Beschreibung ausdrucken Permalink: https://manuscripta.at/?ID=36909
Göttweig, Benediktinerstift, Cod. 206 (rot) / 155 (schwarz)
PEREGRINUS DE OPPELN. SERMONES. PS. ALBERTUS MAGNUS. KATHARINENLEGENDE (lateinisch/deutsch)
Olim: H 17    Pergament   108 Bl.   210×150    Niederösterreich (?), 1340
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 14)

Lagen: 9.V90 + IV98 + V108
Neuzeitliche Bleistiftfoliierung (20. Jh.), zeitnahe Kustoden; teilweise durch Beschnitt weggefallen.
Schrift:
Schriftraum: 163 × 120    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 39   
Schreiber: Ulricus de Aspern – Schriftart: Textualis
Schreibernennung und Datierung auf 53va: 1340. Der deutsche Text vielleicht von einer zweiten Hand. Spalten leicht mit Tinte vorgezeichnet, ab Blatt 66 Blindlinierung. Risse im Pergament mit einfachen Stichen mit grünen Fäden vernäht, Nahtstellen oder auch Löcher im Pergament teilweise rot umrandet.
Ausstattung: Illuminiert   Rubriziert   Fleuronnéeinitiale(n)   
Lombarden in roter Tinte, teilweise mit Fleuronnée in Grün.

Hs. enthält 1 Fragment
VDS, HDSVDS / HDS   Pergament   14. Jh.
Auf VDS und HDS ist je ein liniertes Pergamentblatt geklebt (Maße: 210 x 122 mm), darauf Notizen zu Personen aus dem Umkreis der Pfarre Göttweig.

Einband: Schmucklos        
Schmuckloser Ledereinband über Holzdeckeln, ehemals zwei Schließen, Vorderdeckel: Pergamenttitelschild mit Aufschrift Peregrinus de tempore Biblia Mariae Virginis Legenda Sancte Katherine virginis, darunter Spuren eines abgelösten Signaturschildes, Aufschrift auf dem Leder des VD Y 17, Buchrücken: zwei Signaturschilder, eines mit der alten Sign. H 17.


(1r) Besitzvermerk: Iste liber pertinet ad Gottwicum (15. Jh.).
Astrid Breith / Isabella Buben Juli 2015
"Schneyer", "RB", "Fuchs I"
alle Initien
(VDS) Lehensverzeichnis der Pfarre Göttweig?. Pergamentblatt mit einer Liste von Namen:
Namen (kopfständig): ... Henrici Hennruezzel (?), Gysule uxoris. Magistri Rugeri coci, Elizabeth uxoris, Anna filia, Iohannes filius suus. Fridricus Swertzer, Chunradus Swerzer Mar[tha?] uxor.
(VDS) Kaufvermerk. 15. Jh.: Peregrinus de tempore et de sanctis et cum biblia beate virginis et ego hunc liberavi a quodam fratre predicatorum per 4 lb.
(VDS) Fürbitte.
   1
VDS Quer zur Leserichtung:
Maria pia semper mecum in via.
(1r) Besitzvermerk.
