![]() |
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=36895 |
Teil 1 | 1-31 Pergament 1. Hälfte 14. Jh. |
Lagen: V10 + (V-3)17 + V27 + II31. | |
Schrift: | |
Schriftraum: 155-165 × 115-120 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 28 | |
Schriftart: Textualis Tintenlinierung. Der in margine notierte Text Bl. 16v-17v in Notula, 2. Hälfte 14. Jh. | |
Ausstattung: Rubriziert | |
Bl. 17v unausgeführte kreisrunde Schemata. | |
Teil 2 | 32-110 Pergament 2. Hälfte 14. Jh. |
Lagen: (V-1)40 + 7.V110. | |
Mit Reklamanten. Breite des Buchblocks in diesem Teil nur 165 mm. | |
Schrift: | |
Schriftraum: ca. 170 × 110-115 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 36 | |
Schriftart: Textualis | |
Ausstattung: Rubriziert | |
Zwei- oder mehrfarbige, teilweise gespaltene, rot, grüne, teilweise auch gelb und goldene Initialen mit Randleisten. | |
Teil 3 | 111-188 Pergament Mitte 14. Jh. |
Lagen: 4.V150 + 3.IV174 + III180 + IV188. | |
Reklamanten, teilweise abgeschnitten. Bl. 111r etwas berieben, der Text teilweise blass un nur schwer lesbar. | |
Schrift: 3 verschiedene Schriften/Schreiber | |
Schrift 1 | Schriftraum: ca. 170 × 120 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 40 |
Schriftart: Textualis Bl. 111ra-138rb. | |
Schrift 2 | Schriftraum: 170 × 120 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 40 |
Schriftart: Bastarda Bl. 138va-150vb: Mitte 15. Jh. | |
Schrift 3 | Schriftraum: ca. 170 × 120 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 26-28 |
Schriftart: Bastarda Bl. 151ra-188vb (selbe Hand wie Schrift 2): Mitte 15. Jh. | |
Ausstattung: Rubriziert | |
Teil 4 | 189-198 Pergament 1. Hälfte 14. Jh. |
Lagen: V198. | |
Bl. 98 wurde der Rand unterhalb des Schriftraums abgeschnitten. | |
Schrift: | |
Schriftraum: 155 × 116 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 28 | |
Schriftart: Textualis | |
Ausstattung: Rubriziert |
VS, NS | Bl. 1, 199 Pergament 2. Hälfte 13. Jh. |
Spiegel freigestellt, quer eingeheft, Blattgröße, der Höhe nach beschnitten mind. 175×155. | |
Schrift: | |
Schriftraum: mind. 140 × 115 Spaltenzahl: 1 Zeilenzahl: 17 | |
Schriftart: Textualis | |
Ausstattung: Rubriziert |
Einband: 2. Hälfte 15. Jh. Gotisch Schmucklos |
Rotes Leder über Holz. Titelschild wurde herausgeschnitten. |
Bl. 31vb zeitgleicher Besitzvermerk (?; nicht von der Schreiber- und Rubrikatorenhand) von Oswaldus dictus Kuttner [?]. - Da der Schreiber von Teil 2 in Teil 3 das Explicit eintrug, kann man schließen, dass diese beiden Einheiten schon im 14. Jahrhundert beisammen waren. - Die Erwähnung Altmanns Bl. 178rb könnte nahelegen, dass zumindest der Abschnitt Bl. 138va-188vb in Göttweig geschrieben wurde und die gesamte Handschrift zur Zeit der Bindung im 15. Jh. in Göttweig war - auch wenn sonstige Bestandsnachweise fehlen. |
(1r-v) | Breviarium-Fragment. 1 ![]() | |
1r | darauf notiert Inhaltsangabe, 15. Jh.: De Philomena. Orationes de horis. De penitentia M. Nicolaus. De epistula mortuorum vir Macha et alias epistulis [?]. Damascenus de diffinicione anime. | |
(1r) | Verworfene Skizze zu Bl. 1v. | |
(1va-5rb) | Philomena (Ed.: AH 50/398 mit dieser Hs.; S. Bonaventurae opera omnia VIII. Quaracchi 1898, 669-674. – Distelbrink Nr. 179; Sharpe 295). 1 ![]() | : |
1va | Philomena praevia temporis amoeni, quae recessum nuntians imbris atque caeni, dum demulces animos tuo cantu leni ... — ... nam cantando transies ad caelestem thorum nupta felicissimo regi saeculorum. Amen. | |
(5rb-12ra) | Psalterium de passione domini 'Granum passionis' (AH 35, Nr. 2). AH mit dieser Handschrift. 1 ![]() | |
