|
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=36871 |
Göttweig, Benediktinerstift, Cod. 160 (rot) / 169 (schwarz)
ZUSAMMENGESETZTE HANDSCHRIFT: SERMONES. NICOLAUS DE DINKELSBÜHL. IOHANNES GERSON. CONRADUS DE WALDHAUSEN (lateinisch/deutsch)
Olim: M 23 Papier 258 Bl. 295×220 um 1350/1430
Handschrift aus 7 Teilen zusammengesetzt: 1 (1-104) um 1425; 2 (105-135) 1425; 3 (136-175) um 1425; 4 (176-196) Stein an der Donau (heute Teil von Krems), 1427; 5 (197-208) Göttweig (?), um 1425; 6 (209-218) 3. Viertel 14. Jh.; 7 (219-258) 3. Viertel 14. Jh.
Wasserzeichen: Metadaten zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5, Teil 6, Teil 7 | Vorschau Bilder zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5, Teil 6, Teil 7 | Einzelbilder: fol. 3, 27, 28, 73, 74, 78, 104, 111, 112, 149, 150, 164, 165, 193, 196, 200, 208, 209, 217, 220, 226, 231, 235, 236, 245, 247, 249, 251, 252, 257.
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 9)
Durchgehende moderne Bleistiftfoliierung. Kustoden aus dem späten 15. Jh. ab der ersten beschriebenen Lage. In den Lagenfalzen Pergamentstreifen aus demselben Codex discissus wie der VDS.
| Teil 1 | 1-104 Papier um 1425 |
| Lagen: (III-2)4 + 8.VI100 + II104. | |
| Inneres Doppelblatt der letzten Lage in der Mitte gerissen. | |
| Schrift: | |
| Schriftraum: 205-210 × 150 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 34-40 | |
| Schriftart: Bastarda | |
| Ausstattung: Rubriziert | |
| Teil 2 | 105-135 Papier 1425 |
| Lagen: 2.VI128 + (VI-5)135. | |
| Schrift: | |
| Schriftraum: 214 × 153 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 40-42 | |
| Schreiber: Christannus, frater – Schriftart: Bastarda Bl. 135va Schreibernennung, Datierung auf 1425. | |
| Ausstattung: Rubriziert | |
| Teil 3 | 136-175 Papier um 1425 |
| Lagen: 3.VI171 + (VI-8)175. | |
| Neben den übergreifenden Kustoden ursprünglich mit eigener Kustodenzählung in diesem Teil. | |
| Schrift: | |
| Schriftraum: ca. 213-216 × 153-157 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 36-39 | |
| Schriftart: Bastarda – Marginalien Nur sehr vereinzelt Randvermerke und –markierungen. | |
| Ausstattung: Rubriziert | |
| Teil 4 | 176-196 Papier Stein an der Donau (heute Teil von Krems), 1427 |
| Lagen: VI187 + (VI-3)196. | |
| Schrift: | |
| Schriftraum: 200 × 143 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 32-37 | |
| Schreiber: Wolfgangus Vasthang de Halstat – Schriftart: Bastarda Bl. 195ra Schreibernennung, Datierung auf 1427. | |
| Ausstattung: Rubriziert | |
| Teil 5 | 197-208 Papier Göttweig (?), um 1425 |
| Lagen: VI208. | |
| Schrift: | |
| Schriftraum: 210-215 × 150-160 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 60-63 | |
| Schriftart: Notula – Marginalien Diese Hand auch in Cod. 217 (rot), 1r-5v und 13r-68r, Cod. 197 (rot), 1r-10v und 225r-236v; Schrift zeigt alle Merkmale der Älteren Kursive, ist in Cod. 197 (rot) aber auf 1424 datiert; Cod. 217 (rot) ist hingegen Ende des 14. Jahrhunderts geschrieben. - Zahlreiche Streichungen, Marginalnotizen und Korrekturen von gleicher Hand. | |
| Teil 6 | 209-218 Papier 3. Viertel 14. Jh. |
| Lagen: V218. | |
| Schrift: | |
| Schriftraum: ca. 210 × 140-145 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 51-53 | |
| Schriftart: Notula | |
| Teil 7 | 219-258 Papier 3. Viertel 14. Jh. |
| Lagen: VIII234 + V244 + III250 + (IV-2)256 + I258. | |
| Blätter variieren in der Breite, Schnitt unregelmäßig und ausgefranst. | |
