![]() |
Permalink: https://manuscripta.at/?ID=36947 |
Teil 1 | 1-63 Papier 1455 |
Lagen: 4.VI48 + (VI-1)59 + II63. | |
Gegenblatt fehlt zu: 53. In Teil I, fünfte Lage, sind die Blätter 56-59 lose eingelegt. Datierung fol. 55rb: 1455. | |
Schrift: | |
Schriftraum: 207 × 138 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 36 | |
Schriftart: Bastarda | |
Ausstattung: | |
Auf den ersten Blättern rote Unterstreichungen und Anmerkungen, ab Blatt 14v ohne Ausstattung, vereinzelt Notazeichen. | |
Teil 2 | 64-290 Papier 1454 |
Lagen: (VII+1)78 + VI90 + VII104 + 2.VI128 + 2(III+3)146 + VI158 + (VI+1)171 + VI183 + VII197 + VI209 + (V+1)220 + 5.VI280 + (VI-2)290 | |
Einzelblätter: 64, 129-131, 138-140, 171, 210, Gegenblätter fehlen zu: 281 und 282. Datierung fol. 111rb: 1454. | |
Schrift: | |
Schriftraum: 212 × 130 Spaltenzahl: 2 Zeilenzahl: 43-56 | |
Schreiber: Wolfgangus Müllehner de Wels, cooperator in Pehaimberg (1454, 1455) – Schriftart: Bastarda Zeitgleiche Kustoden. 86r-137v: Platz für Überschriften und Initialen ausgespart (nicht ausgeführt). | |
Ausstattung: Rubriziert | |
Zeitnahe Kustoden; bei Textanfängen rote Majuskeln, Silhouetteninitialen; in manchen Texten sind Autoritäten und Überschriften durch Unterstreichungen und den Schrifttyp Textualis hervorgehoben. Blatt 86r-137v, 159r-290v: Platz für Überschriften und Initialen ausgespart (nicht ausgeführt), in diesem Bereich keine Rubrizierungen. |
Einband: Gotisch Streicheisenlinien |
Abgegriffener hellbrauner Ledereinband mit Spuren von Streicheisenlinien, je fünf Beschläge pro Deckel, teilweise erneuert; ehemals zwei Schließen (eine fehlt), Buchrücken: historische Signatur N 54 auf das Einbandleder aufgemalt, sowie Titelschild nach Werl. |
(1ra-55rb) | Compendium moralitatum (Nicht gedruckt. – RB 3887; Kaeppeli 2090; Bloomfield 82). 1 ![]() | : |
1ra | Tit.: Incipiunt naturalia Sancti Augustini Abiicit mundus pauperes et honorat divites. Nota quod Augustinus dicit quod corvus est illius naturae quod pullos suos quamdiu non habent plumas abiicit ... — ... hoc non est nisi propter carnem quia poenas virtutum non habent etc. – Expliciunt naturalia sancti Augustini secundum alphabetum Anno domini M455 [1455]. | |
(55va-b) | leer. | |
(56ra-63ra) | Sermo de morte Alberti regis. 1 ![]() | : |
56ra | Tit.: Sermo venerabilis et egregii domini Cristanni decretorum doctoris ac heretice pravitatis inquisitoris de morte serenissimi principis nec non Romanorum regis incliti et semper Augusti Alberti domini nostri graciosissimi cuius memoria in benediccionibus perseverat etc. Iustus qui ambulat in simplicitate sua ... (Prv 20,7). Venerabiles patres vosque celeberrimi fratres in Christo Iesu amantissimi, exequias defunctionis divae memoriae domini Alberti quondam Romanorum Hungariae Bohemiae etc. regis christianissimi principis patris patroni ac defensoris nostri hic in loco adunati piis affectibus peragere cupientes. Cogitanti mihi de eiusdem laudissona conversatione ... — ... ne malitia mutaretur intellectum eius eum modo intercessorem sentiamus in caelis. Praestante domino Iesu Christo qui cum patre et Spiritu sancto vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen. | |
(63rb-vb) | leer. | |
(64ra-78va) | Epistola 'Eloquenti viro' ad Iohannem Hus (Madre, 252–254 [mit Nennung dieser Handschrift] -- — Druck: Hardt III 338-391 [online]). 1 ![]() | : |
