Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=36873 
Göttweig, Benediktinerstift, Cod. 162 (rot) / 171 (schwarz)
GODEFRIDUS VORAVIENSIS. ALBERTUS DE PADUA. TRACTATUS DE PASSIONE. ECBERTUS SCHONAUGIENSIS
Olim: S 17 (barock)    Papier   177 Bl.   295×215   Böhmen (?), Ende 14. Jh.
 Wasserzeichen:  Metadaten  |  Vorschau Bilder  |  Einzelbilder: fol. II, 2, 12, 22, 23, 29, 30, 51, 52, 73, 94, 134, 37, HDS.
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 3)

Lagen: III + 3.VI36 + III42 + VI54 + VIII70 + VII84 + VI96 + 3.VII138 + 2.VI162 + (VI+1)175.
Durchgehende moderne Bleistiftfoliierung ab dem dritten freien Blatt. Zeitnahe Kustoden. Pergamentstreifen in den Lagenfalzen. Erste und letzte Lage verstärkt durch einen Streifen einer makulierten Missale-Hs. in Textura um 1400. Bl. 174 und 175 liegen lose bei. Einige Lagen wurden falsch eingebunden. Querverweise auf Bl. 36v, 37r, 162v und 163r weisen auf die textliche Abfolge hin: Demnach folgt in der ursprünglichen Konzeption auf Bl. 36v Bl. 163-175, auf Bl. 139-162 folgt umgekehrt Bl. 37-42.
Schrift: 5 verschiedene Schriften/Schreiber
Schrift 1(Bl. 1ra-19vb) Schriftraum: 220-225 × 172    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 47-48   
Schriftart: Notula
Schrift 2(Bl. 25ra-33va) Schriftraum: 221 × 152    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 43-57   
Schriftart: Notula
Gleiche Hand wie Schrift 4.
Schrift 3(Bl. 33va-42va, 97ra-174va) Schriftraum: 220-225 × 150-162    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 40-45   
Schriftart: Notula
Bl. 174va Schreibernennung Iohannes.
Schrift 4(Bl. 43ra-92vb) Schriftraum: 218-220 × 162-165    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 40-44   
Schriftart: Notula
Gleiche Hand wie Schrift 2.
Schrift 5(Bl. 174va-175vb) Schriftraum: 220 × 155    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 52   
Schriftart: Notula
Notizen VDS und HDS um 1400.
Ausstattung: Rubriziert   
Bl. 1ra-19vb, 97ra-124vb rubriziert.

Einband: um 1400     Gotisch     
Rotes Leder über Holz. Rückenschild aus Papier verblasst. Kein Titelschild.


Das papierne Rückenschild ist ein Hinweis, dass die Handschrift erst in der Neuzeit in den Göttweiger Bestand gelangt ist. Diese Handschrift ist im Katalog von 1738, Cod. 961 zwar nicht verzeichnet, da die S-Reihe aber 31 Nummern zählt, kann angenommen werden, dass sie mit der Barocksignatur S 17 jedenfalls zu diesem Zeitpunkt schon in Göttweig vorhanden war. Hinweise auf die Provenienz fehlen weitgehend; die Namensnennungen auf VDS und HDS deuten möglicherweise auf böhmischen Ursprung.
Nikolaus Czifra, 23.11.2015; Wasserzeichen: Maria Stieglecker, 23.06.2015
"GW", "Bloomfield", "Schneyer", "PL", "Distelbrink", "Mohan", "VL"
alle Initien
(VDS, HDS) Aufzeichnungen über einen Rechtshandel. Diese Notizen sind gegliedert in XIII testes, XIIII testes etc. Erwähnte Namen: Smilo de Ryeskowicz, Smilo cliens de Wlynawess deserviens nobili uno domino Iesconi de Ryeskowicz, Swach deconus Hwyczdak cliens de Ryeskowicz XL annorum, honorabilis vir dominus Martinus plebanus ecclesie in Wiany decanus Slavorum, honorabilis vir dominus Mathias plebanus ecclesie in Pazdua Pragensis diocesis, Potnis decanus Zobal (?), dominus Iohannes alias Hanko, Michael decanus Michalecz de Nucznicz, Iohannes decanus Clut Arnigis de Luolwicz, Nicolaus decanus Ratagik laicus de Copistus Pragensis, dominus Petrus vicarius perpetuus ecclesie Collegiate sancti Stephani in Lithonurcz (?), Hanko de Tablona.
