![]() |
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=36818 |
Teil 1 | 1-41 Papier um 1400 |
Lagen: (VI+1)13 + VI25 + VIII41. | |
Moderne Bleistiftfoliierung. Letzte Seite stärker gedunkelt, Buchblock lag wohl ungebunden. Datierung der Wasserzeichen: 2. Drittel 14. Jh. | |
Schrift: | |
Schriftraum: 223-226 × 162-165 Spaltenzahl: 1 Zeilenzahl: 37-38 | |
Schriftart: Gotische Kursive Beschlagwortung in margine in Rot. Bl. 1r ausführlicher Eintrag von der Hand Nicolaus' von Ranna (s. u. Teil 4, Schreiber 3). | |
Ausstattung: Rubriziert | |
Abwechselnd rote und blaue dreizeilige Lombardinitialen. | |
Teil 2 | 42-110 Papier 1378 |
Lagen: (VI+1)54 + 4.VI102 + (VI-4)110. | |
Kustoden in roten römischen Buchstaben am Anfang jeder Lage. Die Analyse der Wasserzeichen stimmt mit 1378 mit der des Textes überein. | |
Schrift: | |
Schriftraum: 203 × 135 Spaltenzahl: 1 Zeilenzahl: 40-46 | |
Schreiber: Ulricus de Naussedlicz – Schriftart: Gotische Kursive – Marginalien Schriftraum durch Tintenlinien begrenzt. Kolophon Bl. 62r, Datierung auf 1378. Nachträge zweier Hände: 1: Bl. 107ra-109r, zeitnah; 2: 109v-110r, 1. Hälfte 15. Jh. Zeitgleiche Kapitelzählung in marginem. Zahlreiche Marginalien Mitte 15. Jh. Bl. 109v Notizen des 18. Jh. | |
Ausstattung: Rubriziert | |
Bl. 42r Einfache rot-blau gespaltene Initialen mit Perlendekor. | |
Teil 3 | 111-134 Papier 3. Viertel 15. Jh. |
Lagen: 2.VI134. | |
Reklamanten. Datierung der Wasserzeichen: um 1462/1463. | |
Schrift: | |
Schriftraum: 205 × 135 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 40 | |
Schriftart: Bastarda | |
Ausstattung: Rubriziert | |
Fünfzeilige Q-Initiale mit Fleuronnée. | |
Teil 4 | 135-232 Papier 15. Jh. |
Lagen: 7.VI218 + (IV+1)227 + (III-1)232. | |
Zeitgleiche Foliierung Bl. 136-209 von 1 bis 74. Kustoden am Anfang jeder Lage. Reklamant nur Bl. 206. Datierung der Wasserzeichen: um 1439/1440. | |
Schrift: 3 verschiedene Schriften/Schreiber | |
Schrift 1 | Schriftraum: 215-220 × 155-160 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 44-46 |
Schriftart: Bastarda Bl. 135ra-217rb. Datierung auf Bl. 135ra auf 1441. | |
Schrift 2 | Schriftraum: 215-220 × 155-160 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 44-46 |
Schriftart: Bastarda Bl. 217va-221rb. Mitte 15. Jh. | |
Schrift 3 | Schriftraum: 215-220 × 155-160 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 44-48 |
Schreiber: Nicolaus de Ranna – Schriftart: Bastarda – Marginalien Bl. 221va-231vb. Schriftraum mit Tintenlinien begrenzt. Bl. 225ra Datierung auf 1473 in Solonok (Stadtschlaining), Bl. 225rb Datierung auf 1477 in Nova civitate (Wiener Neustadt). Bl. 136ra-210rb teilweise rote Seitentitel. Ausführliche Marginalien Bl. 226r-231v. | |
Ausstattung: Rubriziert | |
Bl. 221va-231vb Initialen teilweise mit grobem Fleuronnée verziert. |
Einband: 4. Viertel 15. Jh. Gotisch Blindstempel |
Rotes Leder über Holz, Blindstempel: Muster aus Halbbögen. VD gebrochen. Inhalt der Handschrift von einer Hand des späten 15. Jh. unmittelbar auf den Einband geschrieben, nur noch schwach lesbar: [...] Ewangelia. Exposicio symboli. Medela anime vulnerate. Auf dem Rücken verblasstes Barock-Titelschild. |
