![]() |
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=36661 |
Lagen: 3.VI36 + V46 + 2.VI70 + (VI+1)83 + 4.VI131 + IV139 + IX157 + 3.VI193 + V203 + (VI-3)212 + 2.VI236 + I238 + VI250 + IV258. | |
Moderne Bleistiftfoliierung. Foliierung des 14. Jh. ab Bl. 20 bis 215 (von Schreiber 3, siehe unten). Kustoden ab der zweiten Lage, beginnen nach Bl. 83 von Neuem zeitgleich, nach Bl. 107 von neuem in römischen Zahlen von moderner Hand mit Bleistift. Zwischen Bl. 210 und 211 wurden drei Blätter herausgelöst (nach alter Foliierung 169-171). | |
Schrift: | |
Schriftraum: 130 × 90 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 41 | |
Schriftart: Textualis – Marginalien Tintenlinien. 3 Hände: 1) 1ra-19vb (Inhaltsverzeichnis, Numerierung von Schreiber 3 ergänzt), Bl. 239ra-254ra. 2) Bl. 20ra-237vb. 3) Bl. 19va-b (Ergänzungen zum Inhaltsverzeichnis), 237vb-238va, 254rb-258vb (Register und Predigtnachtrag); der Predigtnachtrag mit dem Vermerk hoc predicavi versehen. — Bl. 178ra-185va fehlen die Überschriften, auf Bl. 185va von anderer Hand nachgetragen. — Korrekturen und Ergänzungen einer Hand des späten 15. Jh. | |
Ausstattung: | |
Bl. 1r-112r und 239r-254ra rubriziert, zweizeilige rote Lombardinitialen. Bl. 113r-237v zwei- bis dreizeilige abwechselnd rote und blaue Initialen. |
VDS, HDS | VDS, HDS Pergament 2. Hälfte 12. Jh. |
In der Fragmentenmappe wird ein weiteres Blatt dieses Codex discissus aufbewahrt (jetzt Fragm. lat. 8). | |
Schrift: | |
Schriftraum: 155-160 × 105-115 Spaltenzahl: 1 Zeilenzahl: 27 | |
Schriftart: Karolingisch-gotische Übergangsschrift Schriftraum jeweils oben und seitlich etwas beschnitten. Korrektur von anderer zeitnaher Hand. |
Einband: 15. Jh. Gotisch Schmucklos |
Helles Leder über Holz. Titelschild des 15. Jahrhunderts: Sermones rusticani de sanctis. Signaturschild darunter großteils abgelöst, rote Farbe nur noch schwach erkennbar. Rechts und links des Signaturschilds in schwarzer Tinte die Zahlen 3 bzw. 1 (?; wohl nicht aus Göttweig). Die Stifte und Schließenbänder sind abgerissen. Längs den Vorderdeckel hinunter verläuft eine Faltlinie im Leder, diese ist aber weder auf dem VDS erkennbar noch weist der Einbanddeckel selbst Beschädigungen auf. |
Da aus dem Codex discissus des Einbandfragments ein weiteres Stück in Göttweig vorhanden ist, kann vermutet werden, dass sie schon früh in Göttweig war. - Die Handschrift wurde vom 3. Schreiber durch Register erschlossen und benützt (vgl. den Vermerk hoc predicavi zur nachgetragenen Predigt Bl. 258r). Bl. 108r Vermerk Philippus Wörner. Bl. 139v unleserlicher Eintrag aus dem 16. Jh. Bl. 175r Eintrag Philippus Wörner 1702. Bl. 183r Philippus Wörner studiosus Gottwicensis anno 1702. Bl. 183v-184r gestürzt durchgestrichene Briefanfänge Insunders villgebildeter herr. Mein insunders werthliebster Herr undt bzw. durchgestrichener Eintrag Michael Burchard nobilis de R[?]aichenstein alumnus Gottwicensis et studiosus (18. Jh.; jeweils nicht erwähnt bei Lashofer 1983). |
(VDS, HDS) | Bellum Iugurthinum, Fragment (Ed.: Alphonsus Kurfess, Teubner 1957, 53-147). 1 ![]() | :
VDS | ... intestabilisque mihi videtur. Metellus postquam de rebus Vaccae actis comperit ... — ... magnitudine facinoris perculsus ad tempus non ... (Ed. 67,3-70,5) |
(1ra-254ra) | Rusticanus de sanctis (Schneyer I, 478-487. - Bl. 211va-215vb Ed.: Horowski 2011, 664-680). (1ra-19vb) Inhaltsverzeichnis mit Blattzahlen und Ergänzungen (zeitnah). Nr. 1-96, ohne Nr. 65 und Nr. 93 (für letztere eine Spalte freigelassen). Danach in folgender Auswahl und Reihenfolge: (87va) Nr. 103. (89ra) Nr. 104. (90vb) Nr. 107. (92vb) Nr. 108. (94vb) Nr. 110. (96vb) Nr. 114. (99ra) Nr. 116. (100rb) Nr. 117. (103ra) Nr. 123. (105vb) Nr. 125. (107ra) Nr. 144. (108ra-120ra) Nr. 93-102. (120ra) Nr. 105. (121vb) Nr. 106. (123va) Nr. 109. (125rb) Nr. 111. (127ra) Nr. 112. (128va) Nr. 113. (130vb) Nr. 115. (132rb) Nr. 119. (134vb) Nr. 120. (136vb) s. u. (139ra) s. u. (140ra-157rb) Nr. 124-132. (157rb) Nr. 141. (159vb-178ra) 132a-139. (178ra) Nr. 142. (180vb) Nr. 145. (183ra) Nr. 147. (185va) Nr. 148. (187vb) Nr. 146. (190va) Nr. 151. (193rb) Nr. 153. (194va-204vb) Nr. 155-159. (204vb) Nr. 165. (208vb) Nr. 166 (bis ... quam post vellet quis si pie esset mille ... [210vb]). - Textlücke zwischen Bl. 210 und 211. - (211ra) Nr. 168 (ab ... sunt hic tribulantis tantum [?] eis dominus miserebitur in futuro ... [verglichen mit Leipzig UB, Ms 498, 207v,3 ff.]). (211va-224ra) Nr. 169-174. (224ra) Nr. 121, danach 1½ Spalten frei. (225ra) Nr. 176. (227ra) Nr. 175. (229rb-237vb) Nr. 177-181. (237vb-238vb) ursprünglich leer. s. u. (239ra-254ra) Nr. 182-189. - Bl. 157v in margine Verweis von der Hand des Schreibers 3: Require de oratione etc. [Ser]monibus collectis etc. item in Rustica[no sancto]rum folio ultimo. 10 ![]() | :