(Ir-IIv) leer.
(1ra-19vb) Godefridus Voraviensis Lumen animae, Fassung B, Exzerpte (Druck: GW M16911. - Bloomfield 5849 und 3930). Der Prolog fehlt, es sind nur die Cap. 1, 3, 5, 6, 7 erhalten, der Text reißt unvermittelt ab (vgl. dazu Mary A. Rouse, Richard H. Rouse: The texts called ‚Lumen animae‘, in: Archivum Fratrum Praedicatorum 41, 1971, 5-113, hier 84f.) Verglichen mit CCl 384, 1ra-26ra.
   1
1ra Tit.: Sermo de nativitate domini.
Plinius libro de naturalibus mundi, hoc etiam inquit unum operum naturae mirabile comprobatur, quod ex indiviso et continuo et contiguo lapide et monte et terri eminente ... — ... namque aestu nubes lenis efficitur et per consequens elevatur, calida fit.
(20r-24v) leer.
(25ra-42va) Albertus de Padua Sermones, Anfang (Schneyer I 124-150). Nr. 26. (27ra) s. u. (30ra) Nr. 64. (35vb) Nr. 66. Aufgrund der Fehlbindung reißt der Text Bl. 42va ab und wird Bl. 163ra fortgesetzt.
   4
25ra Postquam impleti sunt dies purgationis … (Lc 2,22). Videmus, quod si aliquis indignus loquatur de aliqua excellenti et nobili persona, illi dicitur ... — ... sed quia melior est gentium revelatio quam Israel gloriatio, ideo illa huic praemittitur. Rogemus ergo deum.
27ra Intravit Iesus in quoddam castellum etc. (Lc 10,38). Iohannes [?] in sermone: Si deum in sanctis suis laudare iubemur, multo magis in hac celebritate ... — ... thronus matris regis, quae sedet ad dexteram eius. Rogemus ergo deum etc.
30ra Vos estis sal terrae … (Mt 5,13). Si verum est, quod opus suum commendet opificem, iuste quilibet praedicator domini verbi gloriosum et inclitum doctorem ... — ... quem quaeris, non est hic nobiscum, quem alterius continet locus. Rogemus ergo dominum.
35vb Liber generationis Iesu Christi … (Mt 1,1). Hoc idem sed alio ordine legitur Lucae tertio. Chrysostomus: Non extimes te, inquit ... — ... exultavit spiritus meus in domino salutari meo … [von zeitnaher Hand:] Quod sequitur, quaere circa finem quasi huius libri signo † tali … [Fortsetzung vgl. Bl. 163ra]
(37ra-42va) Expositio super passionem domini secundum Iohannem, Fortsetzung von Bl. 162vb. Dieser Abschnitt folgt aufgrund der Fehlbindung hier.
   3
37ra Verweis: Hoc quod sequitur spectat ad sequentia in finde libri quasi signo […] tali.
… non vult salvari a modico, quin signa vulneris remaneant. Ratio autem quare servatae sunt ... — ... nisi ego abiero, paraclitus non veniet ad vos.
39va Cum ergo. Cum ergo prandidissent … (Io 21,15). Supra descripta est Iesu Christi resurgentis manifestatio, hic describitur in dilectione Christi confirmatio ... — ... supra VIII dixit dominus Petro: Quo ego vado, tu non potes venire.
