Beschreibung ausdrucken  Permalink: https://manuscripta.at/?ID=36980 
Göttweig, Benediktinerstift, Cod. 278 (rot) / 298 (schwarz)
ZUSAMMENGESETZTE HANDSCHRIFT MIT THEOLOGISCHEN TEXTEN
Olim: B 6    266 Bl.   287×210   1. Drittel 15. Jh. (Datierung auf 254rb: 1418; Datierung auf 129rb: 1423)   
Handschrift aus 5 Teilen zusammengesetzt: 1  (2-12); 2  (13-84); 3  (85-182) 1423; 4  (183-242); 5  (243-266) 1418
 Wasserzeichen:  Metadaten zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5  |  Vorschau Bilder zu Teil 1, Teil 2, Teil 3, Teil 4, Teil 5  |  Einzelbilder: fol. 10, 11, 29, 23, 35, 36, 85, 93, 120, 122, 146, 177, 181, 183, 185, 188, 191, 193, 210, 217, 261, 262.
Literatur zur Handschrift (Anzahl: 3)

Durchgehend historische Foliierung in Tinte mittig auf den Rectoseiten, beginnend mit 2, ab Blatt 202 fehlerhaft, durch moderne Foliierung ergänzt. Notamonogramme und Zeigehände durch Beschnitt teilweise entfallen.

Teil 12-12   Papier   
Lagen: (VI-1)12
Historische Foliierung in Tinte mittig auf den Rectoseiten, beginnend mit 2, Blatt 1 (ehemals zur Lage gehörig, fehlt).
Schrift:
Schriftraum: 235 × 155    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 41-43   
Schriftart: Bastarda
Ausstattung: Rubriziert   
Rubriziert, rote Lombarden.
Teil 213-84   Papier   
Lagen: VI24 + (VI-1)36 + 4.VI84
Blatt 26 fehlt, daher auch Sprung in der Foliierung. Reklamanten.
Schrift:
Schriftraum: 215-220 × 145    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 41-44   
Schriftart: Bastarda
Ausstattung:
Rubrizierungen, rote Lombarden, Blatt 13ra: 5-zeilige einfache Initiale in Rot.
Teil 385-182   Papier   1423
Lagen: VII98 + 7.VI182
Reklamanten; 165-179 zahlreiche Anmerkungen (Kommentar?) Blatt 129va: eine Spalte mit Textergänzungen zu einem hinteren Teil, mit Verweis in Marg.: Nota de hac materia in dyalogos fol. 145a. Datierung auf Blatt 129rb: 1423.
Schrift: 2 verschiedene Schriften/Schreiber
Schrift 1Schriftraum: 222 × 145    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 39-40   
Schriftart: Bastarda
Schrift 2(129vb-180ra) Schriftraum: 222 × 143    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 45-48   
Schriftart: Bastarda
Ausstattung: Rubriziert   
Rubriziert, rote Lombarden.
Teil 4183-242   Papier   
Lagen: 5.VI242
184ra-186ra enthält die Perikopen für die folgenden Predigten. Historische Zählung, ab Blatt 202 fehlerhaft (durch moderne Foliierung ergänzt). Blatt 146 u.ö. Griffelglossen, bzw. radierte, festeingedrückte Buchstaben (ohne Farbe).
Schrift: 2 verschiedene Schriften/Schreiber
Schrift 1(185ra-191ra) Schriftraum: 220 × 143    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 37-39   
Schriftart: Bastarda
Schrift 2(195ra-242vb) Schriftraum: 220 × 140    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 40-49   
Schriftart: Bastarda
Die Bibelworte sind jeweils als Überschriften in zwei rotumrahmte Kästen gesetzt und in einer Auszeichnungsschrift (Textura) geschrieben.
Ausstattung: Rubriziert   
Rubriziert, rote Lombarden sowie einfache Silhouetteninitialen.
Teil 5243-266   Papier   1418
Lagen: 2.VI266
Datierung auf Blatt 254rb: 1418.
Schrift:
Schriftraum: 215 × 155    Spaltenzahl: 2    Zeilenzahl: 45   
Schriftart: Bastarda
Ausstattung: Rubriziert   
Rubriziert, rote Lombarden.

Einband: Schmucklos        
Schmuckloser Ledereinband über Holz, 2 Schließen, ehemals 5 Metallbeschläge pro Deckel (teilweise entfernt), Metallleisten an den Deckelkanten (teilweise entfernt). Vorderdeckel: Pergamenttitelschild mit Aufschrift Sermones de tempore integrales Item alius tractatus de decem praeceptis Et plura alia quorum ordinem et nummeri require In fine huius libri nova littera. Darunter Pergamentschild mit olim-Signatur sowie Titelaufschrift auf dem Deckelleder (unleserlich). Buchrücken: olim-Signatur B 6.
