Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=36913 
Göttweig, Benediktinerstift, Cod. 210 (rot) / 161 (schwarz)
ZUSAMMENGESETZTE HANDSCHRIFT: SERMONES. IACOBUS A VORAGINE. BIBLIA CURTATA. COMMENTARIUS IN OPUS GRAMMATICUM. COMMENTARII IN COMPUTUM. COMMENTARIUS IN HYMNOS ET SEQUENTIAS
Olim: H 16 (barock)    Pergament und Papier   174 Bl.   210×155   2. Hälfte 14. Jh.
Handschrift aus 4 Teilen zusammengesetzt: 1  (1-50) 2. Hälfte 14. Jh.; 2  (51-116) 2. Hälfte 14. Jh.; 3  (117-161) 2. Hälfte 14. Jh.; 4  (162-174) Mitte 15. Jh.
 Volldigitalisat



 Wasserzeichen:  Metadaten zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4  |  Vorschau Bilder zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4  |  Einzelbilder: fol. 52, 54, 67, 120, 122, 154, 164, 167.
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 6)

Moderne Bleistiftfoliierung.

Teil 11-50   Pergament   2. Hälfte 14. Jh.
Lagen: (IV-2)6 + 3.V36 + VII50.
Schrift:
Schriftraum: 175-180 × 120    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 34-38   
Schriftart: Textualis
Bl. 7ra, 29vb und 31ra Schreiberwechsel. Tintenlinierung.
Ausstattung: Rubriziert   
Teil 251-116   Papier   2. Hälfte 14. Jh.
Lagen: 4.VI98 + V108 + IV116.
Kustoden. Lagenfalze durch Pergamentstreifen verstärkt.
Schrift:
Schriftraum: 180 × 95-100    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 42   
Schriftart: Textualis cursiva
Ein Schreiber. Marginalien in Kursive, 4. Viertel 14. Jh. (Beschlagwortung), Hinzufügungen am unteren Blattrand Bl. 112v, 114v, 115v-116v in Notula teilweise beschnitten.
Ausstattung: Rubriziert   
Teil 3117-161   Papier   2. Hälfte 14. Jh.
Lagen: (VI)128 + (V+1)139 + VI151 + V161.
Erste Seite stärker berieben als die anderen. Dieser Teil ist wohl einige Zeit ohne Einband gelegen.
Schrift:
Schriftraum: 185-195 × 115-125    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 48-63   
Schriftart: Textualis cursiva
Bl. 121v und 122r kopfständig beschrieben, Textabfolge: 122r, 121v, 122v, .... Bl. 140v ist die obere Hälfte von anderer Hand geschrieben. - Bl. 161v Notizen und Noten von verschiedenen zeitnahen Händen
Ausstattung: Rubriziert   
Bl. 117-139 nicht rubriziert, der Rest schon.
Teil 4162-174   Papier   Mitte 15. Jh.
Lagen: (VI+1)174.
Letztes Blatt liegt lose bei. In der Abfolge der Predigten ist von Bl. 170v auf 171r ein Sprung von Dominica auf Feria quinta. Da aber auf dem Gegenblatt der Text fortläuft, dürfte es sich um keinen nachträglichen Textverlust handeln.
Schrift:
Schriftraum: 180-185 × 120    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 35-38   
Schriftart: Bastarda
Ausstattung:
Nicht rubriziert.

Hs. enthält 1 Fragment
VDS, HDSVDS, HDS   Pergament   1. Hälfte 13. Jh.
Der Textabfolge nach ist das Fragment HDS vor VDS zu reihen. Dazwischen fehlt der Text einer weiteren Seite (=die Rückseite eines der Blätter).
Schrift:
Schriftraum: mind. 195 × 115    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: mind. 20   
Schriftart: Karolingisch-gotische Übergangsschrift – Neumen
Schriftraum in der Höhe beschnitten. Federproben des 14. und 15. Jahrhunderts in margine, teilweise mit Textbezug (VDS: Überschrift De sancto Clemente; HDS: Text des Regina caeli, 15. Jh).
Ausstattung: Rubriziert   
HDS in der ersten Initiale grobes Fleuronnée aus späterer Zeit.

Einband: 2. Hälfte 15. Jh.     Gotisch     Streicheisenlinien        
Helles Leder über Holz. Titelschild: Sermones per quadragesimam et per adventum domini in pergameno et quam plura bona consequenter in papiro. Signaturschild darunter fehlt, Spuren einer heute unleserlichen gotischen schwarzen Signatur. Verblasstes barockes Rückenschild.