64ra | Eloquenti viro domini N. verbi Dei seminatori in Praga haec epistola detur fratri suo in Christo dilecto. Pro salutatione in Christo Iesu domino nostro ... — ... desiderans salutem animae meae et animae tuae et animarum omnium hominum Christianorum. Amen. | |
(78va) | Versus (Walther, Proverbia 29869). 1 ![]() | |
78va | Si vitare velis aeterni iudicis iram / Sit potus aqua cibus aridus aspera vestis | |
(78vb) | leer. | |
(79ra) | Federproben (Textbeginn wie auf 80ra). | |
(79ra) | Sententia. 1 ![]() | |
79ra | Hoc fuit est et erit similis similem sibi quaerit. | |
(79ra) | Sententia. 1 ![]() | |
79ra | Da quandoque tua si vis habere mea. | |
(79rb) | Versus (Walther, Initia 451). 1 ![]() | |
79rb | Ad studium quare venisti praemeditare / Nocte dieque cave tempus consumere prave. | |
(79rb) | Sententia. 1 ![]() | |
79rb | Omnibus in rebus modus est optima virtus. | |
(79rb) | Notae (De letaniis maioribus, De quattuor vitiis). 1 ![]() | |
79rb | Institutae sunt letaniae maiores quae fiunt in festo sancti Marci ... In Romanico (?) enim tunc quattuor vitia habundabant | |
(79v) | leer. | |
(80ra-111rb) | Manuale confessorum (Drucke: Hain 11834–11845; Paris 1513 f. – Kaeppeli 2539; Bloomfield 4967). 1 ![]() | : |
80ra | Tit.: [ohne Titel] Quoniam iuxta beati Gregorii in suo Pastorali sententiam regimen regimen animarum est ars artium ... — ... Et tantum de confessoris eruditione sub compendio dixisse sufficiant etc. Deo gratias. -- (111r Schlussschrift, Schreibername, Lokalisierung, Datierung) Explicit manuale confessorum finitum per me Wolffgangum Müllehner [?] cooperatorem in Pehaimberg Anno domini 1454 feria quarta post nativitatem Marie [12.9.1454] | |
(111va-114va) | Casus papales et episcopales (Druck ähnlicher Fassung: z. B. Hain 8489 = GW 12355 [vor den Sermones des Iohannes Herolt]. -- Madre 333, Nr. 15). 1 ![]() | |
111va | Tit.: Casus ad papam spectantes Primo falsificatores litterarum papalium tam principales quam fautores et defensores ... (112va Episcopales) Primo haereticos Iudaeos et eorum fautores | |
(114vb-116vb) | Casus excommunicationis. 1 ![]() | |
114vb | Tit.: Subsequentes removendi sunt a communione sacramenti Item qui non confitentur suo proprio sacerdoti | |
(117ra-126vb) | De vera et falsa paenitentia liber I (PL 40, 1113–1130; PLS 2, 1368. – Vgl. CPL 386). 2 ![]() | : |
117ra | Tit.: Registrum libri de vera et falsa penitencia quem fecit beatus Augustinus ad peticionem cuiusdam sanctimonialis contra Novacianum hereticum negantem post baptismum fieri posse penitenciam salutarem. Sequitur prologus qui incipit Multiplex fructus paenitentiae | |
117va | Quanta sit appetenda gratia paenitentiae, omnis clamat auctoritas, omnis bonorum materia conatur ostendere ... — ... et in ipsa stabilitatem in odorem suavitatis Amen. -- Explicit liber beati Augustini de vera et falsa paenitencia. | |
(127ra-128ra) | Casus reservati (Druck: z. B. Hain 8489 = GW 12355 [vor den Sermones des Iohannes Herolt]. -- Madre 333, Nr. 15). Darin vereinzelt deutsche Einsprengsel: Item omnes blasphematores deum // dy got schelten [127rb]: Item delyros töbig // Item obsessos pehafft [128ra]. 1 ![]() | |
127ra | Primo confessores religiosorum presbyterorum diaconorum subdiaconorum vel conversum approbatum | |
(128rb-128vb) | leer. | |
(129ra-132ra) | Soliloquium de arra animae (PL 176, 951–970; Ed.: Müller 1913, 1–26. -- Goy 277–329). Goy ohne diese Handschrift. 1 ![]() | : |
129ra | Ut discam qualiter verum amorem nos oporteat quaerere ... — ... (132rb) Anima respondet: Hoc opto hoc desidero hoc totis praecordiis concupisco. Amen. | |
