![]() |
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=36828 |
Teil 1 | 1-48 Papier 2. Hälfte 14. Jh. |
Lagen: 4.VI48 | |
Das erste Blatt der Lage (Bl. I) ist unbeschrieben und nicht foliiert, der Text beginnt auf dem zweiten Blatt, das mit 1 foliiert wurde. | |
Schrift: | |
Schriftraum: 220 × 150 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 47 | |
Schriftart: Gotische Kursive Zeitnahe Kustoden und Seitenüberschriften (Kapitelzählung); Unterstreichungen und Hervorhebungen in roter Tinte; vereinzelt Anmerkungen und Neuzählung von Textteilen und Notazeichen am Seitenrand. | |
Teil 2 | 49-108 Papier 2. Hälfte 14. Jh. |
Lagen: 5.VI108 | |
Schrift: | |
Schriftraum: 215 × 157 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 47-64 | |
Schriftart: Gotische Kursive Ab Blatt 97ra Verdichtung des Schriftspiegels aufgrund vermehrter Zeilen pro Spalte. Im Textverlauf ist Platz für breite Überschriften bzw. Illustrationen ausgespart. Zur Einrichtung von 'De ludo scaccorum' (89va-108vb) siehe Plessow 2007, 317. | |
Teil 3 | 109-156 Papier Clabingz, Markgrafentum Südmähren, 1374-02-02 (exaktes Datum) |
Lagen: 4.VI156 | |
Schrift: | |
Schriftraum: 230 × 180 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 48 | |
Schriftart: Gotische Kursive Zeitnahe Kustoden, mit I beginnend. Blatt 155vb: Lokalisierung in Clabingz, Südmähren, dat. 5.2.1374. | |
Teil 4 | 157-210 Papier 2. Hälfte 14. Jh. |
Lagen: 3.VI192 + V202 + IV210 | |
Schrift: | |
Schriftraum: 230 × 180 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 60-61 | |
Schriftart: Gotische Kursive Zeitnahe Kustoden, mit I beginnend. |
VDS / HDS | Pergament Ende 14. Jh. |
Auf dem vorderen und hinteren Spiegel wurden bei der Restaurierung abgelöste Pergamentstreifen aufgeklebt, diese sind aufgrund mechanischer Einflüsse kaum lesbar: Notariatsinstrument (Ende 14. Jh.). |
Einband: Schmucklos |
Schmuckloser, rotgefärbter Lederband, zwei Schließen (erneuert), Buchrücken und nachgebundenes Fragment zeigen Spuren einer Kettenöse (entfernt). Der Band wurde 2014 restauriert. |
(1r-v) | Leer. | |
(1ra) | Epistola ad Claudiam de virginitate (Hieronymi Ep. supp. 13), Excerpta (PL 30, 167B-167C). 1 ![]() | : |
1ra | Hieronymus ad Paulam: Qui dixit Adae ut de fructu arboris non ederet, ipse tibi praecepit ... — ... et qui aufert quae tua sunt ne repetas. | |
(1ra) | Tractatus de vitiis. 1 ![]() | |
1ra | Item Hieronymus: Regina vitiorum est superbia de quo testatur scriptura origo omnius mali ... — ... praesentis saeculi terror disparatio futuri. | |
(1ra-46ra) | Expositio in Apocalypsin (PL 117, 937-1220. – RB 3122). 1 ![]() | : |
1ra | Legimus in ecclesiastica historia beatum Iohannem a Domitiano impiissimo Caesare in Pathmos insula relegatum ... — ... et Paulus more huius locutionis epistolas suas ecclesiis ordinavit, ut a gratia inchoaret, et in gratia terminum poneret. Explicit glosa Apocalipsis. | |
(46rb-48vb) | Leer. | |
(49ra-63rb) | De missarum mysteriis (PL 217, 773B-915; Teiled. [Prolog und Libelli conlusio]: Egger 1996, 217-224. – Geschichtsquellen des Mittelalters). Egger ohne diese Handschrift. 1 ![]() | : |
49ra | Tria sunt, in quibus praecipue lex divina consistit: mandata promissa et sacramenta... (50vb) Sacerdos celebraturus missarum sollemnia quosdam psalmos sunt orationes ... — ... quam benedictionem illam sacerdos facit in nomine eremitarum in nomine patris et filii et spiritus sancti. Amen. Explicit super canonem et cetera. | |
