Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=36945 
Göttweig, Benediktinerstift, Cod. 243 (rot) / 248 (schwarz)
ZUSAMMENGESETZTE HANDSCHRIFT MIT THEOLOGISCHEN TEXTEN
Olim: M 13    Papier   277 Bl.   290×210   14. bis 15. Jh. (1423, 4. Viertel 14. Jh - 1. Viertel 15. Jh.)   
Handschrift aus 9 Teilen zusammengesetzt: 1  (1-4) um 1423/1426; 2  (5-14) 2. Jahrzehnt 15. Jh.; 3  (15-102) Göttweig, 1423; 4  (103-136) um 1405/1410; 5  (137-173) um 1405; 6  (174-195) um 1386/1387; 7  (196-219) um 1386/1387; 8  (220-238) um 1425/1427; 9  (238-277) um 1407/1408
 Wasserzeichen:  Metadaten zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5, Teil 6, Teil 7, Teil 8, Teil 9  |  Vorschau Bilder zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5, Teil 6, Teil 7, Teil 8, Teil 9  |  Einzelbilder: fol. 2, 4, 12, 13, 18, 30, 87, 89, 98, 99, 105, 106, 113, 141, 156, 176, 177, 199, 202, 206, 224, 235, 264, 272, 275, 276.
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 9)

(VDS/HDS, 1r) Leerräume mit verschiedenen Versen, Notizen gefüllt (15. Jh.). – Fragmente in den Fälzen. – Die Außenblätter der einzelnen Teile weisen stellenweise starke Schmutzspuren auf.

Teil 11-4   Papier   um 1423/1426
Lagen: II4
Datierung nach Wasserzeichenbefund.
Schrift: 2 verschiedene Schriften/Schreiber
Schrift 1Schriftraum: 230 × 160    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 39-40   
Schriftart: Bastarda
Eine Hand. Blatt 1 teilweise verschmutzt, ebd. Anmerkungen am Blattrand.
Schrift 2Schriftraum: 222 × 155    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 50   
Schriftart: Bastarda
Schreiberhand und Einrichtung ähnlich zu Teil 6, Rubrikatorenhand ident zu Teil 6, jedoch keine ausgezeichneten Überschriften.
Ausstattung: Rubriziert   
Rubrizierungen und Unterstreichungen, Blatt 1r: 2 rote Lombarden.
Teil 25-14   Papier   2. Jahrzehnt 15. Jh.
Lagen: V14
Als Falzverstärkung zwischen Blatt 9 und 10 Streifen einer liturgischen Pergamenthandschrift. — Datierung nach Wasserzeichenbefund.
Schrift:
Schriftraum: 230 × 165    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 43   
Schriftart: Bastarda
14va: Schreibernennung Wartholomeus (Bartholomaeus)
Ausstattung: Rubriziert   
Rote Überschriften, zu Beginn jeder Predigt eine rote Lombarde.
Teil 315-102   Papier   Göttweig, 1423
Lagen: 4.VI62 + (VI-1)73 + 2.VI97 + (IV-3)102
Nach 72 ein Blatt, nach 101 drei Blätter herausgeschnitten. – Wasserzeichenbefund bestätigt Datierung.
Schrift:
(15ra-101rv) Schriftraum: 215 × 155    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 41-47   
Schreiber: Christannus, frater – Schriftart: Bastarda
Der Schreiber Christannus (Christanus, Christianus) nennt sich im Schreibervermerk auf Blatt 72rb, er ist nachgewiesen bei Lashofer 1983, Nr. 158, ebenso erwähnt bei Lechner 1977, 76. Der in Cod. 273 (rot) nachgewiesene Schreiber gleichen Namens, der dort ebenfalls den Malogranatum abgeschrieben hat, ist nicht mit vorliegendem ident.
Ausstattung: Rubriziert   
Rote Überschriften, zu Beginn eines Abschnitts je eine rote Lombarde; 16ra: Platz für eine 8-zeilige Initiale freigelassen, nicht ausgeführt.
Teil 4103-136   Papier   um 1405/1410
Lagen: 2.VI126 + (VI-2)136
(126v) Kustode: 2us und Reklamant. – Nach Blatt 136 wurden mindestens 40 Blätter herausgerissen (vgl. Teil 5), laut einer älteren Notiz fehlen 43 Blatt (bei Werl vermerkt: 50 Blatt, verbessert von späterer Hand zu 43). – Datierung nach Wasserzeichenbefund.