Aufgrund des Einbands mit der gotischen Signatur ist diese Handschrift für das 15. Jahrhundert nach Göttweig zu verorten. Im Barockkatalog von 1738, Cod. 961, ist die Handschrift Bl. 25v und 98v erwähnt.
Nikolaus Czifra, 29.10.2015 - Wasserzeichen: Maria Stieglecker, 2016
"CAO", "Schneyer, Wegweiser", "BHL", "Schneyer", "RB", "Maggioni", "Thorndike-Kibre", "Zinner", "Cordoliani 1949", "Glorieux, RA", "Kihlman 2006", "CO"
alle Initien
VDS
(VDS) Antiphonar-Fragment. (VDS) Fortsetzung von HDS (siehe dort); Clemens (CAO II 119 nach R ab letztem Resp. ad Cantica Phoebus et Cornelius ... [=CAO 7385]).
Teil 1
(1ra-29vb) Sermones quadragesimales (erste Predigt in Schneyer, Wegweiser 364 nachgewiesen; die dortige Angabe 'Clm 2594' ist auf Clm 2954 zu korrigieren). In München, BSB, Clm 2954 (Provenienz Altomünster) bilden Bl. 56va-71vb ein eigenes beigeheftetes Faszikel und berücksichtigen die Predigten Bl. 1ra-11vb dieser Handschrift; danach reißt der Text der Münchner Handschrift ab.
   44
1ra Tit.: Hic nota diversos sermones de tempore et Iacobum de Voragine ad tempus. [von einer Hand des 15. Jh.:] Nun sich das an.
Cinis es et in cinerem reverteris (Gn 3,19). Quemadmodum homo pauper et ignobilis sublimatus in honorem non poterit lascivire ... — ... incinerationem assumamus ieiunia, ut mereamur aeterna praemia etc.
(Schneyer, Wegweiser 364; Clm 2954, 56va)
2ra Dic verbo et sanabitur puer meus (Mt 8,8). Quemadmodum rex verbo imperat, medicus sanat et magister informat, sic ad verbum domini fiunt omnia ... — ... ergo dicamus cum centurione: Domine, dic verbo et sanabitur puer meus.
3rb Intra in cubiculum et clauso ostio ora patrem tuum (Mt 6,6). Quemdadmodum bonum consulit pater filio, utile proponit medicus infirmo, opus exponit dominus suo operario ... — ... hanc nobis donet tempore, qui est benedictus in saecula.
4rb Ascendens in naviculam … (Mt 8,23; 9,1). Quemadmodum magistri absentia inducit in discipulis neglegentiam, domini inoperavit ... — ... ut ad portum voluptatis perveniamus, quod nobis …
4va Dominum deum solum adorabit et illi soli servies (Mt 4,10). Quemadmodum amicus suadet amico servire domino, qui sit potens, ipsum ad defendendum, sapiens ad informandum ... — ... dicitur a domino: Intra in gaudium domini tui, quod nobis …
5va Duod [recte: Quod] uni ex minimis meis fecistis … (Mt 10,42). Quemadmodum rex suo nuntio, pater suo filio, magister suo discipulo ... — ... a dextris positis dicetur: Venite benedictiti [!] patris mei, percipite regnum.
6va Eiecit ementes et vendentes … (Lc 15,45). Quemadmodum spurius ab hereditate eicitur, servus distortus mercede privatur et discipulus incorrigibilis ... — ... abicere ista tria, ne eruamur ab aeterna gloria.
7rb Tit.: Dominus custodiat. Feria quarta.
Erit filius hominis in corde terrae (Mt 12,40). Quemadmodum pater delectatur in suis filiis, magister in discipulis, amicus in sibi dilectis ... — ... inbuamur omnibus scientiis et fruamur in aeternis gaudiis, quod …
8rb Tit.: Feria quinta.
Qui cognoverunt veritatem, veritas liberabit eos (Io 8,32). Quemadmodum mercator suas laudat merces ut citius ementur, medicus suas medicinas ... — ... ut bona veritatis a deo, qui veritas est, consequamur.
8vb Tit.: Feria sexta.
Movebatur aqua et sanabatur unus (Io 5,4). Quemadmodum medicus facit virtuosum balneum, in quo disponit sanare ... — ... per paenitentiam perveniamus ad aeternam patriam, quod nobis praestet …
9va Tit.: Sabbato.
Hic est filius meus dilectus (Mt 3,17). Quemadmodum flos non potest suum odorem nec ignis calorem et sol suum splendorem ... — ... fructus ventris mei puerum Iesum et in aeternum post hoc exilium.
10rb Tit.: Dominica II.