41ra Conversus Petrus vidit … (Io 21,20). Sciens Petrus mortem suam quaerit de morte Iohannis cupiebat eum [?], ut cui iunctus fuerat in vita per multam dilectionem, iungeretur in mortis similitudine ... — ... recta operatione exercendo, quae docuit, ad dona sempiterna pervenire, quae dominus Iesus ipse promisit ipso domino Iesu adiuvante, qui vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen. Gloriose et individue trinitati Iesu Christi crucifixe humanitati beate Marie virgini matri sit honor laus et gloria ab omni creatura in sempiterna secula. Amen.
(42vb) leer.
(43ra-92vb) Expositio super passionem domini secundum Lucam. Die Texte Bl. 43ra-162vb bzw. 37ra-42vb kommentieren die Passionserzählungen nach Lucas, Matthaeus und Iohannes; Parallelüberlieferung oder sonstige Nachweise konnten nicht ausgemacht werden. Aufgrund der Formulierung im Johannes-Kommentar 'Supra dominus Iesus ...' kann angenommen werden, dass es sich um Auszüge aus einem vollständigen Evangelienkommentar handelt.
   4
43ra Proquabat [recte. Appropinquabat] autem etc. (Lc 22,1). Appropinquabat autem dies azymorum). Sicut superius dictum fuit, in hoc evangelio determinatur primo et principaliter de Christi ingressu in hunc mundum et hoc a principio libri ... — ... defendendi, sed necat ad voluntatem vindicandi.
56ra Tit.: Sequitur rubrica ‚Incipit passio domini, Et egressus ibat ad montem‘.
Et egressus ibat ad montem … (Lc 22,39). Superius ostensa est fraus circa traditionem Iesu Christi primo ex mediatore, qui fuit apostolus, scilicet Iudas, secundo ex temporis observatione ... — ... quia dixerat vos dicitis, quia ego sum.
65vb Tit.: Sequitur capitulum 'Et surgens omnis multitudo XXIII'.
Et surgens omnis multitudo (Lc 23,1). Superius determinata est circa mortem Christi Iudaeorum opera. Hic determinatur gentilium cooperatio, scilicet Pilati et Herodis ... — ... tunc licebat, ut patet de circumcisione Iohannis undecimo.
80ra Tit.: Sequitur capitulum ultimum Una autem sabbatorum venerunt ad monumentum.
Una autem sabbatorum (Lc 24,1). Sicut dictum fuit superius, in hoc evangelio primo et principaliter determinatur de Christi ingressu in hoc mundum [!] et hoc a principio libri usque ad tertium capitulum ... — ... non more dominationem continuam. Deo gratias agamus. Explicit liber.
(93r-96v) leer.
(97ra-129ra) Expositio super passionem domini secundum Matthaeum.
   2
97ra Et factum est cum consummasset Iesus … (Mt 19,1). A principio huius evangelii ostendit evangelista primo Christum esse regem capitulo primo et secundo ... — ... Psalmus: Recogitabo tibi omnes annos in amaritudine. Mane autem facto.
114ra Tit.: Mane autem facto. Sequitur Mane autem facto.
Mane autem facto (Mt 27,1). In praecedenti capitulo determinavit traditionem Christi factam a discipulo in manus Iudaeorum. Hoc determinat traditionem eiusdem ... — ... futura bona sine fine mansura, quo nos perducat, qui est benedictus in saecula saeculorum. Amen. Expliciunt postille bone super Matheum ewangelistam. Amen.
(129rb-138v) leer.
(139ra-162vb) Expositio de passione secundum Iohannem. Aufgrund der Fehlbindung wird der Text nach Bl. 162vb auf Bl. 37ra fortgesetzt.
   6
139ra Haec locutus est eis Iesus … (Io 17,1). Supra dominus Iesus discipulos conformat exemplo et eruditionis verbo, hic conformat eos orationis subsidio ... — ... et ideo cognoscendo vel meruerunt.