5rb | Deus in memoriam revocem salvatorem mihi benignissimus assit consolator, spiritus paraclitus, tuae inspirator, gratiae et mentium pius inflammator ... — ... pro munere retributionis. Amen. | |
(12rb-12vb) | Prosa de BMV tempore paschali (Ed.: AH 8/58). 1 ![]() | |
12rb | Stabat iuxta Christi crucem, stabat videns vitae ducem ... — ... plusquam triduanae tuum trade filium. | |
(12vb-13ra) | Antiphona et Oratio. 2 ![]() | |
12vb | Oremus. Omnipotens sempiterne deus, qui proprio filio tuo non pepercisti, sed in redemptione pro multis ipsum mortis tormenta subire iussisti ... — ... et animae sanitatem sentiam evenire et ad aeternae beatitudinis gloriam merear pervenire per e. (nicht im CO verzeichnet) | |
12vb | Dignare me laudare te, Iesu Christe, ut dignus efficiar eucharistiae … (CAO 2217) | |
(13rb-14rb) | Orationes de passione. Diese Orationes auch in Herzogenburg, Cod. 84, 131v-137r und Neustift (Südtirol), Cod. 353, 71r-93r. 7 ![]() | |
13rb | Tit.: Collecta ad matutinas. Domine Iesu Christe, qui hora matutina stans ligatus coram pontifice Iudaeorum a ministro crudeli ... | |
13rb | Tit.: Ad primam. Domine Iesu Christe, qui hora prima permisisti te duci captivum et in concilium Iudaeorum et audisti contra te dici falsum … | |
13va | Tit.: Ad tertiam. Domine Iesu Christe, qui hora tertia fuisti ab Herode illusus vestibus albis indutus, Barraba latrone dimisso … | |
13va | Tit.: Ad sextam. Domine Iesu Christe, qui hora sexta fuisti ante crucem denudatus vestibus tuis spoliatus crucifixus … | |
13vb | Tit.: Ad nonam. Domine Iesu Christe, qui hora nona pendens in cruce et clamans voce magna te derelictum dixisti … | |
14ra | Tit.: Ad Completorium. Domine Iesu Christe, qui hora completorii dixisti: Tristis est anima mea usque ad mortem … | |
14ra | Tit.: Ad vesperas. Domine Iesu Christe, qui hora vespertina cum discipulis tuis cenasti turbato spiritu unum ex eis te traditurum … | |
(14rb-17rb) | Sermones de passione Christi. 2 ![]() | |
14rb | Tit.: Sermo beati Bernhardi de passione domini. Ad dilectionem Iesu Christi, o homo, totis viribus te stude adaptare omnesque impedientes tam salutare negotium reseca ... — ... et quasi lilia, quae sunt in transitu aquae. Tibi gloria et imperium per omnia saecula saeculorum. Amen. (auch in Kremsmünster, CC 231 [um 1300], 26ra-28va und Graz, UB, Ms. 1638 [um 1300], 93v-94v) | |
16vb | Tit.: Item de eodem. Audi quaeso, domine, vocem meam et inclina super me famulum tuum suavem illam crucem, quae lignum vitae est ... — ... et abscondam me donec pertranseat furor tuus. Amen. | |
(16v-17v) | Kommuniongebete. In margine notiert, Kursive, 2. Hälfte 14. Jh. 3 ![]() | |
16v | Ante communionem dicas: Domine, non sum dignus, ut intres sub tectum meum, sed propitius mihi esto peccatori per misericordiam et dilectionem genitricis tuae sanctae Mariae et sanctorum apostolorum tuorum Petri et Pauli omniumque sanctorum tuorum et per assumptionem veri corporis et sanguinis tui, ut non ad iudicium condemnationis illud sumam, sed misericordia tua tribuat mihi in salutem et remissionem omnium peccatorum meorum, piissime Christe. Amen. | |
17r | Post communionem: Quod ore sumpsimus, domine, pura mente capiamus, ut de corpore et sanguine domini nostri Iesu Christi fiat nobis remedium sempiternum. Amen. Percepcio corporis et sanguinis tui, domine, quam indignus sumpsi non mihi proveniat in iudicium et condemnationem, sed pro tua pietate prosit mihi ad salutem mentis et corporis. Amen. | |
17v | Ad communionem oratio: Domine Iesu Christe, fili dei, unum corpus tuum pro nobis crucifixum edimus et sanguinem tuum pro nobis effusum bibimus, fiat nobis corpus tuum ad salutem et sanguis tuus in remissionem omnium peccatorum meorum. […] Amen. | |