(63va-78rb) | Soliloquium animae ad Deum liber I (PL 40, 863-898. – CPPM II 3071 - Weber Bd. 1, 163). 1 ![]() | : |
63rb / 63va | Tit.: Incipit liber soliloquium beati Augustini Agnoscam te Domine cognitor meus ... — ... Sed iubilare facis omnia ossa mea et reiuvenescere facis ut aquilae canos meos. Explicit soliloquium Augustini. | |
(78rb-84vb) | De diligendo Deo liber I (PL 40, 847-864). 1 ![]() | : |
78rb | Tit.: Incipit Monblogion (!) beati Anshelmi episcopi karthuriesis (!) Vigili cura mente sollicita summo conatu decet nos inquirere ... — ... propterea quicumque erunt ibi, et si differentibus meritis ab invicem distabunt. | |
(84vb-89va) | Proslogion (PL 158, 223A-242C; Ed.: F. S. Schmitt OSB, S. Anselmi Cantuariensis Archiepiscopi Opera Omnia I. Seckau 1938, 97-122; F. S. Schmitt [Frommanns Studientexte 2]. Stuttgart 1984; G. Schrimpf, Anselm von Canterbury, Proslogion 2-4. Frankfurt 1994. – CPPM II 193 und 3072h). 1 ![]() | : |
84vb | Eya nunc homines (!: homuncio) fuge paululum occupationes tuas absconde modicum a tumultuosis cogitationibus tuis ... — ... in gaudium domini mei ... est trinus et unus deus benedictus in saecula saeculorum. Amen. Explicit liber beati Anshelmi Carthuriensis [!] episcopi Monblogion per manus nescio. | |
(89va-108vb) | De ludo scaccorum (Drucke: GW 6523-6526; Vetter 1892. – Kaeppeli 2066). Plessow 2007, die vorliegende Hs. hier mit der Sigle Göttweig, StiftsB1, Angaben teilweise nicht zutreffend. 1 ![]() | : |
89va | Ego frater Iacobus de Cessolis multorum fratrum cordis (! : ordinis) ... — ... cum Gyge quidam nomine armis et divitiis esset in opulentissime Lydiae… (bricht ab in Teil IV, Kap. 7, Ed. Vetter (1887) Sp. 800, Vv 18899ff.) | |
(109ra-110rb) | Sermo (Schneyer 3, 435, Nr. 27). 1 ![]() | : |
109ra | Sedit populus manducare et bibere ... (Ex 32,6; I Cor 10,7). Verbum istud scriptum est primo Corinthiorum decimo et est sumptum ... Exodo. Et heu hodie impletur in ecclesia Dei quia hodie homines comedunt et bibunt ... — ... ut possemus ad vera gaudia pervenire. Amen. | |
(110rb-155vb) | Sermones quadragesimales (Schneyer 1, 307-311). Hier teilweise mit leichten Abweichungen in folgender Reihenfolge: (110rb) Nr. 229 (mit Abweichungen); (111va-113rb) Nr. 231-233; (113va-119vb) Nr. 239-245; (120rb-123rb) Nr. 249-253; (124vb) Nr. 255 (mit abweichendem Explicit); (125rb-132ra) Nr. 260-266; (132rb-138ra) Nr. 273-279; (138va-143ra) Nr. 285-290; (144rb-146vb) Nr. 295-297; (147ra) Nr. 300; (154vb) Nr. 315. 4 ![]() | : |
148rb | Egressus Iesus cum discipulis suos trans torrentem Cedron (Io 18,1). Passio domini a quattuor evangelistis descripta est et ideo quattuor diebus legitur ut quod omnes quattuor scripserunt ab omnibus audiatur eo quod aliqua unus dixit quod unus obmisit ... — ... quarto potestas diaboli diminuitur. Hoc exemplum cadit de iudaeo iacente in templo. Sequitur. | |
152vb | Vespere autem sabbati quae lucescit (Mt 28,1). Heri sero id est post vesperas fuit sepultus dominus et iacuit in sepulchro tota nocte ... — ... ad montem coelestis patriae ubi clara et manifesta est visio Christi. | |