Miserere mei, fili David (Lc 18,38). Quemadmodum infernus per internuntium ad se facit venire medicum, exclusus a gratia ... — ... ista tria habeamus cum quarto, ut exaudiri mereamur a domino …
10vb Tit.: Feria II.
Quae placita sunt ei … (Io 8,29). Quemadmodum exemplar proponitur pictori, liber scriptori, speculum mulieri, sic dei filius ... — ... et nos benefacto nostro uti valeamus.
11vb Tit.: Feria III.
Qui se exaltat, humiliabitur … (Lc 14,11). Quemadmodum medicus vitanda et quae agenda infirmo sunt praedicit, servo suo dominus et pater suo filio ... — ... qui hoc fecerit, in gloria erit, quod nobis etc.
12va Tit.: Feria IIII.
Calicem quidem meum bibetis (Mt 20,23). Quemadmodum uno vase utitur sponsus cum sponsa, genitrix cum filia et qui se fovent dilectione mutua ... — ... ipsius ut sedem in dextris dei patris obtinere valeamus.
13rb Tit.: Feria V.
Homo quidam erat dives (Lc 16,19). Quemadmodum filius rebellis devietur gratiam patris, servus inutilis iram principis, sic iste dives ... — ... vitemus ista vitia, ut evadamus aeterna supplicia.
13vb Tit.: Feria VI.
Hic est heres, occidamus eum et erit hereditas nostra (Mc 12,7). Quemadmodum per mortem patris filii constituuntur heredes omnis boni, sic per mortem filii ... — ... et ascendunt in regni caelestis hereditatem et ibi videant dei claritatem.
14rb Tit.: Sabbato.
Fili tu semper mecum es (Lc 15,31). Quemadmodum bonus filius numquam recedit de parentum hospitio nec sponsus de sponsae contubernio ... — ... ubi tot occurrunt amors insignia.
15ra Tit.: Dominica III. Oculi.
Erat Iesus eiciens daemonium (Lc 11,14). Quemadmodum spurius eicitur de patris hereditate, nocivus de bonorum societate ... — ... studeamus, quae praediximus, profitere et poterimus per optionem obtinere.
15vb Tit.: Feria II.
Iesus transiens per medium illorum ibat (Lc 4,30). Quemadmodum pius homo se interponit inter discordantes, pius arbiter inter in iudicio contendentes ... — ... carissimi, nobis id ipsum concedat deus.
16rb Tit.: Feria III.
Ubi duo vel tres congregati fuerint ... (Mt 18,20). Quemadmodum rex delectatur esse in medio suorum militum, genitor in medio filiorum, magister ... — ... ita faciamus tria, ut mereamur in nomine domini congregari, quod etc.
17ra Tit.: Feria IIII.
Honora patrem tuum et matrem tuam (Mc 7,19). Quemadmodum honorat rex, qui confert beneficia, medicus, qui donat salutaria remedia ... — ... nos agere concedat, qui est bnedictus in saecula.
17vb Tit.: Feria V.
Omnis, qui habebat infirmos, ducebat illos ad Iesum et curabantur (Lc 4,40). Quemadmodum rex efficitur famosus per suam potentiam, magister per suam sapientiam ... — ... ad civitatem caelestem per manus, idest pia opera pervenire, quod etc.
18va Tit.: Feria VI.
Fatigatus ex itinere sedit super puteum (Io 4,6). Quemadmodum operarius post laborem quaerit quietem, sic dominus postquam fatigatus fuit ... — ... postmodum vixit in magna abstinentia et meruit aeterna gaudia.
19ra Tit.: Sabato.
Inclinavit se Iesus scribebat in terra (Io 8,6). Quemadmodum pater interponit se pro filio, advocatus pro reo, sic dei filius pro genere humano ... — ... in regno dei sunt hospitati, per virgnem, In quo et nos per eam mereamur hospitari, quod etc.
19va Tit.: Dominica quarta Letare.
Subiit in montem (Io 6,3). Quemadmodum episocpus locum habet digniorem, ubi se locat cum suis canonicis ... — ... in montem virtutum ascendamus, ut hoc magnalia consequamur a domino, quod ...
20ra Tit.: Feria secunda.
Auferte ista hinc (Io 2,16). Quemadmodum pater, quae agat vel quae vitet, instruit filium, medicus infirmum, magister discipulum ... — ... in templum domini laetus intrabit, quod nobis …
21va Tit.: Feria V.
Adolescens, tibi dico surge (Lc 7,14). Quemadmodum pater ad disciplinam excitat filium, medicus ad medicinas infirmum ... — ... mercedem aeternam, ut percipiamus illam, quod nobis etc.