(1va-53va) Peregrinus de Oppeln Sermones de tempore (Schneyer 4, 548-556). Schneyer mit Nennung dieser Handschrift: (2va) 2; (3rb) 5; (3vb) 7 (mit abweichendem Explicit); (4vb) 8; (5rb) 13; (5vb) 14; (6rb) 16 (mit abweichendem Explicit); (7va) 17; (8rb) 20; (9rb) 21; (10ba) 22; (11rb) 23; (12ra) 24; (12vb) 25; (13vb) 26; (14rb) 27; (15ra) 29; (16ra) 30 (mit abweichendem Explicit); (17ra) 31; (18ra) 32 (mit abweichendem Explicit); (18vb) 34; (19vb) 35; (20vb) Sermo in cena domini; (21rb) 45 (mit abweichendem Explicit); (22rb) 48; (22vb) 52; (23vb) 53; (24va) 55; (25rb) 57; (26rb) 59; (27ra) 60; (27vb) 64 (mit abweichendem Explicit); (28v) 67; (29r) 68; (30v) 71; (31ra) 72; (31vb) 74; (32va) 76; (33vb) (mit abweichendem Explicit); (33vb) 81 (mit abweichendem Explicit); (35ra) 82; (35vb) 83; (37ra) 84; (38rb) 85; (39ra) 86; (40ra) 87; (40vb) 88; (41vb) 89; (42rb) 90; (42vb) 91; (44ra) 93; (44vb) 94; (45va) 95; (46rb) 95; (47ra) 97; (47va) 98 (mit abweichendem Explicit); (48ab) 99; (49ra) 100; (49vb) 101; (50vb) 102 (mit abweichendem Explicit); (51v) 103; (52va) 104.
   3
1va Tit.: Dominica prima in adventu domini
Ecce rex tuus venit (Mt 21,5). In his verbis propheta consolatur sanctos patres qui diversis tribulationibus afflicti fuerant ante adventum Christi ... — ... sic sanguine suo fregit adamantem et delevit paccatum. Hoc potest differe de ... Romanorum.
(Schneyer 4, 548 Nr. 2)
20vb Tit.: Sermo in cena domini
Exemplum dedi vobis ... (Io 13,15). Salvator noster dixit: Exemplum reliqui nobis hodie unum exemplum humilitatis pro quo dicit si ego dominus ... — ... manducat carnem et bibit sanguinem habet vitam aeternam. Rogemus ergo.
52va Tit.: Dominica XXV
Cum sublevasset oculos Iesus (Io 6,5). In multis locis legimus de sublevatione oculorum Iesu Christi. Hoc autem fecit Chistus ut nos instrueret ... — ... Ad istum montem debemus levare oculos cordis nostri ut ab eo protecti veneramus ad montem Dei Horeb. [Oberhalb der Zeile eingeschoben: regnum caelorum]. Quod praestare nobis dignetur pater et filius et Spiritus sanctus. Amen. – (53va Datierung, Schreibername, Schreibervers) Anno domini Mo CCCo XLo finitus est iste liber in die sancti Oswaldi regis[5.8.1340]. Domini Ulrici sacerdotis de Asparn per manus. Scripsit scripta manus eius sit benedicta etc.
(53va) Schreibervers.
   1
53va Scripsit scripta manus eius sit benedicta etc.
(53vb-87ra) Peregrinus de Oppeln Sermones de sanctis (Schneyer 4, 557-572). Schneyer mit Nennung dieser Handschrift: (54rb) 107; (55ra) 108; (55va) 110; (57rb) 111 (mit Abweichungen); (58va) 113; (59rb) 114; (59vb) 116; (60vb) 118; (61rb) 119; (62ra) 121; (62vb) 122; (63vb) 123; (64va) 124; (65r) 125; (65vb) 128 (mit Erweiterung); (67ra) 130 (mit abweichendem Explicit); (68ra) 132; (68vb) 134; (69ra) 135; (69vb) 136 (mit abweichendem Explicit); (70rb) 141; (70va) 142; (71va) 144; (72ra) 145; (72vb) 146 (mit abweichendem Explicit); (73rb) 147; (74ra) 148 (mit abweichendem Explicit); (74va) 149; (75rb) 150 (mit abweichendem Explicit); (76ra) 151 (mit Erweiterungen); (77rb) 152; (78ra) 155; (78vb) 156; (79va) 158 (mit Abweichungen); (80rb) 160; (81ra) 162; (81va) 164; (82r) 165; (82va) 166; (82va) 167; (83rb) 170; (83vb) 199 (mit Abweichungen); (84ra) 177; (84vb) 188; (85vb) 174; (86ra) 126; (86va) 127; (87ra) 179.