| Schrift: | |
| Schriftraum: 220-250 × 155 Spaltenzahl: 1 Zeilenzahl: 73-74 | |
| Schriftart: Notula – Marginalien Zahlreiche Marginalien, Ergänzungen etc. |
Hs. enthält 2 Fragmente
| VDS | VDS Pergament 1. Viertel 14. Jh. |
| Schrift: | |
| Schriftraum: 220 × 175 Spaltenzahl: 1 Zeilenzahl: 23 | |
| Schriftart: Textualis – Neumen | |
| HDS | HDS Pergament 2. Hälfte 13. Jh. |
| Doppelblatt. Blattgröße ca. 220×180, quer zum Buchblock aufgeklebt | |
| Schrift: | |
| Schriftraum: 202 × 147 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 49 | |
| Schriftart: Textualis Zwei verschiedene Hände auf Tintenlinierung auf den beiden Blättern. |
| Einband: 2. Viertel 15. Jh. Gotisch Streicheisenlinien Blindstempel |
| Rotes Leder über Holz. Kleine Rosettenstempel (vgl. Fingernagel/Simader, Göttweiger Blindstempel, Nr. 5). Titelschild und Signaturenschild abgelöst; gotische schwarze Signatur d 24 [?]. Jeweils fünf Buckel in Form von Kardinalhüten auf VD und HD. Die untere von zwei Schließen fehlt. |
| Teil 4 ist auf 1427 datiert von der Hand eines Kaplans in Stein an der Donau (heute Stadtteil von Krems) lokalisiert. Die Erwähnung von Altmann als fundator noster Bl. 201va in der Überschrift einer Predigt ist ein Hinweis, dass zumindest Teil 5 der Handschrift in Göttweig oder einer Göttweiger Pfarre geschrieben wurde (diese Hand auch in Cod. 197 [rot], s. o.). Die gotische schwarze Signatur auf dem Einband zeigt, dass die Handschrift schon im 15. Jh. in Göttweiger Besitz war. |
"Madre", "Glorieux", "Bloomfield", "Schneyer", "Schullian 1981"
alle Initien
| (VDS) | Sequentiar (Fragment). | |
| (VDS) | Inhaltsverzeichnis 15. Jh. | |
| (1r) | Inhaltsverzeichnis 19. Jh. | |
| (1v-4v) | Leer. | |
| (5ra-103rb) | Sermones in epistolas de tempore. Dieselbe Reihe findet sich weitgehend ident auch in Graz, Ms 731, 144r-246v; lediglich die Predigt Bl. 43ra zu "Super lapidem unum ... (Zach 3,9)" fehlt in der Grazer Handschrift (Auskunft von Pia Fiedler, Graz). 45 | |
| 5ra | Tit.: Dominica prima in adventu. Scientes quia hora est nos ... (Rm 13,11). Aves quantumcumque in nocte somnium capientes, tamen die appropinquante ... — ... usque ad corporis ruborem sentiunt Christum fontem vivum adiutorem. | |
| 6va | Tit.: Dominica secunda. Quaecumque scripta sunt ad nostram doctrinam ... (Rm 15,4). Hugo dicit in suo Didascalicon libro primo, quod videns deus homini: vide, homo, quod deus amavit te ... — ... Psalmus: Verbo domini caeli firmati sunt et spiritu oris eius omnis virtus eorum. | |
| 8ra | Tit.: Eodem. Quaecumque scripta sunt ... (Rm 15,4). In verbis propositis tria notantur: Primum est eorum, quae ad nostram eruditionem sunt ... — ... sequitur quam adiutor noster est in aeternum. | |
| 10vb | Tit.: Dominica tertia. Sic vos [recte nos] existemet homo ... (I Cor 4,1). Videmus, quod sunt apes magno studio et labore mel comportantes ... — ... sed cum pervenerit ad portum. Rogemus. | |
| 12rb | Tit.: Dominica quarta. Gaudete in domino semper (Phil 4,4). Dicit Thomas secunda secundae, quaestione 28, quod praecepta legis dantur de actibus virtutum, gaudium est autem actus caritatis ... — ... lapillo suo correctionis per famem et sitim famam et infamiam. | |
| 13va | Tit.: Dominica infra octavam. Quanto tempore heres ... (Gal 4,1). In praesenti epistola apostolus facit tria. Primo servitutem Iudaeorum per exemplum morale consummat ... — ... Christi incarnatio nostram ditant pauperem humilitatem. | |