Schrift:
Schriftraum: 210 × 150    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 36   
Schriftart: Bastarda
Ausstattung: Rubriziert   Fleuronnéeinitiale(n)   
Rubrizierungen und Überschriften in Rot, zu jedem Kapitel kleinere und größere Fleuronneéinitialen mit Initialkörpern in Rot und Fadenausläufern in Schwarz.
Teil 5137-173   Papier   um 1405
Lagen: (VI-11)137 + 3.VI173
Zu Beginn elf Blätter herausgerissen. – Kustoden: (138r) 23us, (162r) 25us. – Datierung nach Wasserzeichenbefund.
Schrift:
Schriftraum: 240 × 155    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 51-55   
Schriftart: Bastarda
Ausstattung: Rubriziert   
Rubrizierungen und rote Lombarden.
Teil 6174-195   Papier   um 1386/1387
Lagen: (VI-2)183 + VI195
Nach 177 zwei Blätter herausgeschnitten. – Kustoden, auf Blatt 183v mit 1us beginnend. – Rote Paragraphenzählung an den Spaltenrändern, siehe auch Teil 7. – Datierung nach Wasserzeichenbefund.
Schrift:
Schriftraum: 230 × 160    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 45-48   
Schriftart: Bastarda
Ab Blatt 176v Überschriften in größerer Auszeichnungsschrift in eigenem Textfenster.
Ausstattung: Rubriziert   
Rote Lombarden.
Teil 7196-219   Papier   um 1386/1387
Lagen: 2.VI219
Einrichtung und Auszeichnung wie Teil 6, Rubrikatorenhand ident zu Teil 6, Blatt 196r (Beginn von Teil 7) stärker verschmutzt. Rote Paragraphenzählung an den Spaltenrändern, siehe auch Teil 6. — Datierung nach Wasserzeichenbefund.
Schrift: 2 verschiedene Schriften/Schreiber
Schrift 1(196ra-208rb) Schriftraum: 226 × 155    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 62   
Schriftart: Bastarda
Schrift 2(208va-219vb) Schriftraum: 220 × 155    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 40   
Schriftart: Ältere Kursive
Handwechsel innerhalb eines Teils, Austattung durchgehend ident.
Ausstattung: Rubriziert   
Durchgehend Rubrizierungen und rote Überschriften, sowie Aufzeichnung mit roten Paragraphen am Spaltenrand.
Teil 8220-238   Papier   um 1425/1427
Lagen: VI231 + (V-4)237
Nach 236 vier Blätter herausgeschnitten. – Datierung nach Wasserzeichenbefund.
Schrift:
Schriftraum: 235 × 160    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 50-51   
Schriftart: Bastarda
Ausstattung: Rubriziert   
Rote Überschriften, 202ra: einfache Silhouetteninitiale.
Teil 9238-277   Papier   um 1407/1408
Lagen: 3.VI273 + (VI-8)277
Blätter 157, 158, 265, 267, 268, 270, 271 auf den Versoseiten nicht beschrieben, wohl aufgrund der schlechten Papierqualität. — Datierung nach Wasserzeichenbefund.
Schrift:
Schriftraum: 230 × 135-140    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 35-52   
Schriftart: Bastarda
Mehrere Hände und wechselnde Seiteneinrichtungen.
Ausstattung: Rubriziert   Fleuronnéeinitiale(n)   
Rubrizierungen und rote Überschriften, 238ra und b: je eine fünfzeilige Fleuronneéinitiale teilweise mit Fadenausläufern in Schwarz.

Hs. enthält 1 Fragment
VDS/HDS   Pergament   
Auf VDS und HDS je ein Doppelblatt aus einer Pergamenthandschrift (11. Jh.), Auf dem HDS noch auf den Spiegel aufgeklebt, vom VDS abgelöst (Abklatsch auf dem Deckelholz) und nun freistehend, in beiden Fällen um die erste bzw. letzte Lage herumgeführt. Maße: 292×222 mm, querständig eingeklebt. Einzelseite: 222×152 mm. Fragmente aus der selben Handschrift finden sich auch in Cod. 256 (rot) und Cod. 304 (rot), jeweils VDS und HDS.
