Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=36644 
Göttweig, Benediktinerstift, Cod. 66 (rot) / 83 (schwarz)
HONORIUS AUGUSTODUNENSIS
Olim: E 1 (barock)    Pergament und Papier   III, 96, III* Bl.   295×215   1. Hälfte 13. Jh.
 Wasserzeichen:  Metadaten  |  Vorschau Bilder  |  Einzelbilder: fol. II, I*, II*.
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 4)

Lagen: (I+1)III + 12.IV96 + (I+1)III*.
Spätmittelalterliche Foliierung und Kustoden (15. Jh.). Zeitgleiche Reklamanten. Vor- und Nachsatzlage aus Papier. Zeichen Z Bl. 1r, 56r, I*r. Blätter im Verhältnis zum Schriftraum häufig sehr schief beschnitten. Erste und letzte Pergamentseite auffallend schmutziger und stärker aufgeraut: Der Buchblock lag wohl einige Zeit ohne Einband.
Schrift:
Schriftraum: 215 × 170    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 35-41   
Schriftart: Frühgotische Minuskel – Marginalien
3 Schreiber: 1) 1ra-46rb; 58rb-va; 59va-68va, 77vb-80ra; 2) 46rb-58ra, 58va-59rb; 3) Bl. 68va-77vb, 80ra-96vb. - Tintenlinierung. Ergänzungen und Korrekturen von zeitgleicher Hand.
Ausstattung: Illuminiert   Rankeninitiale(n)   
Bl. 1r schlichte Rankeninitiale. Silhouetteninitialen, teilweise mit Aussparungen. Notazeichen mit Konturbegleitern.

Hs. enthält 1 Fragment
VDS, HDSVDS, HDS   Pergament   1. Hälfte 12. Jh.
Je ein Doppelblatt quer zum Buchblock aufgeklebt teilweise mit geringem Textverlust in der untersten Zeile. Teilweise kleben Papierreste auf den Blättern; die Seiten auf dem Hinterdeckel sind stärker abgerieben, besonders HDSa ist teilweise nur schwer lesbar.
Schrift:
Schriftraum: 190 × 125    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 24 bzw. 28   
Schriftart: Karolingisch-gotische Übergangsschrift – Neumen
Ausstattung: Rubriziert   

Einband: 15. Jh.     Gotisch     Streicheisenlinien        
Titelschild (15. Jh.): Sermones Honorii Solitarii partim de tempore et partim de sanctis alio nomine Speculum ecclesie. Signaturschild fehlt, darunter gotische schwarze Signatur Q [?] 21.


