Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=36841 
Göttweig, Benediktinerstift, Cod. 128 (rot) / 118 (schwarz)
ZUSAMMENGESETZTE HANDSCHRIFT: EUSEBIUS CAESARIENSIS. HENRICUS DE FRIMARIA (IUNIOR). HENRICUS MERSEBURGENSIS. MAIUS BARENSIS. ALBERTANUS BRIXIENSIS. HENRICUS DE HASSIA. VARIA
Olim: A 2    Papier   I, 227 Bl.   285×205    14. bis 15. Jh.
Handschrift aus 2 Teilen zusammengesetzt: 1  (1-103) 1484; 2  (104-227) 1381
 Wasserzeichen:  Metadaten zu Teil 1, Teil 2  |  Vorschau Bilder zu Teil 1, Teil 2  |  Einzelbilder: fol. 3, 18, 92, 93, 112, 115, 184, 185, 192, 212, 213.
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 10)


Teil 11-103   Papier   1484
Lagen: 4.VII, 47 + (V-1)56 + 3.VI92 + (V-1)103
Bleistiftfoliierung vom Anfang des 20. Jh., das unbeschriebene Vorsatzblatt als I gezeichnet, zur ersten Lage gehörig. Zählung der einzelnen Bücher in roter Tinte durch Seitentitel über den Spalten. Zwischen Blatt 24v und 25r war ein kleiner Zettel mit Textergänzung eingebunden (Gegenstück zw. 34v-35r), heute nur lose eingelegt. In den Fälzen ist je ein Streifen einer Hs aus dem 12./13. Jh. eingebunden, VDS zweispaltiger Text, je eine Zeile erkennbar, HDS: Streifen aus einer liturgischen Handschrifts (wie die Fragmente in Cod. 129 [rot], Streifen aus demselben Codex discissus). Vereinzelt Anmerkungen und Zeigehände. Das Wasserzeichen-Paar AB (fol. 1-56) wäre über zahlreiche Verweise „um 1455“ zu datieren, allerdings gibt es auch einen Nachweis Neustift/Novacella Cod. 755, datiert 1481. Das zweite Wasserzeichen-Paar CD ist derzeit nur in Klosterneuburg Cod. 327 nachzuweisen, datiert 1481, was die Datierung 1484 des vorliegenden Codex bestätigt. Datierung 1384 auf Blatt 103rb.
Schrift:
Schriftraum: 207 × 145    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 48-53   
Schriftart: Bastarda
Mehrere Hände mit variierender Seiteneinrichtung (Zeilenzahl).
Ausstattung:
Rote Überschriften und Kapitelmarkierungen; rote mehrzeilige Lombarden.
Teil 2104-227   Papier   1381
Lagen: 7.VI187 + (VI-4)195 + VI 207 + (VI-4)215 + VI227
Das Doppelblatt 166-167 ist lose in die Lage eingelegt. Die Wasserzeichen sind im Zeitraum zwischen 1380-85 nachgewiesen.
Schrift:
Schriftraum: 221 × 145    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 63   
Schriftart: Ältere Kursive
Mehrere Hände; Datierung auf Blatt 163vb: 1381. Zu großen Teilen zweispaltig, die letzten zwei Texte ab 216r sind einspaltig geschrieben und teilweise mit Kommentarspalte angelegt.
Ausstattung: Illuminiert   Rubriziert   Flechtbandinitiale(n)   Fleuronnéeinitiale(n)   
Unterstreichungen und rote Überschriften, Fleuronnée- und Flechtbandinitialen (104r, 164v, 196r; 204ra nur Vorzeichnung).

Einband: Neuzeitlicher Gebrauchseinband     
Pappeinband mit Buntpapierüberzug des 19. Jh. mit verstärkten Ecken und weißem Rücken, identisch zu Cod. 129 (rot).


Keine Vorbesitzervermerke.
Astrid Breith, Mai 2015 - Wasserzeichen, Maria Stieglecker
"PL", "GCS", "CC", "CPL", "CPG", "RS", "Zumkeller", "Walther, Initia", "Schulte GQ II", "Bloomfield", "GW", "Walther, Proverbia", "Hohmann", "Steinmann 1982"
alle Initien
Teil 1
(1ra-b) Rufinus Aquileiensis Prologus in Eusebii historiam ecclesiasticam (PL 21, 462 f.; GCS 9, 951-952; CC 20, 267-268. CPL 198k).
   1
1ra Tit.: Eusebius episcopus Cesariensis greco sermone scripsit hystoriam ecclesiasticam primo et sunt undecim libri. Prologus.
Peritorum dicunt esse medicorum ubi imminere urbibus vel regionibus generales ... — ... ad obitum Theodosii augusti. Explicit prologus.
(1va-103rb) Eusebius Caesariensis Historia ecclesiastica interprete Rufino (GCS 9,1-3. – CPG 3495).
