Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=36647 
Göttweig, Benediktinerstift, Cod. 173 (rot) / 76 (schwarz)
HUGO DE SANCTO VICTORE. HUGO DE FOLIETO. HILDEGARDIS BINGENSIS
Olim: F 21 (barock)    Pergament   108 Bl.   270×180   4. Viertel 12. Jh.
 Volldigitalisat



Literatur zur Handschrift (Anzahl: 12)

Lagen: 13.IV104 + II108.
Zeitgleiche Kustoden. Moderne Bleistiftfoliierung. Bl. 1v, 82r, 107v Zeichen 9.
Schrift: 2 verschiedene Schriften/Schreiber
Schrift 1(Bl. 1v-107v) Schriftraum: 205-210 × 130    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 33   
Schriftart: Karolingisch-gotische Übergangsschrift – Marginalien
5 Schreiber (vgl. Analyse bei Chroust II/XIV, Taf. 5a): 1) Bl. 1v-17r Z 29; 2) Bl. 17r Z 29 - 56v; 3) Bl. 57r-80v; Bl. 107r Z 16 - 107v Z 10; 4) Bl. 81r Z 1-4 und Z 29 - 81v Z 2; 5) Bl. 81r Z 4-29; Bl. 81v Z 2 - 88r Z 11; 6) Bl. 88r Z 14 - 99r Z 17; Bl. 99r Z 29 - 107r Z 13; 7) Bl. 99r Z 17-29. - Nota-Monogramme. - Korrektur Bl. 59r und hinzugefügte Kapitelüberschriften, um 1500.
Schrift 2(Bl. 107v Z 11-31) Schriftart: Karolingisch-gotische Übergangsschrift – Neumen
Wahrscheinlich stammen von dieser Hand auch die in Cod. 110 (rot) erst nachträglich eingehefteten Blätter 29r-31v; ein Vergleich ist aufgrund der geringen Textmenge und der unterschiedlichen Schriftgröße jedoch schwierig.
Ausstattung: Illuminiert   
Bl. 1v, 39r (2), Bl. 49v, 81r Initiale mit konturbegleitendem Dekor und Aussparungen. Bl. 3v Silhouetteninitiale in nachgedunkeltem Gelb.

Hs. enthält 1 Fragment
VDS, HDSVDS, HDS   Pergament   1. Viertel 14. Jh.
Das Blatt HDS als LX gezählt. Blätter dieses Codex discissus als Einbandmakulatur auch in Cod. 35, 36, 37, 90, 93, 108, 117 (jeweils rot).
Schrift:
Schriftraum: 235 × 165    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 16   
Schriftart: Textualis – Neumen
Ausstattung: Illuminiert   
Zweizeilige rote Initialen mit blauem Fleuronnée.

Einband: 2. Hälfte 15. Jh.     Gotisch     Streicheisenlinien   Blindstempel        
Blindstempel Doppeladler, Rosette, Lilie, Spruchband 'maria' (Vgl. Fingernagel/Simader, Göttweiger Blindstempel, Nr. 11, 13, 20, 23). Titelschild 15. Jh.: Plura opera magistri Hugonis in principio signata. Signaturschild darunter fehlt, gotische schwarze Signatur nur teilweise lesbar: ? 9.