154ra | Nolite me vocare Noemi ... (Rt 1,21). Dicta historia huius verbi potest incipere virginis amaritudinem sic. Postquam filius meus inclinato capite tradidit spiritum ... — ... in quo Christus apparuit. Rogemus dominum cunctipotentem. | |
155vb | Expl. ... (Schlussschrift, Lokalisierung, Datierung) Explicit Quadragesimale. Finitum sub anno domini MoCCCoLXXIIIIo in vigilia sancte Dorothee hora quasi nona in Czlabingzs. [5.2.1374; Clabingz, Markgrafentum Südmähren]. | |
(155vb) | Deutsche Verse (Zitiert bei Plessow 2007, 317f.). Die erste Strophe des hier aufgezeichneten Liedes wird in der Limburger Chronik des Tilemann Elhen von Wolfhagen als Lied eines aussätzigen, dichtenden Barfüsser-Mönches angeführt, der hiermit seinen Ausschluss aus der Volksgemeinschaft beklagt [typancz = diet-bann, tipan]. Ed.: Arthur Wyss, Die 'Limburger Chronik' 1875, MGH, Abteilung Chroniken 4,1, 71. – Lit.: Peter Johanek: Elhen, Tilemann, von Wolfhagen, in: 2VL 2 (1980), Sp. 474-478, sowie: Frieder Schanze: Der Mönch vom Main, in: 2VL 6 (1987), Sp. 656. 1 ![]() | |
155vb | Dez typancz pyn ich auz geczalt // man wey[z] mich arman vur // dy tir Untrew ich spir nu czu // allen czeyten etc. Var sargen muzz // ich werden alt Dez typancz etc. Waz // hilfcz ob ichz daz pesten chyr ob ich // meyns gelukz damit verlier schud // ich hyn vuer meyn payn dy muest ich // reyten. Dez typancz pyn ich auszz etc. // Der Refrain wurde vorab schon einmal anzitiert, er bildet auf Blatt 127va den Abschluß der Spalte, zugleich das Ende der Predigt: Dez typancz pyn auz geczalt [durch roten Querstrich rubriziert]. 155vb: unter dem Vers eine Notiz: Sacrilegus proprie dicitur sacrorum locorum violator et dicitur quasi sacra legit vel furator hic vero dicitur ille qui legis praevaricatione deum inhonorat. | |
(156ra-vb) | Sermo de superstitiosis incantationibus. Nahzeitiger Nachtrag. 1 ![]() | |
156ra | Tit.: Incipit sermo de supersticiosis incantacionibus Gaudent daemones hanc sibi potestatem dari ut ad incantationem hominum serpentes moveant ... — ... cuius regnum et imperium in sine fine permaneat in saecula saeculorum. Amen. | |
(156vb) | Notae. Notizen zum vorhergehenden Sermo. Nahzeitiger Nachtrag. 1 ![]() | |
157vb | Data est daemoni potestas exercendi magicas artes multiplici ratione ... Primo ad fallendum fallaces | |
(157ra-206vb) | Materialsammlung zu Sermones, alphabetisch geordnet A-P. Schlagworte (Auszug): (156ra) De avaritia; (156rb) De amore carnali; De adulatoribus; ... (206ra) ... De oblationibus; De obsessis; De oratione malorum; (206rb) De proximorum dilectione; De perfectione hominis; De permissione dei; De potentia dei; De peccato fugiendo. 1 ![]() | |
157ra | Tit.: De avaricia Servas pecunias quae te servata non servat. Augustinus de eleemosina. Ibidem: Erras et falloris quisque te in saeculo divitem credis neque non essent homines amatores pecuniae ... — ... De peccato fugiendo: Peccare est deum exonerare et homo hoc facere non deberet etiam si necesse esset quidquid quod Deus non est perire [bricht ab]. | |
(206v-209v) | Leer. | |
(210ra-va) | Historia scholastica, Auszug. Cap. 32-35 (PL 198, 1238-1240). – Nahzeitiger Nachtrag. 1 ![]() | : |
210ra | Videns Balac filius Sephor qui tunc rex erat in Moab quid fecerant Amorrhaeo ... — ... quae tunc cessavit. – Hec hystoria scholastica XXXXVo capitulo super Numeri. |