Beschreibung ausdrucken Permalink: https://manuscripta.at/?ID=36843
Göttweig, Benediktinerstift, Cod. 130 (rot) / 120 (schwarz)
GREGORIUS MAGNUS. SERMONES PATRUM
Olim: L 5 (barock)    Papier   92 Bl.   298×217   4. Viertel 14. Jh.
 Wasserzeichen:  Metadaten  |  Vorschau Bilder  |  Einzelbilder: fol. 3, 4, 24, 28, 29, 60, 79, 80, 92.
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 6)

Lagen: (V-6)4 + (VI+1)17 + 5.VI77 + (VIII-2)91 + (I-1)92.
Durchgängige Bleistiftfoliierung. Hs. zusätzlich auf Bl. 78-92 mit Bleistift foliiert. Bl. 6-77 zeitgleich in Rot als 1-72 gezählt. Durchgängig zeitgleiche Kustoden in Rot. Falze durch Pergamentstreifen verstärkt. Text zum Schluss unvollständig. - Die Analyse der Wasserzeichen ermöglicht eine Datierung des Hauptteils der Handschrift um 1377, der ersten Lage auf 1390/95. Der Schluss liegt nahe, dass diese erst später hinzugebunden wurde (vgl. unten Schrift 1).
Schrift: 4 verschiedene Schriften/Schreiber
Schrift 1(Bl. 2ra-5vb, 81va-91ra) Schriftraum: 215 × 165    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 39-45   
Schriftart: Gotische Kursive
Da die erste Lage aufgrund der Wasserzeichenanalyse (s. oben) später zu datieren ist als der Rest der Handschrift, ist anzunehmen, dass dieser Schreiber auch auf den ursprünglich wohl freien Blättern Bl. 81va-91ra erst etwa 15 Jahre später die Sermones ergänzte. — Bl. 84va Verfasserzuschreibung aus dem 18. Jh. von der Hand Erembert Stiefvaters (vgl. Lashofer 1983, S. 221. Nr. 1132).
Schrift 2(Bl. 6ra-77rb) Schriftraum: 220 × 163    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 43-45   
Schriftart: Jüngere Kursive
Abschnittsstrukturierung anhand der Buchstaben des Alphabets, spärliche Korrekturen in margine. - Bl. 29rb, 38vb Einschübe anderer Hände.
Schrift 3(Bl. 78va-79vb) Schriftraum: 220 × 160    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 46-50   
Schriftart: Jüngere Kursive
Schrift 4(Bl. 80ra-81rb) Schriftraum: 215-230 × 165    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 51-53   
Schriftart: Gotische Kursive
Ausstattung: Illuminiert   Rubriziert   Fleuronnéeinitiale(n)   
Handschrift rubriziert. Bl. 6ra achtzeilige Fleuronnée-Initiale. Bl. 6va ornamental gespaltene I-Initiale. Bl. 78va-79vb nicht rubriziert, Bl. 81va-91ra drei- bis vierzeilige Fleuronnée-Initialen.

Hs. enthält 1 Fragment
VS, NSVS, NS   Papier   1. Viertel 14. Jh.
Vgl. Beschreibung im Handschriftencensus. Vollständiges Blatt (ehemals VS) und ein Streifen (NS) vorhanden. Das Blatt ist heute aus der Handschrift herausgelöst und wird getrennt als Fragm. germ. 2 aufbewahrt. Außenmaße des Blatts 300×215, des Streifens 235×30. Der Streifen überliefert nur den Rand einer Spalte und keinen zusammenhängenden Text.
Schrift:
Schriftraum: 225 × 120    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 44   
Schriftart: Textualis
Abgesetzt in Versen.

Einband: 15. Jh.     Gotisch     Streicheisenlinien   Blindstempel        
Helles Leder über Holz. Rautenmuster, Göttweiger Rosettenstempel (vgl. Fingernagel/Simader, Göttweiger Blindstempel Nr. 1). Titelschild: Quadraginta omelie beati Gregorii pape. Darunter Spuren eines abgelösten Titelschildes. Göttweiger schwarze Signatur erkenn- aber nicht mehr lesbar.


Aufgrund der Einbandgestaltung ist die Handschrift ab dem 15. Jahrhundert auf jeden Fall in Göttweig anzunehmen.

Bl. 6ra-77rb entspricht in der Textzusammenstellung bei leicht geänderter Abfolge Melk, Cod. 6 (1. Hälfte 13. Jh.), 1ra-133va.