21vb Tit.: Feria sexta.
Lazarus amicus noster dormit (Io 11,11). Quemadmodum sollicitatur pater de filio, amicus de amico, dominus de famulo ... — ... sanguinem effudit et eo nobis vitam contulit.
22rb Tit.: Sabato.
Ego sum lux mundi (Io 8,12). Quemadmodum ab arte sua quisque sibi nomen facit, sic Maria nomen a luce sibi facere voluit ... — ... quia praemium regni in manu ipsius invenitur, quod etc.
22vb Tit.: Dominica in passione.
Tulerunt lapides Iudaei (Io 8,59). Quemadmodum serpens insidiatur odore dulci noctua luci, sic oderunt Iudaei filium dei ... — ... ne nobis iuste irascetur dominus et pereamus de via iusta.
23rb Tit.: II. feria.
Si quis sitit, veniat ad me et bibat (Io 7,37). Quemadmodum pater ad se vocat filium, pius homo mendicum, magister discipulum, ita deus ... — ... sancta ergo et salubris est cogitatio pro defunctis exorare, quod nobis …
23vb Tit.: Feria III.
Tempus vestrum semper est paratum (Io 7,6). Quemadmodum vult scire suam voluntatem pater filium, medicus infirmum, magister discipulum ... — ... ut perveniamus, ubi nullum est tempus, momentum et hora.
24rb Tit.: Feria IIII.
Oves meae vocem meam audiunt (Io 10,27). Quemadmodum parvulus cognoscit nutricem, miles principem suum ducem et obaudit ... — ... sola comes defunctorum est ad regnum dei.
24va Tit.: Feria V.
Vides hanc mulierem (Lc 7,44). Quemadmodum scriptori datur liber, ut ex eo scribat, pictori imago, ut picturas suas, secundum eam dirigat ... — ... ut cum ea habeamus nunc veniam et tandem aeternam gloriam.
25ra Tit.: Feria VI.
Expedit vobis, ut unus moriatur homo pro populo (Io 11,50). Quemadmodum expedit regi exponere se periculo pro suo regno, patri pro libertate suorum ... — ... fecisti nos deo nostro regnum et sacerdotes in sanguine tuo.
25va Tit.: Sabbato.
Ego pro eis rogo (Io 17,9). Quemadmodum sacerdos orat pro populo, mater apud patrem pro filio et omnis amicus pro suo amico ... — ... hoc regnum Mariae precibus concedat nobis deus.
25vb Tit.: Dominica in palmis.
Solvite et adducite mihi (Mt 21,2). Quemadmodum pater liberat a vinculis filium, medicus a languore infirmum, magister ab errore ... — ... Christus pontifex per proprium sanguinem in sancta redemptione inventa introivit.
26ra Tit.: Feria II.
Exaltatus fuero, omnia traham ad me ipsum (Io 12,32). Quemadmodum exaltari decet regem propter suam potentiam, magister [!] propter suam scientiam ... — ... apostolus mihi: Absit gloriari nisi in cruce domini, quod nobis …
26rb Tit.: Feria III.
Scitis, quod post biduum fiet pascha (Mt 26,2). Quemadmodum clericus scire debet scientiam, qui vult ordinari, negotiator mentes, per quas poterit ditari ... — ... sic omne animal impletum est benedictione.
26vb Tit.: Feria IIII.
Quid vultis mihi dare (Mt 26,15). Quemadmodum ignis in gremio nutritus vestem exurit, serpens in buffino venenum infundit ... — ... ut venditionis causam suscipiamus, quae nostra est redemptio.
27rb Tit.: In cena domini.
Cum dilexit suos, in finem dilexit eos (Io 13,1). Quemadmodum rex suam diligit militiam, sponsus suam sponsam et dominus sibi oboedientem ... — ... ipse dignetur nos liberare de interitu …
28ra Tit.: In parasceve.
Relictus sum solus et quaerunt animam meam (Rm 11,3). Quemadmodum pauper clamore, infirmus dolore incarceratus captivitatis onere ... — ... ista, si cogitabimus passionis utilitatem, consequamur.
29va Tit.: In resurrectione.
Venit videre Maria sepulchrum (Mt 28,1). Quemadmodum visitat filius patris hospitium, miles regis palatium, sponsa sui sponsi thalamum ... — ... Christi sepulchrum, habebit cum hospite bonum, quod nobis praestare dignetur.
(29vb-31ra) Legenda de decem milibus militibus (BHL 22).
   1
29vb Tit.: Passio decem milium militum.
