iret Iesus in Ierusalem ... (Lc 17,11). In praecedentibus dominicis, qualiter deus per spiritum timoris, pietatis, scientiae ... — ... humilitatis bona te ducente dirigatur, quod ipse praestare dignetur dominus noster Iesus Christus, qui cum patre et spritiu sancto vivit et regnat ... (PL/Schneyer Nr. 82) |
| 108r | Tit.: Dominica XV. Nemo potest duobus dominis servire (Mt 6,24). In praesenti huius sancti evangelii lectione dominus noster Iesus Christus de magna perfectionis summa loquens ... — ... ante omnia quarere concedat nos, qui est rex iustitiae, qui cum patre et spiritu sancto vivit et regnat. (PL/Schneyer Nr. 83) |
| 110r | Tit.: Dominica XVI. Ibat Iesus in civitatem, quae vocatur Naim (Lc 7,11). Scientes quia in medio umbrae mortis ambulamus, qualiter peccatis mori et iustitiae vivere possimus ... — ... domum domini quandoque laetantes introire mereamur praestante domino nostro Iesu Christo. (PL/Schneyer Nr. 84) |
| 111v | Tit.: Dominica XVII. Cum intraret Ieuss in domum cuiusdam principis ... (Lc 14,1). Sicut diximus aliquando, si meminit caritas vestra de tribus octonariis, in quos divisimus ... — ... gaudebit et exultabit. Ad hanc exaltationem perducat nos unigenitus dei filius, qui cum patre ... (PL/Schneyer Nr. 85) |
| 114v | Tit.: Dominica XVIII. Accesserunt ad Iesum Pharisaei ... (Mt 22,34). Pharisaei interpretantur divisi. Fit ergo in homine necdum de saeculo converso bona quaedam divisio ... — ... per supernae dulcedinis infusionem sublevemur, quod ipse praestare dignetur dominus noster Iesus Christus. (vgl. PL/Schneyer Nr. 86) |
| 118r | Tit.: Dominica XVIIII. Ascendens Iesus in naviculam ... (Mt 9,1). In praesenti sancti evangelii lectione nec de bonis, quae dantur a domino, de malis ... — ... omni devotione et humilitate dominum deum glorificantes, qui gloriatur solus gloriosus et excelsus per immortalia saecula saeculorum. (vgl. PL/Schneyer Nr. 88) |
| 119v | Tit.: Dominica XX. Simile est regnum caelorum homini regi ... (Mt 22,1). Licet caelorum regnum multas in sanctis scripturis significationes habeat, tamen in praesenti loco ... — ... per veram et humilem paenitentiam adipisci valeamus, quod ipse praestare dignetur, qui in trinitate perfecta vivit et regnat. (PL/Schneyer Nr. 89) |
| 122r | Tit.: Dominica XXI. Erat quidam regulus, cuius filius ... (Io 4,46). Regulus iste fidelem quemlibet exprimit. Deus omnipotens misericordia sua salvare disposuit ... — ... ineffabilis suavitatis aeterna perseverat sine fine mora, ad quam nos perducat, qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum. (PL/Schneyer Nr. 90) |
| 124v | Tit.: Dominica XXII. Simile est regnum caelorum homini regi, qui voluit rationem ponere .... (Mt 18,23). Caelorum regnum, quod varias habet significationes in scripturis divinis, hoc loco in figura potest accipi ... — ... ut per gratiam ipsius illuc tendamus merito, quo ipse cum filio et spiritu sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum. (PL/Schneyer Nr. 91) |
| 126v | Tit.: Dominica XXIII. Cum sublevasset oculos Iesus ... (Io 6,5). Cum egrederentur filii Israel de Aegypto, de terra exilii et peregrinationis ... — ... ibi quandoque cum ipso mereamur regnare, qui cum deo patre et spiritu sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum. (PL/Schneyer Nr. 92) |
| (57r) | Sentenz (Walther, Proverbia 30130). Hand der 2. Hälfte 13. Jh. 1 |
| 57r | Tit.: Item decem precepta. Sperne deos, fugito periuria, sabbata serves ... |
| (131r-197v) | Godefridus Admontensis