143vb Tit.: Sequitur capitulum decimum octavum.
Haec cum dixisset Iesus, egressus … (Io 18,1). Supra egit Iohannes de antecedentibus ad passionem, scilicet a fine ... — ... autorem vero vitae interfecistis, tunc ergo apprehendit Pilatus.
149vb Tunc ergo apprehendit Pilatus iudicio severitatis flagellans innocentem, ut zelum mitiget Iudaeorum ... — ... vestem inconsutibilem dividere voluerit.
153ra Evangelium de beata virgine. Stabant autem iuxta crucem (Io 19,25). Hoc notatur compatientium paucitas, quod ex omnibus caris eius tres adhaerant mulieres, inter quas ... — ... de vilitate corporis examinis.
156va Tit.: Sequitur capitulum vicesimum.
Una autem sabbati (Io 20,1), quae est. Egit supra evangelista de his, quae spectant ad domini Iesu incarnationem et passionem. Ab hoc loco usque in finem ... — ... manifestatur infans operibus, unde dicitur: sedens ad dxtris idest in potioribus bonis.
160ra Evangelium: Cum ergo sero esset die (Io 20,19). Supra egit de manifestatione domini Iesu facta mulieribus. Hic agit de manifestatione eius facta discipulis ... — ... Augustinus de milite vulnerato, qui … [von zeitnaher Hand:] Quere quod sequitur in principio quarti sexterni a principio libri signo tali […] ...
(163ra-174va) Albertus de Padua Sermones, Fortsetzung von Bl. 36v (Schneyer I 124-150). Nr. 66 (Schluss). (166vb) Nr. 74. (171vb) Nr. 75.
   3
163ra Verweis: Id quod hic sequitur, spectat ad precedentia signo tali: †.
… fuit etiam mea oboedientia maxima. Lucae primo: Ecce ancilla domini, fiat mihi secundum verbum tuum. Sequitur tertia generatio ... — ... quia datus est ei spiritus non ad mensuram (Iohannis primo). Rogemus.
166vb Videns autem turbas ascendit in montem Iesus (Mt 5,1). Nihil est patria desiderabilius, sicut quidam dixit. Nescio, qui natale solum dulcedine cunctis tenet ... — ... et ut fures effodiunt et furantur. Rogemus ergo deum.
171vb Omne, quod dat mihi pater, ad me veniet (Io 6,37). Amatores vitae praesentis vitam aliam non sperantes mortem fugiunt, quam tamen vitare non possunt ... — ... auditu auris audivi te, nunc autem oculus meus videt te. Rogemus autem dominum. Detur pro penna scriptori pulchra puella. Iohannes est nomen eius.
(174va) Nota de alis Seraphim.
   1
174va Haec sunt alae Seraphim in numero sex. Prima a dextris est confessio cuius partes sunt haec. Penne: Veritas, integritas, conformitas, humilitas, simplicitas ... — ... sexta a sinistris, cuius pennae sunt haec: Nulli nocere, omnibus prodesse, propter amicum damnum non sentire, animam pro fratre ponere, in his perseverare.
(174vb-175vb) Ecbertus Schonaugiensis OSB Stimulus amoris dilectionis seu speculum animae in passione, Auszug (Ed.: PL 184, 953-958 und 158,748-161. - Distelbrink 190; Mohan 221; Kurt Köster, Ekbert von Schönau, in: VL 2, 436-440). Gegenüber der PL ist hier nur die Hälfte des Textes vorhanden; der Text reißt unvermittelt ab, der Rest der Spalte blieb leer.
   1
174vb Iesum Nazarenum a Iudaeis innocenter condemnatum a gentibus crucifixum nos Christiani divinis celebremus obsequiis salvatoris infirma nos, qui Christi sumus ... — ... quod a duce acceperant flagitii, te ipsum manifestasti. Nam …