| 14vb | Obsecro itaque vos fratres ... (Rm 12,1). Periti medici est infirmis dare remedia dulcia et mollia, si infirmi recusant aspera et dura ... — ... Singuli autem alter alterius membra. | |
| 16va | Tit.: Dominica in septuagesima. Nescitis, quod hii, qui in stadio currunt ... (I Cor 9,24). Licet multi currant in stadio fidei, pauci tamen accipiunt bravium operando bonum ... — ... malis et bonis, quia mors malis, vita bonis. | |
| 19vb | Tit.: Dominica in septuagesima. Libenter suffert insipientes ... (II Cor 11,19). Secundum philosophum similia cum similibus congaudent, sic te apostoli ... — ... saepe enim fuit novissima primis peiora. Rogemus ergo. | |
| 22rb | Tit.: Dominica in quinquagesima. Si linguis hominum loquar ... (I Cor 13,1). In praesenti epistola apostolus tangit quattuor. Primo quomodo caritatis ... — ... ut fidei succedat visio, spei tensio, caritati autem fruitio. | |
| 24vb | Tit.: Dominica in die pascatis. Expurgate vetus fermentum ... (I Cor 5,7). Seneca dicit libro septimo Naturalium, quod nova magister mirari ... — ... Innocentius dicit, quod hoc sacramentum venialia delet et mortalia removet. Rogemus ergo. | |
| 26ra | Tit.: Dominica prima. Omne quod natum est ... (I Io 5,4). Secundum Thomam 23ae, quaestione secunda, articulo 23. nominibus naturis ordinatis invenitur, quod ad perfectionem ... — ... Iesus Christus, quam gratiam nobis concedere dignetur ... | |
| 28ra | Tit.: Dominica secunda. Christus passus est pro nobis ... (I Pt 2,21). Seneca 95. epistola dicit: longum iter est ire per praecepta, sed breve et efficax per praecepta ... — ... contemplationem et delectationem nos perducere dignetur, qui vivit et regnat ... | |
| 30va | Tit.: Dominica tertia. Obsecro vos tamquam advenas ... (I Pt 2,11). Omne, quod est in mundo aut est concupiscentia carnis idest luxuria ... — ... quo nos perducere dignetur, qui vivit et regnat. Amen. | |
| 32vb | Omne datum optimum ... (Iac 1,17). Scribitur 24 que [?] quod sunt et fuerunt tempore forte apostolorum vel ... — ... per gloriam in futuro, quod nobis praestare dignetur, qui vivit et regnat deus in saecula saeculorum. Amen. | |
| 35rb | Tit.: Dominica quinta. Estote factores et non auditores ... (Iac 1,22). Consuetudo est in terris, ut servus sciens voluntatem domini sui et non faciens ... — ... recipiat in istam quam inhabitat patriam. Amen. | |
| 37vb | Tit.: In ascensione. Primum quidem sermonem feci de omnibus ... (Act 1,1). Consuetudo est, quando aliquis recedit ab hominibus in regiones longinquas ... — ... venite benedicti patris mei percipite regnum etc. quod nobis praestare dignetur. | |
| 39rb | Tit.: Dominica infra ascensionem. Estote prudentes et vigilate ... (I Pt 4,7). In praesenti epistola tanguntur quattuor principalia ad salutem animorum et honestatem morum ... — ... quod ille meritis illius fuit adiuvatus et salvatus. | |
| 40vb | Tit.: In die pentecostes. Dum complerentur dies ... (Act 2,1). Patri attribuitur in scripturis potentia, filio sapientia et spiritui sancto clementia ... — ... idest regis, leo enim graece rex est latine. Rogemus ergo. | |
| 43ra | Super lapidem unum ... (Zach 3,9). Lapis iste est humanitas Christi, quae est operimentum deitatis. Ezechiel ... — ... Christum sponsum nostrum plenius videbimus, quod nobis praestare dignetur ... | |
| 44va | Tit.: In die trinitatis. O altitudo divitiarum ... (Rm 11,33). In praesenti epistola tanguntur tria principalia, scilicet altitudo divinae scientiae desiderabilis ... — ... corpus hoc totum nobis praestare dignetur, qui vivit ... | |