Astrid Breith, November 2020; Wasserzeichen: Maria Stieglecker, Petra Ansperger, Sept. 2025
"Schneyer", "Guyot–Sturlese 2005", "RB", "Zumkeller", "Bloomfield", "Madre", "BHL NovSuppl."
alle Initien
(VS) Notae.
   1
VS Tit.: Nota materias in hoc volumine contentas
De accidia ... — ... Item de fatuitate corearum
Teil 1
(2ra-12vb) Florilegium de vitiis. [Anfang und Ende fehlt].
   1
2ra [] paradisum post culpam est reseratus apertus ... — ... (12vb) suspendere non permisit [bricht ab]
Teil 2
(13ra-83vb) Sermones de BMV et sanctis.
   6
13ra Produxit dominus de humo lignum vitae in medio paradisi (Gen 2,9). Nos videmus in mundo isto ... — ... Secundo tangitur quod fuit arbor magne nobilitatis et ut melius videatis dicam vobis historiam etc.
14va Plantaverat autem dominus Deus paradisum voluptatis (Gen 2,8). Nos videmus ista quod domiuns Deus contra nostros defectus in diversis partibus mundi providit nobis de diversis remediis ... — ... (16ra) Iste est ergo gloriosus paradisus quam deus plantavit quod ut etiam dic historiam nativitais suae etc.
28ra [Venit sponsus et] Quae paratae erant intraverunt cum eo ad nuptias. (Mt 25,10). Et licet quod posset dici de qualibet virgine cum per quandam excellentiam dicitur beata Catharina martyre et virgine gloriosa ... — ... (30vb) cuiusdam fontis aqua si baptisata [!].
31ra-b leer.
31va Gaudere cum gaudentibus (Rm 12,15). Duo festa pariter agit ecclesia scilicet festum omnium sanctorum et festum mortuorum... (Schneyer 4, 562, Nr. 170, Peregrinus de Oppeln)
79va-83vb Videns Iesus turbas (Mt 8,18). In praesenti evangelio tria facit evangelista: Primo tangit convenientiam loci... ... — ... et sancti in hac vita percipiendo spiritum qui paraclitus dicitur et consolator saturantur etiam in hac vita illorum etc. etc.
(83vb) Nota.
   1
83vb Nota quod omnes sanctos dei debemus invocare psalmis et orationibus devotis et eos amplius laudare debemus ... — ... qui in aeternam dei misericordiam sunt universi etc. etc. etc.
(84ra-85vb) leer.
Teil 3
(86ra-129rb) Henricus de Frimaria (Senior) OESA Tractatus de decem praeceptis (Ed.: Guyot–Sturlese 2005. - RB 3172; Zumkeller 325; Bloomfield 526).
   1
86ra Audi Israel praecepta domini (Dt 4,1). In verbis propositis Spiritus sanctus circa divina praecepta tria tangit... (89ra) Intendentes igitur, pro communi exhortatione fidelium ... – (89vb) Primum praeceptum appropriate respicit personam patris ... — ... (129ra) quod vinum nobis meritis virginis gloriosae praestare dignetur eius filius benedictus, qui cum patre et spiritus sanctus est unus deus benedictus in saecula saeculorum. Amen. -- (129rb, Datierung) (129rb, Rot) Explicit exposicio decalogi Moysi finita Anno domini MCCCCXXIII feria sexta in festo sanctorum Remigii, Germani et Vedasti [1.10.1423].
(129va-164vb) Nicolaus de Dinkelsbühl De tribus partibus paenitentiae = Tractatus octo (IV) (Madre 180-187, mit Nennung dieser Handschrift auf Seite 183).
   1
129va Ecce nunc tempus acceptabile (II Cor 6,2). Duo sunt tempora hominis unum iustitiae quod incipit in hominis morte ... — ... contra triplex ius naturale ecclesiasticum et divinum. A quo nos custodiat qui sine fine vivit et regnat. Amen.
(165ra-171rb) Tractatus de restitutionibus.
   1
165ra Tit.: Tractatus de restitucionibus et quare sit restitucio facienda
Quoniam sicut scriptum est in Ps 61 [61,10]. Mendaces sunt filii hominum in stateris ut decipiant ipsi de vanitate ... — ... poterat aequitas revocare.
(171rb-180ra) Tractatus de sacramentis.
   1
Tit.: (Rot) De sacramentis ecclesie et primo de baptismo pro sacerdotibus noticiam eorum non habentibus
Sacerdotes curati qui sunt stabularii quibus vulneratus a latronibus per Samaritanum commissus est ... — ... (180ra) et hoc satis dicitur parte secunda ubi de necessitatis articulo tractatur etc.