(132rb-132va) | Excerpta patrum. 1 ![]() | |
132rb | Augustinus: Tanta damnatorum erit vis ... — ... Ambrosius: iustificari quisquam non poterit nisi peccatum confessus fuit. Fac bene dum vivis post mortem vivere si vis. | |
(132vb-137vb) | Paeniteas cito (PL 207, 1153–1156 [unter dem Namen des Petrus Blesensis]; Ed.: Goering 1992, 116–138. – Walther, Initia 13564; Bloomfield 3812; Sharpe 793. -- Lit: VL IV 619–622 [F. J. Worstbrock]); Henkel 1988, 268 f., u.ö.). 1 ![]() | : |
132vb | Paeniteas cito peccator cum sit miserator ... — ... nemo alienus communicet tibi. Qui alieni? omnes qui audiunt non novi vos. | |
(138ra-146ra) | Speculum artis bene moriendi (Drucke: GW 592, 592a, 2597–2614. – Rudolf 75–82; Madre 292–295; Bloomfield 1076). Lit.: VL IX (1995) 40–49 (K. Schneider). Der Traktat wird von Senko 1997 Matthäus von Krakau zugeschrieben. Worstbrock lässt die Verfasserfrage offen). 1 ![]() | |
138ra | Cum de praesentis exilii miseria mortis transitus propter moriendi imperitiam ... — ... et in tenebras exteriores proiicientur. Haec ille. Orate Deum pro me etc. | |
(146rb-146vb) | leer. | |
(147ra-151ra) | Tabula picturae mortis (III: Memoria improvisae mortis) (Lit.: VL IX (1995) Sp. 180–186, bes. 181 f., Ib (G. Kornrumpf); VL XI (2004) Sp. 907–910 (Ch. Glassner)). ('Memento mori'-Textkompilation), lat./dt. (Bestehend aus 1) Walther, Initia 11079 [lat.]; 2) Spruch der Engel mit 'Tod des Sünders'; 3) 'Memoria improvisae mortis' [Rudolf 1957, 18 Anm. 34; Bloomfield 3073]. Druck: Cosacchi 1965, 266–267 [Nr. 1–2 und Beginn von Nr. 3 nach Clm 23833, 140r–141v]). 1 ![]() | : |
147ra | O mors quam amara est memoria tua cordi iocundo ... — ... his dictis exspiravit etc. – (151ra Schlussschrift) Ista est tabula quam Stephanus Lang civis biennensis olim baccularius in artibus alme universitatis Pragensis eddidit et ad sanctum Steffanum litterarum impressione promulgavit etc. | |
(151rb-151va) | Notata de auditione missae. 1 ![]() | |
151rb | Bernardus dicit: Prima virtus est audire missam ... — ... ergo missa libenter audiatur per quam homo salubriter salvatur. | |
(151vb) | leer. | |
(152ra-196rb) | Abbreviatio librorum Sententiarum (RS 142; Distelbrink 4–8, Nr. 2). 3 ![]() | : |
152ra | Quaeritur utrum angelus in primo instanti creationis sua fuerit malus ... (170va) Quaeritur utrum sacramenta debuerunt institui ... — ... (193ra) ... ut continue torqueantur. -- Finis questionum secundi tercii et quarti libri Sentenciarum. | |
193ra | Epiphania theophania bethphania phagiphania | |
193rb | (Tabula quaestionum) Utrum angelus instanti creationis fuerit malus ... — ... Utrum vermis ille sit variabilis. -- (196ra Schlussschrift, Datierung, Schreibername) Anno domini millesimo quadringentesimo quinquagesimo quinto [1455] in festo epyphanie per me Wolfgangum [ergänzt:] Müllehner de Wels. | |
(196va-202vb) | Tractatus de sacramentis. 1 ![]() | |
197va | Sacramenta ecclesiae sunt septem. Alia quidem dantur intrantibus ... — ... quod neminem vult perire sed omnes salvare. Quod nobis dignetur praestare qui regnat cum Deo patre et spiritu sancto per omnia saecula saeculorum. Amen. | |
(203ra-va) | Modus interrogandi, deutsch, et varia de paenitentia, lat. 1 ![]() | |
203ra | Prima quaestio: Lieber sun oder liebss kind oder wie man wil: Gelawbstu unwiderruefleich in stätikhait kristenleichs ordens ... — ... valet practica nostra nihil. | |
