![]() |
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=36876 |
Teil 1 | 1-134 Papier 1358 |
Lagen: 2.V20 + IV28 + 4.VI76 + IV84 + (V-1)93 + (V+1)104 + 3.V134 | |
Historische Foliierung (15. Jh.) sowie eine nach Einzelteilen (19. Jh.); die Lagen im Traktat des Iohannes Andreae (29r-78v) sind verbunden, die richtige Reihenfolge ist: 41-52 = Lage 1; 53-64 = Lage II, 29-40 = Lage III, 65-76 = Lage IV, 77-84 = Lage V. Zeitnahe Kustoden; am Beginn des Codex sind die Lagenwechsel teilweise mit einer entsprechenden Anzahl Längsstriche am Lagenbeginn und Lagenende gekennzeichnet. Zwischen Blatt 101 und 103 ist ein schmaler Papierstreifen eingeheftet (102); ab 135 beginnt die Foliierung wieder mit 1. | |
Schrift: | |
(1-134) Schriftraum: 197 × 130 Spaltenzahl: 1 Zeilenzahl: 46-48 | |
Schriftart: Ältere Kursive Datiert 1358 auf 28v. Eine Hand. Die Blätter 1-84 sind einspaltig, ab Blatt 85 zweispaltig beschrieben. Schnitt und Seitenränder sind stark gebräunt (Rauch?), teilweise Wasserschäden. Die Spiegel wie auch das Papier sind teilweise stark verschmutzt. | |
Ausstattung: Rubriziert | |
1r: Silhouetteninitiale in Rot und Blau, mit Andeutungen von Fleuronnéeranken; Rubrizierungen; Lombarden abwechselnd in Rot und Blau, diese sind nur auf den Blättern 1r-16r ausgeführt. Zum Text des arbor sanguinitatis gibt es auf den Blättern 82r und 84r schematische Darstellungen. | |
Teil 2 | 135-197 Papier 3. Viertel 14. Jh. |
Lagen: (VII-1)147 + 5.V197 | |
Schrift: | |
Schriftraum: 235 × 155 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 47-52 | |
Schriftart: Ältere Kursive Eine Hand. | |
Teil 3 | 198-255 Papier Padua, 3. Drittel 14. Jh. |
Lagen: 5.V247 + IV255 | |
Schrift: | |
Schriftraum: 200 × 155 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 42 | |
Schriftart: Ältere Kursive Eine Hand, sehr ähnlich zu Teil 1. |
Einband: Schmucklos |
Unverzierter hellbrauner Ledereinband über Holzdeckeln, zwei Langriemenschließen (Schließennägel entfernt); VD: Stempel mit Göttweiger Dreiberg; Buchrücken: Pergamenttitelschild mit historischer Signatur S 12, sowie zwei Papiertitelschilder, davon das obere unleserlich, das untere aus der Zeit Vinzenz Werls. Der Einband ist abgegriffen und rissig, die Bünde am Buchrücken teilweise offen. |
Die auffällige Doppelung der Texte von Iohannes Calderinus und Fredericus Petruccius de Senis in den Teilen 1 und 2 ist auf einen Kompilations- und Bindezusammenhang zurückzuführen. Die drei Teile sind laut Wasserzeichenanalyse zeitlich in engerem Abstand entstanden, wobei die Zeichen von Teil 2 einen etwas größeren zeitlichen Spielraum zulassen. Die Schreiberhand von Teil 3 weist starke Ähnlichkeit zu der von Teil 1 auf. Möglicherweise wurden Teil 1 und 3 von einer Person erstellt und die Texte von Teil 2 aus Gründen der Vollständigkeit mit eingebunden.