| 46rb | Tit.: Dominica prima. Deus caritas est ... (I Io 4,8). Merito deus caritati comparatur, nam sicut caritas est incomprehensibilis, sic deus ... — ... in praesenti gratiam et in futuro gloriam, quam nobis praestare dignetur ... | |
| 47vb | Tit.: Dominica secunda. Nolite mirari, si odit vos ... (I Io 3,13). Sicut causa dilectionis et amicitiae est conformitas naturae vel fidei, sic causa odii est difformitas ... — ... illos Apocalypsis 14: hic in gratia et in gloria. Amen. Rogemus. | |
| 50ra | Tit.: Dominica tertia. Humiliamini sub potenti manu dei (I Pt 5,6). Videmus in hac machina mundiali, quid [!] circuli circumferentia quanto est minor ... — ... quae ergo ipsi gratia et imperium in saecula saeculorum. Amen idest fiat. Rogemus dominum. | |
| 52va | Tit.: Dominica quarta. Existimo enim, quod non sunt condignae ... (Rm 8,18). Sic ait psalmus: Quantum mille anni ante oculos tuos tamquam dicit Hester haec p. [? recte: dies hesterna, quae praeterit]. Ideo apostolus dicit ... — ... mortem discimus non timere. Rogemus. | |
| 54va | Tit.: Dominica quinta. Omnes unanimes in oratione estote (I Pt 3,8). Super istum numerum duo potissima dei opera sunt constituta. Nam hominum, animalium et avium generatio ... — ... Christum perdunt, destruit et habentibus spiritum lenitatis et humilitatis reperit. Rogemus. | |
| 56vb | Tit.: Dominica sexta. Quicumque baptizati sumus in Christo ... (Rm 6,3). Narrat Iacobus in libro De mirabilibus orientis, quod sunt quaedam arbores, in quibus fructus pendentes ... — ... ut viventes a mortuis I Pt 2: peccatis mortui iustitiae vivamus. Rogemus. | |
| 59rb | Tit.: Dominica septima. Humanam dico propter infirmitatem carnis ... (Rm 6,19). Omnia mala facta sunt post peccatum primorum parentum, praecipue quomodo ... — ... ratione peccati in hoc exilio semper indigemus gratia dei. | |
| 61ra | Tit.: Dominica octava. Debitores sumus non carni ... (Rm 8,12). Solent adulteri plus diligere ancillas concubinas quam suas legitimas uxores ... — ... et merito passionis, altero ipse contentus alterum iure donat. Rogemus. | |
| 63vb | Tit.: Dominica nona. Non simus concupiscentes malorum ... (I Cor 10,6). Causa omnis peccati autem est concupiscentia carnis vel oculorum vel superbia ... — ... et ecce angeli ministrabant ei, sic nobis, si vincimus, angeli ministrabunt. Rogemus. | |
| 66va | Tit.: Dominica decima. Scitis, quoniam cum gentes essetis ... (I Cor 12,2). Ovidius libro tertio De transformatis dicit, quod sol filio suo Phaetonti ... — ... tam paucis verbis tam multos vicisset Pharisaeos. Rogemus. | |
| 70ra | Tit.: Dominica undecima. Notum vobis facio evangelium ... (Gal 1,11). Officium praedicationis inter omnes ecclesiasticas dispensationes est praecipuum ... — ... mille supplicia quasi ludum putabat puerorum. Rogemus. | |
| 72ra | Tit.: Dominica duodecima. Fiduciam talem habemus ... (II Cor 3,4). Volens pugnare contra hostem non considerat de viribus neque de armis suis ... — ... Rogemus igitur, ut populi peccata in precibus sacerdotum deleantur. | |
| 74vb | Tit.: Dominica tredecima. Abrahae dictae sunt promissiones … (Gal 3,16). Abraham placuit deo per opera misericordiae hospitando homines invenit angelos ... — ... bibit meum sanguinem, in me manet et ego in eo. Rogemus. | |