: Sermones de festis diversis (vgl. PL 174, 633-1060. - Schneyer II, 187-201). Die Predigten sind weder zeitlich noch nach Festanlass geordnet. Wie in der Reihe de tempore sind einige Predigten gegenüber PL/Schneyer bearbeitet. Einige der Predigten sind nicht nach Schneyer oder PL nachweisbar, deren Zuschreibung an Gottfried von Admont daher fraglich. Bl. 139v ist leer. 41 |
| 131r | Tit.: In vigilia nativitatis domini. Cum esset desponsata mater Iesu … (Mt 1,18). Sicut in saecularibus litteris tria solent inquiri, materia, intentio, narratio, sic in serie huius lectionis ... — ... caelestis aulae patebit quinque introitus, quod ipse praestare dignetur pro nobis natus Iesus Christus dominus noster qui cum patre et spiritu ... (PL/Schneyer Nr. 94) |
| 133r | Tit.: De sancto Stephano require inventionem ipsius. De sancto Iohanne. Dixit Iesus Petro: Sequere me (Io 21,19). Tunc loquitur Iesus Petro: Cum suavi inspirationis susurrio hominem quemlibet ad imitandum se hortatur ... — ... proclamant vocibus, scimus quia verum est testimonium eius. (nicht in PL oder Schneyer) |
| 134r | Tit.: In nativitate innocentium. Angelus domini apparuit ... (Mt 1,20). Fidelis quaelibet anima, quae desiderio caelesti quasi bono filio impraegnatur, non incongrue Christum ... — ... quam delectationem concedat nobis Iesus Christus dominus noster, qui cum patre et spiritu ... (nicht in Schneyer oder PL) |
| 135r | Tit.: In epyphania. Cum natus esset Iesus ... (Mt 2,1). Herodes diabolum designat. Per dies, in quibus Herodes regnasse perhibetur, omne mortalitatis huius tempus accipitur ... — ... humiles et subditi regni obtineant gloriam. (nicht in Schneyer oder PL) |
| 136v | Tit.: In octava epyphanie. Venit Iesus a Galilaea in Iordanem ... (Mt 3,13). Primo subtili consideratione attendere, unde, quo vel ad quem baptizandus ipse venerit auctor innocentiae ... — ... quos ipse filius vivifico proprii sanguinis redemit. (nicht in Schneyer oder PL) |
| 137v | Tit.: In conversione s. Pauli. Saulus adhuc spirans ... (Act 9,1). Doctoris gentium conversio ideo magis recolitur quam aliorum apostolorum, quia nullus paene est ... — ... conterat velociter sub pedibus, quod nobis concedat Iesus Christus dominus noster, qui cum patre et spiritu sancto ... (nicht in Schneyer oder PL) |
| 140r | Tit.: In purificatione s. Marie. Postquam impleti sunt dies purgationis Iesu (Lc 2,22). Cum dominus et salvator noster Iesus Christus solus inter peccatores a peccatis omnibus liber in hoc mundo ... — ... ad quorum societatem ille nos perducat, cuius regnum et imperium permanet. (vgl. PL Nr. 20/Schneyer Nr. 112) |
| 141v | Tit.: De sancto Mathia. Respondens Iesus dixit: Confiteor tibi pater ... (Mt 11,25). Quae sunt haec, quae abscondit deus pater a sapientibus et prudentibus? Gloria videlicet et excelsitudo ... — ... et humilibus dei de aeterna dei visione gaudeamus, quod ipse praestare dignetur dominus noster Iesus Christus, qui cum patre et spirtiu sancto ... (vgl. PL Nr. 25/Schneyer Nr. 117) |
| 144r | Tit.: Sermo in annuntiatione S. Marie. Veneranda huius diei sollemnitas sicut cunctas alias festivitates mysterii dignitate excellit ... Egrediemini filiae Sion ... (Ct 3,11). Proprium est filiarum tenere, diligere et diligi. Ideoque congrue per filias Sion ... — ... cum ipsa sine fine videre mereamur, qui cum patre ... (vgl. PL Nr. 28/Schneyer Nr. 120) |