Die Handschrift ist im Katalog von 1738 auf Blatt 49v verzeichnet und war spätestens zu diesem Zeitpunkt in Göttweig. |
(1r-10v) | Liber dispensationum (Díaz y Díaz 1269; Schulte GQ II, 96 f.; Kuttner 1961, 429 f. mit Teilabdruck S. 449 f. - A. D. Sousa Costa, Redacçones do 'Liber dispensationum' e da 'Summula super decimis ecclesiasticis' do canonista João de Deus. Revista Portuguesa de Historia 13 (1971) 269–297). 1 ![]() | : |
1r | Tit.: Nota summa bona dispensacionum magistri Iohannis de Deo Ad honorem summae trinitatis et individuae unitatis patris et filii et Spiritus sancti sanctaeque romanae ecclesiae et tui patris venerabilis Innocentii quarti cui super aliis ... dirigo opusculum corrigendum ... — ... et hoc sufficiant causa brevitatis nec ad instructionem connotasse. -- (10v, Vermerk am unteren Seitenrand) Finitur tractatus dispensationum. | |
(11r-13r) | Tractatus de dispensationibus et privilegiis (Druck: Tractatus universi iuris 14, Venedig 1584, 173vb-174vb. -- Schulte GQ II, 112). 1 ![]() | : |
11r | Tit.: Incipiunt Tractatuli dispensationum dominorum Iohannis de Deo et Bonagwide uno canonici professorum Attendens ego Bonaguida de Ancio licet insufficiens canonici iuris professor quod de casibus de quibus possunt episcopi dispensare cottidie dubitatur ... — ... Haec et multa alia possunt episcopi quae brevitatis compendio functus obmitto. -- Bonagwida. Expliciunt tractatuli dispensacionum dominorum Iohannis de Deo et Bonagwide iuris canonici professores. | |
(13v-20r) | Breviarium ad omnes materias in iure canonico inveniendas (Bernardi Compostellani ... Lectura aurea. Paris 1516, f. XCr-XCVIIIr [online, Bild 176]. -- Schulte GQ II, 485f; Kuttner 318 Anm. 1). Der Text ist ebenfalls überliefert in Admont Cod. 61, 59r-71v sowie in Graz UB, Cod. 117, 190r-193 und Cod. 363, 182r-185v). 1 ![]() | : |
13v | Tit.: De iure (?) naturali Verborum superficiae [! recte: superfluitate] penitus resecata de talento credito vobis relinquo socii margaritam ... Quot modis ius naturale accipiatur ... — ... Item quantum extendatur [Leerstelle] et utrum ipso iure sint excommunicati transgressores. -- Schlussschrift) Explicit margarita in iure canonico. | |
(20v) | Leer. | |
(21r-28v) | De permutationibus beneficiorum (Hain 12847; GW M31814 mit Referenz der Inkunabel München, BSB-Ink P-295; Schulte GQ II, 238). Der Text ist in Teil 2 dieses Codex auf f. 153rb-163ra noch einmal überliefert. 2 ![]() | : |
21r | Tit.: Incipit tractatus super materia permutationum Quia circa materiam permutationum beneficiorum plurima dubia cottidie occurrunt ... — ... et ex his quae utrobique notat (?) ... | |
28r | Tit.: Tabula sive inventarium ad praescriptas quaestiones facilius inveniendas Primus: An permutatio facta per le (?) valeat ... — ... 40: An sola inaequalitas beneficiorum reddat permutationum nullam cum per hoc probata sit fraus. -- (Schlussschrift) Explicit tractatus super materia permutacionum editus per dominum de Senis doctoris decretorum hec dicta sufficiant. Anno domini Millesimo CCCo Loviii ipso Idus Iulii [13.7.1358] | |
(29r-79r) | Novella in Liber Extra, lib. IV (Hain 1065; GW 1729; vgl. das Exemplar München, BSB-Ink I-319; Bei McCall Zuweisung des Textes an Iohannes de Lignano: Commentarius in Liber Extra IV, Tit. VII, Cap. VII [X 4.7.7ff.]). Die Lagen des vorliegenden Textes sind verbunden, der Text erschließt sich in der korrekten Reihenfolge: 41r-52v; 53r-64v; 29r-40v; 65r-76v. Auch die historischen Kustoden, die größenteils durch Beschnitt weggefallen sind, belegen die korrekte Reihenfolge der Lagen: 52v [primus]; 64v: [secundus]; 40v [tertius]; 76v: [quartus]; 84v: [quintus]. Die Blätter 48r untere Hälfte bis 49v sind unbeschrieben, es fehlt Text aus dem Kapitel De sponsialibus, der Text wird auf Blatt 50r unvermittelt fortgesetzt. 4 ![]() | : |