(1rb) Liber I; (11va) Liber II; (21va) Liber III; (32rb) Liber IV; (42va) Liber V; (55va) Liber VI; (66vb) Liber VII; (74vb) Liber VIII; (81ra) Liber IX; (86va) Liber X; (95rb) Liber XI.
   1
1rb Tit.:incipit Liber primum Ewsebii Caesariensis episcopi. Capitulum primum.
Successores (!) sanctorum apostolorum et tempora ... — ... Ipse romano imperio per annos decem et septem feliciter gubernato ad meliora migravit cum piissimis principibus percepturus praemia meritorum. (Schlussschrift, Datierung) Explicit liber undecimus ecclesiasticae ystorie editus per beatum Ieronymum doctorem egregium et presbiterum Cardinalem Anno domini Millesimo quadringentesimo octogesimo quarto [1484].
(103va-b) leer.
Teil 2
(104ra-163vb) Henricus de Frimaria (Iunior) Quaestiones in librum IV sententiarum Petri Lombardi (RS 317, ohne diese Handschrift; Zumkeller 330; Parallelüberlieferung in Göttweig 193 [rot] / 129 [schwarz]).
   1
104ra Tit.: Questiones quarti libri Sententiarum. Incipiunt questiones excerpte ex quarto libro sententiarum.
Quaeritur consequenter utrum theologia in canone posita exigerit suam totam originem a deo ... — ... et videtur, quod non et primus sic. Illud quod est notum notitia sensuali non capitur relevatione divina… AMEN. – (163vb Schlusschrift, Schreibervers, Datierung) Finito libro sit laus et gloria Christo. Sorte supernorum ... Anno domini MoCoCoCoLXXXIo in die Kiliani hora prima vel ante festum Margarethe eadem horam praedictam. Et sic est finis illarum questionum [8.7.1381].
(163vb) Schreibervers (Walther, Initia 30085).
   1
163vb Sorte supernorum scriptor libri potiatur / Morte reproborum raptor libri moriatur.
(164ra-b) Versus de conservanda sanitate (ähnlich Walther, Initia 2682).
   1
164ra Cerusa dum comedo triplicia commoda quaero, testa purgabit nucleus lapidemque repellit ... — ... quinque crucis et homo pauper.
(164va-195rb) Henricus Merseburgensis Casus in summam Heinrici (Schulte GQ II, 244 Anm. 3, 535; Werner Jürgensen, [Art.] Heinrich von Merseburg (Magdeburg), in: VL III, Sp. 797–799).
   1
164va Labia sacerdotis custodiunt ... (Mal 2,7). Hic duo describuntur quae debent esse in sacerdotibus ... — ... Sanctificatus est vir infidelis per mulierem fidelem. Rogemus ergo ad dominum ut salvantur in aeternum etc.
(195v) leer.
(196ra-203va) Maius Barensis Expositio orationis dominicae (Ed.: Valeria de Fraja, Maio Barensis: Expositio orationis dominice [Fonti per la storia dell' Italia medievale, Antiquitates 43]. Roma 2015, 3-51; die Göttweiger Handschrift G steht hier [S. XXXIII] in einem Verwandschaftszweig mit den Handschriften aus Admont [Admont, Cod. 198 [um 1398] und Graz UB, Ms 1344 [15. Jh., Provenienz Seckau]. – Bloomfield 9131 und 9132.). Bloomfield mit Nennung dieser Handschrift.
   1
196ra Si labilia et caduca nostra et si nostra boni tantum nominis velamine palliata ... — ... quoque emendationes nostrae oblatam hostiam incessanter in altari suae humanitatis repraesentat. Qui cum patre et spiritu sancto per infinita saecula saeculorum vivit et regnat. Amen. Amen.
(203vb) Augustinus Sermo CCXLV: De mysterio trinitatis et incarnationis (PL 39, 2196-2197).
   1
203vb Legimus sanctum Moysen populo dei praecepta dantem ... — ... et tamen et pater et spiritus sanctus ... maiestate non susceptione. Et sic est finis epistule sancti Augustini.
(204ra-207vb) Albertanus Brixiensis Liber de doctrina dicendi et tacendi (GW 531–563; Ed.: Th. Sundby, Della vita e delle opere di Brunetto Latini. Florenz 1884, 475–509 bzw. Albertanus Brixiensis, Liber de doctrina dicendi et tacendi. La Parola del cittadino nell'Italia del Duecento, ed. Paola Navone [Per verba 11]. Firenze 1998, 2–44. Die Handschrift wird angeführt auf Blatt LX, Nr. 66 unter der Sigle G4 - Bloomfield Nr. 4951 (ohne diese Hs), vgl. Nr. 2757 bzw. Suppl. Nr. 2757).