Bl. 1r Ausführliche Notiz Nicolaus‘ von Ranna zur Geschichte der Handschrift. Die Handschrift wurde demnach im Jahr 1462 Nikolaus de Ranna von einem Erharhdus socius in divinis in Kremsa übergeben und im Jahr 1465 im Vallis beatae virginis prope Posonium durch Andreas III. (Generalprior von Ranna 1464-1468) zum Gebrauch überlassen. Hier wird nun noch eine Bücherliste angefügt (s. u.). Diese Handschrift ist unter der Signatur A 1 bereits im Katalog von 1738, Bl. 39r, 92v und 100r verzeichnet und war also schon vor der Auflösung des Klosters Ranna im Jahr 1786 im Bestand des Stifts Göttweig. |
(1r) | Notiz zum vierfachen Schriftsinn mit deutscher Übersetzung. 15. Jh. 1 ![]() | |
1r | Text: Litteralis et hystoriacus nach geschriftleichen sinn. Allegoricus et spiritualis nach geistleichen ad christenleichen sinn. Moralis et tropologicus in lerleicher weiss. Anagoicus et celestis in hymilischer pedeutung. [Hinzugefügt von Nicolaus de Ranna:] Littera gesta docet, quod credas allegoria, moralis quid agas, quod speres anagogia (Walther, Initia 13899). | |
(1r) | Geschichte der Handschrift, Bücherliste. Von der Hand des Nicolaus de Ranna. Die Namen wurde in einer unpublizierten Beschreibung der Handschrift durch Gábor Sarbak identifiziert. 1 ![]() | |
1r | [Von der Hand des Nicolaus de Ranna:] Iste liber [von anderer Hand: scilicet Moralia Magni Alberti] est datus fratri Nicolao de [Tilgung] ab honorabili viro et domino domino Erhardo socio in divinis in Kremsa anno domini Mo CCCCo LXIIo et est sibi concessus ad usum per venerabilem patrem generalem Andream [Andreas III., Generalprior von Ranna 1464-1468] anno domini Mo CCCCo LXVo in valle beate virginis prope Posonium cum aliis libris, videlicet texto summarum cum disputatione quarti. Item librum super ewangelium et epistulas eximii doctoris Hugonis de Pratis alme universitatis Parisiensis. Item unum librum continentem questiones quarti cum suis conclusionibus et decalogum editum ab egregio doctore magistro Nicolao de Dinkkelppuchel alme universitatis Wyennensis. Item alios libellos parvos per me ad meam informacionem scriptos. [später hinzugesetzt:] Gratia dei cooperante anno domini Mo CCCCo LXXo per venerabilem patrem generalem Petrum [Petrus V. Bonefili, Generalprior von Ranna 1468-1472] concessus est michi glosa Haymonensis in pergamento, quem librum emit Nicolaus Faber in Muldorff [Zechpropst in der Kriche der Hl. Margaretha in Niederranna; vgl. Fuchs 1902, 79, Nr. 1840] pro uno ducato ad peticionem meam [an dieser Stelle Verweiszeichen]. Item Novum Testamentum cum libris Sapientie in parva quantitate, partim in pergamento et partim in papiro [möglicherweise Göttweig, Cod. 224 (rot)], quem emit patronus duobus florenis unciarum [rot und eingerahmt:] in Rana dominus Rudolfus [laut Gábor Sarbak wahrscheinlich aus der Gründerfamilie Neidegg]. [Verweiszeichen, mit anderer Feder und dunklerer Tinte:] Sed ille ducatus, quem ego misi per patrem generalem olym priorem Rana [Andreas] non fuit presentatus pro isto libro domino Petro Kraͤus civi Pusoniensi, tunc secundario mendicavi alium florenum ungaricalem a domino Paulo Kekk pro nunc civis Wyennensis et ita solutus est liber predictus cum magna angustia et miseria que soli deo patent. Iste liber debet presentari ad vallem beate virginis prope Pusonium propter ultimam partem videlicet Summam Innocencii tercii, quam eciam magister Benedictus cum ceteris libris apportavit licet alios libellos, Moralia Alberti, quatuor ewangelia, Symbolum magistri Nicolai de Grecz, alii boni fautores mei michi propinavit ut supra notatum est. | |