29r | Tit.: Veniens Capitulum Si quis vivente prima secundam huius rei nesciam ducat uxorem mortua prima remanent (!) cum secunda Lemovicensis ... — ... (40v) quia plus est factis demonstrare quod verbis dicere ff delegi de quibus intentionem. | |
41r | Postquam satis tractavimus ea que spectant ad clericos ad ea que spectant ad laicos stilum vertamus... (48r) magistratus ecclesiasticae disciplinae unde in dubiis est ipsius iudicium requirendum [bricht ab] ... (50r) in primis sui potestate sunt et ibi divus laborans furore per dilucida intervalla si tempore sanae mentis ... — ... de impedimentibus matrimoniorum iam non cupiat tractare. Haec autem materia huius ... repetitur in VI convenit huic ... | |
53r | Tit.: Qua fraternitas Capitulum Pater pro filio inpubere sponsalia contrahit pro pubere non si non consentiat ... — ... (64v) expediat invocetur brachium saeculare ... secundum Hostiensem. | |
65r | Vero facti (?) demonstrare voluit per verba Adae prophetantis et dicentis ... — ... aliae sunt leges caesarum aliae Christi aliud Papinianus, aliud Paulus noster praecepit et Contra pelagianos l[iber] I. Mihi curae non est quid Aristoteles sed quod apostolus doceat. -- Maria Magdalena. -- Explicit. | |
(79v) | Leer. | |
(80r-84r) | Summa de consanguinitate seu lectura arboribus consanguinitatis et affinitatis (Schulte GQ II, 215; GW 1676, als Referenz siehe München, BSB-Ink I-281). Mit Marginalglosse. -- Parallelüberlieferung in Göttweig, Cod. 142 (rot), 259va-263rb. 1 ![]() | : |
80r | Circa lecturam arboris diversis olim diversum modum tenentibus Iohannes de Deo Hispanus post illos lecturae ipsius arboris ... — ... continuo perseverent per gratiam eius, qui est benedictus in saecula saeculorum. Amen. | |
(84v) | De impedimento affinitatis. 1 ![]() | |
84v | De impedimenta affinitatis nota quod affinitas ... ... — ... exigendi. | |
(85ra-86rb) | Kanonistischer Text. 1 ![]() | |
85ra | Circa materiam argumentorum dicendum... ... — ... quae autem hic desinit suppleat tractatus de sedibus et locis argumentorum quem carpentabimus Deo dante. | |
(86v) | Leer. | |
(87ra-89rb) | Summa de sponsalibus et matrimoniis (GW 1751, vgl. Basel, UB, Inc 657:10). 1 ![]() | : |
87ra | Christi nomen invocans ad honorem ipsius et revendissimi patris mei archidiaconi Bononiensis ... — ... faciunt enim ad secundam partem rubricae et non ad propositum unde quid dicant vide per te etc. Amen. | |
(89va-91va) | Liber minoricarum decisionum, liber tertius (GW 3451). 91vb: Bibliothekarische Notiz des Bibliothekars Erembert Stiefvater mit Ausschnitten einer Transkription des Explicits und Korrektur des Autornamens ‚Saxofranko‘, sowie Identifikation des Textes als Teil dessen Liber tertius. 1 ![]() | : |
89va | Tit.: De executionibus ultimarum voluntatum que fratribus minoribus ... De executionibus ultimarum voluntatum quae fratribus Minoribus iniungimur ... — ... (91va, Schlussschrift) Explicit minorica composita per reverendum dominum dominum Bartolum de Saxofranko iuris civilis lumen clarissimum. | |
(92ra-93vb) | Leer. | |
(94ra-109vb) | Tractatus de interdicto ecclesiastico (GW 5902 und GW 5903. – Schulte GQ II, 250 f. Nr. 6c, 250 Anm. 17 mit dieser Handschrift). Dieser Traktat ist in Teil 2 der vorliegenden Handschrift auf f. 135ra-153rb noch einmal überliefert. 1 ![]() | : |