(180rb-184vb) leer.
Teil 4
(185ra-242vb) Sermones quadragesimales. 185ra-186ra enthält die Perikopen für die folgenden Predigten. Auf Blatt 195ra wird die Predigt in Spalte a begonnen und abgebrochen, auf 196ra wird noch einmal begonnen und fortgeführt. Die Predigt auf den Blättern 187ra-191ra ist eingeschoben und gehört womöglich nicht zu dieser Sammlung.
   4
187ra-191ra Ubi est verbum domini ut veniat (Ier 17,15). Ieremias dum vult exequi praedicationis officium ... — ... de Aegypto idolatriae ad Ierusalem ecclesiae ad terram promissam ad patriam propriam quam nobis praestare dignetur Christus Dei filius. Amen.
195ra, 196ra-vb Cum ieiunatis nolite fieri (Mt 6,16). Dominus ac redemptor noster facit more boni magistri ... — ... et laetitiam sempiternam etc. Rogemus ergo dominum.
196vb-197va In domo pulveris vos conspergite … Michaeae tertio (vgl. Mich 1,10). Consuetudo est multorum secundum cursum temporis et dispositionem locorum se regere ... — ... suavitates etc. Rogemus.
240rb-241vb Omnis anima, quae afflicta non fuerit (Lv 23,29). Verba ista scripta sunt in Levitico, et non incongrue dici possunt de die isto, nam dies ista ... — ... dolori meo etcetera. Explicit quadragesimale etcetera. -- (Schreibervers) Quis scripsit scripta manus eius sit benedicta.
(191rb-194vb) leer.
(195rb-195vb) leer.
Teil 5
(243ra-249rb) Legenda s. Hedwigis. Parallelüberlieferung (bis 247rb) in Korneuburg, Stadtarchiv, Cod. 3/1751, 193ra-194ra.
   1
243ra Tit.: (Rot) Legenda beate Hedwigis de amore dei et castitatis continencia
Beatissima Hedwigis magnifici principis Bertoldi marchionis Badensis ducisque Meraniae, filia matrem habuit Agnetam ... — ... (247rb) prout in libro vitae ipsius plenius continetur. Tu autem domine. ... (249rb)... ut testabatur Gottfridus frater domus eiusdem. Tu autem domine.
(249rb-252ra) Clemens IV. papa Sermo de canonizatione Hedwigis (BHL NovSuppl. 3768d).
   1
249rb Tit.: Incipit sermo venerabilis Clementis pape quarti de canonizatione beate Hedwigis. Et legitur in octava eius et infra octavam leccio prima
Date ei de fructu manuum suarum... (Prv 31,31). In his verbis sapientissimi Salomonis ... — ... Acta sunt haec in civitate Viterbi ... Clementis papae quarti anno tertii tu autem...
(252ra-254rb) Vita maior Hedwigis, Cap. 11-12.
   1
252ra Tit.: De translacione sancte Hedwigis omnia sicud in natalicio eius tam in matutinis quam in vesperis preter lecciones, leccio prima prima [!]
Anno domini millesimo ducentesimo sexagesimo quarto die secunda exeunte Augusto pontificatus domini Urbani quarti papae anno tertio existente tunc in curia Romana ... — ... transferat angelorum. Qui vivit et regnat in saecula saeculorum amen. Tu autem domine nostri miserere. -- (Schreibervers, Datierung) Hoc opere finito sit laus et gloria Christo. Anno domini Mo cccco 18vo. Hoc explicit.
(254va-b) leer.
(255ra-261va) Clemens IV. papa Bulla de vita et commendatione s. Hedwigis.
   1
255ra Tit.: Incipit bulla de vita et commendacione beate Hedwigis ...
Clemens episcopus servus servorum dei venerabilibus ... Exultat cunctorum fidelium pia noster ecclesia ... — ... (260rb) Datum Viterbii septimo Kalendas Aprilis pontificatus nostri anno tertio etc. -- (Schlussschrift) Explicit bulla beatissime matris Hedwigis ut patet.
(260ra-261va) Oratio de s. Hedwigi.
   1
260va Tit.: (260rb) Sequitur Oracio bona de sancta matre Hedwigi averte folium tunc invenies
Hedwigis proles inclita quondam nobilitatis ingenue illustrata fulgoribus ... — ... (Schreiberverse) Ex quo sapite sunt haec sit laus tibi Christe. O scriptor cessa quia manus sunt tibi fessa.
(261vb-266rb) leer.
(266v) Tabula codicis (15. Jh.).