Nikolaus Czifra, 16.12.2014; Wasserzeichen: Maria Stieglecker, 19.06.2015
"Lashofer 1983", "CC", "CPL", "BHM", "Schneyer", "PL", "CCCM"
alle Initien
(VS, NS) Väterbuch (Fragment). Für Literatur vgl. die Beschreibung im Handschriftencensus.
   1
VSra … wazzer ist ein tranch důnne und doch swer sein uberz zil an der notdurft nehmen will ... — ... wand wir doch di vůrnunft hant die himels stimme niht erchant …
(2ra-4va) Register. Zu Bl. 6ra-77rb mit Blatt- und Stellenangabe anhand der Abschnittsstrukturierung (s. unter Schrift).
(5ra-5vb) Register. Zu Bl. 6ra-77rb nach Blatt- und Kolumnenangabe (etwas weniger ausführlich als jenes Bl. 2ra-4va).
   1
5ra Tit.: Incipit registrum ad inveniendam quedam excerpta in omeliis Gregorii, quota omelia vel folia seu columpna queri debeat.
(6ra-74ra) Gregorius Magnus Homiliae XL in evangelia (Ed.: CC 141. - CPL 1711). Bl. 6rb Inhaltsverzeichnis.
   2
6ra Reverendissimo et sanctissimo fratri Secundino episcopo Gregorius servus servorum dei inter sacra missarum solemnia ...
7va In illo tempore dixit Iesus discipulis suis: Erant signa in sole et luna ... (Lc 21,25). In basilica sancti Petri apostoli omelie beati Gregorii pape de eadem leccione. Dominus ac redemptor noster, fratres carissimi, paratos nos invenire desiderans ... — ... per me in vestris auribus loquitur, per se in vestris mentibus loquatur, qui vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen.
(74ra) De duodecim abusivis saeculi (in dieser Form auch Melk, Cod. 6, 127ra).
   1
74ra Sanctus Gregorius dixit: Haec sunt, qui [!] in hoc saeculo abusive fiunt: Sapiens sine operibus bonis, senex sine religione ... — ... sic omnia mitata sunt, ut pauca sperant bona.
(74ra-75vb) Remigius Autissiodorensis (?)Commentarius in Matthaeum, Exzerpt (= Ps.-Hieronymus: Homilia in festo nativ. BMV) (BHM 711 bzw. 711 add.).
   1
74ra Tit.: Inicium sancti ewangelii secundum Matheum bzw. Omelia Venerabilis Bede presbiteri.
Liber generationis Iesu Christi filii David filii Abraham et reliqua (Mt 1,1). Quaerendum est, quare sic exorsus est evangelista: Liber generationis. Novera enim scriptum 'Liber generationis Adae'. Ideo ergo sic coepit ... — ... meruit suscipere Christum in carne natum, qui vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen.
(76ra-77rb) Homilia in Lc 19,12 (auch in Melk, Cod. 135, 233a und Klosterneuburg, CCl 241, 1vb).
   1
76ra Tit.: Secundum Lucam bzw. Omelia lectionis eiusdem.
In illo tempore dicit Iesus discipulis suis similitudinem hanc: Homo quidam nobilis ... (Lc 19,12-26). Omnis sancti evangelii, fratres carissimi textus usque ad iota unum et unum apicem ... — ... quia non nostris oboedire praeceptis nefas existimavimus largiente domino succincte decursi sumus et cetera.
(77v-78r) leer.
(78va-81rb) De casu Hierosolymorum. In keinem Repertorium nachweisbar.
   1
78va Postquam Nero occidit Petrum et Paulum et eadem die in aula sua pranderet, fulmen de caelo ante pedes eius cecidit ... — ... pro uno nummo usuali, hostium vero per omne tempus obsidionis decies centum milia. Explicit.
(81va-82ra) Gaufridus S. TheodoriciSermo (Schneyer II 161, Nr. 26).
   1
81va Tit.: In nativitate apostolorum sermo Bede prespiteri.
Quantam et quam multiplicem gratiam sancti apostoli a domino Christo meruerint, audiunt in lectionum serie ... — ... ad aeternae beatitudinis gaudia eorum precibus adiuti per dei gratiam pervenire mereamur. Explicit sermo Bede prespiteri de apostolis.
(82rb-83ra) Fulgentius Ruspensis De sancto Stephano protomartyre et de conversione sancti Pauli (sermo 3), Exzerpt (Ed.: CC 91A, 905-909. - CPL 830).
   1
82rb Tit.:Incipit sermo sancti Fulgencii episcopi in natalicio unius martiris.