Bl. 1r und 108r Besitzeinträge des Stifts Göttweig aus dem 12. Jh.: Iste liber pertinet ad sanctam Mariam Gotuwich. bzw.: Iste liber pertinet ad sanctam Mariam Gotwich.
Nikolaus Czifra, 28.05.2014, letzte Änderung 19.04.2016
"Chroust", "Buttimer 1939", "PL", "Goy", "Poirel 2002", "Walther, Initia", "Sicard 1997", "Müller 1913", "Negri 2006", "CCCM 177", "CCCM", "AH", "Chevalier"
alle Initien
(VDS) Graduale-Fragment.
(1r) Inhaltsverzeichnis, 12. Jh.
   1
1r Tit.: In hoc volumine continentur opera magistri Hugonis.
(1r) Besitzeintrag.
(1v-38v) Hugo de Sancto VictoreDidascalicon de studio legendi (Ed.: Buttimer 1939; PL 176, 739-838. - Goy 14-36, diese Hs. Nr. 39).
   4
1v Tit.: Proemium magistri Hugonis.
Tribus modis res subsistere habent, in actu, in intellectu, in mente divina, hoc est in ratione divina ... — ... et fecit deus ad actum rerum.
1v Tit.: Prologus sequentis operis.
Multis quos ipsa a deo natura ingenio destitutos reliquit ... — ... quibus quisque ad scientiam.
2r Tit.: Item alius prologus.
Duae praecipuae res sunt, quibus quisque ad scientiam instuitur ... — ... et secunda pars finem quoque accipit.
3v Tit.: Didascalicon Hugonis de studio legendi. Liber primus. De ordine artium.
Omnium expetendorum prima est sapientia, in qua perfecti bona forma consistit. Sapientia illuminat hominem ... — ... introducat nos ad puram et sine animalibus cenam. Amen.
(39r) Versus leonini de triduo (Ed.: Poirel 2002 461f. - Walther, Initia 5082).
   1
39r Ecce dies domini, quos notunt quique benigni ... — ... Hoc donet posse, qui nobis praestitit esse.
(39r-49v) Hugo de Sancto VictoreSoliloquium de arrha animae (Ed.: Sicard 1997, 209-300; Müller 1913; PL 176, 951-970. - Goy 277-329, diese Hs. Nr. 96).
   2
39r Tit.: Prefatio sequentis operis.
Dilectio fratris G. ceterisque servis Christi Hameris leve degentibus H. qualiscumque sanctitatis vestrae servus ... — ... in libro vitae conscribi exopto. Valete.
39r Tit.: Soliloquium Hugonis.
Loquar secreto animae meae, ut amica confabulatione exigam ab ea, quod scire cupio. Nemo alienus admittetur ... — ... hoc opto, hoc desidero, hoc totis praecordiis concupisco.
(49v-80v) Hugo de Folieto De duodecim abusionibus claustri = De claustro animae, liber II,1-III,9 (Ed.: PL 176, 1051-1104C. - Vgl. Goy 413f.). Zur Überlieferung s. Negri 2006, 403-413, diese Hs. Nr. 96. - Bl. 55v blieb frei.
   2
49v Tit.: Hugo de duodecim abusionibus claustri.
Carissime, de his, quae ad aedificationem claustri materialis pertinent quibusdam forsitan solito gravior
49v Quoniam de ordinatione claustri materialis frater aliquid mediocritatem sectando dicturi sumus ordine congruo ... — ... consurge de gremio mulieris, solve vincula colli tui, tolle grabatum tuum et ambula.
(81r-82r) Hugo de Sancto Victore (?)De ratione et sensualitate animae (Ed.: PL 177, 572-574. - Vgl. Goy 452-457).
   1
81r Tit.: De duabus piscinis magister Hugo.
Contemplantis anima Ierusalem dicitur, quia ipsa interiori oculo mundi cordis veram pacem ... — ... culpa est necessitatis loco cupiditatem admittere.
(82r-88r) Hugo de Sancto Victore CRSA De virtute orandi (Ed.: Sicard 1997, 115-171; PL 176, 977-988. - Goy 404-438, diese Hs. Nr. 57). Der Prolog fehlt.
   1
82r Tit.: Idem de orando deo.
Quo studio et quo affectu a nobis orandus sit deus, ex nostra miseria simul et eius misericordia considerare ... — ... accenditur et gratissimum deo sacrificium in ara cordis adoletur. Explicit libellus magistri Hugonis.
(88r-107r) Hugo de Sancto VictoreDe tribus diebus (Ed.: CCCM 177. - Goy 98-115, diese Hs. Nr. 39). Diese Handschrift gehört der Überlieferungsgruppe β an, zusammen mit Salzburg, St. Peter, a V 43 (13. Jh.), Zwettl, Cod. 367 (12. Jh.), Kremsmünster, CC 139 (12./13. Jh.) und München, BSB, clm 2574a (Aldersbach, um 1200). Der Text weist aber auch einige Varianten des Zweiges Ψ (vgl. Göttweig, Cod. 121) auf und ist wohl eine Kontamination (CCCM 177 93*-98*).
   1
88r Tit.: Hugo De inivisibilibus dei.
Invisibilia dei a creatura mundi per ea, quae facta sunt, intellecta conspiciuntur. Tria sunt invisibilia dei ... — ... quia sextus ad laborem, septimus ad requiem, octavus pertinet ad resurrectionem.
(107r-v) Hildegardis Bingensis Epistola, classis 3, ep. 292, Auszug (Ed.: CCCM 91B, 50).
   1
107r Propter petitionem dilecti filii mei, qui me in domino meo Iesu Christo amat, ad verum lumen aspexi et in illo haec verba vidi et audivi: Quando sacerdos verba dei ruminat ... — ... et gaudio redemptionis, qua est homo liberatus, adornatur.
(107v) Officium Aegidii (in dieser Form nicht in den AH; vgl. 1. Strophe AH 52/384, in 1. Vesperis ad Magnificat; vgl. auch Chevalier 10520). Neumiert.
   1
107v Laus immensa dei sunt huius festa diei, in quo Graecorum flos scandit ...
(108r) Besitzeintrag.
(HDS) Graduale-Fragment.