   1
204ra Initio medio ac fini mei tractatus assit gratia sancti spiritus. Amen. Quoniam in dicendo multi errant nec est aliquis qui linguam suam ad plenum valeat domare ... — ... qui mihi donavit praedicta tibi narrare ut ad aeterna gaudia faciat pervenire. Amen. Amen. Amen. Amen. – (Schreiberspruch) Omnia dat ... (Schlussschrift) Explicit liber de doctrina dicendi et tacendi ab Albertano causidico Briexensis [!] de ora sancte Agathe scriptus et compilatus.
(207va) Schreiberspruch (Walther, Proverbia 19969).
   1
207va Omnia dat dominus non habet ergo minus.
(208ra-212va) Defensor Locociagensis Liber Scintillarum, Exc. (PL 88, 597-718, hier PL 88, 600C etc. – CPL 1302).
   1
208ra Gregorius: Sicut enim multi rami arboris ex una radice procedunt ... — ... et mutans stabilitas.
(212va) Notae.
   3
212va Unde legitur in Apocalypsi: Et vidi alterum angelum
212va Christus dicitur dies vel annus
212va Usura est quando ab illo qui rebus (?) subsistit pondere ... — ... pallium tunica et de consimilibus licite praeter aliquid recipi et sic patet.
(212vb) leer.
(213ra-215rb) Henricus de Langenstein (de Hassia) Sermo de assumptione BMV (Hohmann Nr. 170).
   1
213ra Quasi cedrus exaltata sum in Libano (Sir. 24,17). Scribitur Ecclesiastici 24 capitulo et legitur in ecclesia communiter ad laudem beatae Mariae virginis gloriosae. In hac utique ipsius sollemnitate praecipua celebrioribus post felicem huius vitae decursum laudibus exaltandae ... — ... et variabilis in secundo libro de conceptu virginali capitulo 18 dictus decebat ut virgo illa quae Dei filium concipere debat ea [bricht vermutlich ab].
(215v) leer.
(216rb) Evangelium Matthaei: Prologus monarchianus, Beginn.
   1
216rb Matthaeus ex Iudaea sicut in ordine primus ponitur ... — ... principium [bricht ab].
(216v-221v) Evangelium Matthaei: Passio Iesu Christi (Mt 26,2-27,66) (Mit synoptischen Verweisen auf Marcus und Lucas in einer zweiten Spalte.).
   1
216v Passio domini nostri Iesu Christi secundum Mattheum: In illo tempore dixit Iesus discipulis suis: Scitis quia post biduum pascha fiet ... — ... lapidum cum custodibus. Et sic est finis passionis domini.
(222r-223r) Quaestio de passione domini.
   1
222r Videtur quod per passionem Christi non sumus sufficienter liberati a peccatis ... — ... ante eos etc. – (Schlussschrift) Hec sunt dicta ad questionem.
(223r) Quaestio theologica (Parallelüberlieferung in München BSB, Clm 14240, 77va, Theol. Sammelhandschrift aus dem Umkreis der Universität Wien, um 1404).
   1
223r Utrum oratio quae fit sine attentione sit fructuosa. Arguitur primo quod non ... — ... virtualis ipsius proicientis.
(223ra-224ra) Quaestio theologica (Parallelüberlieferung in München BSB, Clm 14240, 75va, Theol. Sammelhandschrift aus dem Umkreis der Universität Wien, um 1404 [hier Henricus de Hassia zugeschrieben]).
   1
223ra Utrum omne mendacium sit mortale peccatum. Arguitur primo quod sic ... — ... eius radix et libido mentiendi quae simpliciter in se est mala. Et sic sit demonstrandum etc.
(224ra-227ra) Henricus de Langenstein (de Hassia) Quaestiones disputatae in studio Viennensi (Parallelüberlieferung: Basel UB, Cod. A X 44, 80r [Steinmann 1982, 321 (Beschreibung Cod. A X 44 online)]).
   6
224ra Utrum philosophiae studium sit et fuerit apud Deum meritorium. Secunda utrum aliqua iuribus naturae possit secundum naturam vivere ... Arguitur primo quod non quia si sic sequitur quod gentiles ut Aristoteles perlecto Socrates
225vb Utrum liceat theologo adducere vel introducere aliqua ex philosophis et poetis. Videtur quod non quia non est eis licitum
226ra Utrum in qualitate propriorum nominum lateant condicio et eventum hominum. Et videtur quod sic per beatum Hieronymum ... — ... (226va) ... diversitatis interpretationis nominum propriorum hebraicorum etc. (Vgl. Basel, Cod. A X 44, 62v)
226va Nota de morbo avaritiae qui tam multos inficit ... Quaeritur unde originaliter iste morbus generetur ... — ... credere nolunt etc.
226va Utrum aliquod verum sit quod homo nescire non possit. Secundo utrum monis error sit peccatum
227ra Utrum fortasse modum temporis status ecclesiae requirat tam saecularis ... — ... non debet sic vaccare vitae activae ut totaliter obmittat contemplationem ne obruat nimia necessitas si veritas totaliter dimittatur.
(227rb-v) leer.