Beatus iste martyr, cuius hodiernus illuxit dies, virtute caritatis indutus certamen bonum certavit, cursum consummavit ... — ... bonorum fructus colligere cum gaudio et exultatione possimus praestante domino etc.
(83ra-83rb) Maximus Taurinensis Sermo 12 (Ed.: CC 23, 41-42. - CPL 219a).
   1
83ra Tit.:In natali plurimorum martyrum sermo sancti Ambrosii.
Cum omnium sanctorum martyrum, fratres carissimi, natale devotissime celebrare debeamus ... — ... tam religione quam corpore, quod ipse praestare dignetur, qui vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen. Explicit sermo sanctorum martirum.
(83va-84ra) Augustinus Sermo 335 (Ed.: PL 38, 1470-1471. - CPL 284).
   1
83va Tit.:Ubi supra sermo Ambrosii episcopi.
Quoniam dies martyrum sanctorum est, unde potius aliquid delectet nisi de gloria ipsorum, adimet nos dominus martyrum, quia hoc est dominus noster ... — ... pervenire ad martyrum palmas per dominum nostrum Iesum Christum, cui est gloria in saecula saeculorum. Amen.
(84ra-84va) Augustinus Sermo 334 (Ed.: PL 38, 1467-1469. - CPL 284).
   1
84ra Tit.:Ubi supra.
Omnium quidem bonorum fidelium Christianorum maxime tamen gloriosorum martyrum vox est: Si deus pro nobis, quis contra nos? Fremebat mundus adversus eos ... — ... quia vivis ex pignore per dominum nostrum Iesum Christum, qui vivit et regnat etc.
(84va-85vb) Eusebius Gallicanus Homilia 51 (Ed.: CC 101A, 591-603. - CPL 966). Zuschreibung an Maximus Taurinensis ep. durch Erembert Stiefvater (siehe oben unter Schrift).
   1
84va Tit.: In natali unius confessoris et pontificis. [von anderer Hand:] Sermo beati Ambrosii episcopi.
Ad sancti ac beatissimi istius patris nostri, cuius hodie festivitatem celebramus, laudes addidisse aliquid decerpisse est ... — ... incolumes oves suas laetus pastor agnoscat ipso adiuvante, qui vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen.
(85vb-87vb) Fulgentius Ruspensis De dispensatoribus domini, sermo 1 (Ed.: CC 91A. - CPL 828).
   1
85vb Tit.: Item ubi supra sermo sancti Fulgencii episcopi.
Dominicus sermo, quem debemus omnes non solum studiose, verum etiam sapienter audire, cui nos oportet humiliter ac delectabiliter oboedire ... — ... quam damus commune vobiscum salubriter atque humiliter habeamus, quod praestare nobis dignetur …
(87vb-89vb) Petrus Damianus OSB Sermo 68: In natali virginum sermo secundus (PL 144, 892-897; CCCM 57, 412-419).
   1
87vb Tit.: In nataliciis sanctarum virginum sermo sancti Augustini episcopi.
Hodie, fratres carissimi, virginale nobis decus illuxit, quod nostrae memoriae divinae virtutis victoria renovavit ... — ... sapientes virgines accensis lampadibus advenienti iudici mereamur occurrere, qui cum deo patre vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen.
(89vb-90va) Eusebius Gallicanus Homilia 47 (Ed.: CC 101A, 553-563. - CPL 966).
   1
89vb Tit.:In dedicatione ecclesie sermo sancti Maximi episcopi.
Recte festa ecclesiae colunt, qui se ecclesiae filios cognoscunt. Haec enim omnium credentium mater est ... — ... non habebit de satietate fastidium adque vos bona perducat, qui vivit et regnat in saecula saeculorum.
(90va-91ra) Beda Venerabilis In Lucae evangelium expositio, Exzerpt, lib. 5, cap. 19, Z 1499-1567 (Ed.: CC 120, 333-335.).
   1
90va Tit.:Leccio sancti ewangelii secundum Lucam.
In illo tempore egressus Iesus perambulabat Iericho ... (Lc 19,4). Omelia venerabilis Bede presbiteri. Quae impossibilia sunt apud homines, possibilia sunt apud deum. Ecce enim camelus ... — ... novae lucis gratia coruscante in humili credentium nationum corde quiescere, quod autem descendere ...
(91rb-92v) leer.