Adrianus et Antonius imperatores audito quod gadarem [?!] et ... — ... passus est cum eis sanctus Hermolaus archiepiscopus, qui eosdem sanctos martyres baptizavit.
(31ra-50vb) Iacobus a VoragineSermones de tempore (Schneyer III 221-222, Nr. 1-19). Die ersten und letzten drei Predigten werden in der Folge angegeben. Letzte Predigt unvollständig.
   8
31ra Tit.: De adventu.
Humanae vitae decursus salubri eruditione nos ammonet rebus non incumbere perituris, sed ea operari ... — ... et mihi ad meritum pervenire concedat.
31ra Tit.: De adventu domini.
Praeparare in occursum dei tui, Israel (Am 4,12). Quando rex vel aliquis princeps maximae dignitatis ad civitatem aliquam est venturus ... — ... quo ad laudem operis ipse intrabit in regnum caelorum.
32va Ecce rex tuus venit tibi … (Mt 21,5). Si aliquem principem ad nos suscepturi venturum sumus, ipsum propter quinque libenter ... — ... quodcumque solveris supererit solutum et in caelis.
... ... ...
47vb Cum factus esset Iesus anorum duodecim … (Lc 2,42). Secundum Augustinum non solum verbi verba sunt documenta, sed etiam verba facta sunt ... — ... quoad nos, saporosi quoad deum, generosi quoad proximum.
49ra Et mansit puer Iesus in Ierusalem (Lc 2,43). Quod multi sunt, qui perdunt Iesum, ideo utile est scire tria, per quae perditus recuperatur ... — ... quae societates lucis ad tenebras.
50ra Pater tuus et ego quaerebamus te (Lc 2,48). Multi sunt, qui Iesum quaerunt, sed non inveniunt, quia non quaerunt eum suo tempore et loco et modo ... — ... sed illi, qui nolunt sine quattuor ...
167r Tit.: Sabbato.
Gregorius: Sacra scriptura aliquando nobis cibus est, aliquando vero potus. Cibus est in locis obscurioribus ... — ... quod sic incipit: Homo quidam habuit duos filios.
Teil 2
(51r-111v) Biblia curtata (RB 9887). Genesis bis II Maccabäer; gegenüber RB abweichendes Expl.
   1
51r In principio deus creavit angelos et materiam mundi et de materia fecit in primo die lucem, in secundo firmamentum ... — ... impetum fecerunt in hostes et prostraverunt ex eis XXX milia.
(111v-114v) Sermones singuli.
   3
111v Tit. [durchgestrichen]: De dedicacione.
Sapientia aedificavit sibi domum etc. (Prv 9,1). Hodie, carissimi, celebramus in hoc loco et circa hanc domum salubre et gratiosum festum, scilicet diem dedicationis ... — ... unde cantatur hodie in introitu missae: Terribilis est locus etc.
(Inc. auch Göttweig, Cod. 214 [rot], 96v)
113r Tit.: De sancto Udalrico.
Benedictio domini super caput iusti (Prv 10,6). Verba ista possunt dici de beato Udalrico, qui benedictionem domini promeruit per sanctam conversationem in hoc mundo ... — ... ut sic vias suas doceant nos, ut ad ipsos pervenire mereamur.
114r Tit.: De dedicacione ecclesie.
Terribilis est locus iste (Gn 28,17). Scilicet daemonibus propter quattuor: Primo propter verbum dei, quod ibi praedicatur christianis, nam si diabolum vocare posses ... — ... dubitare potest, quin in ipsa immolationis hora caeli aperiantur etc.
(auch Göttweig, Cod. 214 [rot], 96r)
(114v-116v) Iacobus a VoragineLegenda aurea, Exzerpte.
   3
114v Tit.: Katherine virginis.
Catharina Costi regis filia omnibus liberalium studiis erudita fuit. Cum autem Maxentius imperator tam divites ... — ... coram te velata facie tamquam a te incognita pertransivit.
(Maggioni 168,10-146)
116r Tit.: De Laurencio.
Refert Gregorius in libro dialogorum, quod in Sabina quaedam sanctimonialis fuit, quae carnis quidem continentiam habuit ... — ... et paenitentiam agens die XXX migravit.
(Maggioni 113, 156-179)
116v Tit.: De Maria Magdalena.
Post ascensionem igitur domini, scilicet anno XIIII a passione, cum Iudaei iamdiu Stephanum cecidissent ... — ... eadem de causa suspiranti ait: Domine mi, vidistine.
(Maggioni 92, 33-54)
(115v-116v) Sermo de dedicatione (Schneyer IX 629, Nr. 81). Am unteren Seitenrand nachgetragen. Der untere Rand ist beschnitten.