Schrift:
Schriftraum: mind. 160 × 100    Spaltenzahl: 1    Zeilenzahl: 22-23   
Schriftart: Karolingische Minuskel

Einband: Schmucklos        
Schmuckloser, abgegriffener Ledereinband über Holz, dicke Holzdeckel, fünf Beschläge pro Deckel (auf dem vorderen Deckel wurde der mittlere entfernt) sowie Metallnägel an den Fußseiten der Deckel (teilweise entfernt). Zwei Schließen (Schließenriemen entfernt). Buchrücken: freiliegendes Kapital mit rotem Leder umstochen, Signaturschild mit Olim-Signatur M 13. Auf dem vorderen Deckel wurde das Titelschild entfernt, darüber wurde ein kleineres mit Signatur B 3a [?] 16. Jh. aufgeklebt.
Astrid Breith, Oktober 2020; Wasserzeichen: Maria Stieglecker, Juni 2021
"Lashofer 1983", "Lechner 1977", "CSEL 72", "PL", "RB", "GW", "Gerwing 1986", "CPPM", "SC", "CC", "Bloomfield", "Schneyer", "Kaeppeli", "Knust 1886", "Stigall 1957", "Prelog 1983", "Bauer 1973", "VL", "Heider 1850b", "Henkel 1976", "CPL", "PLS"
alle Initien
(VDS, HDS) Arator Diaconus De actibus apostolorum (Fragm., 11. Jh., [hier: Liber II]) (CSEL 72; PL 68, 83A-246A; RB 1423). Fragmente der gleichen Handschrift finden sich auch in Cod. 256 (rot) und Cod. 304 (rot), jeweils VDS und HDS.
   6
VDSr, linke Seite De sermone sonus sic aurum dogmata legis ... — ... Lingua colona Dei cum semina feta saluti
VDSr, rechte Seite Languorum pressere focos membrisque repostae ... — ... Quamve triumphalem Domino vincente coronam
VDSv, linke Seite O miseranda manus cui tu praestare laboras ... — ... Ut Dominum duo iuncta colant de pectore sensus
VDSv, rechte Seite Contigit inde geri rabido cum murmure frendens ... — ... Diluit in toto David sua crimina Psalmo (CSEL 72, Vv 655-676)
HDS, linke Seite Instituere manus solusque repellitur error ... — ... Atque oblata palam sudaria fusa per artus
HDS, rechte Seite Plus animis factura diem micuere coruscae ... — ... Non sinit insidiis et amari vulnere dentis (CSEL 72, Vv 759-780)
Teil 1
(1ra-4va) Sermo.
   1
1ra Tit.: [ohne Titel]
Nubecula parva ascendebat de mari quasi vestigium hominis (III Rg 18,44). Iob 29 scribitur 'Radix mea aperta est secus aquas'. Ubi sciendum quod sunt sacra scriptura in se habet tria videlicet ... ... — ... quod nobis concedat qui est benedictus in saecula saeculorum. Amen. Deo gratias.
(4va-vb) Bernardinus Senensis OFM (?) Oratio ad Iesum Christum.
   1
4va Tit.: Oracio sancti Bernardini confessoris et doctoris in nomine domini Ihesu ...
O bone Iesu, o dulcis Iesu, o Iesu fili Mariae virginis ... te deprecor per illum sanguinem tuum pretiosum
(4vb) Oratio.
   1
4vb Tit.: Ante Iste sanctus digne
Omnipotens sempiterne Deus cuius antiqua miracula etiam nostris saeculis coruscare sentimus
Teil 2
(5ra-14va) Sermones.
   1
5ra [Anfang fehlt] ... (Rot) Dominica quarta. Sit omnis homo velox ... (Iac, 1,19). Ista bonam doctrinam nos beatus Iacobus ne ergo malum loquamur ... (14ra, Rot) In vigilia .... Tui erant et mihi eos dedisti ... non pro mundo (Io, 17,6-9). Ex istis verbis ad patrem caelestem ... — ... (14va, Rot, Schlussschrift, Schreibervers) Pitt wyr. Explicit Wartholomeus per manus. Detur scriptori pro penna celica regia.
(14va-14vb) Nota sollicitudinem pastoralis requisitionis.
