Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=36941 
Göttweig, Benediktinerstift, Cod. 239 (rot) / 242 (schwarz)
ZUSAMMENGESETZTE HANDSCHRIFT MIT THEOLOGISCHEN TEXTEN
Olim: M 28    Papier   237 Bl.   310×220   15. Jh.
Provenienz/Letztbesitzer: Ranna, Paulinerkloster
Handschrift aus 2 Teilen zusammengesetzt: 1  (1-145); 2  (146-237)
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 5)


Teil 11-145   Papier   
Lagen: (VI-11)1 + 12.VI145
Zu Beginn 11 Blätter herausgeschnitten (Vorsatzlage), nach der letzten Lage fehlen ebenfalls 4 Blätter. – Lagenzählung: primus (13v) - XI (133v). Kustoden und Reklamanten. Blattweiser. Der vordere Spiegel ist zur Gänze, der hintere zu einem Drittel mit breiten Pergamentstreifen beklebt.
Schrift:
Schriftraum: 210 × 150    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 46   
Schriftart: Bastarda
Ausstattung: Rubriziert   
Durchgängig rote Überschriften, im Bereich 115v-145v rote Lombarden.
Teil 2146-237   Papier   
Lagen: 7.VI229 + (VI-4)237
Die letzten 4 Blätter herausgeschnitten. – Reklamanten (großteils abgeschnitten). Blattweiser.
Schrift:
Schriftraum: 215 × 150    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 33-38   
Schriftart: Bastarda
Ausstattung: Rubriziert   
Rubrizierungen, 146ra: zweifarbige Initiale mit Fleuronneéelementen.

Einband: Schmucklos        
Rotgefärbter Ledereinband über Holzdeckeln, 5 Beschläge pro Deckel (erhalten), 2 Schließen (eine entfernt). Kantenverstärkungen aus Metall (teilweise erhalten). Vorderdeckel: Titelschilder entfernt, Titelaufschrift auf dem Einbandleder unleserlich. Buchrücken: Titelschild mit Aufschrift Liber s. Augustini [...], sowie Signaturschild mit olim-Signatur M 28.