94ra | Quamvis plura dubia circa materiam ecclesiastici interdiciti potius papalem determinationem quam magistralem solutionem exposcant ... — ... concessa ipsi ecclesiae a Christo, cui est honor et gloria per infinita saecula. Amen. -- (Schlussschrift) Explicit tractatus de ecclesiastico interdicto domini Iohannis Kalderini excellentissimi decretorum doctoris. | |
(110ra-114rb) | De cohabitatione clericorum et mulierum vestra (Schulte GQ II, 251 Nr. 6i). 1 ![]() | : |
110ra | Vestra [!] dominus et pater meus sic summat: A clerico fornicario non notorio licite audimus ... — ... de regula licet ... Ioh[annes] Kald. [Calderinus]. | |
(114v) | leer. | |
(115ra-130rb) | Repetitio ad capitulum 'Quia propter' (De electione) (X 1.6.21) (Schulte GQ II, 247 Anm. 10). 1 ![]() | : |
115ra | Tit.: De electione Scriptum est: Si postulatio omni electione concurrit et numerus postulantium est duplo maior ... Et sunt quattuor partes ... — ... ut proxime dixit ultimi non teneant earum secretam. -- (Schlussschrift) Commentum domini Pauli de Lyazariis in utroque iure professoris excellentissimi. | |
(130v-134v) | Leer. | |
(135ra-153rb) | Tractatus de interdicto ecclesiastico (GW 5902 und GW 5903. – Schulte GQ II, 250 f. Nr. 6c, 250 Anm. 17 mit dieser Handschrift). Dieser Traktat ist ebenfalls in Teil 1 auf f. 94ra-109vb überliefert (siehe oben). 1 ![]() | : |
135ra | Quamvis plura dubia circa materiam ecclesiastici interdicti potius papalem determinationem quam magistralem solutionem exposcant ... — ... concessae ipsi ecclesiae a Christo, cui est honor et gloria per infinita saecula. Amen. -- (Schlussschrift) Explicit quidam tractatus de interdicto ecclesiastico. | |
(153rb-163ra) | De permutationibus beneficiorum (Hain 12847; GW M31814 mit Referenz der Inkunabel München, BSB-Ink P-295; Schulte GQ II, 238). Dieser Text ist auch in Teil 1 auf f. 21r-28v in diesem Codex überliefert (siehe oben). 2 ![]() | : |
153rb | Quia circa materiam permutationum beneficiorum plurima cottidie occurrunt dubia ... ... — ... et ex his quae utrobique notat ... | |
162va | Tit.: Tabula sive inventarium ad questiones suprascriptas facilius inveniendum Primum: An permutatio facta per ordinarium de beneficiis reservatis valeat ... — ... quasi per hoc stans sit probata. -- (163ra Schlussschrift) Explicit tractatus super permutacionum iura magne sciencie viri domini Friderici de Senis editus doctores egregium decretorum. | |
(163rb-vb) | Leer. | |
(164ra-196ra) | De appellationibus interpositis in causis beneficialibus (Druck: Tractatus universi iuris IX. Venedig 1584, 45ff. -- Schulte GQ II, 242). 1 ![]() | : |
164ra | Scio domine quia non est in homine via eius neque viri ut ambulet et dirigae gressus suos ... — ... sibi providentiam si eidem appello. | |
(198ra-253vb) | Tabula auctoritatum et sententiarum Bibliae (Hain 4247; GW 5896, vgl. als Referenz hier das Exemplar in der BSB München, BSB-Ink C-57. -- Schulte GQ II, 230 Nr. 4; RB 4280). 1 ![]() | : |
198ra | Seriem huius tabulae continentis auctoritates et sententias bibliae prout in compilationibus ... Ego Iohannes Calderini nimius det doctor illas super plebani praedicatorum ordine praelibato. Aaron post conflatum vitulum ... — ... Zizania dicatur messoribus: Colligite zizaniam et ligate fasciculos ad comburendum (Mt 13,30), Quaestio 1 in principio ... eradicare ... (Schlussschrift, Lokalisierung) Tabula domini Iohannis Kalderini finita Padue etc. | |
(254r-255v) | Leer. |