Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=36978 
Göttweig, Benediktinerstift, Cod. 276 (rot) / 296 (schwarz)
HENRICUS ARIMINENSIS. IACOBUS DE CESSOLIS. PETRUS LEMOVICENSIS
Olim: C 8, N 36    Papier   I, 163 Bl.   300×215   9. Jahrzehnt 14. Jh.
Handschrift aus 3 Teilen zusammengesetzt: VS  (I) Ende 14. Jh.;   (1-163) 9. Jahrzehnt 14. Jh.; HDS  (HDS) Ende 14. Jh.
 Wasserzeichen:  Metadaten zu Teil VS, Teil , Teil HDS  |  Vorschau Bilder zu Teil VS, Teil , Teil HDS  |  Einzelbilder: fol. I, 2, 5, 12, 14, 20, 22, 32, 60, 61, 119, 125, 153, 158, 159, 160, 161, 163, HDS.
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 5)


VSI   Papier   Ende 14. Jh.
Lagen: Einzelblatt
Teil 1-163   Papier   9. Jahrzehnt 14. Jh.
Lagen: 7.VI84 + (VI-3)93 + VI105 + (VI-2)115 + 4.VI163. Gegenblätter fehlen zu 85, 87, 106, 107
Moderne Bleistiftfoliierung, Spuren von Reklamanten (durch Beschnitt entfallen); In Text I (1ra-93vb) Zählung der Bücher durch rote Bezifferung mittig am oberen Seitenrand: auf den Versoseiten L [liber], auf den Rectoseiten die jeweilige Nummer [von I bis IV]. Die Analyse der Wasserzeichen erlaubt eine Datierung "um 1396". Dieselbe Papiermischung ist bisher in etlichen Klosterneuburger Handschriften nachzuweisen, die z.T. nach Klosterneuburg bzw. Wien zu lokalisieren sind.
Schrift:
Schriftraum: 215 × 170    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 42   
Schriftart: Bastarda
Ausstattung:
Rubrizierungen, rote Überschriften, rote Lombarden; In Text II (94ra-115vb) Rubrizierungen und rote Überschriften, rote Lombarden, über den einzelnen Kapiteln sind Flächen mit den Durchschnittsmaßen 50 x 70 mm für Überschriften oder Miniaturen ausgespart.
HDSHDS   Papier   Ende 14. Jh.
Lagen: Einzelblatt

Hs. enthält 1 Fragment
Teil Falzstreifen   Pergament   um 1317
Um die letzte Lage Streifen einer Pergamenturkunde mit Nennung eines Datums: ... zehen hundert jar in dem sybent zeheten Jahre dar nach an sand Mychels tage. [29. September, vermutlich 1317]. Zeugennennungen: her Ulreich der Volle, her Hainreich der Rorer maister Weychart der [nicht nachweisbar]

Einband: 15. Jh.     Schmucklos        
Grüngefärbter, schmuckloser Ledereinband über Holzdeckeln, zwei Schließen, davon eine erhalten; VD: Pergamenttitelschild mit Aufschrift Tractatus de quattuor virtutibus cardinalibus Item libellus de moribus hominum et officiis nobilium Item tractatus de oculo morali Nova littera Magistri liconiensis. Nachtrag: Expositio Ludi scachorum. Weiterer Nachtrag: Gotbey monasterii Das Signaturschild darunter wurde entfernt, die olim-Signatur auf das Einbandleder geschrieben: N 36. Buchrücken: Göttweiger Signaturschild sowie zwei weitere Signaturschilder: eines unleserlich sowie ein zweites mit olim-Signatur C 8.


Auf dem VDS wie auch auf dem Titelschild des Buchdeckels findet sich ein Besitzvermerk aus dem 15. Jh., die Handschrift ist zudem im Katalog von 1738 Cod. 961, Bl. 17v und 97v verzeichnet.
Astrid Breith, Juni 2016 - Wasserzeichen: Maria Stieglecker, 2016
"GW", "Kaeppeli", "Bloomfield", "Vetter 1892", "Newhauser 1991", "Glorieux, RA", "RB"
alle Initien
(VDS) Inhaltsangabe und Besitzvermerk (15. Jh.).
   1
VDS Iste liber continet: Tractatus de quatuor virtutibus cardinalibus optimus, Tractatus de Ludo Scacorum continens exempla et doctrina bona, Tractatus de oculo morali, Et pertinet iste liber ad monasterium Gotwicense
(Ir-v) leer.
(1ra-93vb) Henricus Ariminensis Tractatus de quattuor virtutibus cardinalibus (GW 12192-12193; verglichen mit dem Exemplar München, BSB-Ink H-48; Kaeppeli 1704; Bloomfield 4726).
   5
1ra (Register) Incipiunt rubrice super librum de quattuor virtutibus cardinalibus cuius tractatus primus est de prudencia distinctus per quinque capitula
3rb Tit.: [Tractatus primus: De prudentia]
Quia secundum sententiam apostoli ad Hebraeos ... — ... multitudinem gallorum proceritates vires christianorum et dolos africanorum etc.
19rb Tit.: Incipit tractatus secundus de iusticia. De multiplici diffinicione iusticie capitulum primum huius libri
Postquam de prudentia intellectum practicum dirigente dictum est ... — ... et ex tunc patere postest quid sit necessarium in foro contentioso hominum ad hoc quod foro dei sit conforme.
44ra Tit.: Incipit tercius tractatus de fortitudine. Rubrica quod fortitudo animi firmat quo ad se contra mundi adversitates. Sequitur capitulum primum huius libri
Restat post praedicta agere de fortitudine quae vim irascibilem perficit ... — ... cum virtutum cumulo post diffinitum adeo tempus morte suscepta ad gloriam transivit.
67va Tit.: Incipit liber quartus de temperancia. Sequitur rubrica quod verecundandum est proprie de actu vicioso primum
Viso de fortitudine quae irascibilem perficit recto ordine agendum restat de temperantia ... — ... pro cultu nimio capillorum. Haec de virtute morali dicta sufficiant. Amen. – Explicit tractatus de quattuor virtutibus cardinalibus.
(94ra-115vb) Iacobus de Cessolis Libellus de moribus hominum et de officiis nobilium sive de ludo scaccorum (Drucke: GW 6523-6526; Ed.: Vetter 1892. – Kaeppeli 2066).
   1
94ra Ego frater Iacobus de Cessolis multorum fratrum ordinis nostri et diversorum saecularium precibus persuasus ... — ... et perfectum det, igitur sit honor et gloria in saecula saeculorum. Amen. (Schlussschrift) Explicit liber de moribus hominum tam nobilium quam popularium super ludum schaccorum.
(116ra-162rb) Petrus Lemovicensis Tractatus moralis de oculo (GW M27450, verglichen mit BSB-Ink P-357; Druck: Wadding. Viterbo 1656. Ed.: Newhauser 1991, 132–136 [nur Prolog und Kap. 1]. – Bloomfield 5532; Glorieux, RA, 178a; RB 6624,1. - Textüberlieferung, Teiledition und ältere Literatur bei Newhauser 1991, 95-136, bes. 105 mit Anm. 31 und 123-136). Newhauser 1991 ohne diese Handschrift.
   1
116ra Tit.: Incipit tractatus de oculo morali
Si diligenter voluerimus in lege domini meditari ... — ... in perpetuum et illic eriguntur. Ad illum regnum nos perducat qui sine fine vivit et regnat. Amen. – Explicit liber moralis de oculo.
(163r-v) leer.