| 77vb | Tit.: Dominica 14. Spiritu ambulate et desideria ... (Gal 5,16). Ubi actus unius potentiae incenditur [!] actus alterius potentiae, re imitatur ... — ... cum apparuerit gloria tua, quam vobis praestet pater et filius et spiritus sanctus. | |
| 80ra | Tit.: Dominica 15. Si spiritu vivimus et ambulemus ... (Gal 5,25). Videmus in corporibus humanis et animalium omniumque viventium, quod quamdiu spiritus est in eis ... — ... parentes infideles nutrimenti exhibitione. Rogemus. | |
| 82va | Tit.: Dominica 16. Obsecro vos ne deficiatis ... (Eph 3,13). Videmus, quod lapides pretiosi impoliti non habent eandem efficaciam nec pulchritudinem ... — ... fecisti me, ut laudarem te et salvarem me. Rogemus. | |
| 85rb | Tit.: Dominica 17. Obsecro vos ego vinctus ... (Eph 4,1). Homo ante omnia debet considerare tria, scilicet se ipsum, bonos et malos. Se ipsum, ut ambulet ... — ... unus, qui est expertior [?], naturam gubernat. Rogemus. | |
| 87va | Tit.: Dominica 18. Gratias ago deo meo ... (I Cor 1,4). Cuiusque rei bonitas maxime in tribus consideratur, scilicet si res est honesta, utilis et durabilis ... — ... nec me contingas, video enim super te mirabilia. Rogemus. | |
| 89va | Tit.: Dominica 19. Rinovami [recte renovamini] spiritu mentis vestrae ... (Eph 4,23). Secundum philosophum tres sunt potentiae animae, scilicet intelligentia, voluntas et memoria ... — ... hic dicas, quomodo quidam pro tribus panibus laborat. Rogemus. | |
| 92ra | Tit.: Dominica vicesima. Videte, quomodo caute ambuletis ... (Eph 5,15). In praesenti epistola apostolus facit tria principalia: Primo ut principia ... — ... exaltabitur hic in gratia etc. in aeterna gloria. Rogemus. | |
| 94rb | Tit.: Dominica 21. Confortamini in domino ... (Eph 6,10). Sicut habetur Iob 7[,1], quod militia est vita hominis super terra, ideo cottidie cum adversariis ... — ... bene tria milia ne supercilium [?] idest infidelium cepit. Rogemus. | |
| 96va | Tit.: Dominica 22. Confido in domino ... (Phil 1,6). Primo in praesenti epistola apostolus facit tria principalia. Primo pugnantes animat in principio ... — ... fecunditas terrae sibi donum patriae aeternae. Rogemus. | |
| 98vb | Tit.: Dominica 23. Imitatores mei estote ... (Phil 3,17). Sicut aquila advolans provocat pullos suos, sic apostolus docet imitari facta sua Philippines, scilicet quia tota vita ... — ... ita dominus iuxta merita unicuique apparebit. | |
| 101rb | Tit.: Dominica 24. Non cessamus pro vobis ... (Col 1,9). In praesenti epistola apostolus facit tria. Primo pro vobis orat etc. unum pro alio orare demonstrat ... — ... post nostras tribulationes cum Christo gaudemus in caelo, quod gaudium nobis praestare dignetur, qui vivit et regnat deus in saecula saeculorum. Amen. Exaudi nos deus. Explicit hoc. | |
| (103v-104v) | leer. | |
| (105ra-135va) | Nicolaus de Dinkelsbühl
  : De oratione dominica (Tractatus octo III) (Ed.: Rudolf Damerau, Der Herrengebetskommentar des Nikolaus von Dinkelsbühl. Lateinische textkritische Ausgabe [Studien zu den Grundlagen der Reformation 10]. Gießen 1971, 1-139. - Madre 175-180, Hs. erwähnt 177). (108va) Nr. 2. (110va) Nr. 3. (112va) Nr. 4. (114vb) Nr. 5. (117va) Nr. 6. (119vb) Nr. 7. (122vb) Nr. 8. (125vb) Nr. 9. (128va) Nr. 10. (131va) Nr. 11. (132va) Nr. 12. 1 | |
| 105ra | Si quid petieritis patrem in nomine meo, dabit vobis (Io 16,23). Sanctus Chrysostomus super verbo Matthaei septimo ‚Petite et dabitur vobis‘ dicit: Petite et dabitur vobis ut quod ex hominibus ... — ... tandem mereamur videre deum deorum in Sion in caelesti patria, quo nos perducat et cetera. Amen. – (Schlussschrift, Schreibername, Datierung) Finitum per fratrem Christannum anno domini Mo CCCCo XXVto in vigilia sancte Katherine virginis et martiris. [24.11.1425] | |