(17v) | Unvollendete Schemata. Zweimal drei Kreise ineinander; in der Mitte jeweils ein Quadrat. | |
(18ra-29rb) | Tractatus de caritate, cap. I-IV (Ed.: PL 184, 583-597. - Bloomfield 840). Dieser Teil entspricht im Umfang Ricardus de Sancto Victore: Tractatus de gradibus caritatis (PL 196,1195-1208), stimmt aber textlich eher mit der angegebenen Kompilation überein. 1 ![]() | |
18ra | Tit.: Epistula beati Bernhardi de caritate ad Severinum monachum. Cogit me instantia caritatis tuae monachorum, mihi amantssime Severine, aliquid tibi de caritate scribere ... — ... aliud dixerim, quam se ipso et quam se ipsum et de his dicta sufficiant. | |
(29rb-31vb) | Similitudines Anselmi, cap. 90-96 (Ed.: PL 159,659-663. - Bloomfield 6538; Sharpe 526 und 49). Dieser Text ist nur durch eine Rubrik und eine zweizeilige Lombarde vom vorangehenden abgesetzt. 1 ![]() | : |
29rb | Tit.: Similitudo inter monachum et denarium. E simili possumus videre, quae perfecto monacho debeant inesse. Tria bono insunt denario, quae cuique perfecto debent inesse monacho ... — ... bene utique ut manducet, promeruit, qui adeo patiens est et benignus. [von anderer Hand:] Oswaldus dictus Kuttner [?]. | |
(32ra-110va) | Horologium sapientiae (Ed.: Künzle 1977. - Kaeppeli 1852; Bloomfield 5416). 1 ![]() | : |
32ra | Tit.: Incipit prologus in librum, qui intitulatur Horologium sapientie. Sentite de domino in bonitate et in simplicitate cordis, quaerite illum, quoniam ... — ... conspicientes Iesum Christum dominum nostrum, qui cum patre et spiritu sancto vivis et regnas per omnia saecula saeculorum. Amen. | |
(110vb) | leer. | |
(111ra-128ra) | Sermones de paenitentia. 4 ![]() | : |
111ra | Tit. [Humanistenhand, Mitte 16. Jh.] : Tractatulus de poenitentia fratris Nicolai de Laak lectoris ordinis minorum provincie Austrie. [zeitgleich:] De penitentia sermo. Paenitentiam agite, appropinquabat enim regnum caelorum (Mt 3,2). Ad actum magis necessarium exercendum et ubi magnum periculum imminet ad differendum, cum magno studio ... — ... contemnentes statim post mortem evo ad re ce [?], ad quod nos perducat filius etc. | |
113ra | Tit.: De contricione sermo. In spiritu contrito et humiliato serviamus ei (Idt 8,16). Sic in peccati remissione est quaedam propriae voluntatis libido vel lascivia ... — ... nos defendat, qui in trinitate perfecta vivit et regnat. | |
116ra | Tit.: Sermo de confessione. Praeoccupemus faciem eius … (Ps 94,2). Iusti iudicis timens terribilem sententiam necesse habet ante iudicium cum eo componere ... — ... reprehensibiles, quia faciunt in naturam sacramento paenitentiae. Rogemus dominum. | |
120rb | Tit.: De satisfactione. Parati semper satisfactionem reddere (I Pt 3,15). Quod cuilibet naturaliter ex recta ratione dictatum est, ad hoc interiori studio ... — ... ideo non esset congruum, quod omnibus concederet hoc magnum beneficium. | |
(128ra-138rb) | Homiliae super ‘Missus est’ (Ed.: SBO IV 12-58). 1 ![]() | : |
128ra | Tit.: Bernhardus super Missus est. Missus est angelus Gabriel … (Lc 1,26). Quid sibi voluit evangelista tot propria nomina rerum nihil loco tam signanter exprimere. Credo, quod noluit nos negligenter audire, quod tam diligenter studuit enarrare ... — ... cui hoc meum qualecumque opusculum devotissime destinavi. [vom Schreiber von Teil 2:] Explicit omelia beati Bernhardi abbatis super ewangelio Missus est angelus. | |
(138va-186ra) | Sermones de mortuis (Schneyer I 577-583). Enthalten sind Nr. 1073-1075. (150rb) Nr. 1051-1053. (164rb) Nr. 657. (173vb) Nr. 1087-1088. (181ra) Nr. 1083-1084. Die ersten und letzten drei Predigten sind unten angegeben. - Bl. 178rb findet sich die Erwähnung des Hl. Altmann. 7 ![]() | : |