| 146v | Tit.: Unde supra. Missus est angelus Gabriel ... (Lc 1,26). Omnipotens deus omnia opera sua quaecumque operatus est, quod caelum, terram, mare et omnia, quae in eis sunt, creavit ... — ... quatenus in futuro caelestis regni coheredes faciat, quo dipse praestare dignetur ... (vgl. PL Nr. 27/Schneyer Nr. 119) |
| 151v | Tit.: Sermo de apostolis Phylippo et Iacobo. Quia duorum apostolorum duorum Christi discipulorum Philippi et Iacobi festiva sollemnia hodie celebramus ... — ... illorum dignitati in supernis aeternaliter congaudeamus, quod ipse praestare digentur dominus noster Iesus Christus, qui cum ... (PL Nr. 43/Schneyer Nr. 135, hier ohne Thema) |
| 155r | Tit.: Item sermo de apostolis. Omnium sanctorum festivitates, quorum per totum annum sacra celebramus sollemnia, magna a nobis ... — ... nos in sorte electorum annumerari faciant, quod ipse praestare dignetur dominus noster Iesus Christus, qui cum patre ... (PL Nr. 42/Schneyer Nr. 134, hier ohne Thema) |
| 156v | Tit.: Sermo de inventione s. crucis. Sacra diei huius festivitas, quam ecclesia dei pia devotione recolit et veneratur ... — ... de morte ad vitam nos reparavit Iesus Christus dominus noster, cui est honor et gloria in saecula saeculorum. Amen. (PL Nr. 45/Schneyer Nr. 137, hier ohne Thema) |
| 159r | Quae est ista, quae ascendit per desertum ... (Ct 3,6). In verbis istis, quae quasi admirando spiritus sanctus per os sapientissimi Salomonis pronuntiat ... — ... iniquitas peccatrici animae praevalere poterit. (vgl. PL Nr. 70/Schneyer Nr. 162 [etwa die erste Hälfte des Texts]) |
| 160r | Tit.: In nativitate s. Iohannis baptiste. Elisabeth impletum est tempus ... (Lc 1,57). Quia Iohannes beatissimus summae beatitudinis singularis extitit nuntius ... — ... perpetuam fecit redemptionem plebi suae. (vgl. PL Nr. 53/Schneyer Nr. 145) |
| 162r | Tit.: De sancto Petro. Venit Iesus in partes Caesareae ... (Mt 16,13). Beatissimus princeps apostolorum Petrus, vere vir ille est, quem exaltavit deus prae cunctis participibus suis ... — ... laudantes aeternaliter cum ipso gaudeamus, quod ipse prestare dignetur, qui cum patre et spiritu sancto vivit et regnat deus. (PL Nr. 24/Schneyer Nr. 116) |
| 165r | Tit.: De uno martyre. Si quis vult post me .... (Lc 9,23). Quia dominus et salvator noster vidit et praescivit non posse omnes homines capere verbum istud ... — ... praesentiam et misericordiam in semetipsis sapiant et intelligant. (vgl. PL Nr. 119/Schneyer Nr. 113) |
| 166v | Tit.: De sancto Iacobo. Acessit ad Iesum mater filiorum ... (Mt 20,20). Quia latentes divitiae salutis in divinis ubique reperiuntur scripturis libet in hac lectione evangelica ... — ... fontemque omnium intueamur bonorum per infinita saecula saeculorum. (nicht in Schneyer oder PL) |
| 167v | Tit.: In inventione s. Stephani. Dicebat Iesus turbis Iudaeorum ... (Mt 23,34). Iudaei repulso Christo missos etiam ad se eruditos corde in sapientia alios crucifigendo ... — ... securi facie ad faciem videbimus, quod ipse praestare dignetur ... (vgl. PL Nr. 22/Schneyer Nr. 103) |
| 168v | Tit.: De s. Laurentio. Amen amen, dico vobis: Nisi granum frumenti ... (Io 12,24). Granum frumenti cadens in terram Christus est natus de terra ventris virginei ... — ... similes eidem filio per gloriam immortalitatis merebuntur fieri. (nicht in Schneyer oder PL) |
| 169v | Tit.: In assumptione Marie. Intravit Iesus in quodduam castellum (Lc 10,38). Castellum hoc, quod salvator ingreditur, mens et vita fidelium intelligitur ... — ... sed plenarie ipse dabit heres et splendor patriae gloriae. Amen. (nicht bei Schneyer oder PL) |