(1v) | Inhaltsverzeichnis, auf 1477 datiert. 1 ![]() | |
1v | ... Anno domini 1477. [von anderer Hand:] In Nova Civitate. | |
(2r-41v) | Compendium moralitatum (RB 3887; Kaeppeli Nr. 2090; Bloomfield Nr. 82). Buchstaben A-R. 2 ![]() | : |
2r | Invokation: Assit ad inceptum sancta Maria meum etc. In nomine domini Amen. Noverint universi etc. | |
2r | Tit.: Abicere. Abicit mundus pauperes et honorat divites. Nota Augustinus dicit super Psalmos quod corvus est istius naturae ... — ... et incorrupte per peccatum lucentes tamquam luminaria in mundo. Ista mulier est religio etc. – (Schlussschrift von anderer Hand) Finitus est liber iste. Moralia Alberti vocatur liber iste. | |
(42r-62r) | Evangelium Lucae. Mit Prolog RB 3437. 1 ![]() | |
62r | (Schlusschrift, Schreibername, Datierung) Expliciunt ewangelia Luce ewangeliste per manus Ulrici de Naussedlicz in vigilia Thome anno LXXVIIIo hora vesperorum. | |
(62r-80r) | Evangelium Matthaei. Mit Prolog RB 590. Darauffolgend eine Notiz. | |
(80v-91v) | Evangelium Marci. Mit Prolog RB 607. | |
(92r-107r) | Evangelium Iohannis. Mit Prolog RB 624. Anschließend Notiz. | |
(107v-108r) | Sermo (Schneyer IV 713, Nr. 99). 1 ![]() | |
107v | Gratia dei vita aeterna (Rm 6,23). Scriptum est psalmo: Gratiam et gloriam dabit deus. Considera diligenter, quia mediate iungitur gratia iuxta gloriam, quia gratiam dei super omnia appetere ... — ... Psalmus: Diffusa est gratia in labiis Eccli XXXI: In labiis sensati invenitur gratia. | |
(108v) | Sermo (auch Innsbruck, ULBT, Cod. 474, 121r). 1 ![]() | |
108v | Tit.: Dicta Bernhardi. Maria omnibus sinum misericordiae aperit, ut de plenitudine eius omnes accipiant ... — ... ubi habes filium ante patrem, matrem ante filium. | |
(109r) | Sermo (ähnlich Incipit Schneyer VIII 640, Nr. 73). 1 ![]() | |
109r | Hora septima reliquit eum febris (Io, 4,52). Hora septima septimum tempore [!], in quo requiescunt animae sanctorum a persecutione ... — ... et veniet antichristus. Tunc erit tribulatio magna, quae numquam fuit. | |
(109v) | Sermo app. 225 (Ed.: PL 39, 2161; Weber I 302,3). Mit Notiz des 18. Jh. 1 ![]() | : |
109v | Tit.: Sermo Rabani episcopi de martiribus. Quotienscumque, fratres carissimi, sanctorum martyrum solemnia celebramus, ita ipsis pro nobis ... — ... istam ecclesiam iubeamur adimplere, ut per viam vitae ad aeternam patriam pervenire mereamur. | |
(109v-110r) | Homilia de sanctis 73: In natali unius martyris, unvollständig (PL 95,1537-1538). Mit Notiz des 18. Jh. 1 ![]() | : |
109v | Tit.: De uno martire sermo Rabani episcopi. Quia beati martyris N natalis dies hodie illuxit, quem nobiscum, fratres carissimi, voluit nos dominus celebrare, aliquid illo donante ... — ... scitote, quia priorem vobis odio habuit. Reliqua in sermone superiori. | |
(111ra-134vb) | Expositio symboli apostolorum (RB 5813). 1 ![]() | : |