| (135vb) | Leer. | |
| (136ra-174va) | : De vita spirituali animae (Ed.: Glorieux 1960/73, III 113-202 Nr. 97; Widmungsbrief ebda. II 63 Nr. 14. – Bloomfield Nr. 1903). 1 | |
| 136ra | Tit.: Incipit prologus in tractatum de spirituali vita anime magistri Iohannis Gerson cancellarii Parisiensis. Reverendo in Christo patri et sacrae theologiae professori eximio domino Petro episcopo Cameracensi ... (136va) tua... (1v) Ego vos baptizavi aqua, ille vos baptizabit Spiritu sancto. Antiqua iam atque notissima patrum eruditione compertum habemus ... — ... cui sicut praefatiunculae initium ita finem huius operis dedicamus. Penna gradum siste, finem codex tenet iste. | |
| (174vb-175v) | Leer. | |
| (176ra-195ra) | Tractatus de cena domini cum sermonibus tribus. 5 | |
| 176ra | Tit.: In cena domini exposicio ewangelii ut dicitur. Ante diem festum paschae ... (Io 13,1). Cum umbra fugetur per apparentem claritatem figura terminetur per succedentem veritatem ... — ... scitis quid fecerim vobis etc. exemplum enim dedi vobis etc. | |
| 184vb | Tit.: Sermo primus dicitur. Exemplum enim dedi vobis … (Io 13,15). Consuetudo est patrum devotorum et fidelium morti propinquantium suos filios ... — ... ad finem caelestis gloriae provexit eos, ad quem finem nos perducat. Amen. | |
| 187va | Tit.: Sermo secundus dicitur. Hoc est corpus meum quod pro nobis tradetur … (Lc 22,19). Ad rependendum vicem gratitudinis pro impensis beneficiis obligat quodlibet praecotum scriptae legis ... — ... tertio principaliter cum dicitur: Hoc facite in meam commemorationem. De hoc require in passione domini. | |
| 190va | Tit.: Sermo tercius. Quid retribuam domino pro omnibus, quae retribuit mihi (Ps 115,3). Benefactori liberali non solum de accepto munere, sed et de benigna eius affectione tenetur ... — ... in aeternum, ad quem nos introducat, qui vivit et regnat deus per omnia … | |
| 195ra | Melchisedech rex salem obtulit panem et vinum. / Non in solo pane vivit homo sed in omni verbo quod procedit de ore dei. / Nisi manducaveritis carnem filii hominis et biberitis eius sagwinem, non habebitis vitam in vobis. / Commentacio sagwinis Christi require in festo corporis Christi. – (Schlussschrift, Schreibername, Datierung) Explicit per Wolfgangum Vasthangum de Halstat tunc temporis capellanus in Stayn anno etc. XXVII etc. [1427]. | |
| (195rb-196vb) | Leer. | |
| (197ra-207ra) | Sermones eines Göttweiger Konventualen (?). 14 | |
| 197ra | Tit.: Sancti spiritus assit nobis gratia. Sermo de passione domini. Stabat iuxta crucem Iesu Maria mater eius (Io 19,25). De hodierna festivitate ... — ... quod sonat verba: Stabat iuxta etc. Rogabimus. | |
| 197rb | Stabat iuxta crucem (Io 19,25). Quaeri postest si Christus non salvat hominem per alium sed potius per seipsum ... — ... latroni paradisum dedit ... | |
| 198vb | Tit.: Sermo de ascensione. Amice, ascende superius (Lc 14,10). Paulus apostolus loquitur de hodierna festivitate, videlicetde ascensione ... — ... ad eum: Amice etc. ascende superius etc. et ut supra etc. Rogabimus. | |
| 199ra | Amice, ascende superius (Lc 14,10). Magister dicit in compendio, differentia est inter ascensionem, assumptionem et evolationem ... — ... ad quam exaltationem nos perducat Iesus Christus, qui in cruce pro nobis extitit exaltatus. Amen. | |