   1
115v Tit.: De dedicacione.
Facta est laetitia magna in populo (I Mcc 4,58). Hoc verbum scriptum est in libro Macchabaeorum et convenit dedicationi. Nota prima dedicatio facta fuit ... — ... et in frigore, quia ventus erat, ut dicit Iohannes: facta est …
Teil 3
(117r-121r) Commentarius in opus grammaticum. Dieser Abschnitt besteht im Wesentlichen aus Synonymen und Etymologien; nur sehr vereinzelt werden (für die Bestimmung zu kurze) Lemmata angegeben (est cophmus, vas multum, etc.) und diese mit Bezugnahme auf einen auctor kommentiert. Am Anfang wohl unvollständig.
   1
117r … Athenas proprie carchesia vasa sacrorum instrumentorum dicas. Carchesia navis, tymbra dicitur ... — ... thalamus dicitur a thalom [?] graece, quod est voluptas latine et dicitur lectus sponsi et sponsae.
(121v-126r) Commentarius in computum manualem (Thorndike-Kibre 1418,5 mit dieser Hs. als einziger Referenz). Textabfolge: 122r, 121v, 122v, ...
Zinner Nr. 12177 und Cordoliani 1949, 74 fassen diesen und den folgenden Text wohl irrtümlich als Einheit auf. Laut Vorwort wird der kommentierte Text folgendermaßen betitelt: Incipit compotus manualis, qui solummodo manu traditur et operatur.
(125v) Cisioianus für die Salzburger Kirchenprovinz (Diözese Regensburg?): Erhardus (8.1.); Walpurgis (25.2.); Rupertus (27.3.); Achatius (22.6.); Arnulfus (18.7.); Iustinus (4.8.); Colomannus (13.10.).
(126v) Kommentar zum Prolog des computus manualis.
Im Folgenden Angaben zum Prolog des Kommentars, Kommentarteil und dem nachgestellten Kommentar zum Prolog.
   3
122r Secundum auctoritatem Augustini in domo dei quattuor sunt necessaria. Primo grammatica ad divinam scripturam debite et proprie intelligendam ... — ... suum cursum per singulos annos repraesentat.
122r Et sequitur pars ‘Primo igitur quaerendum’, in qua exsequitur, quod promisit et dicitur ... — ... regum lege finit Mabdon, allii patent in littera. Explicit opus computi manualis.
126r His visis sciendum est, quod iste auctor suo operi praemittit prologum compendiosum, in quo clare insinuatur, quid sit computus et unde dicatur et quae sint partes computi ... — ... proponit, alia vero in prologo plana sunt et aperta.
(125v) Cisioianus (siehe oben zu Bl. 121v-126v).
(126v-139v) Commentarius in Alexandri de Villa Dei Massa computi (Thorndike-Kibre 162,8; Glorieux, RA Nr. 2297 [jeweils mit Bezug auf Utrecht, UB, Hs. 722, 25v-32r]; kommentierter Text ed. Robert Steele, The ‚Massa compoti‘ of Alexander de Villa Dei, in: Opera hactenus inedita Rogeri Baconi. Bd. 6. Oxford 1926, 268-283). Der Kommentar zum Prolog ist nachgestellt.
   3
126v Auctoritate sancti Augustini in domo dei quattuor sunt necessaria, scilicet grammatica ad verba dei intelligenda, debito modo pronuntianda ... — ... ne quid dividi propter suam parvitatem.
127r Aureus in iano. Dicto de inventione aurei numeri in prologo et ad quid fuerit inventus ... — ... Cum facit hunc … haec parvula glossulae particula non est [sunt?] de libro.
139r Dicet [recte: Licet] modo in fine. In principio huius libri auctor praemittit prologum prosaicum, in quo sui libri ... — ... quod dicit metrice, ostendit modum scribendi.
(140r-161v) Commentarius in hymnos et sequentias (Ed.: Kihlman 2006, 155-168 [nur Vorwort und Kommentar zu Ad celebres rex], Hs. berücksichtigt). Laut Kihlman 2006, S. 145, zeigt die vorliegende Handschrift textliche Nähe zu St. Gallen, Stiftsbibliothek, Cod. 467, 150r-207r (das Textkorpus wurde nicht untersucht; die Parallelen wurden aufgrund der edierten Teile festgestellt).
   1
140r Sicut dicit Aristoteles in principio libri de anima, quod rerum notitiam certitudinaliter aestimamus, quod honorabile et bonum ... — ... ut ipse Christus faciat nos compotes et participes sempiterni gaudii deo patri etc.