| 170v | Tit.: Ad vincula s. Petri. Iussit Iesus discipulos suos ... (Mt 14,22). Discipuli domini hoc in loco illos significant, qui exemplo apostolorum sequi dominum relictis omnibus ... — ... usque ad contemplandam speciem suae celsitudinis provexit. (vgl. PL Nr. 57/Schneyer Nr. 149) |
| 173r | Tit.: De s. Bartholomeo. Facta est contentio inter discipulos ... (Lc 22,24). Erigenda nobis est hominis interioris intentio et considerandum, quod in se moralis suavitatis, evangelica haec ... — ... fortes efficiamur et constantes ipso praestante et adiuvante, qui cum patre ... (PL Nr. 72/Schneyer Nr. 164) |
| 174r | Tit.: In nativitate s. Marie. Liber generationis Iesu Christi ... (Mt 1,1). Videamus imprimis, quid causae quidve rationis sit, quod sacrosanctum hoc evangelium in hac sacra sollemnitate ... — ... mente contemplando. Haec nobis dona concedat filius virginis Iesus Christus dominus noster, qui cum patre et spiritu sancto ... (Ausschnitt aus PL Nr. 77/Schneyer Nr. 169) |
| 176v | Tit.: In exaltatione s. crucis. Ego si exaltatus fuero ... (Io 12,32). Exaltari desiderat a terra, qui mente et corpore disiungi decernit ab actione terrena, ut mundi abstractus operibus ... — ... paternae gloriae faciet quandoque comparticipes, qui vivit et regnat deus ... (vgl. PL Nr. 79/Schneyer Nr. 171) |
| 177v | Tit.: De s. Matheo. Vidit Iesus hominem sedentem ... (Mt 9,9). Dominus et salvator noster electum apostolum et evangelistam suum tunc oculis supernae miserationis ... — ... beatitudo sanctorum omnium mihi conregnantium per infinita saecula saeculorum. Amen. (vgl. PL Nr. 80/Schneyer Nr. 172) |
| 179r | Tit.: De angelis. Accesserunt ad Iesum discipuli dicentes: Quis putas maior est ... (Mt 18,1). Quia vere humilitatis in signa mystico intellectu lectio in se continet ... — ... quorum vestigia sunt secuti verae humilitatis gressibus. (PL Nr. 81/Schneyer Nr. 173) |
| 180r | Tit.: In dedicatione ecclesie. Ingressus Iesus perambulabat Iericho (Lc 19,1). Primum quantum virtus divini concesserit videamus, quis sit ingressus iste tam praecipuis tamque festivis ... — ... patris sui perpetim sublimaret, quo nos perducat ipse Iesus Christus dominus noster, qui cum patre ... (nicht in Schneyer oder PL) |
| 181v | Tit.: De confessoribus. Sint lumbi vestri praecincti ... (Lc 12,35). Sicut sunt lumbi corporis, ita sunt lumbi mentis. De lumbis mentis David ingemiscens dicebat ... — ... quos etiam in futuro beati dei efficiet consortes per infinita saecula saeculorum. Amen. (nicht in Schneyer oder PL) |
| 182v | Tit.: Item de confessore. Homo quidam nobilis abiit ... (Lc 19,12). Homo nobilis Christus est a peccato immunis, qui abiit in regionem ... — ... dona sua augendo multiplicare dignetur, qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum. Amen. |
| 184r | Ambulans Iesus iuxta mare Galilaeae (Mt 4,18). Per mare Galilaeae unum quemlibet hominem possumus accipere, qui licet marinis idest saecularibus ... — ... consociati sine fine sunt visuri. (Vgl. PL Nr. 1/Schneyer Nr. 93) |
| 184v | Tit.: De s. Thoma. Thomas unus ex duodecim ... (Io 20,24). Thomas, quod dicitur abyssus, perfectum quemlibet designat, qui abyssum misericordiae et iudicum dei ... — ... qui non viderunt et crediderunt, participes fieri mereamur. (nicht bei PL oder Schneyer) |
| 186r | Tit.: In transfiguratione domini. Assumpsit Iesus Petrum et Iacobum ... (Mt 17,1). Illos dominus Iesus assumit, quos gratia sua ad huius perfectionis colmen perducere disposuit ... — ... nec prosperis elevetur nec adversis deiciatur. (nicht bei PL oder Schneyer) |