   1
14va Nota sollicitudinem pastoralis requistionis ut infra habetur in statutis sanctorum. Item festum nativitatis Christi ieiunatur et celebratur sub excommunicationis poena ... — ... Item festum Margarethae celebretur tantum
Teil 3
(15ra-101va) Gallus de Aula Regia OCist Malogranatum (GW 01844, u.a. Wien UB Digitalisat. – Lit.: Gerwing 1986, hier S. 124, Nr. 21 (mit Nennung dieser Handschrift unter der schwarzen Signatur Cod. 248, die Angaben dort sind unvollständig; es besteht keine Schreiberidentität mit Cod. 273 (rot)). Prolog und Inhaltsverzeichnis zum Liber I: 15r, Liber I: 16r-72r, Leerseiten: 15v, 72v-73v; Inhaltsverzeichnis zum Liber II: 74r, Liber II: 75r-101v, Leerseiten: 74v, 102r/v.
   8
15r Tit.: (Rot) Incipit Tabula sive Registrum [erg. Malogranati] operis liber primus. Capitulum primum
Quod Deus creavit hominem ad diligendum et fruendum se ipsum ... Notandum quod opus subsequens seu liber sive tractatus intitulatur Malogranatum
15v (leer)
16r Tit.: [ohne Titel]
Fili accedens ad servitutem Dei ... (Ecl 2,1). Sancta trinitas pater et filius et spiritus sanctus unus omnipotens Deus summae divinitatis et bonitatis ac ineffabilis dulcedinis et caritatis ... — ... in unum collegi ut condicio sive status poenitentium seu incipientium aliqualiter ista legentibus patefiat. (Versus) Per calami florem lector perpende laborem / obsecro scribentis, seriemque futura canentis. (Schlussschrift, Schreibername, Lokalisierung, Datierung) Explicit liber Malogranati primus per fratrem Christannum professum in Gotwico ordinis sancti Benedicti sub anno domini etc. Mo CCCCo XXIIIo [1423]. Amen.
72v-73v (leer)
74r Tit.: (Rot) Incipit secundus liber Malogranati qui est de statu proficiencium. Et primo in quibus constat status eorundem quid sit peccatum
(Register) Peccata unde oriuntur ... Item quomodo ... in peccatum. (75ra) Filius interrogat: Accepta igitur informatione a te, o patre, ac salubri doctrina ... — ... (101va) tanto perfectior in sui ipsius congnitione ac notitia erit [bricht ab].
74v (leer)
75r Tit.: (74rb, Rot) In priumus interrogat filius patrem dicens
Filius interrogat: Accepta igitur informatione a te, o pater, ac salubri doctrina ... — ... tanto perfectior in sui ipsius congnitione ac notitia erit [bricht ab].
102r (leer)
(102v) Federproben.
Teil 4
(103vb-136vb) Augustinus Sermones.
   1
103ra Tit.: (Rot) Incipit prologus sancti Augustini episcopi
In cuiuscumque manus libellus iste venerit rogo et cum grandi humilitate ... (Praefatio) Pro intuitu paternae pietatis ... (103rb, Capitula) In nomine domini nostri Iesu Christi continentur in hoc codice homiliae a sancto Augustino episcopo editae ad populum anni per circulum totum unde hoc orditur breviarium. Homilia ante dies X aut XV de natale domini dicenda
(103vb-105rb) Ps. AugustinusSermo app. 115 (Alanus 2, 84).
(103vb-105rb) Caesarius Arelatensis Sermo 187 (CPPM I 5543).
   1
103vb Tit.: (Rot) Omelia ante dies decem aut quindecim de nativitate domini dicenda
Propitia divinitate fratres dilectissimi iam prope est dies in quo natalem domini salvatoris cum gaudio debeamus celebrare
(105rb-106rb) Ps. Augustinus Sermo app. 116 (Alanus 2, 85; Ottobeuren 8) .
(106rb) Maximus Taurinensis Sermo 61 + 61 extr. (Alanus 2, 86).
(106rb-107ra) Ps. Augustinus Sermo Caillau II 31 (Alanus 1, 10e).
(107ra-109ra) Augustinus Sermo 192 (Alanus 1, 10b).
(109ra-b) Ps. Augustinus Sermo app. 117.
(109rb-110rb) Ps. Augustinus Sermo app. 210 (Alanus 1, 19).
(110rb-111ra) Ps. Augustinus Sermo app. 220 (Alanus 1, 27).
(111ra-112vb) Augustinus Sermo ed. PLS 2, 1213-1218 (Alanus 1, 31).
(112vb-114ra) Ps. Augustinus Sermo app. 129 (Ottobeuren 23).
(114ra-115rb) Ps. Augustinus Sermo app. 130 (Fleury 19; Ottobeuren 24).
