Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=36901 
Göttweig, Benediktinerstift, Cod. 198 (rot) / 141 (schwarz)
ZUSAMMENGESETZTE HANDSCHRIFT: EXEMPLA. SERMONES. HONORIUS AUGUSTODONENSIS
Olim: B 21    Pergament   196 Bl.   170×117   14. Jh.
Handschrift aus 4 Teilen zusammengesetzt: 1  (1-80) 14. Jh.; 2  (81-150) 14. Jh.; 3  (151-166) 14. Jh.; 4  (167-196) 14. Jh.
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 7)


Teil 11-80   Pergament   14. Jh.
Lagen: 10.IV80
Durchgehende Bleistiftfoliierung (20. Jh.), historische Kustoden; erläuternde Randnotizen von einer Hand des 15. Jh.
Schrift:
(1-80) Schriftraum: 112 × 90    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 27-28   
Schriftart: Textualis
Ausstattung:
Unterstreichungen in schwarzer Tinte, kleinere Rubrizierungen sowie Überschriften in Rot, Lage I (1r-8v, Ausstattung abweichend vom Rest des Buches): rote Lombarden mit einfachem Dekor; 9r-80v: zweizeilige Lombarden abwechselnd in Rot und Blau, vereinzelt mit Fleuronnée in der Gegenfarbe (59v).
Teil 281-150   Pergament   14. Jh.
Lagen: 7.V150
Vereinzelt Zeigehände (z.B. 128v u.ö.)
Schrift:
(81ra-149rb) Schriftraum: 113 × 90    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 31   
Schriftart: Textualis
Teil 3151-166   Pergament   14. Jh.
Lagen: VIII166
Schrift:
Schriftraum: 132 × 99    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 27-28   
Schriftart: Textualis
Spaltengröße: 132 x 450 mm. Zwei Schreiberhände: H1: (152r-163r), H2: (163v-166rb)
Teil 4167-196   Pergament   14. Jh.
Lagen: 3.IV190 + III196

Hs. enthält 2 Fragmente
VDSVDS   Pergament   1. Hälfte 14. Jh.
Maße: 171 x 115, kopfständig aufgeklebt.
Schrift:
Schriftraum: mind. 150 × 115    Spaltenzahl: 2   
Spaltengröße: 150 x 50
HDSHDS   Pergament   Mitte 14. Jh.
Maße: 170 x 112.
Schrift:
Schriftraum: mind. 148 × 502   
Schriftraum beschnitten.

Einband:
Schwarzgefärbter unverzierter Ledereinband auf Holzdeckeln; auf VD und HD sind je fünf Beschläge erhalten, zusätzlich sind auf den Unter- und Oberkanten der Holzdeckel kleinere Beschläge angebracht. Ehemals zwei Schließen; VD: Das Titelschild wurde entfernt; Buchrücken: drei Titelschilder, darunter eines mit der Barocksignatur.