| 187v | Tit.: In decollatione sancti Iohannis bapt. Misit Herodes ac tenuit Iohannem (Mc 6,17). Per Herodem regem spirituales se ipsos bene regentes accipe, per fratrem eius carnales quosque ab eodem patre deo progenitos intellige ... — ... quae perseverant sine fine, quandoque mereamur pervenire per Christum dominum nostrum. (vgl. PL Nr. 73; Expl. wie Schneyer Nr. 165) |
| 189r | Tit.: De s. Maria Magdalena. Rogavit Iesum quidam de Pharisaeis (Lc 7,37). Pharisaeus, quod interpretatur divisus, est homo a saeculo et periculis saeculi se dividere incipiens ... — ... perpetuae pacis tranquillitate sine fine gaudebis. (vgl. PL Nr. 60/Schneyer Nr. 152) |
| 191r | Tit.: In nativitate s. Pauli apostoli. Ecce nos reliquimus omnia (Mt 19,27). Beatum et fidelem quemlibet omnia relinquere et omni voluntate a malo declinare, dominum vero sequi ... — ... ut felicius in futuro vivere cum ipso mereatur, qui cum patre et spiritu sancto. (Vgl. PL Nr. 55/Schneyer Nr. 147) |
| 192r | Tit.: De omnibus sanctis. Vidi turbam magnam ... (Apc 7,9). Praesens capitulum huic festo valde congruit et in tota sacra scriptura nihil inveniri ... — ... coniuncti deum deorum facie ad faciem contemplemur, qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum. Amen. (vgl. PL Nr. 82/Schneyer Nr. 174) |
| 193r | Tit.: De virginibus. Simile est regnum caelorum thesauro abscondito (Mt 13,44). Tria haec multae generositatis inveniuntur aenigmata maiestati proponentis ... — ... per hanc immutationem vitae ei assimilari mereamur, qui cum patre et spiritu sancto ... (nicht in Schneyer oder PL) |
| 194v | Tit.: Item de virginibus. Simile est regnum caelorum decem virginibus (Mt 25,1). Decem virginum numero et nomine totius forma exprimitur ecclesiae, quae praecepta decalogi ... — ... vigilate itaque, quia nescitis diem neque horam. (nicht in Schneyer oder PL) |
| 195r | Tit.: In die sancto pentecostis. Dum complerentur dies pentecostes (Act 2,1). In omnibus scripturae locis invenimus, quia per quinquagenarum numerum perfectio exprimitur paenitentiae ... — ... se aeternaliter videntibus mereamur consortium. (nicht in Schneyer oder PL) |
| 196r | Tit.: In octava sancte Marie. Anima mea liquefacta est ut dilectus … (Ct 5,6). Haec licet ex persona ecclesiae per Salomonem dixerit spiritus sanctus, dominae tamen nostrae beatae virgini Mariae specialiter ascribuntur ... — ... qui quaeritur ab illa, citius inveniatur Iesus Christus dominus noster, qui cum patre et spiritu sancto vivit et regnat. (vgl. PL Nr. 31; vgl. Schneyer Nr. 123) |
| (197v-198r) | Lamentationes Ieremiae (Lam 4,1-8; Lam 2,1-5). Neumiert. 1 |
| 197v | Tit.: Sabbato sancto pasce. |
| (198v-199r) | Petrus Pictor
: Fides catholica de essentia divina (Ed.: CCCM 25, 67-70, ohne diese Hs.). In diesem wie im folgenden Text zu Zweig ζ1 gehörig, Lesarten nach Clm 12513, Raitenhaslach, 1240. 1 |
| 198v | Esse quod est ex se deus est, per quem datur esse, quod non est ex se, deitatis non habet esse ... — ... cui mirabiliter mirabile competit esse. |
| (199r) | Petrus Pictor
: De trinitate (Ed.: CCCM 25, 71-74, ohne diese Hs.). 1 |
| 199r | Orthodoxa fides personas tres probat, in deitate deos, sed tres negat in tribus ... — ... hoc nisi credamus, nisi confiteamur id esse, firmiter et sane salvi non possumus esse. |
| (199r-207r) | Sermones und Sententiae. Die folgenden Texte stehen ohne besondere Hervorhebungen nacheinander und wurden offensichtlich als ein Block aufgefasst. |