   3
53vb Tit.: De sancto Andrea
Vestigia illius secutus est pes meus ... (Iob 23,11). Dominus vocans Petrum et Andream dixit venite post me volens ut post eum venirent non transgressu cordis sed etiam conversationis similitudine ... — ... secutus est Christum caeli hereditatem consecutus est. Ad quam nos perducat.
(Schneyer 4, 557, Nr. 106)
56va Tit.: De nativitate domini
Puer natus est nobis (Is 9,6). Hodie dictum nobis boni rumores his qui Christum expectaverit in isto adventu et desideraverunt ipsum venire ... — ... nec cum beata virgine nisi Christus personaliter pro eo veniret.
84vb Tit.: De sancta Katherina
Mulier in caelo amicta sole et luna ... (Apc 12,1). In verbis istis ostendit beatus Iohannes qualem habuit statum beata Catharina ... — ... et debilium morbos sanat et sic patent ista omnia. Rogemus. – Explicit ... (Rasur) de sanctis.
(Schneyer 4, 563, Nr. 188)
(87ra-90vb) Sermones varii.
   6
87ra Tit.: De sancto Andrea
Venite post me (Mt 4,19). In his verbis provocamur ad sequendum Christum dupliciter scilicet verbo et exemplo ... — ... quia relictis retibus et nam secuti sunt eum. Rogemus.
87va Tit.: De assumptione beatae virginis
Quae est ista quae progreditur ... (Ct 8,5). In his verbis ostendit spiritus sanctus triplicem statum gloriosae virginis Mariae scilicet ingressum, progressum, egressum ... — ... cum veneratione recolimus et in ipsius iugiter laude perseveremus. Hoc ipse praestare.
87vb Tit.: In dedicacione ecclesie
Sanctificavi domum istam (III Reg 9,3). Legitur in libro Regum quando Salomon aedificaret templum in Ierusalem petivit dominum dicens: Domine Deus si peccaverit populus contra te ... — ... Venite benedicti hodie et in omni tempore percipite regnum gloriosum quod oculus non vidit. Rogemus.
88vb Tit.: De dedicacione sermo
Venit filius hominis quaerere ... (Lc 19,10). Dedicationes ecclesiarum cum reverentia et devotione frequentare debemus ... — ... igitur propter tam multiplicia dedicationes ecclesiarum.
89rb Tit.: De dedicacione ecclesie
Vidi civitatem sanctam Ierusalem (Apc 21,2). Huic civitati possunt coaequari vi civitates quas Moyses ex iussu dei aedificavit ... — ... ut in una ex istis civitatibus sive in omnibus inventi fuerimus adiuvet nos pater et filius et Spiritus sanctus. Amen.
89vb Tit.: In dedicacione
Facta est laeticia magna in populo (I Mcc 4,58). Hoc verbum scriptum est in libro Maccabaeorum et bene convenit dedicationi huic ... — ... Sic ergo dominus vult nos hodie exaudire si subvenimus. His quolibet tenemur per eleemosinas orationes et missarum et parationes. Dic exemplum de missa.
(90vb) Federproben. Z.B.: Quasi stella matutina.
(91ra-98rb) Ps. Albertus Magnus OP Biblia Mariana (Ed.: A. et Ae. Borgnet, Alberti magni opera omnia 37, Paris 1898. – RB 1054 [Mit Nennung dieser Handschrift]). Der Text wird auf Blatt 98rb unvermittelt abgebrochen und nach der Katharinenlegende auf Blatt 103rb wieder fortgeführt (siehe Leseanweisung auf Blatt 98rb).
   1
91ra Tit.: Incipit byblia beate virginis. Genesis.
In principio creavit Deus caelum (Gn 1,1). Caelum scilicet empiraeum per quod caelum intelligitur domina mundi virgo Maria ... — ... filio Dei in quo contractatur. – (Leseanweisung) Require post passionem sancte Katharine.