Aufgrund der drei Zeichen Z und der Einbandgestaltung spätestens seit der Neubindung im 15. Jh. in Göttweig. Frühere Bestandsnachweise fehlen.
Nikolaus Czifra, 06.06.2014; letzte Änderung 27.01.2016; Wasserzeichen: Maria Stieglecker, Okt. 2018
"CAO", "PL", "Schneyer", "Bloomfield", "Poncelet"
alle Initien
(VDS) Antiphonar-Fragment. Keine Rubriken auf dem Fragment; Einordnung der Sommerhistoriae gemäß CAO II 131a-b bzw. 134-135a; (VDSa) De libro Iob: Responsoria CAO 6106 (unvollständig), 7813, 6956, 7367, 7202, 7143, 7501, 7217; (VDSb) De libro Iudith: Responsoria CAO 6492 (unvollständig), 7913, 7078; Antiphon CAO 1286; De libro Esther: Responsoria CAO 6511, 6319, 7684, 6389, 7142.
(1ra-96vb) Honorius Augustodunensis Speculum ecclesiae (PL 172,807-1108. – Schneyer II 720-733). Anordnung und Texteinteilung Bl. 1ra-62ra so auch in Melk, Cod. 206 (1. Hälfte 13. Jh.), Bl. 1va-70vb, danach abweichend; die vollständige Reihenfolge: (1rb) Nr. 1+168. (3ra) Nr. 169. (3rb) s. u. (darin Nr. 170). (4va) Nr. 2-4. (8vb) Nr. 5+171. (10rb) Nr. 6-8. (14vb) Nr. 172-178. (17ra) Nr. 9+184-190. (20rb) Nr. 10-17. (30rb) Nr. 18-25. (44rb) Nr. 194. Nr. 26. (46rb) Nr. 195. (46va) Nr. 27-34. (57rb) Nr. 35-41. (62ra) Nr. 56-57. (64va) Schneyer VIII 731, Nr. 14. (65va) Nr. 58-64. (74vb) Tit.: Alius sermo: s. u. (75ra) Tit.: Sermo defunctorum. s. u. (76rb) Nr. 42-49. (81ra) Nr. 201. (81vb) Tit.: Sermo omnium sanctorum. s. u. Nr. 50. (83ra) Nr. 202. (83rb) Nr. 51-55. (86rb) Nr. 204. Nr. 65. (87vb) Nr. 67. (88va) Nr. 66. (90va) Tit.: Sermo alius: s. u. (92rb) Nr. 209-210. (94rb) Tit.: Sermo de responsorio Gaude Maria in ypapanti dei. s. u. (95ra) Tit.: De veste sacerdotali. s. u.
   12
1ra Tit. [in Rot]: Incipit speculum ecclesie. Hunc librum scripsit Honorius Solitarius.
1ra Tit.: Incipiunt sermones Honorii presbiteri magistri. Incipit prologus.
Pictores Ambrosius, Augustinus et Hieronymus [recte: Peritissimi; Fehler des Rubrikators] pictores Ambrosius Augustinus Hieronymus et Gregorius et alii quam plurimi ... — ... in eius nomine sic humiliter incipe.
1rb Laetentur caeli et exultet terra ... (Is 49,13). Merito iubentur hodie caeli laetari, quia hodie nova luce et novo gaudio meruerunt illustrari ... — ... cum angelis celebretis in saecula saeculorum. Amen.
3ra Tit.: De sancta Anastasia.
Augeat nobis huius sancti diei gaudia votiva beata martyr Anastasia, quae Romanorum nobilissima fuit ... — ... cum eis in aeterna sollemnitate.
3rb Tit.: In summis festivitatibus.
Carissimi, orationes vestras cottidie, mane, sero et omni tempore, quod potestis, ad deum facere debetis ... — ... ita nullus poterit salvari absque fide.
(Bloomfield Nr. 8083; hier in der Mitte geteilt [4ra]: Carissimi, hac oratione mundus deo conciliatur ...)
74vb Tit.: Alius sermo.
Quibus desit copia librorum haec pauca sufficiant in festivitatibus sanctorum. Qui autem ad caelestia inardescunt ... — ... deo opitulante perennem gloriam se cum illis adepturos gaudeant.
(Auch in Innsbruck, ULBT, Cod. 466 [12. Jh.], 72r)
75ra Tit.: Sermo defunctorum.
Beati mortui, qui in domino moriuntur (Apc 14,13). Tres mortes sunt: una bona et omnibus appetenda, altera mala et cunctis fugienda ... — ... cum Christo in illa gloria erimus.
(Auch in Melk, Cod. 206, 105rb; PL 172, 1081-1086)
81vb Tit.: Sermo omnium sanctorum.
Debet autem nosse vestra fraternitas, cur haec sancta instituta sit sollemnitas ... — ... cum omnibus choris angelorum et sanctorum perenne alleluia condecantare.
(PL 172, 1022)
90va Tit.: Sermo alius.
Ecce mitto in fundamentis Syon lapidem angularem ... (Is 28,16). Sion fuit arx Ierusalem et dicitur specula et est ecclesia, quae regem gloriae ... — ... de hoc templo cum Simone mago eiciuntur et in ignem aeternum mittuntur.
(vgl. PL 172, 1103)
92vb Tit.: Augmentatio sermonis.
Quae autem sit, carissimi, claritas huius civitatis, in qua fundantur moenia beati templi angelicae et humanae societatis ... — ... vestrae vitae videndo et perfruendo iocundari ubi oculus non videt. [in Rot:] Observandum, ut si Urbani convenienter de supradictis sermonem facias. Si vero vulgus confluxerit, evangelium vel epistulam exponas et hoc per totum annum sentiendum. Summopere cavendum, ne praedices te ipsum sed Iesum Christum. Si enim ideo praedicas, ut lauderis, ut sapiens videaris, non Christum sed te ipsum praedicas. Si autem ideo praedicas, ut Christus laudetur, adoretur, ipse te faciet laudabilem et regni sui participem, ubi superbiam reprimas. Memento hoc non de tuo corde processisse, sed de alius [!] fonte profluxisse.
94rb Tit.: Sermo de responsorio Gaude Maria in ypapanti dei.
Temporibus beati Bonifacii papae, qui ut in ecclesiasticis historiis legitur, a Foca imperatore eximiis obtinuit ... — ... inhaerere potuisset. Amen.
(auch in Melk, Cod. 206, 118rb; Poncelet Nr. 1707)
95ra Tit.: De veste sacerdotali.
Intentis auribus et vigilanti corde consecrationem pontificis vel sacerdotis audite, quia et vos secundum promissa ... — ... illuminati per legem spiritus sancti in Christo Iesu domino nostro, cui est gloria et imperium in saecula saeculorum. Amen. Explicit Speculum ecclesie.
(Melk, Cod. 206, 119ra)
(HDS) Antiphonar-Fragment. (HDSa) Invitatoriumspsalmen: Ps 94,7-11; Alleluia-Vers; Ps 94 (vollständig); Ps 94,1-9 (jeweils unterschiedlich neumiert). - (HDSb) Othmarus: Ant. CAO 1653 (unvollständig), 4325, 2067, 2904, 3743, 2157. - Ad completorium (allgemeine Kompletgesänge): CAO 2046, 4206, 2742, 5421, 3732 (nur der Anfang).