| (199r-201r) | Hugo de Sancto Victore
: Sermo (Schneyer II, 801, Nr. 241). 1 |
| 199r | Popule meus, memento, quod cogitaverit Balaach rex Moab et quod responderit ei Balaam filius Beor ... — ... sacrificium offeres deo, cum ad eius similitudinem reformaris. |
| (201r-202r) | Bernardus Claraevallensis
: Sermones. Sermo de diversis 21 (Ed.: SBO 6,1, 168-170); (201v) Sermo de diversis 62 (Ed.: SBO 6,1, 295); (201v) Sermo de fest. Stephani, Iohannis et Innocentium (Ed.: SBO 4, 270-273). 1 |
| 201r | Iustum deduxit Dominus per vias rectas et ostendit illi regum dei (CAO 3541). Est iustus qui in principio sermonis accusator est sui et est iustus qui ex fide vivit ... — ... ut cognoscamus patrem verum deum et quem misit Iesum Christum, qui unus cum eo verus est deus super omnia Benedictus in saecula. |
| (202r-202v) | Rupertus Tuitiensis OSB
: De sancta trinitate et operibus eius, Exzerpt (Ed.: CCCM 22, lib. 14, In Leviticum II, 901-903). 1 |
| 202r | Tit.: Item de eisdem IIIIor continuis festivitatibus. Festivitas lege praecepta de congregatis fructibus terrae in exitu anni nostra festivitas est nativitatis Iesu Christi filii dei ... — ... subito per solam gratiam ad viriditatem salierunt aeterne patriae. |
| (202v-205v) | Bernardus Claraevallensis
: Sermones et sententiae. (202v) Sermo de diversis 53 (Ed.: SBO 6,1, 277-278). (203r) Sententia I,11 (Ed.: SBO 6,2, 10); Sententia I,14 (Ed.: SBO 6,2, 11); (203r) Sermo 3 in epiph. dni (Ed.: SBO 4, 307-309, Auszug. Inc.: Obtulerunt ei aurum, thus et myrrham [Mt 2,11]. Aurum inter divitias saeculi videtur excellere, quod per eius gratiam omnes nos obtulimus …); (204r) Sermo de diversis 51 (Ed.: SBO 6,1, 273-274); (204v) Sermo de diversis 57 (Ed.: SBO 6,1, 286-287); (204v) Sermo de diversis 60 (Ed.: SBO 6,1, 290-293); (205v) Sententia I,2 (Ed.: SBO 6,2, 7). 1 |
| 202v | Tit.: Item in nativitate domini de sex nominibus Christi. Et vocabitur nomen eius admirabilis ... [Is 9,6]. Admirabilis est in nativitate, consiliarius est in praedicatione, deus in operatione ... — ... replendo accumulat meritis, quos iustificavit, glorificando ditat meritis. |
| (205v-206v) | Hugo de Sancto Victore
: Sermo (Schneyer II 810, Nr. 394). 1 |
| 205v | Veni sancte Spiritus ... Pensandum nobis est, quis sit ille adventus, ad quem spiritum sanctum invitamus ... — ... ad quos invitamus eum dictans: Veni sancte Spiritus. |
| (206v-207r) | Sermo. 1 |
| 206v | Per Petrum et Andream, qui mittentes rete in mare vocati sunt, illi designantur, qui in prima rationali aetate ... — ... quia perfectio sanctae ecclesiae et animae fidelis his quattuor virtutibus consistit. |
| (207r) | Bernardus Claraevallensis
: Sermo de diversis 47, Exzerpt (Ed.: SBO 6,1, 266-267). 1 |
| 207r | Ave Maria gratia plena. Bene plena, quia deo et angelis et hominibus gratia: hominibus per fecunditatem, angelis per virginitatem ... — ... his quasi quinque sensibus deus humilitatem operatur in anima. |
| (207v-208r) | Vadomori (Lit.: Helmut Rosenfeld, 'Vadomori', in: Zeitschrift für deutsches Altertum und deutsche Literatur 124 [1995] 257-264). 1 |
| 207v | Vado mori, res certa quidem, nil certius illa ... — ... quo me cumque loco vertero, vado mori. |
| (208-I*v) | leer. |
| (208r) | Weitere 9 Verse von anderer Hand (Walther, Initia 8860). 2. Hälfte 14. Jh. 1 |
| 208r | In claustro Christi semper sunt quattuor isti ... |
| (208r) | Sentenz. 1 |
| 208r | Doctrinae pater est usus, doctrina scolaris / intercisa perit, continuata viget. |
| (HDS) | Breviarium-Fragment. |