(98va-103ra) Katharinenlegende (Verslegende VI), deutsch (Handschriftencensus mit Ausgaben und weiterführender Literatur. Parallelüberlieferung in Salzburg, St. Peter, Cod. b XII 3, 133v–138v, 2. Hälfte 15. Jh. Eine 1851/52 verfasste Abschrift der Katharinen-Legende aus dieser Hs. liegt in Dresden vor: Landesbibliothek, Mscr. M 296 [Schnorr von Carolsfeld: Bd. II, Leipzig 1883 (Korrigierter und verbesserter Nachdruck 1981, 528]). Schreibsprache: mittelbairisch.
   1
98va Tit.: Incipit passio Katherine virginis
Maxentius was ein chunich genannt / der sant weyten in deu lant ... — ... In seines vater reich / des pett wir alle geleich. Amen.
Nachtrag: Swer die marter von sand Kathreyn auz list oder sey ze aller zeit in seinem hertzen hat der sol des sycher sein daz er selich wierd paydeu hye und dort. AMEN.
(103rb-107vb) Ps. Albertus Magnus OP Biblia Mariana. (Fortsetzung von Blatt 98rb).
   1
103rb ... contractatur id est unitur divinitas humanitati aeternitas mirabilitati ... — ... propitiatio et pax quae est in circuitu et protegens etc. – (Schlussschrift, Schreibername oder Vorbesitzername) Explicit biblia beate virginis Marie domini Ulrici de Asparn. [Danach Rasur].
(108r) Nachtrag zur Katharinenlegende (15. Jh.). Hii sunt versus per quos versificatur passio gloriose virginis Katherine per se ipsam promulgati sew dictati cuidam sibi fideliter servienti aureis litteris scriptis ... in celesti palacio. Hec considera de beata Katherina.
(HDS) Liste von Namen (Lehensverzeichnis?). Die angeführten Ortsnamen befinden zum großen Teil im Umkreis der Pfarre Göttweig-Paudorf.
   1
HDS Tit.: Liber ... [unleserlich]
Item ain aygen Chunradus Swerczer ... Fridricus Swercer octo. Item Chunradus Piller Perichta uxor ... Item in Furt Albertus Meinhardus vester. Iohannes filius Alberti. Henricus Cholman, Andreas Cho[lman?]. Iacobus Elber, Gotfridus, Petrus Scheiner.
Palt [Palt, Pfarre Göttweig-Paudorf, ohne Namenseinträge]
Prun [Brunn, Pfarre Göttweig-Paudorf, ohne Namenseinträge]
Item de Crucsteten [Krustetten, Pfarre Göttweig-Paudorf] Iacobum [ergänzt: Pfaffendorffer] Christanni Oberndarf, Margret Katrein filiarum eius [ergänzt: Brigide] Cholchochi Henricus filius. Otto Speyser
Item de Teirren [Theyern, Pfarre Göttweig-Paudorf] Andreas, Albertus Griezzer, Wilbierch uxor [Eingefügt ein Bibelzitat mit deutscher Übersetzung: Induite vos armaturam dei ir schult euch pebatten oder clayden (Eph 6,11).
Item de Doerflein [Niederdörflein, Pfarre Göttweig-Paudorf, verödet im 16. Jh.] Chunradus Weizz, Otto Wagner, Reinboti de Chueffarn miles (Reinbot von Chueffarn, miles, als Zeuge aufgeführt 1323 in einer Urkunde des Stiftsarchivs Göttweig [Fuchs I, 305, Nr. 317]), siegelt 1348 eine Urkunde [monasterium.net]; 1355 bezeugt als Burggraf von Dobra in einer Urkunde des Stiftsarchivs Melk [monasterium.net]
Ekchendorf [Eggendorf oder Eginindorf, Pfarre Göttweig-Paudorf]Leutwinus Chomerarius, Henricus Encz[inger], Conradus murator. Leublinus [ergänzt: filius] murator
Dyetmartarf [Dietmarsdorf, Pfarre Göttweig-Paudorf, ohne Namenseinträge].