1ra | Tit.: In nomine domini. Incipiunt sermones, qui domini Rusticani de sanctis per circulum anni, quorum primus est de angelis, in quo tractatur de nominibus officiorum angelorum et quomodo per nomina angeli nos vivere docent in ecclesia. |
20ra | Tit.: In nomine domini. Incipiunt sermones qui dicuntur Rusticani de sanctis per circulum anni, quorum primus est de angelis, in quo tractatur de nominibus officiorum angelorum et quomodo per hec nomina angeli nos vivere docent in ecclesia. Factum est proelium magnum (Apc 12,7). Habet dominus duplicem familiam sibi omnino dilectam, videlicet angelorum in caelis, hominum in terris ... — ... quanto melius hoc hic didicerit, plus gloriae cum eis in caelo habebunt, hoc nobis Amen. |
22rb | Tit.: In festo angelorum de triplici ierachia angelorum in celo et de triplici ierachia fidelium in sancta ecclesia, hystoria de scala Iacob. Significavit deus quae oportet fieri cito loquens per angelum ... (Apc 1,1). Sancti angeli non solum nos custodiunt et pro nobis interpellant, sed etiam docent quomodo ... — ... cum beatis angelis concordaverimus, eorum socii erimus in aeternum, hoc nobis praestet deus. Amen. |
24vb | Tit.: Francisci de triplici cruce videlicet de cruce Christi, latronis boni, latronis mali et de quadruplici pena cuiuslibet crucis. Mihi autem absit gloriari nisi in cruce domini nostri Iesu Christi (Gal 6,14). Haec verba convenientissime dicere potuit beatus Franciscus, unde et hodie deo leguntur ... — ... magni super ceteros communes sanctos erunt cum Christo, qui cum patre et filio et spiritu sancto etc. Amen. |
136vb | Super omnia bona sua… (Mt 24,47). Licet haec verba dominus dixerit universis ... — ... quia post discordiam litigium sequitur. |
139ra | Tit.: In annuntiatione beate virginis, quod utile est eam salutare et de Ave. Ave gratia plena (Lc 1,28). Haec est salutatio, qua Gabriel gloriosam virginem salutavit. Salutemus et nos eam ... — ... non deserit sed veniam in presentem et gloriam obtinet in futuro. Amen. [in Rot:] Ecce virgo concipiet respondit infra post assumpcionem virginis. |
237vb | Tit.: [Conversio et passio Afrae] Ubi abundavit delictum, superabundavit gratia (Rm 5,20). Narcissus profugus et fugiens persecutionem Diocletiani venit Augustam et ingressus domum Afrae cum diacono Felice, quae putans advenisse eos ... — ... mundus a peccatis pro peccatoribus universis, tibi offero sacrificium meum et haec dicens emisit spiritum. (Gegenüber BHL 108/109 stark gekürzt, verglichen mit Marcus Velserus, Conversio et passio ss. mm. Afrae, [...]. Venedig 1591, 4-41) |
249ra | Non veni vocare iustos, sed peccatores (Mt 9,13). Lucas addidit 'ad paenitentiam'. Ex quorum numero fuit beatus Matthaeus. Deus enim peccatum supra modum odit ... — ... Mt IIII [recte 3,2]: paenitentiam agite, appropinquavit enim regnum caelorum. Hoc nobis. Amen. |
250va | Vidit Iesus hominem sedentem in teloneo ... (Mt 9,9). Sed Lucae quinto dicitur: Sequere me et relictis omnibus surgens secutus est eum. Et fecit ei convivium ... — ... maxime tria genera peccatorum et de gaudio cum anima suscitatur a peccato. |
252rb | Convaluerunt de infirmitate fortes … (Hbr 11,34). In his verbis notantur tria genera hominum, quia sicut sunt tria genera hominum secundum corpus ... — ... non discedimus a te. Vivificabis. Hanc nobis Amen. |
(254rb-257vb) | Register. Nachgetragen von Schreiber 3. |
(258r-258v) | Sermo in dominica secunda post pascha. Nachgetragen von Schreiber 3. 1 ![]() |
258r | Tit.: Dominica II post pascha. Hoc predicavi. Alias oves habeo, quo non sunt ex hoc ovili etc. (Io 10,16). Bonus pastor debet habere cognitionem, notationem, iustificationem et deductionem seu locationem ... — ... ab apostolis, a sanctis diversis, ad quod nos perducat. |
(HDS) | Bellum Iugurthinum, Fragment (Ed.: Alphonsus Kurfess, Teubner 1957, 53-147). 1 ![]() | :
HDS | ... artifices itinera egressusque eius postremo loca atque tempora cuncta ... — ... ubi regis thesauri erant. Quod quamquam et saevitia temporis ... (Ed. 35,5-37,2) |