(HDS) Vorbesitzer (?), möglicherweise datiert [14]24: Ego Udalricus cooperator divinorum in sancto Vito (St. Veit an der Gölsen, im Professbuch nicht genau identifizierbar).
Astrid Breith, Mai 2016; Juni 2018
"Schneyer, Wegweiser", "Röhricht", "Schneyer", "PL", "Walther, Initia", "Walther, Proverbia"
alle Initien
(VDS) Evangelium Nicodemi (Fragment) (Ed.: Hack Chin Kim, The Gospel of Nicodemus. Ed. from the Codex Einsidlensis, Einsiedeln Stiftsbibl., MS 326 [Toronto medieval Latin Texts 2]. Toronto 1973, Kap. 3-6). Nicht bei Izydorczyk.
   1
VDS Salva igitur qui es in caelis ... — ... Et fecit cursor eodem scemate sicut prius et multum ru|||[bricht ab]
Teil 1
(1r-80v) Exempla, miracula et legendae sanctorum.
   5
1r Tit.: Iste liber intytulatus est mart... [Rasur]
Refert Guido Cardinalis quod homines multi erant in maris periculo constituti et cum diversorum sanctorum auxilium postulassent unus ex illis sic exorsus est
1r Tit.: De duobus sociis
Legitur in vita beati Bartholomaei quod cum Christus ambularet cum discipulis suis
1v Tit.: De duobus militibus
Dicitur quod duo milites qui divites fuerant in saeculo coeperunt egere et mendicare quorum unus valde superbus
2r Tit.: De nobili muliere
Legitur quod quaedam nobilis domina tempore hyemali erat in ecclesia et bene induta et quaedam paupercula
80v Legitur sanctus Theodorus descendit super ripas lati [?] ut videret suos piscatores ... — ... unde expulsus [bricht ab]
Teil 2
(81ra-147vb) Sermones.
   3
81ra Tit.: De apostolis sermo
Iam non estis hospites (Eph 2,19). In hac epistola describit apostolus triplicem statum hominum. Primo eum describit ... — ... post conversionem ad Christum non estis hospites et adversarios sed estis cives.
(Schneyer, Wegweiser, 326, mit Nennung dieser Hs.)
81vb Tit.: Item de eodem
Iam non estis hospites (Eph 2,19). Glossa: Indignores in fide. Ergo omnes habentes fidem informem indigniores sunt
83ra Tit.: Item de apostolis
Ecce ego mitto vos (Lc 10,3). Quando aliquis dominus mittit servos suos praedicit eis periculua quae possunt eis evenire
(148ra-150rb) De duodecim portis civitatis Ierusalem.
   2
148ra Est civitas que vocatur Biritus inter terminos Tyri et Sidonis ... decrevit autem sancta Romana et Antiochena ecclesia diem quintum Novembris solemne agere in quo facta sunt in laudem domini nostri Iesu Christi etc. (Röhricht 1963, 64 Nr. 164, mit Nennung dieser Handschrift)
149ra Nota quod civitas Ierusalem habuit duodecim portas per quas erat introitus ... — ... In hac porta est scriptum nomen Beniamin qui interpretatur filius dexterae quia misericordes ad dexteram collocabuntur (Mt 25,32). Tunc dicet his qui ad dexteram eius erunt: Venite benedicti patris mei (Mt 25,34). Quod nobis praestare.
(150v) Leer.
Teil 3
(151ra-166rb) Sermones de beata Maria Virgine.
   5
151ra Tit.: In collegio monialium vel religiosarum mulierum sermo.
Mulier gratiosa inveniet gloriam (Prv 11,16) – Nota, quod septem sunt gratiae et commendabiles valde in mulieribus religiosis ut in fine possit sibi gloriam aeternam acquirere ... — ... sic gratiosa in fine inveniet gloriam. Ad quam nos perducat etc.
(Aldobrandinus de Cavalcantibus, Schneyer I, 181, Sermo 435)
151rb Tit.: Iste sermo potest praedicari ubique semper
Declina a malo et fac bona (Ps 36,27), inquire pacem et persequere eam. Perfectio christianae iustitiae in tribus constitit, scilicet in declinatione mali in operatione boni et in perseverantia in utroque. Haec est via per quod volunt ambulare patres nostri ... — ... inquire pacem et persequere eam id est perseveranter sequere. Rogemus.
152ra Tit.: Incipiunt communes sermones de beata virgine
Innocentes et recti adhaeserunt mihi quia sustinuite (Ps 24,21). Verba ista sunt virginis ad filium in quibus inscribit suam familiam
(Aldobrandinus de Cavalcantibus, Schneyer I, 183, Sermo 456)
162vb Tit.: Item de nocturna dominicali sermo
Quid est homo quod memor es eius ... Nota quod in tribus locis invenimus factam ... consimilem quaestionem circa hominem ... — ... Lavabis me et super nivem dealbabor (Ps 50,9).
163va Tit.: Sermo de omnibus sanctis
Laudemus viros gloriosos (Sir 44,1). Omnes sancti dicuntur viri gloriosi qui satiati et refecti sunt gloria aeternae beatitudinis ... — ... Ibant sancti gaudentes a conspectu concilii etc.
(Nahzeitiger Nachtrag)
(165va-166rb) De festivitatibus sanctorum. (Nachtrag).
   1
165va Nota quare autem institutum sit ut festivitates sanctorum in terris agamus Magister Wilhelmus Altisiodorensis in summa de officio sex rationes posuit. Prima est propter honorem divinae maiestatis ... — ... et eorum memoriam venerantes.
(166v) Leer.
Teil 4
(167r-196v) Honorius Augustodunensis Elucidarius (PL 172, 1109-1176).
   1
167r Tit.: Honorii Augustudonensis Elucidarium (18. Jh.)
Saepius rogatus a condiscipulis quasdam quaestiunculas enodare ... — ... ut videas regem gloriae in suo decore et videas bona Ierusalem omnibus diebus vitae tuae. Amen. Explicit Elucidarius.
(196v) Versus (Walther, Initia, 12601; Walther, Proverbia 20051).
   2
196v O dives dives non omni tempore vives
196v Omnia quae tua sunt post mortem nil tibi prosunt (Nachtrag, 15. Jh.)
(196v) Rezept gegen Augenleiden.
   1
196v Contra venticas et omnem dolorem oculorum: Accipe verbenae radices pugiluam plenum vel plus et tonde in novo ligneo vase ... — ... Si vis curare confactum equum … conbure folia quod dicitur haslellaub et apone vulnere vel scabiei. (Nachtrag)
Fragment
(HDS) Lamentatio Mariae (Fragment) (Ed.: Karel Christiaan Johan Willem de Vries, De Mariaklachten, Dissertation Nimwegen 1964, S. 287, Zeile p 91). Kompilation, u.a. mit Teilen aus Ogerius, Tractatus in laudibus sanctae dei genitricis
Eintrag zwischen den Spalten (15. Jh., evtl. 1424): Testimonium per actae confessionis: Ego Udalricus cooperator divinorum in sancto Vito.
   1
HDS Interim Maria sedebat in [