(115rb-117rb) Ps. Augustinus Sermo app. 135 (Alanus 1, 38).
(117rb-119vb) Ps. Augustinus Sermo app. 136 (Ottobeuren 26).
(119vb-120vb) Augustinus Sermo 93 (Alanus 2, 105) (PL 38, 573-578. -- CPL 284).
(120vb-121ra) Ps. Augustinus Sermo app. 189 (Alanus 2, 58).
(121ra-b) Ps. Augustinus Sermo app. 190.
(121rb-122rb) Ps. Augustinus Sermo app. 191.
(122rb-122vb) Ps. Augustinus Sermo app. 142 (Alanus 1, 52).
(122vb-123ra) Ps. Augustinus Sermo Caillau II app. 26 (Alanus 1, 50b).
(123ra-vb) Hieronymus Sermo de quadragesima (Ps. Hieronymus, epist. 27).
(123vb-124va) Ps. Augustinus Sermo app. 146.
(124va-125ra) Ps. Augustinus Sermo app. 83 (Alanus 1, 68).
(125ra-b) Augustinus Sermo 209.
(125rb-126ra) Ps. Leo I. Magnus Sermo 4 (Alanus 1, 69) (CPPMA 5481).
(126ra-vb) Ps. Augustinus Sermo app. 13.
(126vb-127vb) Ps. Augustinus Sermo app. 15.
(127vb-129ra) Ps. Augustinus De decem plagis (= Sermo app. 21).
(129ra-vb) Ps. Augustinus Sermo app. 36.
(129vb-130va) Ps. Augustinus Sermo app. 45.
(130va-131va) Ps. Augustinus Sermo app. 267.
(131va-132rb) Ps. Augustinus Sermo app. 242.
(132rb-vb) Augustinus Sermo 59 (Expositio in Pater noster) (PL 38, 400-402; SC 116, 186-198 [S. Poque]; vgl. CC 104, 602-604 [Caesarii sermo 147]. - RB 8649 [anonym]; Bloomfield 8017 und 9016).
(132vb-133va) Ps. Augustinus Sermo app. 149.
(133va-134va) Caesarius Arelatensis Sermo 201 (CC 103, ... -- CPL 1008).
(134ra-va) Ps. Augustinus Sermo app. 156.
(134va-135rb) Ps. Augustinus Sermo Caillau II 53 (Alanus 2, 1).
(135rb-vb) Ps. Augustinus Sermo app. 159 (Alanus 2, 5a).
(135vb-136rb) Ps. Augustinus Sermo app. 168 (Alanus 2, 7a).
(135vb-136vb) Augustinus Sermo 224 (rec. C).
Teil 5
(137ra-173va) Sermones. Anfang fehlt, zu Beginn zahlreiche beschriebene Blätter herausgerissen.
   2
137ra/b Exiit qui seminat ... (Lc 8,5). Notandum quod discretio seminantis in quattuor consideratur ... — ... unde caecos et claudos compelle intrare.
173rb-173va Cum dilexisset suos qui erant in mundo ... (Io 13,1 ). Numquam aliquis alium in tamen dilexit ... — ... habet vitam aeternam. Quam nobis praestare dignetur. Amen. Sanctus Nicasius
Teil 6
(174r-195vb) Antonius de Azaro Parmensis OP Postillae super evangelia de tempore, Sermones 1-13 (Drucke: GW 2248 u.ö., siehe das Exemplar der UB Darmstadt, Köln: Johann Koelhoff der Ältere 1482 [online] - Schneyer 1, 290-298, Nr. 1-134; Kaeppeli 264). Nach Blatt 177 sind 2 Blätter herausgetrennt, es fehlen Teile aus Predigt 4 und 5, die Reihenfolge der Predigten ist im Vergleich zum Druck teilweise umgestellt.
   1
174ra Tit.: (Rot) Dominica prima in adventu domini
Cum appropinquasset Iesus Hierosolymis (Mt 21,1). Tempus quod hodie incipit et durat usque ad nativitatem domini, vocatur ab ecclesia adventus domini ... — ... principes sacerdotum illudentes [bricht ab in Sermo 13]
Teil 7
(196ra-219vb) Sermones diversi.