(161v) Federproben und Notate. Spätes 14. Jh. Namensnennungen Chunradus Paugant und Phehtoldus de Meullich. Notation ohne Ordnung; Text dazwischen und an den Rand geschrieben.
   6
161v Deus iudex iustus fortis et patiens.
161v Salve Christi cella, nobis mundi mella ... Ave pulchrum lilium, placa tuum filium ... (auch Innsbruck, ULBT, Cod. 457, 104r)
161v Deus, qui dedisti legem Moysi ... (CO 1521)
161v Sicut lilium inter spinas ... (Ct 2,2)
161v Item Chunradus Paugant.
161v Item Phehtoldus de Meullich ...
Teil 4
(162r-174v) Sermones quadragesimales (Diese Reihe als Teil einer vollständigen Reihe de tempore auch in Würzburg, UB, M. ch. f. 137, 278r-289v; meist mit Abweichungen [anhand des Inc.-Registers verglichen; Predigten wurden, sofern dort nicht vorhanden, gekennzeichnet]). Die Tage der Fastenzeit sind in dieser Sammlung nicht vollständig berücksichtigt: Bl. 171r und 173r ist jeweils ein Sprung in der Abfolge. Am Ende unvollständig.
   32
162r Tit.: Dominica Invocavit.
Extincta vita hominis mox tria accidunt, scilicet visus frangitur, os operitur ... — ... de qua temptatione hominum legitur evangelium.
162r Tit.: Feria secunda.
Haimo super Apocalypsi: Iudicium quidem extremum non in die, sed in nocte futurum creditur ... — ... filius hominis in sede maiestatis.
162v Tit.: Feria tertia sermo.
Augustinus: Nemo de dei misericordia et pietate dividatur, quia maior est ... — ... commota est universa civitas etc.
162v Tit.: Feria quarta sermo.
Hugo de Sancto Victore: Sicut enim nullum momentum est, in quo homo non utatur dei bonitate ... — ... incipit: Accesserunt ad Iesum scribae et Pharisaei etc.
163r Tit.: Feria quinta sermo.
Est confusio adducens peccatum et est confusio adducens gratiam et gloriam ecclesiae ... — ... dixit ad eos, qui crediderunt Iudaeos etc.
163v Tit.: Feria sexta.
Amos secundo: Super tribus sceleribus Ierusalem convertam … Primum peccatum est male cogitasse sibi complacere, secundum est cogitationibus perversis ... — ... hodiernum evangelium dicit, quod incipit: Et dies festus Iudaeorum.
164r Tit.: Sabbato.
Ecclesiasticus secundo dicitur: Fili, si peccasti, non adicias, sed de pristinis deprecare, … Sapientia: Fili, in infirmitate non despicias dominum ... — ... assumpsit Iesus Petrum, Iacobum et Iohannem etc.
164v Tit.: Dominica Reminiscere.
Philaretus in libro de crisi: Diurnam vitam habent homines, qui per morbos purgantur ... — ... sic incipit: Egressus Iesus secessit in partes Syriae et Sidonis.
165r Tit.: Feria secunda.
Alexander super tertio Metaphysicorum.: Rosa rubens albescit, cuius ratio est: Nam sulphur cum sit ... — ... ego vado et quaeritis me et non invenietis.
165v Tit.: Feria tertia.
Vorago: Homo videtur per umbram et haec visio est obscura. Videtur per speculum et haec est lucidior ... — ... quod sic incipit: Super cathedram Moysi.
165v Tit.: Feria quarta.
Basilius in Hexameron: Longa distantia errare facit circa tria, scilicet quantitatem, qualitatem et figuram ... — ... quod sic incipit: Assumpsit Iesus duodecim discipulos suos secum etc.
166r Tit.: Feria quinta.
Bernardus: Cogitatio qualiscumque dummodo consensus seu delectatio non sequitur, non est peccatum mortale ... — ... de quo legitur hodiernum evangelium, quod sic incipit incipit: Homo quidam erat dives, qui induebatur.
(diese Predigt nicht in Würzburg, UB, M. ch. f. 137)
166v Tit.: Feria sexta.
Athanasius in simbolo: Resurgent omnes homines cum corporibus suis et reddituri sunt de factis propriis ... — ... quod sic incipit: Homo quidam plantavit vineam.
(diese Predigt nicht in Würzburg, UB, M. ch. f. 137)
167v Tit.: Dominica Oculi.
Hypocras in medicinis: ex diversis cibis et potibus in humanis quidem corporibus morbus generatur ... — ... quod sic incipit: Erat Iesus eiciens daemonium et illud erat mutum.
168r Tit.: Feria secunda.