| 200rb | Tit.: Sermo de spiritu sancto. Spiritus domini ornavit caelos (Iob 26,13). Iob 14o scribitur: Cum venerit ille spiritus veritatis docebit vos omnem veritatem ... — ... merito dixi proposita verba de eis. Rogabimus ergo gratiam spiritus. | |
| 200rb | Spiritus domini ornavit caelos (Iob 26,13). Bene dicit hodierna festivitate: Si sanctorum solemnia celebramus quanto magis a quo habuerunt ut sancti essent ... — ... si non paveris occidisti etc. et ut hoc digne fiat rogabimus. | |
| 201vb | Tit.: [in margine und in den Freiraum der nicht ausgeführten Initiale geschrieben:] Sermo de fundatore nostro beato Altmanno vel de alio confessore. Domine quinque talenta tradidisti. Ecce alia quinque super lucratus sum [getilgt: Lc 19] (Mt 25,20). [Getilgter Text: Sermo de sancto Vito vel de aliis […] martyribus. Sancti per fidem vicerunt regna operati sunt iustitiam adepti sunt promssiones. Hbr 11]. Dominus noster Iesus Christus, ut habetur capitulo ultimo, dixit ad Petrum ... — ... occidisti etc. et ut hoc digne fiat, rogabimus etc. | |
| 201vb | Tit.: Sermo de fundatore nostro. Domine, quinque talenta … (Mt 25,20). Magister dicit quod supra, bonitas dei volens communicare bonum suum aliis fecit creaturam rationabilem ... — ... in gaudium domini sui, ad quod nos etiam perducat, qui in calis sine fine vivit et regnat. Amen. Dic si placet miracula ut scis et vis. | |
| 203rb | Tit.: Sermo de assumptione gloriose virginis Marie. Sedes ut regina, scribitur (Apc 18,7). Decimo capitulo scribitur quod David tulit de capite Melchion coronam ... — ... corona gloriae in manu domini et dyadema in manu dei tui supple tibi imponendum et ideo potuerit dicere verba praeassumpta: Sedeo etc. | |
| 203va | Sedeo ut regina (Apc 18,7). Scribitur Esther sexto, quod Assuerus rex inter alios honores ... — ... iustificati ad gloriam assumuntur, ad quam gloriam etc. Dic aliquod exemplum, quod valeat ad omnia prius dicta. | |
| 204vb | Tit.: Sermo de nativitate Marie virginis. Sapientia aedificavit sibi domum … (Prv 9,1). Oleum effusum nomen tuum scribitur capitulo primo. In verbis istis ponuntur tria, quae quilibet praedicator debet in se habere ... — ... in me non cognosco et ideo matrem gratiae et misericorodiae omni nisu deposco. | |
| 205ra | Sapientia aedificat sibi domum … (Prv 9,1). Fulgentius dicit: Si omnia membra hominis verterentur in linguas, beatam virginem laudare sufficieret nullus ... — ... merear esse caelestis regni particeps, ad quod regnum nos perducat, qui in caelis sine fine vivit et regnat. Dic aliquod exemplum, quod ad praedicta omnia valens etc. | |
| 206va | Tit.: Sermo de annunciacione beate virginis. Haec est dies, quam fecit dominus … (Ps 117,24). Scribitur Iohannis primo: Verbum caro factum est et habitavit in nobis, ubi tria erunt consideranda, scilicet quod verbum, quale verbum ... — ... tertio ut exules ad patriam reducat. | |
| 206vb | Haec est dies, quam fecit dominus (Ps 117,24). Ubi sciendum quam ad praesens spectat, quod licet dominus deus omnes dies universaliter fecerit ... — ... quia vivificat et laetificat animam domini gloriam per paenitentiam [?]. Psalmus: Fluminis impetus etc. | |
| (207rb-208vb) | Leer. | |
| (209ra-218va) | Sermones curiales. Auf eine Verwendung bei Hof lassen die hinzugesetzen Überschriften schließen. 6 | |