(2r, oberer Seitenrand) Besitzvermerk und Bücherfluch: Iste liber pertinet ad monasterium beate virginis In Rana et quicumque ipsum alienaverit Anathema sit in eternum. Amen. (Ende 15. Jh.).
Astrid Breith / August 2023, auf Basis einer unveröffentlichten Beschreibung Gábor Sarbaks (Budapest). - Wasserzeichen und Lagenformel: Maria Stieglecker / Februar 2020
"PL", "PLS", "CPL", "CPPM", "CSEL", "CC", "Distelbrink", "BHM", "CPPM ", "RB", "RS", "Zumkeller"
alle Initien
(VDS) Inhaltsverzeichnis (15. Jh.).
(1r-v) leer.
Teil 1
(2ra-9va) Ps. AugustinusDe vera et falsa paenitentia liber I (PL 40, 1113-1130; PLS 2, 1368. - Vgl. CPL 386; CPPM II 3081).
   1
2ra Tit.: Incipiunt libri beati Augustini de penitencia. Prologus Augustini in librum de penitencia.
Quantum sit appetenda gratia poenitentiae, omnis auctoritas clamat, omnis beatorum vita ostendere conatur ... — ... in odorem suavitatis.
(9va-14vb) Augustinus De utilitate agendae paenitentiae sermo I (= Sermo 351) (PL 39, 1535-1549. - CPL 284).
   1
9va Tit.: Incipit liber secundus de penitencia
Quam sit utilis ac necessaria paenitentiae facillime medicina [!] homines intelligunt ... — ... et nullo temporalis mortis periculo mors aeternitatem. -- (Rot) Explicit Augustinus de penitencia.
(14vb-15rb) Augustinus (?) De paenitentibus (= Sermo 393) (PL 39,1713-1715.).
   1
14vb Tit.: (Rot) Sequitur eius sermo sive exhortacio ad penitentes
Paenitentes, paenitentes, paenitentes, si estis paenitentes et non estis irridentes, mutate vitam et reconciliamini ... — ... qui horum tibi futurum sit, ego nescio. Dimitte itaque incertum, tene certum.
(15rb-20va) Augustinus De orando Deo (= Epistola 130) (Ed.: CSEL 44, 40-77. - CPL 262).
   1
15rb Tit.: (Rot) Incipit liber beati Augustini de orando Deum ad probam
Augustinus servus Christi servorumque Christi religiosae [recte: religiosaeque] famulaeque Dei Probae in domino dominorum salutem. Petisse te et promisisse me recolens, ut de orando Deo aliquid scriberem ad te, ubi tribuente ipso ... — ... qui potens est facere supra quam petimus et intelligimus. Deo gratias.
(20va-41rb) Augustinus Enchiridion ad Laurentium de fide, spe et caritate (PL 40, 231-290; CC 46, 49-114. - CPL 295).
   2
20va Tit.: (Rot) Incipit capitula libri Augustini quem Enchiridion appellavit ad Larentium [!] conscriptus
Expl.   ... (22rb) Expliciunt capitula.
22rb Tit.: Incipit liber Enchiridion beati Augustini
[22rb] Incipit prologus. Scribi etiam librum de fide spe et caritate cum a me - Explicit prologus.
[22rb, Liber Enchiridion] Dici non potest, dilectissime fili Laurenti, quantum tua eruditione delectet, quam tanquam te cupiam esse sapientem ... — ... utinam tam commodum quam prolixum de fide, spe et caritate conscripseram. (Rot) Explicit liber Enchiridion beati Augustini de fide spe et caritate.
(41rb-48vb) Quodvultdeus Carthaginensis Sermo 10, adversus quinque haereses (CPL 410; CPPM I 1204). Titel, Incipit und Autorenzuschreibung wie in Olmütz, Wissenschaftliche Staatsbibliothek, M I 162 (2. Hälfte 15. Jh.), 218r–230v und M II 35 (Anfang 14. Jh.), 178r–185r.
   1
41rb Tit.: (Rot) Incipit certamen beati Augustini episcopi adversus quinque hereses.
De necessitate, sed quod est vehementius, caritate ad compellendum non debet esse molestus ... — ... [48vb] a facie inimici, qui in se credentes custodit in saecula saeculorum. Amen. – (Schlussschrift) Explicit certamen sancti Augustini contra [48vb] quinque hereses.
(48vb-52va) Eucherius Lugdunensis De essentia divinitatis (= Hieronymi Ep. supp. 14; Augustini Ep. supp. 14) (PL 42, 1199–1206; CSEL 31, 3–620. – CPL 488 u. 633; Distelbrink 220 [Ps.Bonaventura]; BHM 314).
   1
48vb Tit.: (Rot) Sequitur eius liber de essencia divina
Omnipotens deus pater et filius et spiritus sanctus unus atque trinus ... — ... sicut enim imago ad naturam pertinet animae. Ita similitudo refertur ad opus iustitiae. (Rot) Explict liber beati Augustini de essencia divina.
(52va-69va) Ps. Augustinus (Alcherus Claraevallensis ?)De spiritu et anima liber I (PL 40, 779-832; PLS 2, 1364. -- CPPM II 153).
   1
52va Tit.: (Rot) Sequitur eius liber de spiritu et anima
Quoniam dictum est mihi, ut me ipsum cognoscam, sustinere non possum, ut me habeam incognitum ... — ... dolorem id est peregrinationis suae ex desiderio patriae suae et visionem Dei, quam cernere est finis, cui est gloria in saecula saeculorum. Amen. (Rot) Explicit liber beati Augustini de spiritu et anima. In nomine sancte trinitatis. Amen.
(69va-80rb) Fulgentius Ruspensis De fide ad Petrum (CC 91A, 709-760. - CPPM II 152; CPL 826).
   1
69ra Tit.: (Rot) Incipit liber beati Augustini de fide ad Petrum
Epistolam, fili Petre, tuae caritatis accepi, in qua te significasti velle Ierosolymam pergere ... — ... et si quid aliter sapit, hoc quoque illi revelabit Deus. – (Schlussschrift, rot) Explicit liber beati Augustini de fide ad Petrum.
(80rb-108va) Augustinus De sermone domini in monte libri II (CC 35 [1967]. – CPL 274; RB 1470).
   1
80va Tit.: [80rb] (Rot) Sequitur Augustinus de sermone domini in monte
(80va) Sermonem quem locutus est dominus noster Iesus Christus in monte ... — ... si volumus aedificare super petram. Deo gratias. – (Schlussschrift, rot) Explicit liber beati Augustini de sermone domini in Monte.
(108va-114vb) Augustinus De natura boni (Ed.: CSEL 25/2, 855-889. - CPL 323). Mit vorangestelltem Auszug aus den Retractationes.
   2
108va Tit.: (Rot) Incipit liber beati Augustini De natura boni ex libro retractacionum
Liber de natura boni adversum Manichaeos est, ubi ostenditur naturam incommutabilem Deum esse ... — ... quas naturas finxit error ipsorum. Hic liber sic incipit.
(CC 57. -- CPL 250)
108va Summum bonum, quo superius non est, Deus est, ac per hoc incommutabile bonum est, ideo vere aeternum ... — ... et omnibus carnalis vitae illecebris caelestem vitam aeternamque praeponant. Amen. – (Rot) Explicit liber beati Augustini de natura boni. Incipiunt capitula de octuaginta quatuor questionibus
(115ra-b) leer - das Blatt war für ein Kapitelverzeichnis vorgesehen, dieses wurde nicht ausgeführt.
   1
114vb Tit.: (Rot) Incipiunt capitula de octuaginta quatuor questionibus
(115va-145ra) Augustinus De diversis quaestionibus LXXXIII (CC 44 A [1975], 11-249. -- CPL 289).
   1
115va Tit.: (Rot) Incipit liber aurelis Augustini de diversis questionibus lxxxiiiior Utrum anima a se ipsa sit. Prima quaestio
Omne verum a veritate verum est. Et omnis anima eo anima est... Omne quod est aut eodem modo semper est et non ... — ... [144vb] quamvis falsae diu tamen et cum de temeritate defensae sententiae. .... [145ra] (Rot) Explicit liber beati Augustini de diversis quaestionibus octoginta quattuor.
(145ra-145vb) Augustinus De octo quaestionibus ex veteri Testamento (CC 33 [1958] 469-472. -- CPL 277; RB 1466; CPPM II 1895).
   1
145ra Tit.: (Rot) Incipit eius liber de generali iusticia
Generalem iustitiam non violat quis, nisi libidine transgressus fuerit placitum societatis humanae ... — ... non ad huc agni in lacte, sed iam arietes in grege. Amen. (Rot) Explicit Augustinus de generali iusticia.
Teil 2
(146ra-237vb) Richardus de Erfordia OFM (?)In Petri Lombardi librum Sententiarum IV (RS 948 und 983 [beide anonym]; Zumkeller 330).
   1
146ra Docetur de septem sacramentis ideo definitionem sacramenti videamus. Sacramentum definitur sic: Primo sacramentum est sacrae rei signum alio modo sic: Sacramentum est res visibilis signum gratiae invisibilis. Hoc viso notanda sunt aliqua circa sacramenta ... — ... patent quaestiones propositae et declaratae in filio virginis gloriosa cui laus est per infinita saecula saeculorum. Amen.