111ra | Tit.: Incipit exposicio Symboli eximii doctoris et magistri Nicolai de Graͤcz alme universitatis Wyennensis. Quicumque homo habens usum rationis vult venire in regnum caeleste, illi bonum, utile et necessarium est ... — ... beatus homo qui ibi erit, illuc debet esse omne desiderium nostrum et omnis sensus. – (134vb Schlussschrift von anderer Hand) Exposicionem bonam et brevem super Pater noster habes in fine huius libri. | |
(135ra) | Invokation. 1 ![]() | |
135ra | In Christi nomen sancti spiritus assit nobis gratia Amen. Die Ascensionis eiusdem 1441. Assit prinipio sancta Maria mea ad veram peccatorum conversionem. [25.05.1441] | |
(135v) | leer. | |
(136ra-211vb) | Summa confessorum (Ed.: Broomfield. - Bloomfield Nr. 1145; Sharpe Nr. 649). Inhaltsverzeichnis Bl. 210va-211vb. 1 ![]() | : |
136ra | Tit.: Summa Innocencii bona et utilis omni sacerdoti, precipue confessoribus curam animarum gerentibus. Cum miserationes domini sint super omnia opera eius, misericordiam tamen suam super homines amplius expendit ... — ... pro peccato manifesto quam pro occulto et haec ad praesens de poenitentia dicta sufficiant. Et sic finito libro sit laus et gloria Christo. Amen. – (210rb Schlussschrift) Explicit Summa Innocencii de penitentia et confessione ac requisitis ad confessionem et confitentem multum bona. Sequitur registrum premissorum in alia parte istius folii. | |
(212r-v) | leer. | |
(213ra-221rb) | Medela animae vulneratae (Bloomfield Nr. 2652). 1 ![]() | |
213ra | Tit.: Incipit libellus, qui intitulatur Medela anime vulnerate. In prinicpio narrationis nostrae illius gratiam et adiutorium imploro, qui est principium omnis gratiae, fons et origo ... — ... in mortalitatis praemio dignus in venia et totis viribus deprecor et exoro, quod nobis praestare dignetur dominus noster Iesus Christus, qui cum patre et spiritu sancto vivit et regnat deus per omnia saecula saeculorum. Amen. | |
(221va-225ra) | De proprietate (Hohmann Nr. 157; Bloomfield Nr. 2587). 1 ![]() | : |
221va | Tit.: Tractatus magistri Hainrici de Hassia contra detestabile vitium proprietatis secundum iura et decretales. In nomine domini. Amen. Pro salute eorum, qui vitia fugere cupiunt, cum ad veritatis viam fuerint reformati ... — ... de sancta religione evitetur et expelletur damna et deo et hominibus abominabile vitium porprietatis ipso praestante, qui cunta regit, conservat et gubernat deus pater deus filius et spiritus sanctus. Amen. – (225ra Schlussschrift, Schreiber, Lokalisierung, Datierung) Per fratrem Nicolaum de Rana in Solonok [Stadtschlaining, Burgenland] degentem anno domini Mo CCCCo LXXIIIo etc. | |
(225rb-231vb) | Expositio super Pater noster (Bloomfield Nr. 8106 unter Angabe dieses einzigen Überlieferungsträgers). 1 ![]() | |
225rb | Tit.: In Nova Civitate [Wiener Neustadt] 1477. Iesus et Maria, assit et spiritus sancti gratia 1477mo. Pater noster, qui es in coelis etc. (Mt 6,9). Circa orationem dominicam, quam dominus noster Iesus Christus docuit suos sanctos discipulos et omnes fideles ... — ... septem petitiones a domino nostro Iesu Christo efficaciter exsequitur, qui est benedictus in saecula saeculorum. | |
(232r) | leer. | |
(232v) | Federprobe. |