| 209ra | Tit.: Sancti spiritus assit michi gratia. Collatio facta per dominum Clementem papam, quando fecit processus contra interfactores regis Scicilie, scilicet dominum Andream fratris regis Ungarie. Vox sanguinis fratris tui Abel clamat … (Gn 4,10). Videtur mihi, quod auditur et exauditur vox clamantis et querelatur specialiter propter quattuor ... — ... infundit, quod nobis concedat deus ultionum dominus, qui est benedictus in saecula saeculorum. Amen. (Schneyer IV 768,101) | |
| 213ra | Tit.: Collatio domini Uberti. Qui sitit, veniat et bibat (Mt 19,23). Quia omne datum optimum et omne donum perfectum desursum est descendens a patre luminum ... — ... ordo praecipuus in ecclesia dei de haereticum exiniuncto. | |
| 215ra | Tit.: Collatio sancta pro pace […] bona per dominum Aczonem coram rege Apulie. Exaltabo te domine, quoniam suscepisti me … (Ps 29,2). Beatus Petrus apostolorum princeps Christi vicarius et deus in terris considerans summam excellentiam regiae maiestatis ... — ... quod vestrae maiestati et clementiae det vitam et gaudium semper iuxta quod scribitur Tobiae septimo. | |
| 216ra | Tit.: Sermo factus coram Clemente papa pro archiepiscopo Mediolanensi. In mansuetudine opera tua perfice et super hominum … (Eccli 3,19). Consecrator in traditione baculi pastoralis ponit quattuor praedicamenta ... — ... verba vestra et baculus vester consolata sunt eum, quem in eis cognovit s. v. memorem fore sui. | |
| 217va | Tit.: Sponsio facta memorate [!] huic […] per ipsum Clementem papam sextum. Convertit deus spiritum regis in mansuetudinem (Est 15,11). Hugo de claustro animae dicit, quod mansuetudinis dicitur animus, qui est tener ad compatiendum, facilis ad remittendum ... — ... quod potest salvare animas vestras, quam salutem nobis concedat, qui est benedictus in saecula saeculorum. Amen. | |
| 218ra | Sed forte mihi dicunt in corde suo, quem potest monere ad opus tantae maiestatis faciendae, quomodo respondeo quod popter aliquas rationes ... — ... vitam silentio transfigentes optata cunctis mortalibus finientur. Amen. | |
| (218va) | Notiz. 1 | |
| 218va | Quod deus solet mutare sententiam suam, hoc Genesis II et XLIII de V civitatibus … | |
| (218vb) | Leer. | |
| (219r-254v) | Conradus de Waldhausen CRSA
: Commentarius in Valerium Maximum (Schullian 1981, 705). Ende unvollständig. 1 | |
| 219r | Urbis Romae exterarumque gentium facta simul ac dicta memoratu digna etc. Sciendum quod hic ponentur notabiliora de Valerio Maximo et stilo facili paene omnia digna memoria, quae in libro suo posuit, quem ut dicit in prooemio tempore Tiberii ... — ... per viam, quam ibat exercitus, sed per compendium huius vadi igitur fuit submersus. | |
| (255r-256r) | Leer. | |
| (256v) | Notizen. teilweise dt., von mehreren zeitnahen Händen. 2 | |
| 256v | Sysoys monachus habens obulum non valet obulum. Cum facis ingressum, studeas sic esse modestus, ut post discessum de te sit ramor honestus. | |
| 256v | Chunrad von Walthausen. / Vergich und tun chund. | |
| (256v) | Verse, dt. 1 | |
| 256v | Wenne dein gesinde dich / erczurn, lieber sun, so sich, / daz dir icht werd ze gach / daz es dich gerew hernach. / Reychtum, witz und die schon gestalt / sind die drew an dir gezalt / pist du dar zu horfarich. / Es ist alles sampt enwicht. | |
| (256v) | Schuldnerliste. Erwähnte Personen u. a.: Hermannus, currifex Nycolaus, Andreas presbyter de Velden, uxor carpentarii in strata claustri, ... 1 | |
| 256v | Tit.: Nota debitores meos anno etc. LXXXVIo [1386]. | |
| (257r-258v) | Leer. | |
| (HDS) | Tractatus de motu (Fragm.). Text nicht identifiziert. |