   2
196ra-196vb Tit.: (Rot) Dominica in quadragesima
Ductus est Iesus in desertum (Mt 4,1). Quia ... paenitentiae in qua homo pugnat contra desideria
219rb-219vb Tit.: (Rot) Dominica sexta
Nisi abundaverit iustitia vestra (Mt 5,20). Duo verba tanguntur in evangelio: unum est commendatum super omnia quae possut ... — ... [bricht ab]
Teil 8
(220ra-235va) Ps. Gualterus BurlaeusDe vita et moribus philosophorum (Drucke: GW 5781-82. Exemplar Oxford Bodleian Library [online]; Ed.: Knust 1886. -- Bloomfield 3111 und 6006 und 1475). -- Lit. zur Überlieferung: Stigall 1957; Prelog 1983 5, Nr. 60).
   1
220ra Tit.: (Rot) De Talete philosophi
Thales philosophus Asianus ut ait Laertius in libro de vita philosophorum patre Examyo matre Cleobolina ex aelidibus qui sunt phoenices nobilissimi claruit. Hic primus sapiens appellatus est secundum quod et septem sapientes vocati sunt ... ... — ... (235ra) Seneca Cordubensis philosophus ... (Werkliste des Seneca) Ad Elbiam de consolatione filii.
(236r-237v) leer.
Teil 9
(238ra-256ra) Claustrum animae cum dispositione officiorum et officialium suorum (Bloomfield 49 [hier Hugo de Folieto ?) zugeschrieben]. – Lit.: Bauer 1973, 313-334 passim; VL III 1981) 1159 f., Nr. III.2 [G. Bauer]).
   1
238ra Tit.: (Rot) Meditacio divine praesencie
Abbas istius claustri est iugis meditatio divinae praesentiae sed quia non est locus ubi non sit Deus tamquam praesens... (238rb: De oboedientia) Prior est oboedientia ut renuntians homo proprie voluntati statuat se contra se frangendo voluntantem propriam ... — ... (256ra) totis cordis conamine praecaventes. Haec et omnia bona operetur in nobis clementia salvatoris. Amen.
(256ra-261vb) Physiologus, Dicta-Version (Ausg.: Heider 1850b. – Lit.: Henkel 1976, 29-32; VL VII [1989] 620-634 [Ch. Schröder]). (156ra/v) De Leone; De Leaena; De Pantera; (156vb) De Unicorno; (157ra/b) De Hydro; De Syrene; (257r/v) leer; (258ra) De Hiena (258ra/b) De Onagro; (258rb, 259ra) De Elephante; (258va/b) leer; (259ra/v) De Autula; De Serra; De Vipera; (259va/b) De Lacerta, De Cervo; De Dorco; (260ra/b) De Vulpe; De Castore; De Formica; (260va/b) De Ericio; De Aquila; De Pelicano; De Nocticorace; (261ra/b) De Fulica; De Perdice, De Assida, De Upupa; (261va/b) De Caradrio; De Fenice.
   1
256ra Tit.: (Rot) De leone
Igitur Iacob benedicens filium suum Iudam dicebat 'Catulus leonis Iuda filius de germine meo quis suscitabit eum'. Physiologus dicit 'Tres naturas habet leo' ... — ... (261vb) Haec avis significat Christum utriusque alis odore suavissimo repletis idem veteris et novi testamenti. Amen.
(261vb-262ra) Ps. AugustinusSermo app. 97 (PL 39, 1931; PL 52, 679-680. -- CPL 368; CPPM I 882). Rec. brevior.
   1
261vb Tit.: [ohne Titel]
Domini vox est, fratres charissimi, pacem meam do vobis pacem relinquo vobis. De pace dicturi sumus prius quae pacis sint commoda, videamus. Est pax serenitas mentis ... — ... similitudine operum parem te ipsius esse cognosce.
(262ra-276vb) Paulinus Aquileiensis Liber exhortationis, vulgo de salutaribus documentis ad quendam comitem (PL 40, 1047-1068; PL 99, 197-282; PLS 2, 1368).
   1
262ra Tit.: (Rot) Incipit liber exortacionis beati Augustini episcopi ad quendam comitem
O mi frater si cupias scire quamvis ego nesciam ... — ... dum perpetualiter ista tenere non possumus, et illa per securitatem amittimus. Lugendum nobis est, si regnum promissum [bricht ab]
(277r-v) Schriftproben und Federzeichnungsentwurf. (277v: Skizze datiert 1518).
   1
277r-v U.a. (277r): Wir Laurencius von Gottes gnaden abbt Gemeint ist wohl Abt Laurentius Grueber (Gruober) 1468-1481 Abt von Göttweig.