(204ra-208va) | Speculum amatorum mundi (Druck: S. Bernardini Senensi Opera III. Venedig 1745, 437–440. – Madre 297; Mohan 489/1.8 [Bernardinus Senensis ?]; Hohmann 266 [Ps. Henricus de Hassia]; Bloomfield 6443 [Henricus de Hassia ?, Bernardinus Senensis ?, Dionysius Carthusianus ?, Iacobus de Paradiso ?]; Schneyer, RepSpätMA, H.T. Nr. 35 [Henricus Totting de Oyta]). -- Lit.: Rudolf R. 1957, 31 u. Anm. 35 (Überlieferung); VL I (1978) 791 f. (K. Ruh); Emery 1991, 584–588 (über die Verfasserdiskussion); VL X (1999) 801 (F. J. Worstbrock, A. Hausmann)). 1 ![]() | : |
204ra | Videte quomodo caute ambuletis non quasi insipientes sed ut sapientes redimentes (Eph 5,15). Tempus quoniam dies mali sunt propterea nolite fieri imprudentes sed intelligentes quae sit voluntas Dei. Apostolus Paulus conscius consiliorum Dei sciens quod infinitae sunt ... — ... quod nobis praestare dignetur, qui cum patre et filio et Spiritu sancto vivit et regnat per infinita saecula saeculorum. Amen. -- Explicit speculum amatorum mundi. | |
(208vb-216vb) | Sermones de tempore: Dominica XIX post Pentecosten (Madre 155). 1 ![]() | : |
208vb | Sex solent enumerari ex quorum quolibet et totius ex omnibus simul construi ... — ... non merentur gloriam sed potius poenam etc. -- Et sic est finis huius tractatus de penis animarum. | |
(217ra-220ra) | De XII abusivis saeculi. 1 ![]() | : |
217ra | Duodecim abusiva saecula sunt haec: Sapiens sine operibus, senex sine religione ... — ... Iesus Christus regnet in futuro. -- Expliciunt duodecim abusiones seculi secundum beatum Augustinum. | |
(220rb-220vb) | Sermo. 1 ![]() | |
220rb | Multi sunt vocati pauci vero electi (Mt 22,14). Quicumque vult mare huius mundi transire ... — ... praecipue iniustas attende quid dicitur in Timotheum secundo: Nihil intulimus. | |
(221ra-256vb) | Liber Scintillarum (PL 88, 597–718. CC 117, 1–308. SC 77 und 86. – Bloomfield 1174 und 1761). 1 ![]() | : |
221ra | Tit.: (Rot) Incipit Liber scintillarum Iste libellus maxime inprimis de evangeliis domini nostri Iesu Christi ... (222rb) Dominus dicit in evangelio: Maiorem caritatem nemo habet. ... Petrus: Ante omnia mutuam caritatem ... — ... nutritur ac pascitur. Praestante domino nostro Iesu Christo qui cum Deo patre et Spiritu sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum. -- Explicit liber scintillarum. | |
(257ra-290vb) | Liber contra Waldenses (Teildruck: Friess 1872). Unvollständig. Darin 285ra-286vb: Vorlagen für Verhöre mit Häretikern und Beichtspiegel in deutscher Übersetzung. 2 ![]() | : |
257ra | Cum dormirent homines venit inimicus ... (Mt 13,25). Sic scribitur Matthaei XIIIo. Licet dominus et salvator dominus noster Iesus Christus per inimicum hominis bonum semen in agrum seminantis ... — ... (290vb) ... post ea abiuret ut informa||| [bricht ab] | |
285vb | Tit.: Forma iuramenti dicenda veritate in officio inquisitionis heretice pravitatis Ich N. swer ain ayd dem almächtigen got unserm heiligen vater dem pabst der heiligen römischen offenbarn kyrchen unserm herren dem pischolf von Poszaw ... das ich sagen dy lauter warhait ... — ... (286vb) ... den ainigen heiligen chrissten gelawben den dy heilig romisch chirchen offenleich chündet, predigt, gelawbt, lert und halt. Also mir got helf und sein heilige mueter marter und sein ewangelio das ich hewt mit meiner hant leipleich beruer und also mir got genädig sey nu und an meinen lessten czeiten. Amen. |