138va | Tit.: Exposicio epistule, que legitur in missa mortuorum. In diebus illis vir fortissimus Iudas etc. (II Macc 12,42). Ad evidentiam istius lectionis, quam interdum legit ecclesia in missa de mortuis, sunt aliqua ... — ... cum eius mortui meremaur uniari [?, gleiche Lesart bei Schneyer] per vivos, quod nobis concedat, qui cum patre et spiritu sancto regnat. | |
145ra | Tit.: Sermo pro die, in qua sit generalis commemoracio omnium defunctorum fidelium. Sancta ergo et salubris … (II Macc 12,46). Pie considerans pia mater ecclesia factum piissimum verbi fortissimi Iudae Macchabaei ... — ... hoc dicitur sancta, ergo et salubris etc., quam quidem absolutionem nobis concedat, qui etc. | |
149rb | Tit.: Sermo de mortuis, qui fieri potest in exsequiis alicuius bone persone. Timenti deum bene erit … (Eccli 1,13). Quia secundum Augustinum De civitate dei de bona vita non exspectari nisi bona mors ... — ... in spe firma domum aeternitatis, dicitur ergo etc. Timenti etc. etc. | |
... .... ... | ||
178rb | Tit.: Sermo beati Altmanni vel alicuius boni episcopi religiosi. David, cum administrasset voluntati dei, … (Act 13,36). In exequiis alicuius boni praelati ecclesiastici vel alicuius magnis principis mundani ... — ... in ecclesia triumphante, quod isti venerabili domino et nobis concedat ipse dominus noster idest Christus. Amen. | |
181rb | Tit.: Sermo de mortuis, qui potest fieri in exequiis alicuius iuvenis et unicus filius matris fieri potest proprius. Ecce defunctus efferebatur filius … (Lc 7,12). De aliquo iuvene filio unico sanctissimae viduae idest matris ecclesiae, quae post ascensionem Christi ... — ... in resurrectione vitae, ad quam ipsam et nos perducat, qui sine fine vivit et regnat. Amen. | |
183va | Tit.: Sermo, qui potest in crastino omnium sanctorum scilicet in commemoratione omnium fidelium defunctorum. Isti omnes in fide defuncti … (Hbr 11,13). Omnium fidelium defunctorum, quorum animae expiantur in poenis purgatorii, facit hodierna die memoriam generalem ... — ... dei neque vivus neque defunctus effugit. | |
(186ra-188vb) | Sermones. 3 ![]() | |
186ra | Tit.: Sermo. Memor esto iudicii … (Eccli 38,23). Verba ista, carissimi, sic sonare videntur ac si homo heri defunctus unicuique nostrum dicat: Memor esto etc. ... — ... dicunt in bonis dies suos et in puncto ad inferna descendunt. (Schneyer I 776, Nr. 380 [Conradus Holtnicker]) | |
187vb | Tit.: Sermo. Miseremini mei, miseremini (Iob 19,21). Nota quod misericordia est utilis homini quadrupliciter, misericordia enim est utilis homini in mundo ... — ... pro morituris super viventia et de his habere dominum debitorem. | |
188vb | Tit.: Sermo idem. Simul in pulvere dormient (Iob 21,26). Nota diversio de homines sunt [?!], simul sunt enim simul in munndo, in inferno, in iudicio ... — ... qui se humiliat exaltabitur, et Proverbiorum 39o humilem spiritum suscipiet in gloria. | |
(189ra-198rb) | De divisione multiplici potentiarum animae, Teil I (Ed.: Michaud-Quantin 1964c, 51-69. - Glorieux, RA 265a; Mohan 416). 2 ![]() | : |
189ra | Tit.: Incipit liber de diffinitionibus anime et virtutibus. Rubrice prime partis … (1rb) De diffinicione anime secundum Iohannem Damascenum et expositionem eiusdem. Capitulum primum. Sicut dicit Iohannes Damascenus magnus theologus, medicus et philosophus: Anima est substantia vivens, simplex et incorporea ... — ... anima est spiirtus intellectualis in se et in corpore ad beatitudinem ordinatus. | |
198ra | Tit.: Incipiunt rubrice secunde partis. Expl. mut.: De divisione virtutis intellectae apprehensivae ge ... [Text bricht mitten im Wort ab, Versoseite nicht beschrieben] | |
(198v) | leer. | |
(199r-199v) | Breviarium-Fragment. |