Hegesippus: Qui non laudat creatorem suum, a quo habet esse vivere ... — ... quod sic incipit: Quanta audivimus facta in Capharnaum.
(diese Predigt nicht in Würzburg, UB, M. ch. f. 137)
168v Tit.: Feria tertia.
Beda: Tribus de causis orationem nostram deus non exaudit, cum petimus indignam [recte: indignum?], indigne, pro indignis ... — ... cum dicit: Respiciens Iesus discipulos suos.
169r Tit.: Feria quarta.
Philaretus de naturis morborum: Digitus igne laesus, ut sanetur facilius, igni denuo sit applicandus ... — ... quod sic incipit: Accesserunt ad Iesum Pharisaei.
169r Tit.: Feria quinta.
Seneca ad Neronem: Qui benignus atque blandus fuerit cunctorum sibi hominum favorem ... — ... quod sic incipit: Exsurgens de synagoga.
169v Tit.: Feria sexta.
Iohannes de regimine sanitatis: Medicina non solum sumenda est a languidis, sed etiam a sanis ... — ... dicit evangelium: Venit Iesus in civitatem Samariae etc.
170r Tit.: Sabbato sermo.
Augustinus: Oratio est animae praesidium, angelo bonum solatium, diabolo supplicium, gratum deo obsequium ... — ... sic incipit: Perrexit Iesus de monte et diluculo iterum venit in templum.
170v Tit.: Letare.
Philosophus in problemate: Plures voces similiter factae longius audiuntur, quam cum una sic plures voces ... — ... incipit: Praeteriens Iesus vidit hominem a nativitate caecum.
(diese Predigt nicht in Würzburg, UB, M. ch. f. 137)
171r Tit.: Feria quinta.
Haimo super Apocalypsi: Laetitia quidem omnis, quae in hoc saeculo cernitur ... — ... quod sic incipit: Ibat Iesus in civitatem, quae vocatur Naim.
(diese Predigt nicht in Würzburg, UB, M. ch. f. 137)
171r Tit.: Feria sexta.
Avicenna in sexto Animalium: Cumque rem fetidam inspicimus, mox nauseam sentimus. Sic dum vilitatem nostram ... — ... quod sic incipit: Erat quidam languens Lazarus.
171v Tit.: Sabbato.
Galenus in anthitatodio [recte: antidotario] veteri: Serpens, cuius manum ferit ... — ... dixit, quod sic incipit: Ego sum lux mundi.
172r Tit.: Dominica Iudica.
Galenus in sexto Medicinalium: Tempore quidem matutino omnis partus citius concipitur, cuius ratio est: Nam in sero calor naturalis ... — ... et ideo dicit evangelium hodiernum: Quis ex vobis arguet me de peccato.
172v Tit.: Feria secunda.
Iohannes Mesue in practica sua: Cuncta quidem, quae ad mortem vergunt, vulnera solis virginibus ... — ... dicit evangelium: Miserunt principes, scribae et Pharisaei.
172v Tit.: Feria tertia.
Theophilus in breviloquio: Sal in sui coagulatione sine decagionge [?] non coagulatur nisi aliquantulum ... — ... incipit: Collegerunt pontifices et Pharisaei consilium etc.
173r Tit.: Sabbato.
Plinius in speculo naturali: Omnis quippe, quae vernali non aliquomodo purgatus fuerit aut per sudorem ... — ... quod sic incipit: Sublevatis Iesu oculis in caelum.
173v Tit.: Dominica in palmis.
Galenus in antidotario: cumque sanguis humanus admixtus fuerit in illud medicamentum praecipuum ... — ... quod sic incipit: Cum appropinquasset Iesus.
173v Tit.: Feria secunda.
Bartholomaeus in prima practica: Numquam vulnera tangenda sunt panno ... — ... evangelium, quod sic incipit: Ante sex dies paschae.
174r Tit.: Feria tertia.
Constantinus in libro liquidorum: Qui naribus suis sanguinem sorbet calidum sanguinis in se ... — ... dicit ergo Christus: Hic calix novi testamenti.
174v Tit.: Feria quarta.
Ischrabitius [?] in theorica planetarum: Cumque sol eclypsim patitur grandem, tunc superficies ... — ... per sanguinem crucis suae, quae sunt in caelis …
(diese Predigt nicht in Würzburg, UB, M. ch. f. 137)
HDS
(HDS) Antiphonar-Fragment. (HDS) Caecilia (CAO II 118 nach R ab Matutina Laus); Clemens (Resp. CAO 7330; vgl. CAO II 119).
(HDS) Regina caeli. Textualis, 14. Jahrhundert.